به گزارش ایرنا از گذشته های دور سیستان که سرسبزی و نشاط سراسر پهنه خاکی آن را در برگرفته بود و آن را به انبار غله ایران معروف کرده بود تا روزگار کنونی که قهر طبیعت آن را به یکی از خشک ترین و بدترین پهنه های جغرافیایی تبدیل کرده همواره مولفه های فرهنگی و تاریخی آن ثابت، دست نخورده و ارزشمند به جای مانده است.
منطقه سیستان دارای پنج شهرستان زابل، هامون، هیرمند، زهک و نیمروز است که از میان این شهرستانها، هامون را به دلیل وجود آثار بدیع باستانی، تاریخی و ظرفیت های بی نظیر آن می توان قلب گردشگری و باستان شناسی سیستان نامید گرچه سایر شهرستانهای آن نیز هر یک به نوعی نگینی از آثار تاریخی و فرهنگی است.
**مزیت های طبیعی و تاریخی شهرستان هامون
شهرستان هامون در شمال سیستان و بلوچستان از شرق با شهرستان زهک، از شمال با شهرستان های زابل و نیمروز، از غرب نیز با بخشی از حوزه شهرستان نیمروز و از جنوب با شهرستان زاهدان و کشور افغانستان همجوار است؛ مسافت این شهرستان تا تهران هزار و 754 کیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا 480 متر و مساحت این شهرستان نیز چهار هزار و 987 کیلومتر مربع است.
آب و هوای هامون گرم و خشک است و از رودخانه های جاری در این شهرستان می توان به رود شیله و قسمت انتهایی از مسیر رودخانه هیرمند اشاره کرد.
*دریاچه هامون
تالاب بین المللی هامون که از حدود 18 سال قبل به دلیل قطع شدن شریان اصلی آن یعنی رودخانه هیرمند که از کوه های هندوکش در افغانستان سرچشمه می گیرد، رو به خشکیدن گذاشت از جاذبه های گردشگری این شهرستان محسوب می شود.
به گفته برخی مورخان زندگی و حیات در سیستان حول این دریاچه شکل گرفته و پس از خشکی این دریاچه بسیاری از ساکنان شغل خود را از دست داده اند.
این دریاچه در فصل های پر بارش به دلیل سیلاب های جاری شده از کشور افغانستان تا حدودی آب گرفته و سبب اعتدال هوای منطقه می شود.
*کوه خواجه
در قلب دریاچه هامون تنها بلندی سیستان یعنی «کوه خواجه» قد علم کرده که از آن به عنوان میعادگاه زرتشتیان یاد شده است.
در دامنه این کوه باستانی ساختمان و بناهای یک شهر قدیمی وجود دارد که در آن بقایای آتشکده ای به چشم می خورد؛ در این شهر راهروها به گونه ای تعبیه شده که مردم در هنگام عبور و مرور پشت به آتشکده نباشند و نیز در قلب این شهر باستانی بقایای یک تالار نقاشی به چشم می خورد که رنگ های چند هزار ساله آن هنوز در طاق گنبدی شکل آن پیداست.
از گذشته تا کنون بسیاری از مردم سیستان در ایام عید نوروز برای گردش و سیاحت به کوه خواجه می آیند و از زیارت خواجه (مقبره خواجه در بالای کوه قرار دارد) دیدن می کنند.
در سال های گذشته با ورود اندک آب به دریاچه هامون و سبز شدن گیاهان خودرو در آن، نمایی بدیع و زیبا از فراز کوه خواجه به چشم می خورد.
*شهرسوخته میراثی پنج هزار ساله
اما آنچه شهرستان هامون را به قلب گردشگری سیستان معروف کرده وجود شهر باستانی پنج هزار ساله در آن به نام شهرسوخته است که بسیاری از «اولین ها»ی بشر در آن کشف شده است.
شهر سوخته واقع در ورودی سیستان نشان از تمدن کهن این سامان دارد و به تازگی فصل جدید کاوشگری آن آغاز شده است.
این شهر در سه هزار و 200 سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم آن در چهار دوره بین سال های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند.
از آثار منحصر به فرد کشف شده در این اثر بدیع باستانی می توان به نخستین چشم مصنوعی، نخستین جراحی جمجمه انسان، نخستین شانه موی سر دنیا، نخستین خط کش پنج هزار ساله، قدیمی ترین تخته نرد و نخستین انیمیشن جهان اشاره کرد که هر یک خود هزاران پایان نامه و مقاله را در بر می گیرد.
شهر سوخته پارسال در فهرست آثار جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسید و چندی قبل نیز مدیر آن مشخص شده است.
در جوار شهر سوخته یک موزه از آثار بدیع آن شکل گرفته که در راهروهای آن گورهای کشف شده به سبک واقعی گورستانهای شهر، در معرض نمایش قرار گرفته است.
*قلعه رستم
یکی دیگر از آثار تاریخی و دیدنی شهرستان هامون قلعه تاریخی رستم است که هیبت آن کم از ارگ قدیمی بم ندارد اما به دلیل معرفی نشدن از چشم ها دور مانده و نامی از آن درمیان نیست.
قلعه رستم در فاصله ای حدود 10 کیلومتری شهر سوخته واقع شده و از دور، بزرگی و عظمت آن نمایان است.
به دلیل دور افتاده بودن این قلعه باستانی که در واقع شهری کهن را در خود جای داده بسیاری از سودجویان برای یافتن گنج جای جای آن را مورد تعرض قرار داده و گودال حفر کرده اند.
اما هم اینک به همت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری راه دستیابی به این قلعه ایجاد شده و برخی امکانات از جمله برق به این مکان باستانی رسیده است.
*کاروانسرای قدیمی
در کنار این شهر باستانی یک کاروانسرای خشت و گلی بسیار عظیم نیز وجود دارد که ارتفاع بسیار زیادی نیز دارد و دیدن آن خالی از لطف نیست.
*آسیاب بادی ها
کمی دورتر از قلعه رستم، آسیاب های بادی معروف به « آس باد» وجود دارد که نشاندهنده تفکر خلاقانه مردم این سامان در گذشته های بسیار دور است که توانسته اند با استفاده از علم خود بادهای تمام نشدنی این منطقه را به چنگ توانمند خویش گرفتار و از آن بهره برداری کنند.
بر اساس گفته محققان مبدا شکل گیری آسیاب های بادی که از خشت ساخته شده اند با توجه به شغل پیشینیان آن، سیستان است.
این آسیاب ها طرح های مشبک زیبایی دارند و به گونه ای در مسیر باد طراحی شده اند که با استفاده از این انرژی پره های بزرگ چوبی آن به حرکت در می آید.
شهرستان هامون علاوه بر این آثار شاخص مولفه های فرهنگی و صنایع دستی بدیعی از جمله حصیر بافی یا خولک بافی را نیز دارد.
**ثبت 745 اثر تاریخی شهرستان هامون
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان هامون به خبرنگار ایرنا گفت: 745 اثر تاریخی در این شهرستان به ثبت ملی رسیده است و برخی آثار دیگر نیز وجود دارد که در آستانه ثبت هستند.
رضا گنجعلی اظهار داشت: شهر سوخته شاخصترین اثر تاریخی این شهرستان است که هر سال گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب می کند.
وی ادامه داد: آثار شاخصی از جمله کوه خواجه، منطقه حوضدار، آسبادها، قلعه رستم، قلعه سه کوهه، قلعه سام و بسیاری آثار دیگر نیز در شهرستان هامون وجود دارد.
وی افزود: به منظور رفاه گردشگران و فراهم کردن زیرساختهای گردشگری، 2 مجتمع گردشگری در این شهرستان راه اندازی شده که موزه نمایش اشیا شهر سوخته در مجتمع گردشگری بین راهی این شهرستان واقع شده است.
گنجعلی خاطرنشان کرد: مجتمع گردشگری دیگر شهرستان هامون نیز در نزدیکی کوه خواجه واقع شده است.
گرچه قهر طبیعت روزگار را در منطقه سیستان خشک و سرد کرده اما بهره گیری از ظرفیت های دیگر این منطقه به ویژه توانمندیهای گردشگری می تواند بادی شرطه بر کشتی ساکن مردم منطقه باشد و به آنان نوید صبحی بهتر را بدهد.
7311**3213
انتهای پیام منطقه سیستان دارای پنج شهرستان زابل، هامون، هیرمند، زهک و نیمروز است که از میان این شهرستانها، هامون را به دلیل وجود آثار بدیع باستانی، تاریخی و ظرفیت های بی نظیر آن می توان قلب گردشگری و باستان شناسی سیستان نامید گرچه سایر شهرستانهای آن نیز هر یک به نوعی نگینی از آثار تاریخی و فرهنگی است.
**مزیت های طبیعی و تاریخی شهرستان هامون
شهرستان هامون در شمال سیستان و بلوچستان از شرق با شهرستان زهک، از شمال با شهرستان های زابل و نیمروز، از غرب نیز با بخشی از حوزه شهرستان نیمروز و از جنوب با شهرستان زاهدان و کشور افغانستان همجوار است؛ مسافت این شهرستان تا تهران هزار و 754 کیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا 480 متر و مساحت این شهرستان نیز چهار هزار و 987 کیلومتر مربع است.
آب و هوای هامون گرم و خشک است و از رودخانه های جاری در این شهرستان می توان به رود شیله و قسمت انتهایی از مسیر رودخانه هیرمند اشاره کرد.
*دریاچه هامون
تالاب بین المللی هامون که از حدود 18 سال قبل به دلیل قطع شدن شریان اصلی آن یعنی رودخانه هیرمند که از کوه های هندوکش در افغانستان سرچشمه می گیرد، رو به خشکیدن گذاشت از جاذبه های گردشگری این شهرستان محسوب می شود.
به گفته برخی مورخان زندگی و حیات در سیستان حول این دریاچه شکل گرفته و پس از خشکی این دریاچه بسیاری از ساکنان شغل خود را از دست داده اند.
این دریاچه در فصل های پر بارش به دلیل سیلاب های جاری شده از کشور افغانستان تا حدودی آب گرفته و سبب اعتدال هوای منطقه می شود.
*کوه خواجه
در قلب دریاچه هامون تنها بلندی سیستان یعنی «کوه خواجه» قد علم کرده که از آن به عنوان میعادگاه زرتشتیان یاد شده است.
در دامنه این کوه باستانی ساختمان و بناهای یک شهر قدیمی وجود دارد که در آن بقایای آتشکده ای به چشم می خورد؛ در این شهر راهروها به گونه ای تعبیه شده که مردم در هنگام عبور و مرور پشت به آتشکده نباشند و نیز در قلب این شهر باستانی بقایای یک تالار نقاشی به چشم می خورد که رنگ های چند هزار ساله آن هنوز در طاق گنبدی شکل آن پیداست.
از گذشته تا کنون بسیاری از مردم سیستان در ایام عید نوروز برای گردش و سیاحت به کوه خواجه می آیند و از زیارت خواجه (مقبره خواجه در بالای کوه قرار دارد) دیدن می کنند.
در سال های گذشته با ورود اندک آب به دریاچه هامون و سبز شدن گیاهان خودرو در آن، نمایی بدیع و زیبا از فراز کوه خواجه به چشم می خورد.
*شهرسوخته میراثی پنج هزار ساله
اما آنچه شهرستان هامون را به قلب گردشگری سیستان معروف کرده وجود شهر باستانی پنج هزار ساله در آن به نام شهرسوخته است که بسیاری از «اولین ها»ی بشر در آن کشف شده است.
شهر سوخته واقع در ورودی سیستان نشان از تمدن کهن این سامان دارد و به تازگی فصل جدید کاوشگری آن آغاز شده است.
این شهر در سه هزار و 200 سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم آن در چهار دوره بین سال های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته اند.
از آثار منحصر به فرد کشف شده در این اثر بدیع باستانی می توان به نخستین چشم مصنوعی، نخستین جراحی جمجمه انسان، نخستین شانه موی سر دنیا، نخستین خط کش پنج هزار ساله، قدیمی ترین تخته نرد و نخستین انیمیشن جهان اشاره کرد که هر یک خود هزاران پایان نامه و مقاله را در بر می گیرد.
شهر سوخته پارسال در فهرست آثار جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسید و چندی قبل نیز مدیر آن مشخص شده است.
در جوار شهر سوخته یک موزه از آثار بدیع آن شکل گرفته که در راهروهای آن گورهای کشف شده به سبک واقعی گورستانهای شهر، در معرض نمایش قرار گرفته است.
*قلعه رستم
یکی دیگر از آثار تاریخی و دیدنی شهرستان هامون قلعه تاریخی رستم است که هیبت آن کم از ارگ قدیمی بم ندارد اما به دلیل معرفی نشدن از چشم ها دور مانده و نامی از آن درمیان نیست.
قلعه رستم در فاصله ای حدود 10 کیلومتری شهر سوخته واقع شده و از دور، بزرگی و عظمت آن نمایان است.
به دلیل دور افتاده بودن این قلعه باستانی که در واقع شهری کهن را در خود جای داده بسیاری از سودجویان برای یافتن گنج جای جای آن را مورد تعرض قرار داده و گودال حفر کرده اند.
اما هم اینک به همت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری راه دستیابی به این قلعه ایجاد شده و برخی امکانات از جمله برق به این مکان باستانی رسیده است.
*کاروانسرای قدیمی
در کنار این شهر باستانی یک کاروانسرای خشت و گلی بسیار عظیم نیز وجود دارد که ارتفاع بسیار زیادی نیز دارد و دیدن آن خالی از لطف نیست.
*آسیاب بادی ها
کمی دورتر از قلعه رستم، آسیاب های بادی معروف به « آس باد» وجود دارد که نشاندهنده تفکر خلاقانه مردم این سامان در گذشته های بسیار دور است که توانسته اند با استفاده از علم خود بادهای تمام نشدنی این منطقه را به چنگ توانمند خویش گرفتار و از آن بهره برداری کنند.
بر اساس گفته محققان مبدا شکل گیری آسیاب های بادی که از خشت ساخته شده اند با توجه به شغل پیشینیان آن، سیستان است.
این آسیاب ها طرح های مشبک زیبایی دارند و به گونه ای در مسیر باد طراحی شده اند که با استفاده از این انرژی پره های بزرگ چوبی آن به حرکت در می آید.
شهرستان هامون علاوه بر این آثار شاخص مولفه های فرهنگی و صنایع دستی بدیعی از جمله حصیر بافی یا خولک بافی را نیز دارد.
**ثبت 745 اثر تاریخی شهرستان هامون
رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان هامون به خبرنگار ایرنا گفت: 745 اثر تاریخی در این شهرستان به ثبت ملی رسیده است و برخی آثار دیگر نیز وجود دارد که در آستانه ثبت هستند.
رضا گنجعلی اظهار داشت: شهر سوخته شاخصترین اثر تاریخی این شهرستان است که هر سال گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب می کند.
وی ادامه داد: آثار شاخصی از جمله کوه خواجه، منطقه حوضدار، آسبادها، قلعه رستم، قلعه سه کوهه، قلعه سام و بسیاری آثار دیگر نیز در شهرستان هامون وجود دارد.
وی افزود: به منظور رفاه گردشگران و فراهم کردن زیرساختهای گردشگری، 2 مجتمع گردشگری در این شهرستان راه اندازی شده که موزه نمایش اشیا شهر سوخته در مجتمع گردشگری بین راهی این شهرستان واقع شده است.
گنجعلی خاطرنشان کرد: مجتمع گردشگری دیگر شهرستان هامون نیز در نزدیکی کوه خواجه واقع شده است.
گرچه قهر طبیعت روزگار را در منطقه سیستان خشک و سرد کرده اما بهره گیری از ظرفیت های دیگر این منطقه به ویژه توانمندیهای گردشگری می تواند بادی شرطه بر کشتی ساکن مردم منطقه باشد و به آنان نوید صبحی بهتر را بدهد.
7311**3213
کپی شد
