نخواست، اما اسطوره شد!

پایگاه خبری جماران: گاه از یاد می بریم آنچه که می تواند کسی را چه در زندگی، چه پس از مرگ، نزد مردم عزیز کند و‌ به اوج برساند، خواست خداوند است، نه چیز دیگری. چه بسیارند مدعیانی که برای کسب محبوبیت، برنامه ریزی های محاسبه شده می کنند، اما نه تنها مهر آنان بر دلها نمی نشیند، بلکه روز به روز از شأن و محبوبیت شان نیز کاسته می شود. چراکه اغلب آنان به جای آن که "خودشان" باشند و بر مواضع و باورهای خودشان بایستند، بر موج مخالفت یا موافقت هیجانی مخاطبان سوار می شوند. غافل از این که نمی توان همیشه بر موج سوار ماند. چون موج ها می آیند و می روند و جز کفی از خود باقی نمی گذارند. در مقابل، انسان های بزرگی را می بینیم که با هر گرایش و نگرشی همواره "خودشان" هستند و فریب موج ها را نمی خورند. بر باور خویش استوارند و همزمان به مصلحت جمع نیز می اندیشند. حتی اگر جمع قدرشان را نداند و مخالف شان باشد. حتی اگر از آنان بی مهری ببینند و دشنام هم بشنوند. مهم نیست، چون این عده از بزرگان توهم اسطوره شدن ندارند و از آفت خود قهرمان بینی مبرایند. به کف و سوت و هورا کشیدن ها نیز دلخوش نیستند و تنها به تکلیف می اندیشند، نه خوشایند این و آن. شگفتا که خداوند نیز به موقع، عزتی به آنان می دهد که به اسطوره بدل می شوند. 

دعایی نماد تمام عیار این عده از بزرگان و نام آوران تاریخ معاصر ایران است. کسی که خود را خادم همه می دانست اما برای خود چیزی نمی خواست. او آینه ای بود در برابر دیدگان ملت و نظام. آینه ای که همه را می دید جز خود را.

او نماینده‌ی ولی فقیه بود. اما در ایفای این نقش، از شأن و آبروی خودش برای امام و رهبری مایه گذاشت. بر خلاف کسانی که از خودشان چیزی ندارند و تنها با شعارهای کلیشه ای و ادبیات فرمایشی، شامه‌ ها را می آزارند. ‌اینان نه تنها نفعی به نهضت و مقتدای خود نمی رسانند که اسباب زحمت را نیز فراهم می کنند. دعایی اما کسی بود که ضمن تبعیت خالصانه از امام و رهبری، با شیوه های بدیع و نو‌ به نو، به وسیع تر شدن این دایره‌ می اندیشید. ضرورتی که بسیاری از متولیان امر از آن غافلند و به جای تلاش برای جذب بیشتر، روز به روز این دایره را تنگ تر می کنند. این در حالی ا‌ست که نظام در مسیر دشوار پیش رو بیش از هر چیز به اقناع عموم افراد و همراهی همه‌ی طبقات و اقشار نیاز دارد. امر خطیری که تحقق آن کار هر کسی نیست، بلکه همت بزرگ مردانی چون دعایی را می طلبد.

او یک روحانی متدین و انقلابی بود. اما نه با تدینش گزندی به غیر متدینان رساند، نه به واسطه‌ی سوابق کم نظیر انقلابی اش کسانی را که به هر دلیل روحیه‌ی مبارزه و انقلابی گری نداشتند از خود راند. ضمن آن که تعاملش با افراد و نحله های غیر همسو و رواداری اش با همه‌ی اقشار و‌ سلیقه ها سبب نشد که ذره ای از اعتقادش به نظام و رهبری کاسته شود. همان گونه که در زهد و تشرع، روحیه‌ی بسیجی و ساده زیستی بی مانندش دیگرانی را که این گونه نبودند، غریبه نمی دید و همه‌ی گرایش ها را جذب خلق و خوی رحمانی و عطوفت پدرانه‌ اش می کرد.

مجموعه‌ی این خصائل اخلاقی، از دعایی چهره ای ساخت که به زحمت بتوان بدیلی برای او پیدا کرد. عجیب آن که با وجود این همه دارندگی و برازندگی ادعایی نداشت و خود را خاک پای همگان می دانست. ضمن آن که به تکریم اصحاب فرهنگ و دانش و هنر، آشتی و رفع نقار بین بزرگان و ترویج مدارا و رواداری در سپهر سیاست و فرهنگ نیز می پرداخت. پس گزافه نیست اگر بگویم دعایی جانش را نیز بر سر این عهد گذاشت. چراکه با وجود سلامت جسمانی ظاهری، خون دلها می خورد و رنج ها می کشید.

او اکنون از میان ما رخت بربسته و با همان غصه ها تنهایمان گذاشته است. ما نیز برای بهبود اوضاع، جز مسیری که او پیش پای ما گذاشت، راه دیگری نداریم. پس بیاییم با گذشت و رواداری، مجموعه‌ی یاران و‌ پیش کسوتان انقلاب را دوباره به یکدیگر نزدیک کنیم و از کوبیدن بر طبل نفرت و ناامیدی دست برداریم. دعایی بیش از فاتحه، به این نیاز دارد که فاتحه‌ی کدورت ها را بخوانیم. برای من مثل روز روشن است که تحقق این امر بیش از هر چیزی روح دعایی را شاد می کند. ما که در زنده بودنش باری از شانه های خسته‌ی او برنداشنیم. پس بیاییم در فقدان ابدی اش روح او را شاد کنیم و پاداشی را که هرگز نخواست، به او بدهیم. به او که در رواداری الگویی منحصر به فرد و در مسیر دشوار وفادار ماندن، تکیه گاهی مطمئن بود. برای من کمترین که این گونه بود. بی سبب نیست که احساس می کنم با رفتن دعایی، در طی این مسیر دشوار تنهاتر شده ام و مأمنی را که در تلخکامی ها، بی مهری دیدن ها و دشنام شنیدن ها داشتم، از دست داده ام. 

افشین علا

خرداد ۱۴۰۱