دراین مطلب آمده است: بعد از شهر سوخته به موزه شهر سوخته رفتیم. وقتی پا به ساختمان این موزه می گذاری پیوندی میان گذشته و حال در ذهنت نقش می بندد و می توانی کتاب تاریخ را تا 5 هزار سال قبل ورق بزنی و هزاران سال به عقب برگردی و با پیشینه استان و به ویژه گنجینه ای غریب که امروزه به شهر سوخته موسوم است بیشتر آشنا شوی. هر چه پیش می روی بیشتر می توانی با هنر، دانش و تیزهوشی ساکنان شهر سوخته آشنا شوی و در جریان زندگی باشکوه مردم آن قرار بگیری، با دیدن آثار شگفت موجود در این مکان می توانی از اخبار حوادث و ناگوار هم فاصله بگیری و به خصوص امسال که سیستان و بلوچستان به عنوان مقصد گردشگری ایرانیان معرفی شده است از قدمت دیرینه علم، فرهنگ، هنر و صنعت در این ناحیه از ایران سخن بگویی...
راهنمای این موزه و کارشناس میراث فرهنگی در سالن ورودی آماده است تا ماجراهایی شنیدنی از شهر سوخته برایمان بگوید، همین که وارد سالن اصلی می شوی می توانی یافته های شهر سوخته شامل اشیای سفالی، سنگی، پیکرک ها و مهره ها را که در ویترین هایی به نمایش گذاشته شده است ببینی، همچنین نمونه هایی از قبرهای به دست آمده از این محوطه باستانی با استفاده از اسکلت های باقیمانده در آن بازسازی و به نمایش گذاشته شده است.
آغاز شهرنشینی
«مرعشی» در ابتدای سخنانش به شهرنشینی مردم در شهرسوخته اشاره می کند و معتقد است که تفکیک میان کارکرد مناطق شهری از ویژگی های شهرنشینی است، در مناطق روستانشین اجساد زیر سکوهای خانه ها دفن شده است اما در شهر سوخته تفکیک انجام شده و گورستان هم وجود دارد.
وی ادامه می دهد: حتی منطقه صنعتی شهر سوخته که کارکردش روی سنگ های نیمه قیمتی بوده و همچنین کارگاه های سفال گری، خارج از شهر سوخته و در 3 و نیم کیلومتری جنوب غرب آن قرار گرفته است، البته سفال در میان مردم شهر سوخته مصارف زیادی داشته به همین دلیل در قسمت های مختلف این محوطه آثار سفال هایی که در 4 دوره در این مکان استفاده می شده است را می توان مشاهده کرد. آثاری که 5 هزار و 400 سال تداوم داشته به همین دلیل تعداد ظرف های سفالی در این منطقه زیاد است زیرا سفال ماندگارترین ماده ای است که در دوره پیش از تاریخ وجود داشته، زیرا در کوره پخته می شود و مانند کاشی مقاوم است و سالیان زیادی باقی می ماند به همین دلیل مطالعات ما بر سفال متمرکز است و این اثر اهمیت زیادی دارد.
به گفته وی هر داده باستانی در کارکرد خودش معنا پیدا می کند، به عنوان مثال برخی از اشیای قیمتی که در موزه قرار دارد هیچ داده مهمی به باستان شناس نمی دهد چرا که در بافت وجود ندارد، ممکن است در منطقه مسکونی شرقی بیشتر ظروف ذخیره ای پیدا شود که می توان از قطر آن شناسایی کرد که چه نوع ظرفی است و به ما کمک کند که کارکرد هر منطقه را شناسایی کنیم.
وی می گوید: منطقه مسکونی شرقی شهر سوخته ویژگی خیلی مهمی دارد و دو لوحه حسابرسی در لایه های منطقه مسکونی شرقی پیدا شده است که نشان می دهد مردم 3 هزار و 200 سال قبل از میلاد لوحه حسابرسی داشتند که این مهم بسیار اهمیت دارد چرا که به ما اطلاعات می دهد که در این دوره حتی صنعت بیمه، حسابرسی و انبارداری داشتیم و همه اجناس کنترل می شده است و از نظام ریاضی پیچیده ای پیروی می کند.
طیف گسترده ای از ظروف
طیف گسترده ای از ظروف با نقوش مختلف در این موزه وجود دارد که این کارشناس درباره آن می گوید: ظروف از جمله آثاری است که به واسطه آن می توان فرایند تجارت فرامنطقه ای را در هزاره 3 و 4 پیش از میلاد شناسایی کرد. علاوه بر آن ظروف مناطق مختلف هم در شهر سوخته قرار دارد به عنوان مثال ظروف بمپور و منطقه ترکمنستان را در قبور شهرسوخته می توان مشاهده کرد و علاوه بر این که ظروف منتقل شده در این منطقه انتقال مفاهیم هم انجام شده است. وی ادامه می دهد: شکل مارپیچی، نقش بز، امواج دریا و کوه علاوه بر نشان دادن نقوش مختلف روی ظروف کارکردهای مختلف آن را نشان می دهد، همچنین نقوش به باورهای مردم منطقه برمی گردد چرا که آن ها توانسته اند با طبیعت اطراف خود ارتباط معنایی برقرار کنند. به عنوان مثال پیکرک ها از گاو ماده ساخته شده که عنصر زایش و برکت بخشی را به نمایش می گذارد و شاخ های بز هم در این رابطه به ما خیلی کمک می کند و نشان می دهد که بز بومی منطقه بوده و هنرمند با مشاهده بز توانسته است آن را روی ظرف نقاشی کند یا این که وارداتی است که در باستان شناسی می توان به آن پی برد و زمانی که کثرت لازم را داشته باشد می توان به این نتیجه رسید که بز بومی منطقه بوده است و پوشش جانوری و گیاهی آن را می توانیم بازشناسی کنیم گونه های گیاهی و دانه های گیاهی روی ظروف نقش بسته که امروزه در منطقه وجود ندارد.
گورهای مختلفی در این مکان دیده می شود که وی در این باره هم اظهار می کند: در مجموع در موزه شهرسوخته 9 مدل گور مشاهده می شود که از طریق کاوش های باستان شناسی به ما اعلام شده است از طریق قبور می توان به این نتیجه رسید که مردم آن زمان قدکوتاه تر بوده اند چرا که آریایی نیستند و پیش از آریایی ها در فلات ایران بوده اند و از نظر سن هم در نهایت تا 35 یا 40 سال عمر کرده اند.
توجه به خانم ها در شهرسوخته
به گفته مرعشی، جراحی چشم مصنوعی و مغز، وجود نظام اداری، بیمه و حسابرسی آن هم در هزاره چهارم قبل از میلاد پیشینه عظیمی است، همچنین کاوش ها نشان می دهد که مردم شهرسوخته از نظر اجتماعی به جایگاهی رسیده اند که وقتی به هر بخشی از شهر سوخته نگاه می کنی جامعه ای را می بینی که خانم ها در صدر قرار دارند. به عنوان مثال در فرایند تجارت مهرهایی که تجار به همراه داشتند و محموله های تجاری را با آن مهر و موم می کردند به گردن یا دور مچ خانم ها آویخته بود، در گورستان هم می توان دید که فرایند تجاری را که معمولاً دست اشراف جامعه بوده است خانم ها کنترل می کردند تا آقایان.
وی اضافه می کند: از روی استخوان پیشانی اجساد جنسیت آن مشخص می شود و معماری و داده هایی که دور متوفی در گورها وجود دارد آن ها را تفکیک می کند و از تنوع گورها می توان به تنوع باورها دست یافت. حتی گورستان نشان دهنده این است که جامعه آرام و صلح طلبی ساکن بودند چرا که در این مکان با این که جامعه پیشرفته و ثروتمندی بوده هیچ گونه سلاح نظامی و دفاعی هم پیدا نمی شود در این مکان خنجر بوده است اما کارکردهای آیینی و تزیینی دارد و جنگی نیست.
وی تصریح می کند: تفاوت میان ساختار گورها تنوع باورها را نشان می دهد و آزمایش ژنتیک باستان شناسی که روی برخی گونه ها انجام شده است نشان می دهد که از اقوام مختلف در این مکان سکونت داشته اند چرا که هر کس با باور و شیوه مذهبی که داشته دفن شده است، یکی دیگر از دلایل تفاوت در گورها تفاوت در طبقه اجتماعی آن هاست.
تفاوت در ساختار قبر شاید ناشی از تفاوت در وضعیت آب و هوایی هم باشد که متوفی در آن دفن شده است. گورستان اطلاعات زیادی به ما داده و از طریق آن بازسازی طبقات اجتماعی میسر است چرا که تفاوت ثروت و پیشه هایی که داشتند را می توان در گور دید، زیرا هر کس که فوت می کرد با وسایل شخصی اش دفن می شد بنابراین از این طریق هم می توان جامعه شهرسوخته و طبقات اجتماعی آن ها را بازشناسی کرد. از طریق ظروفی هم که در گورها اطراف متوفیان است می توان از نظام تغذیه ای آن ها اطلاعاتی کسب کرد.
بعدها می توان در صورتی که تعداد زیادی از برخی اشیا پیدا شود با تحلیل ریاضی تشخیص داد که تولید هر کارگاه صنعتی در چه سطحی بوده و مخصوص تولید چه ظروفی بوده است و برای چه منظوری از آن ظرف استفاده شده است.
8006**6081دریافت کننده:نرگس تیموری**انتشار دهنده: حیدر سرایانی
انتهای پیام راهنمای این موزه و کارشناس میراث فرهنگی در سالن ورودی آماده است تا ماجراهایی شنیدنی از شهر سوخته برایمان بگوید، همین که وارد سالن اصلی می شوی می توانی یافته های شهر سوخته شامل اشیای سفالی، سنگی، پیکرک ها و مهره ها را که در ویترین هایی به نمایش گذاشته شده است ببینی، همچنین نمونه هایی از قبرهای به دست آمده از این محوطه باستانی با استفاده از اسکلت های باقیمانده در آن بازسازی و به نمایش گذاشته شده است.
آغاز شهرنشینی
«مرعشی» در ابتدای سخنانش به شهرنشینی مردم در شهرسوخته اشاره می کند و معتقد است که تفکیک میان کارکرد مناطق شهری از ویژگی های شهرنشینی است، در مناطق روستانشین اجساد زیر سکوهای خانه ها دفن شده است اما در شهر سوخته تفکیک انجام شده و گورستان هم وجود دارد.
وی ادامه می دهد: حتی منطقه صنعتی شهر سوخته که کارکردش روی سنگ های نیمه قیمتی بوده و همچنین کارگاه های سفال گری، خارج از شهر سوخته و در 3 و نیم کیلومتری جنوب غرب آن قرار گرفته است، البته سفال در میان مردم شهر سوخته مصارف زیادی داشته به همین دلیل در قسمت های مختلف این محوطه آثار سفال هایی که در 4 دوره در این مکان استفاده می شده است را می توان مشاهده کرد. آثاری که 5 هزار و 400 سال تداوم داشته به همین دلیل تعداد ظرف های سفالی در این منطقه زیاد است زیرا سفال ماندگارترین ماده ای است که در دوره پیش از تاریخ وجود داشته، زیرا در کوره پخته می شود و مانند کاشی مقاوم است و سالیان زیادی باقی می ماند به همین دلیل مطالعات ما بر سفال متمرکز است و این اثر اهمیت زیادی دارد.
به گفته وی هر داده باستانی در کارکرد خودش معنا پیدا می کند، به عنوان مثال برخی از اشیای قیمتی که در موزه قرار دارد هیچ داده مهمی به باستان شناس نمی دهد چرا که در بافت وجود ندارد، ممکن است در منطقه مسکونی شرقی بیشتر ظروف ذخیره ای پیدا شود که می توان از قطر آن شناسایی کرد که چه نوع ظرفی است و به ما کمک کند که کارکرد هر منطقه را شناسایی کنیم.
وی می گوید: منطقه مسکونی شرقی شهر سوخته ویژگی خیلی مهمی دارد و دو لوحه حسابرسی در لایه های منطقه مسکونی شرقی پیدا شده است که نشان می دهد مردم 3 هزار و 200 سال قبل از میلاد لوحه حسابرسی داشتند که این مهم بسیار اهمیت دارد چرا که به ما اطلاعات می دهد که در این دوره حتی صنعت بیمه، حسابرسی و انبارداری داشتیم و همه اجناس کنترل می شده است و از نظام ریاضی پیچیده ای پیروی می کند.
طیف گسترده ای از ظروف
طیف گسترده ای از ظروف با نقوش مختلف در این موزه وجود دارد که این کارشناس درباره آن می گوید: ظروف از جمله آثاری است که به واسطه آن می توان فرایند تجارت فرامنطقه ای را در هزاره 3 و 4 پیش از میلاد شناسایی کرد. علاوه بر آن ظروف مناطق مختلف هم در شهر سوخته قرار دارد به عنوان مثال ظروف بمپور و منطقه ترکمنستان را در قبور شهرسوخته می توان مشاهده کرد و علاوه بر این که ظروف منتقل شده در این منطقه انتقال مفاهیم هم انجام شده است. وی ادامه می دهد: شکل مارپیچی، نقش بز، امواج دریا و کوه علاوه بر نشان دادن نقوش مختلف روی ظروف کارکردهای مختلف آن را نشان می دهد، همچنین نقوش به باورهای مردم منطقه برمی گردد چرا که آن ها توانسته اند با طبیعت اطراف خود ارتباط معنایی برقرار کنند. به عنوان مثال پیکرک ها از گاو ماده ساخته شده که عنصر زایش و برکت بخشی را به نمایش می گذارد و شاخ های بز هم در این رابطه به ما خیلی کمک می کند و نشان می دهد که بز بومی منطقه بوده و هنرمند با مشاهده بز توانسته است آن را روی ظرف نقاشی کند یا این که وارداتی است که در باستان شناسی می توان به آن پی برد و زمانی که کثرت لازم را داشته باشد می توان به این نتیجه رسید که بز بومی منطقه بوده است و پوشش جانوری و گیاهی آن را می توانیم بازشناسی کنیم گونه های گیاهی و دانه های گیاهی روی ظروف نقش بسته که امروزه در منطقه وجود ندارد.
گورهای مختلفی در این مکان دیده می شود که وی در این باره هم اظهار می کند: در مجموع در موزه شهرسوخته 9 مدل گور مشاهده می شود که از طریق کاوش های باستان شناسی به ما اعلام شده است از طریق قبور می توان به این نتیجه رسید که مردم آن زمان قدکوتاه تر بوده اند چرا که آریایی نیستند و پیش از آریایی ها در فلات ایران بوده اند و از نظر سن هم در نهایت تا 35 یا 40 سال عمر کرده اند.
توجه به خانم ها در شهرسوخته
به گفته مرعشی، جراحی چشم مصنوعی و مغز، وجود نظام اداری، بیمه و حسابرسی آن هم در هزاره چهارم قبل از میلاد پیشینه عظیمی است، همچنین کاوش ها نشان می دهد که مردم شهرسوخته از نظر اجتماعی به جایگاهی رسیده اند که وقتی به هر بخشی از شهر سوخته نگاه می کنی جامعه ای را می بینی که خانم ها در صدر قرار دارند. به عنوان مثال در فرایند تجارت مهرهایی که تجار به همراه داشتند و محموله های تجاری را با آن مهر و موم می کردند به گردن یا دور مچ خانم ها آویخته بود، در گورستان هم می توان دید که فرایند تجاری را که معمولاً دست اشراف جامعه بوده است خانم ها کنترل می کردند تا آقایان.
وی اضافه می کند: از روی استخوان پیشانی اجساد جنسیت آن مشخص می شود و معماری و داده هایی که دور متوفی در گورها وجود دارد آن ها را تفکیک می کند و از تنوع گورها می توان به تنوع باورها دست یافت. حتی گورستان نشان دهنده این است که جامعه آرام و صلح طلبی ساکن بودند چرا که در این مکان با این که جامعه پیشرفته و ثروتمندی بوده هیچ گونه سلاح نظامی و دفاعی هم پیدا نمی شود در این مکان خنجر بوده است اما کارکردهای آیینی و تزیینی دارد و جنگی نیست.
وی تصریح می کند: تفاوت میان ساختار گورها تنوع باورها را نشان می دهد و آزمایش ژنتیک باستان شناسی که روی برخی گونه ها انجام شده است نشان می دهد که از اقوام مختلف در این مکان سکونت داشته اند چرا که هر کس با باور و شیوه مذهبی که داشته دفن شده است، یکی دیگر از دلایل تفاوت در گورها تفاوت در طبقه اجتماعی آن هاست.
تفاوت در ساختار قبر شاید ناشی از تفاوت در وضعیت آب و هوایی هم باشد که متوفی در آن دفن شده است. گورستان اطلاعات زیادی به ما داده و از طریق آن بازسازی طبقات اجتماعی میسر است چرا که تفاوت ثروت و پیشه هایی که داشتند را می توان در گور دید، زیرا هر کس که فوت می کرد با وسایل شخصی اش دفن می شد بنابراین از این طریق هم می توان جامعه شهرسوخته و طبقات اجتماعی آن ها را بازشناسی کرد. از طریق ظروفی هم که در گورها اطراف متوفیان است می توان از نظام تغذیه ای آن ها اطلاعاتی کسب کرد.
بعدها می توان در صورتی که تعداد زیادی از برخی اشیا پیدا شود با تحلیل ریاضی تشخیص داد که تولید هر کارگاه صنعتی در چه سطحی بوده و مخصوص تولید چه ظروفی بوده است و برای چه منظوری از آن ظرف استفاده شده است.
8006**6081دریافت کننده:نرگس تیموری**انتشار دهنده: حیدر سرایانی
کپی شد
