پایگاه خبری جماران: یک کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به اینکه طالبان زیر بار «آزادی های مدنی»، «حقوق زنان»، «آزادی رسانه ها» و انتخابات نمی رود، گفت: از قبل معلوم بود که تلاش های ایران برای نزدیک کردن این دیدگاه ها به جایی نمی رسد و طالبان حرف خودشان را می زنند، مقاومت هم حرف خودش را می زند و در نهایت نمی توانند فصل مشترکی پیدا کنند برای اینکه ساختار قدرت به چه شکلی باشد و فراگیری به چه معنا است.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با پیرمحمد ملازهی را در ادامه می خوانید:
جبهه مقاومت ملی افغانستان پس از دیدار با مقامات طلبان در تهران بیانیه صادر و اعلام کرده اند که این دیدار هیچ نتیجه ای نداشته و طالبان بر ادامه وضع موجود تأکید کرده است. تحلیل شما از این دیدار و بیانیه ای که پس آن صادر شده چیست؟
واقعیت این است که نگاه طالبان نسبت به مسائلی که جبهه مقاومت پنجشیر، یعنی احمد مسعود و اسماعیل خان، مطرح کرده اند نگاه متفاوتی است با آنچه که دیگران در این زمینه فکر می کنند. مثلا اینها مطرح می کنند که باید دولت فراگیر به وجود بیاید. طالب معتقد است که همین دولت فراگیر هست؛ از دید طالبان یکی دو نفر وزیر تاجیک و یک وزیر ازبک هست و در سطوح معاون و مدیرکل هم از اقوام و مذاهب مختلف از جمله هزاره گذاشته اند. از دید آنها این کفایت می کند که این دولت فراشمول به حساب بیاید.
بحث های دیگری که جبهه مقاومت مطرح می کند از قبیل «آزادی های مدنی» و «حقوق زنان» و «آزادی رسانه ها» اصلا در ذهنیت طالب وجود ندارد. طالبان یک نگاه ایدئولوژیک به مسائل دارند و همه چیز را در چهارچوب شریعتی که خودشان درک می کنند قرار می دهند و خارج از آن را انحراف از اسلام می دانند و زیر بارش نمی روند.
تلاش های ایران برای نزدیک کردن این دیدگاه ها به جایی نمی رسد
لذا به نظرم می آید که از قبل معلوم بود که تلاش های ایران برای نزدیک کردن این دیدگاه ها به جایی نمی رسد و طالبان حرف خودشان را می زنند، مقاومت هم حرف خودش را می زند و در نهایت نمی توانند فصل مشترکی پیدا کنند برای اینکه ساختار قدرت به چه شکلی باشد و فراگیری به چه معنا است. ولی به نظر من این دیدار یک گام درست بود. برای اینکه حداقل طرفین به شکل چهره به چهره حرف ها و انتظارات همدیگر را شنیدند و راه باز شده برای اینکه در شرایطی دیگری احتمالا این دیدارها از سر گرفته شود و مقداری شرایط بهتر شود.
مشکل طالبان شناسایی منطقه ای و بین المللی است
اینکه اقتصاد مشکل دارد و فاجعه انسانی پیش می آید را به خدا وصل می کنند
مشکل طالبان شناسایی منطقه ای و بین المللی است و خیلی دنبال چیز دیگری نیستند. اینکه اقتصاد مشکل دارد و فاجعه انسانی پیش می آید را به خدا وصل می کنند. یکی از رهبران طالبان گفت که ما کجا به شما مردم وعده نان دادیم؟! نان دست خدا است و به هرکس بخواهد می دهد. یعنی یک نوع جبرگرایی در ذهنیت آنها وجود دارد و بر این اساس من فکر نمی کنم که با مخالفین به توافق برسند. چون ساختار قدرتی که مخالفین انتظار دارند با ساختاری که طالبان می خواهند محقق کنند کاملا متضاد است.
طوری که از صحبت های مخالفین بر می آید، هرچند که صریح نمی گویند، ولی پدرام می گوید که باید کشور فدرالی اداره شود تا بتوان جنگ و این مشکلات را مدیریت کرد. طلب زیر بار فدرالی شدن نمی رود. معلوم است که آنها یک حکومت متمرکز قدرتمند می خواهند؛ آن هم به شکل انحصاری که ابتکار عمل در دست خودشان و قومیت باشد. اگر بخواهند بقیه قومیت ها را در ساختار قدرت بپذیرند در حد کارگزار می پذیرند؛ نه در سطحی که تصمیم گیر باشد.
انتخابات از دید طالبان منتفی است
یکی از چیزهایی که جبهه مقاومت مطرح کرده «انتخابات» است. بر اساس تحلیل شما طالبان زیر بار انتخابات هم نخواهد رفت؟
واقعیت این است که انتخابات از دید آنها منتفی است. ولی به هر حال طالب می خواهد در همین دنیا زندگی و حکومت کند. یکی از راه هایی که چرخش قدرت به نوعی سالم تر امکان پذیر باشد، انتخابات است. انتخابات در کشورهای اسلامی دیگر پذیرفته شده و هر کدام از کشورها به هر حال مجلسی دارند. لذا این امیدواری هست که آن بخش طالبان که به خط و ربط های بین المللی آگاهی بیشتری دارد، که معمولا در شورای کویته متمرکز هستند، در موقعیتی قرار بگیرند تا شریعت حقانی که انتخابات را خلاف شرع می داند قانع کنند که یک قانون اساسی جدید و انتخاباتی که بشود گفت نگاه مردمی هم در آن لحاظ شده به وجود بیاید.
ولی در تفکر طالب انتخابات را یک چیز غربی می دانند و با فلسفه اسلامی در تضاد حس می کنند. آنها معتقد نیستند که می توان با انتخابات چرخش قدرت ایجاد کرد و هرکسی در انتخابات پیروز شد، حق اعمال قدرت دارد. تفکر آنها خلافت گرا است و امیرالمؤمنین هرچه بگوید همان است و خارج از آن اصلا شرعی نیست. اما من فکر می کنم یواش یواش وقتی ببینند قدرتشان دچار مشکل است دنبال راه حل بروند و یکی از این راه حال ها استفاده از تجریبات کشورهای دیگر اسلامی است.
الآن فصل زمستان است و در افغانستان کوهستانی اصلا نمی شود جنگ را ادامه داد. اما از فصل بهار که هوا مساعد شود، جبهه پنجشیر فعال خواهد شد
جبهه مقاومت در انتهای بیانیه اعلام کرده که به مبارزه و مقاومت ادامه می دهد. به نظر شما این مقاومت تا چه زمانی ادامه دارد و آیا می تواند باعث دو دسته شدن و یا حتی جنگ داخلی در افغانستان شود؟
الآن فصل زمستان است و در افغانستان کوهستانی اصلا نمی شود جنگ را ادامه داد. اما از فصل بهار که هوا مساعد شود، به نظرم می آید که جبهه پنجشیر فعال خواهد شد. اما اگر جبهه پنجشیر بتواند به سایر مناطق افغانستان تسرّی پیدا کند و ولایت های دیگر را هم درگیر مخالفت با طالبان کند، به خصوص اگر بتوانند نیروهای پشتونی که با طالبان در تضاد قرار دارند را با خودشان هماهنگ کنند، به نظرم می آید جبهه پنجشیر این توان را دارد که یک حرکتی را رهبری کند.
این نگاه مثبت نسبت به پنجشیر وجود دارد که احمد شاه مسعود، پدر احمد مسعود، در دو مقطع توانست این منطقه را حفظ کند. یکی زمانی بود که شوروی حمله کرد و سعی داشت پنجشیر را از دست احمد شاه مسعود در بیاورد ولی آنجا شکست خوردند و عقب نشینی کردند؛ یکی هم در دوره اول قدرت طالبان که بعد از اینکه کابل را گرفتند. در واقع پنجشیر از آن زمان به اسطوره مقاومت تبدیل شد. ولی طالبان این دفعه قاطعانه عمل کردند؛ خودشان بودند، پاکستانی ها کمک کردند و توانستند مرکز پنجشیر را به تصرف درآورند و رهبر آنها هم در تاجیکستان مستقر شده است.
برداشت من این است که اگر طالبان به طرف انحصار قدرت بروند و انتظارات دیگران را برآورده نکنند، احتمال گسترش مخالفت با طالبان وجود خواهد داشت و اگر این مخالفت جنبه قومی به خودش بگیرد، متأسفانه به جنگ داخلی منتهی خواهد شد و شمالی ها با گروه های غیر پشتون به ائتلاف خواهند رسید و علیه طالبان وارد جنگ می شوند و طالبان به پشتوانه پشتون وارد جنگ می شوند. نتیجه اش یک جنگ داخلی است که ممکن است به پیروزی هیچ کدام منجر نشود ولی عملا افغانستان را به دو بخش خراسان و پشتونستان تقسیم می کنند.
