یک دیپلمات پیشین کشورمان سخنان روز گذشته ترامپ را غیر حرفه ای و ناشی از جهل کامل دانست و تأکید کرد: رفتارهای غیر طبیعی ایشان نشان داد که صحنه سازمان ملل را با صحنه سخنرانی های انتخاباتی در میان مردم عامی و عوام، برای کسب رأی، اشتباه گرفته است. یکی از دلایل روانی که با این حرف ها پیگیری می کنند به خشم آوردن و بهره مند شدن از پاسخ های خشمانه در برابر آن عملکرد است. ایران باید به طور منطقی و عادی خواسته های منطقی خودش را بگوید و اگر هم در جایی احساس می کند که عملکردهای سابقش موجب بهانه دادن به دست آنها شده است، باید در بیان و رفتار به نوعی آن عملکردها را تعدیل کند.
آنچه در ادامه می خوانید متن گفت و گوی خبرنگار جماران با فریدون مجلسی است:
آقای مجلسی! تحلیل شما از سخنرانی ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل چیست؟
آقای ترامپ غیر حرفه ای ترین سخنرانی را که از یک رئیس جمهور آمریکا تا کنون دیده شده در این سخنرانی ارائه کرد. آمریکا در جنگ جهانی دوم در برابر تجاوزکارترین نیروی امپریالیستی که ارتش ژاپن بود، بمب اتمی منفجر کرد که هنوز نتوانسته در برابر انتقادات مردم دنیا، حتی در شرایطی که در حال جنگ با ژاپن بود و دهها هزار کشته داده بود کاربرد بمب اتمی خودش را توجیه کند. آن وقت ایشان در این شرایط می گوید که من کره شمالی را به کلی محو و نابود می کنم. یعنی چهل میلیون نفر را از بین می برد. در بمب اتمی هیروشیما روز اول 20 هزار نفر کشته شدند و تدریجا به حدود 50 هزار نفر رسید ولی ایشان می گوید من همه مردم را به کلی نابود می کنم. این حرف بسیار زشت، احمقانه و بر خلاف تمام ادعاهای دو قرن تبلیغ آزادی خواهی آمریکا است.
این حرفی است که باید مردم آمریکا جواب آن را بدهند و خواهید دید که خواهند داد. از این به بعد بخوانید که روزنامه های آمریکایی چه خواهند نوشت و دانشگاه های آمریکایی چه خواهند گفت. مردم آمریکا از چنین برخورد غیر حرفه ای، خود خواهانه و ناشی از جهل کامل باید شرمسار باشند. البته عده ای از عوام که همیشه شیفته سخنان بلند پروازانه و قول های بی معنی، توسعه طلبانه، نژاد پرستانه و امثال آن هستند، حتی نه همه عوام، ولی بالأخره در بین عوام است که هیتلر و استالین یاران خودشان را پیدا می کنند و جنگ های دنیا به راه می افتند. در بین عوام می تواند برای خود کسب محبوبیت کند؛ کما اینکه با همین حرف ها رأی آورده و رئیس جمهور آمریکا شده است.
ولی رفتارهای غیر طبیعی ایشان نشان داد که صحنه سازمان ملل را با صحنه سخنرانی های انتخاباتی در میان مردم عامی و عوام، برای کسب رأی، اشتباه گرفته است. اگر دیدید صحنه سخنرانی را می دیدید که به جز نتانیاهو که طبیعتا عاقلانه دست زد برای اینکه کاملا مطابق میل و درخواست و انتظاراتش بود. یعنی هیچ کس در مجمع عمومی با دست زدن در برابر سخنان ایشان تأیید نکرد.
ایشان در مورد ایران هم دستاورد مهمی مثل برجام را به آن صورت تخطئه کرد و اتفاقا پاسخ مناسبی بود به کسانی که در ایران هنوز متوجه نشدند که چه قرارداد مفیدی بسته شد. ایشان به صراحت آن را باخت بزرگ آمریکا اعلام کرد. ولی دبیرکل می گوید این قرارداد برای صلح بین المللی بسیار مهم است و باید حفظ شود. به خصوص صدراعظم آلمان می گوید که این مذاکرات و نتیجه گیری در برجام باید نقطه عطفی در نحوه روابط بین المللی باشد و ما باید از این روش در برخورد با کره شمالی هم استفاده کنیم.
حرفی که آقای ترامپ زد مشوق دولت هایی است که توانمندی معتدلی دارند به اینکه خودتان را مجهز کنید؛ وگرنه کسی که قدرت نظامی بیشتر و بمب اتمی داشته باشد شما را تهدید به نابودی می کند. در برابر این تهدید دیگران را به داشتن همان سلاح و امکانات تشویق می کند تا بتوانند در برابر زورگیری های چنین اشخاصی مقاومت کنند.
این سخنان ترامپ می تواند باعث منزوی شدن دولت آمریکا در سطح بین الملل و از دست دادن متحدان اروپایی آن شود؟
از نظر سیاسی همه دوری می گزینند. هیچ کس مایل نیست خودش را به این حرف ها نزدیک کند. مردم مایل نیستند با کسانی که بدنام هستند نزدیک شوند؛ برای اینکه بدنامی امری است به کسانی که با او محشور هم هستند سرایت می کند و مورد قضاوت دیگران قرار می گیرد.
اما متأسفانه عملکرد واقعی در پس روابط اقتصادی نهفته است. سودها و بهره مندی های واقعی در پس منافع ملی و منافع اقتصادی نهفته است. ممکن است اینها را بخورند و دم نزنند و دست هم نزنند و تشویق هم نکنند اما وقتی معامله بانکی می خواهد صورت بگیرد دستورالعمل های بانکی آمریکا را به کار می برند؛ برای اینکه در برابر حجم معاملات با آمریکا یا کشورهای تابع آن دارند را به کسانی که ممکن است حق را به جانب آن بدانند ترجیح می دهند.
سیاست جایی نیست که زیاد بتوان به حرف اعتماد کرد؛ در سیاست منافع ملی مهم است. تنها نکته ای که ایشان درست گفت این بود که هر کشوری باید منافع ملی خودش را در نظر داشته باشد. من در واکنش های بین المللی دیدم که برخی افراد از برخی سخنان ایشان اظهار رضایت می کردند. دقیقا در جایی بود که برخی از این حرف ها را با منافع ملی یا قومی خودشان موافق می دیدند. مثلا در جایی که ایران باید بزرگترین قربانی دفاع از مردم فلسطین باشد. این حقوق محفوظ است ولی چرا باید ایران بزرگترین قربانی آن باشد؟ چرا عرب ها نباید در درجه اول خودشان اقدام کنند و ایران هم از آن اقدامات حمایت کند؟ این حرف زیرکانه او که به نظر من توسط مشاوران زیرک به او تزریق شده بود، برای اینکه در او این هوشمندی را نمی بینم، تا حدی در مستمعین اثرگذار بوده است.
به نظر شما مسئولین کشور ما و مسئولین دستگاه سیاست خارجی ما باید چه واکنشی به این سخنان داشته باشند؟
همان واکنشی که تمام مردم دنیا در صحنه مجمع عمومی دیدند. در آنجا حتی سفیر ایران شرکت نداشت و رایزن نمایندگی که مقام پایین تری بود در کمال خونسردی تا آخر نشست و تحمل کرد و جوابش را رئیس جمهوری به نحو معقولی که خودش و مشاورانش حتما دارند در مورد آن بحث می کنند، خواهد داد. ایران به هیچ وجه نباید در برابر اعمال و رفتار چنین کسی از رفتار متین و منطقی خود خارج شود؛ باید منافع خودش را در نظر داشته باشد و مسئولیت هرگونه شکستی در برجام به عهده ایران انداخته نشود. اتفاقا یکی از دلایل روانی که با این حرف ها پیگیری می کنند به خشم آوردن و بهره مند شدن از پاسخ های خشمانه در برابر آن عملکرد است.
ایران منافع زیادی دارد. در داخل آمریکا هم منافع بسیار زیادی وجود دارد که خواهان ارتباطات اقتصادی و بازرگانی با ایران و از این رفتارهای خودخواهانه رئیس جمهورشان آزرده هستند. ایران باید آنها را در نظر داشته باشد و به طور منطقی و عادی خواسته های منطقی خودش را بگوید و اگر هم در جایی احساس می کند که عملکردهای سابقش موجب بهانه دادن به دست آنها شده است، باید در بیان و رفتار به نوعی آن عملکردها را تعدیل کند.
آیا ممکن است که این حرف ها و فشارهایی که می آورند باعث شود که ایران برای بازنگری در برجام مجددا پای میز مذاکره بنشیند؟
خیر؛ امکان ندارد. هیچ کدام از شرکای برجام مذاکره برای بازنگری در برجام را قبول ندارند. ولی اگر ایران بخواهد مسائلی که در اثر این گونه رفتارها به وجود آمده را حل کند باید به مذاکره بپردازد. رفتار واقعی ایران رفاه، ثروت و توسعه صنعتی است که منجر به قدرت هرچه بیشتر نظامی و دفاع از خود خواهد شد. چرا باید سفارت عربستان را آتش می زدیم؟ چرا به سفارت انگلیس رفتیم که بعد از آن این همه گرفتاری و تبلیغات علیه کشور پیش آمد؟ عده ای از احساسات خود استفاده می کنند و ممکن است عده ای مأموریت هایی در این زمینه داشته باشند.
گفت و گو: سجاد انتظاری
