گزارش جماران از آیین نکوداشت دکتر مصطفی معین

آیین نکوداشت مصطفی معین وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری عصر روز سه شنبه 28 بهمن ماه با حضور اشرف بروجردی رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، غلامرضا ظریفیان رییس اندیشگاه این سازمان و جمعی از دوستان و همکاران وی در سالن همایش های این سازمان برگزار شد و در این مراسم پیام هایی از سوی سیدمحمد خاتمی، دکتر سید محمدرضا خاتمی و منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری پخش شد.

به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام و المسلمین سیدمحمد خاتمی با اشاره به حضور دکتر معین در مؤسسات فرهنگی گفت: دکتر معین با حضورشان در مؤسسه رحمان و سایر مؤسسات سعی کردند که آسیب شناسانه با مسائل برخورد کنند و هم محققانه راه درمان آسیب ها را بگویند. در زمینه آسیب های اجتماعی کارهای ارزنده ای صورت گرفته و نیز خود ایشان در رشته تخصصی خودشان در زمینه کودکان سعی کرده اند این مسأله را از بُعد اجتماعی و بردن در عرصه اجتماع بهره بگیرند.

رئیس دولت اصلاحات تأکید کرد: جناب آقای دکتر معین به معنی واقعی کلمه یک فرد انقلابی است. انقلاب بزرگ اسلامی ایران، با این باور که حاصل انقلاب بزرگ اسلامی جمهوری اسلامی و مبنای جمهوری اسلامی حاکمیت مردم بر سرنوشت است و لوازمی که این حاکمیت دارد. یعنی مسئولیت حاکمیت در مقابل مردم، پاسخگو بودن حکومت در مقابل مردم، نظارت مردم بر حکومت و نیز لوازم آن یعنی آزادی اندیشه، آزادی بیان، آزادی اجتماعات که لازمه حضور مردم در صحنه است.

وی افزود: جناب آقای دکتر معین کاملا به این امر که به نظر من بزرگترین دستاورد انقلاب بود، یعنی استقرار جمهوری اسلامی بر پایه مردم سالاری و نیز تأمین عدالت در جامعه در کنار توسعه معتقد بودند و ما دیدیم در دوره ای که نامزدی ریاست جمهوری هم داشتند در برنامه های ایشان کاملا این وجوه مشخص بود. بدون اینکه از اصول و ارزش های اصلی انقلاب دست بردارند به حاصل انقلاب اسلامی، یعنی جمهوری اسلامی، توجه ویژه ای داشتند؛ که اصلا دفاع از جمهوری اسلامی و تلاش برای استقرار همه جانبه جمهوری اسلامی بزرگترین وجه انقلابی گری در مرحله ایجابی است.

خاتمی اظهار داشت: جناب آقای دکتر معین مثل بسیاری از روشن بینانی که خواستار اصلاح امور هستند، دانشگاهی مستقل، آزاد، پرسشگر و حتی معترض، در عین حال راهنمایی کننده جامعه، مردم و حکومت به راه درستی که برای جامعه وجود دارد را خواستار بودند و در دفاع از اساتید، دانشجویان و استقلال و آزادی دانشگاه ها تلاش فراوان کردند. برای ایشان آرزوی موفقیت و سلامتی می کنم و امیدواریم جامعه ما همچنان از وجود عزیزانی مثل جناب آقای دکتر معین سالیان سال بهره مند باشد و ما بتوانیم این تفکر را در جامعه تقویت کنیم که عزیزان اهل علم و تخصصی که در عین حال اهل تعهد هستند و درد مردم و دغدغه پیشرفت جامعه را دارند زمینه حضورشان در عرصه های مختلف بیشتر فراهم شود و جامعه ما از این جهت بهره های فراوان ببرد.

دکتر اشرف بروجردی  نیز در آیین نکوداشت مصطفی معین، وزیر اسبق علوم تحقیقات و فناوری گفت: مصطفی معین اندیشمندی بی ادعا است؛ بدون شک سخن گفتن از دکتر مصطفی معین نه کاری آسان که نیازمند ژرف اندیشی و توجه به ابعاد شخصیتی است ذی‌وجوه، او کسی است که دانش را با تفکر، تدبیر را با تصمیم، اخلاق را با علم و مدارا را با صبوری ممزوج ساخته و من امروز از زاویه تصدی‌گری وی در منصب وزارت علوم می‌خواهم سخن بگویم و ورود به عرصه‌‌های دیگر و اثرگذاری و اثر بخشی او را سایر یاران همراهشان محول می کنم بویژه عرصه سیاست را. 

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزود: حضور او در مسند وزارت علوم معنی بخش حکمرانی است که به تعبیر افلاطون یک حکمران اگر برخوردار از سه صفت حکمت، شجاعت اخلاقی و اعتدال باشد مدینه فاضله‌ای شکل خواهد گرفت که سعادت همگان را فراهم می‌سازد و شهاب الدین سهروردی حاکمیت حکیمی متأله را راه رسیدن به مدینه فاضله می‌داند و این دو نظر یعنی همین انسان وارسته‌ای که می‌تواند ترسیم‌گر مدینه فاضله‌ای باشد که در آن امانت ها به اهلش سپرده ‌می شود که خداوند می‌فرماید: أَن تُؤَدُّوا الأَماناتِ الی أَهلِها و اهل آن همان کسی است که قدرت اندیشه و دانش، عقل و تدبیر و اخلاق و امانتداری را به مدد گرفته تا مصداق این آیه شریفه باشد که‌ می‌فرماید : إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ و اکنون رشته کار به دست امینی اندیشمند سپرده شده است.که اساس و مبنای مدیریتش را تحول و تغییر آنچه بوده و آنچه باید باشد آن هم بر مبنای دانش و تعامل قرارداده است تا بتواند فرهنگ اداری را تحولی دیگر بخشد و شأن دانش و دانشمند و دانشجو را به دیگران و به خودشان بشناساند. در حالیکه خود این تجربه را قبلاً نیاموخته که چگونه می‌توان فرهنگ یک ملت را متحول کرد.

وی ادامه داد: لیکن نیک می‌داند که تحول فرهنگی از دو ویژگی باید برخوردار باشد گفتمان بر اساس دانش و تصمیم بر اساس تدبیر اما قبل از آن باید صداها را بخوبی شنید و آنها را به سخن در آورد لیکن این نیز نیازمند تجربه زیسته است که آزمونی بر آن مترتب نبوده است. پدیدار‌شناسان نشان دادند که تأمل در تجربه‌ها و پدیدارهائی که بر ما ظاهر می‌شوند و ما محمل آنها هستیم می‌تواند منبع بزرگ خلاقیت و دانش باشد پس ابتدا باید با بهره‌گیری از تجربیات گذشته به وضع حالمان اشراف بیابیم تا آگاهی ها، نگرش ها و مهارت های مان در شکل دهی به پایگاه اجتماعی بتواند نقش آفرین باشد. 

بروجردی افزود: دکتر معین با درک همه این ملزومات و برخورداری از آنها تن به پذیرش مسئولیت در منصب یکی از مراکز علمی داد تا بتواند جایگاه دانش را ارتقایی دیگر بخشد.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: شخصیتی که امروز از او تکریم می شود، از این جنس است. او می‌خواهد تحولی دانش بنیان را پایه‌گذار باشد تا اندیشه‌ها بارور شده، به مدد اصلاح جامعه برآید و بدینسان راه نجات بشر هموار گردد. احتمالاً او مصداق این شعر سعدی می‌تواند باشد که می‌گوید: صاحبدلی به مدرسه آمد ز خانقاه/ بشکست عهد صحبت اهل طریق را؛ گفتم میان عالم و عابد چه فرق بود /تا اختیار کردی از آن این فریق را؛ گفت آن گلیم خویش بدر می‌برد ز موج / وین جهد می‌کند که بگیرد غریق را

وی اظهار داشت: و بر همین سیاق بود که شاهد تحولی بزرگ در بارور کردن اندیشه و توسعه دانش در وزارت علوم و در میان اصحاب اندیشه بودیم و آنچه موفقیت او را رقم ‌زد اخلاص و صداقت و امانتداری بود که ثمره‌اش را صاحبان اندیشه دریافتند و از آن دوران بخوبی یاد می‌کنند.

بروجردی تاکید کرد: او هرگز در این مسیر غرّه نگشت و با صلابت و جدیت به آنچه باور داشت پایبند بود چرا که نیک می‌دانست امانتداری و وفای به عهد از اصول اولیه باورهای ایدئولوژیکش است. او برای رسیدن به موفقیت یاران همراهی را برگزید که تا پایان مسئولیتش او را چون نگین انگشتری در بر گرفته و یاری رسانش بودند و بدینسان توانست کارنامه موفقی از حکمرانی بر مسند وزرات علوم را به یادگار گذارد بدون اینکه فراموش کند که این مأموریت امانتی است در جهت توسعه ایران عزیز و عرصة علم و دانش تا از معبر آن به درک معنای زندگی دست یابیم و معنای زندگی رسیدن به کمال در پرتو معرفت الهی است و او اینچنین بود: و مصداق این معنی قرار گرفت که: آشنایان ره عشق در این بحر عمیق/ غرقه گشتند و نگشتند به آب آلوده

به گزارش جماران، متن پیام وزیر علوم به مراسم نکوداشت دکتر مصطفی معین به شرح زیر است: 

«مایه افتخار و مباهات است که همکاران گرانقدر این فرصت مغتنم را فراهم ساخته اند تا به پاس یک عمر تلاش در راه ترویج علم و آگاهی ، از زحمات و همت استاد فرهیخته و شخصیت متدین، جناب آقای دکترمصطفی معین، قدردانی شود. بی گمان پاسداشت خدمات علمی و مدیریتی دکتر معین که یک دهه عهده دار مدیریت نظام آموزش عالی بوده اند بیش از هر چیز تحسین و گرامی داشتن جایگاه علم و اندیشه است . بر این باوریم که قدر دانستن و حرمت نهادن به تلاش و مساعی افرادی که در مسیر تعالی دانایی و توانایی علمی تمامی توان خود را به کار گرفته و عمر گرانمایه خود را در این مسیر صرف کرده اند و می کنند، کاری است شایسته ؛ زیرا چراغی فرا راه اعضای جوان خانواده بزرگ نظام علمی و پژوهشی کشور می افروزد که خواستن توانستن است و با تلاش مستمر می توان در گرداب ناملایمات و مرارت های پرشمار همچنان درخشید و رویش های تازه و تازه تری داشت.

از برجسته ترین خدمات دکتر معین در نظام آموزش عالی کشور می توان به گسترش و تقویت دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در مناطق کم برخوردار ، در چارچوب فراگیر ساختن عدالت آموزشی ، توسعه زیرساخت فناوری در نظام آموزش عالی با رویکرد حرکت به سوی همگرایی علم و فناوری و تغییر ماموریت وزارت متبوع به علوم ، تحقیقات و فناوری با هدف شکل گیری شبکة سیاسی علم و فناوری اشاره کرد. افزون بر این ، توجه به امر فرهنگی و اجتماعی و توجه به مسئولیت مدنی کنشگران دانشگاهی نیز مورد اهتمام ایشان بوده است . دغدغه های دکتر معین چنان که کارنامه پربار و درخشان ایشان گواهی می دهد هرگز محدود به عرصه علم برای علم نبوده است بلکه فراتر از آن رفته و به مرزهای خارج از نهاد علم، یعنی مقام نظر و عمل هم تسری یافته است. برای ایشان توسعه علم در معنای فراخ و گسترده آن اهمیت داشته و این توسعه را نه فقط در فرد عالم بلکه ابتنای آن را در اجتماعات و انجمن های علمی که واجد مسئولیت پذیری اجتماعی، فعالیت داوطلبانه، عمل اخلاقی، خرد جمعی و انتقادی هستند شایان توجه دانسته است که برای آن در ساحت اجتماعی و فرهنگی، مدنیت اجتماعی، فرهنگ مدنی و گفت وگوی سازنده آشکار می شود. بی گمان هویت دینی و ملی و خوانش درست تاریخ و ترویج علم، از این منظر که به فراخوان سرمایه های فرهنگی دیروز منجر شود و در افق امروز خوانشی تازه از آنها با هدف تقویت هویت و بازخوانی درست از خویشتن خود انجام شود امری شایان توجه بوده است. در این مسیر بیش از هر چیز نیاز به ایمان و فروزان نگه داشتن این باور داریم که امید چراغی برای راهگشایی در تاریکی روزهای سخت است.

وظیفه خود می داند که تلاش و هم دکتر معین را ارج نهم و از درگاه ایزد منان برای ایشان که با اعتماد به نقد، حُسن خلق و امیدآفرینی تمامی متناعی خود را در نیل به اهداف توسعه علمی کشور و تحقق آرمان های انقلاب اسلامی مصروف داشته اند، تندرستی، سرافرازی، عزتمندی و کامیابی آرزو کنم».

به گزارش خبرنگار جماران، دکتر هادی خانیکی نیز در این مراسم با اشاره به بیش از نیم قرن دوستی با دکتر معین، گفت: نمازخانه کوچک دانشگاه پهلوی شیراز با قفسه ای از کتاب های روزآمد یک شبه حوزه عمومی برای اندک دانشجویان پر شرّ و شور بود؛ در آنجا با مصطفی آشنا شدم و این آشنایی به تدریج سر از اتاق او در کوی ارم و خانه ما در خیابان پوستچی شیراز درآورد. نان خشک نجف آباد و کتاب های مذهبی و سیاسی روز و بحث و گفت و گوهایی فراتر از زندگی روزمره دانشجویان آن روز و دوچرخه هایی که صبح های جمعه ما را به کوی امام علی(ع) برای درس دادن به بچه های بی سرپرست می رساند.

استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: مصطفی جزو دانشجویان ممتاز پزشکی بود و کتاب های دیگر هم خوب می خواند و مسائل زمان را خوب می فهمید و در کارهای خیرخواهانه و اجتماعی خوب شرکت می کرد. با هم در همه جا بودیم و جمع کوچک و ساده آن روزهای ما دنیای بزرگی از شور و آرمان و ایمان را بازآفرینی می کرد. برخی از ما در سال 50 زندانی ارگ کریم خانی شیراز شدیم و از میان آنها که بیرون مانده بودند، مصطفی به ملاقاتی ما می آمد.

وی اظهار داشت: اعزام به سربازی و سال ها زندگی مخفی مرا تا سال ها بعد از انقلاب از مصطفی دور کرد اما می شنیدم او همان گونه ماند که در آغاز می نمود. یک سال پیش از موعد دکترای عمومی اش را گرفت. او فعال انقلاب بود و بورس ادامه تحصیل در انگلیس را وانهاد و همچنان در دنیای خدمت به کودکان محروم ماند. شاید اندیشه طب ملی و مردمی و پزشکی کودکان محصولی از همین جهان زیست دکتر معین در آن ایام بود.

خانیکی افزود: سال 60 پس از سال ها دوستی و البته دوری، به دیدنش در شیراز رفتم. رئیس دانشگاه شیراز و مقیم یک سوئیت کوچک خوابگاهی در محوطه بیمارستان نمازی بود. اتاقی مثل همان کوی ارم داشت با همان نان های خشک نجف آبادی و مرباهای احتمالا دست پخت مادر. از دوچرخه اش پرسیدم و گفت تا پیش از ترور دکتر فقیهی با همان به دفتر می رفته است اما آن روزها مجبور بود به پیکان روی بیاورد. سال های پر تلاطم سیاسی بود و دکتر معین هم در همین میانه با انتخاب میان دوره ای مردم شیراز به مجلس اول آمد.

وی یادآور شد: دکتر معین در سال 62 با حکم امام به عنوان عضو حقیقی به شورای عالی ستاد انقلاب فرهنگی رفت و پس از مجلس اول و شکل گیری شورای عالی انقلاب فرهنگی تمام وقت خود را به حوزه آموزش عالی اختصاص داد. بعد از اینکه در سال 67 به مجلس سوم آمد از میانه آن به دولت اول مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی رفت. در وزارت فرهنگ و آموزش عالی در فاصله سال های 68 تا 72 دوستی های قدیم و ارتباطات به هم پیوسته جای خود را به همکاری رسمی داد و من به عنوان مشاور فرهنگی مسئولیت امور این وزارتخانه را عهده دار شدم.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تأکید کرد: انصافا دکتر معین در این سال ها راه گشود و نهاد دانشگاه را به فرهنگ و جامعه دانشگاهی را به حوزه اجتماع و ادب و هنر و سیاست عملی نزدیک کرد. اندیشمندان ایرانی در داخل و خارج ارج دیدند و به سیاست ها و برنامه های وزارت علوم امیدوار شدند و توسعه علمی به معنای واقعی آن عرصه و اعیان مناسب یافت. اما حرف ها و کارها ناتمام ماند و دکتر معین بی تودیع رسمی از دولت سازندگی رفت.

وی ادامه داد: ماندگارترین تصویر آن سال ها جلسه های شش صبح شورای معاونان است که به گفته سیدمحمد خاتمی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به کار رفته گران پهلو می زد؛ و پذیرایی با خرماهای خشک شبیه صدر اسلام و الزام استفاده از کاغذهای یک روی سفید در عین همکاری با آکادمی علمی جهان سوم و اعطای اولین دکترای افتخاری ایران به نلسون ماندلا و بنیاد نهادن نکوداشت ها برای مفاخر زنده چون احمد آرام و احمد بی رشک، تصویری دوگانه از سادگی و ساده زیستی از سویی و دوراندیشی و خردگرایی از سویی دیگر است.

خانیکی با اشاره به شکل گیری «حلقه معین» پس از سال 72 گفت: این حلقه هسته ای برای همبستگی اخلاقی و کنش امیدوارانه اصلاحی بود. مدرسه ای برای بالابردن تاب و توان اندیشه ورزی و سیاست ورزی بود. این جمع به واقع یکی از کانون های مؤثر در جنبش اصلاحات شد و دکتر معین که در این سال های حاشیه نشینی به تقویت وجهه دانشمندی اش کوشیده بود، بار دیگر در میدان سیاست به میانه رفت و مسئولیت ستاد دانشگاهی خاتمی را بر عهده گرفت. پس از آن بی آنکه بخواهد با فرآیندی شایسته سالارانه در دولت خاتمی وزیر فرهنگ و آموزش عالی شد.

وی یادآور شد: دکتر معین روزی که رأی اعتماد گرفت با همان پیکان به وزارتخانه آمد. پیکانی که گل آقا در مورد آن طنزی زیبا نوشت. اگر دوره پیش بی تودیع رسمی رفت، این بار کارکنان به استقبالش آمدند و برایش گوسفند قربانی کردند. اندیشه ها از این پس در حوزه دانش و پژوهش متوجه رویکردهایی شد که هدفش طرح و توسعه پیشبرد علمی به مثابه رمز بقای ایران بود. بخشی از بیرون ایستادگان نظم سیاسی باز به میدان آمدند و زنان و جوانان نیز با شور و اشتیاق فراوان راه هایی تازه گشودند.

دکتر غلامرضا ظریفیان نیز در مراسم بزرگداشت دکتر مصطفی معین گفت: دکتر معین حکیم است. قبلا به پزشکان حکیم می گفتند و از سوی دیگر حکیم به معنای حکمت، دانایی، دانش و معرفت است. همه اینها را بدون هیچ اغراقی در طول 25 سالی که با دکتر معین همکاری دارم در ایشان جسته ام. یکی از آثار حکیم بودن حضور در عرصه سیاسی و اجتماعی است. آقای دکتر معین یک پزشک، دیندار، روشنفکر، خردورز و اصلاح طلبی است که متکی بر قواعد و اصول روشن است. مدیر مشارکت جو، سیستم ساز و اهل تحول است.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه دکتر معین مدافع سرسخت استقلال علوم است، افزود: خاطرات زیادی از دکتر معین دارم. گاهی اوقات به دلیل مسئولیتم با جناب وزیر همراه می شدم و در طول مسیر به من می گفتند در جلسات که شرکت می کنی ابهت این بزرگواران شما را نگیرد و اگر کار کارشناسی و حقی داشتی به صراحت بزن. وقتی بر می گشتیم هم گاهی اوقات استنطاق می کرد که چرا آن حرف حق را نزدی؟

وی اظهار داشت: در سال 76 از همان روزهای اول ما را موظف کردند که برنامه استراتژیک فعالیت های فرهنگی، اجتماعی، صنفی، سیاسی و زیست محیطی دانشجویان را برای من بیاورید و علی رغم وقت زیادی که برای توسعه علمی گذاشتند، در هفته شاید دو سه جلسه پنج صبح و شش صبح ما را موظف می کردند. گاهی اوقات هم 12 شب ما را رها می کردند و می گفتند پنج صبح بیایید و بیش از 2 ساعت خواب برای شما حرام است.

ظریفیان تأکید کرد: دکتر معین دقیق در جلسات شرکت می کردند و معتقد بودند دانشگاه دانش بنیان باید دانشجوی جامع پذیر تحویل جامعه بدهد و فعالیت های سیاسی، اجتماعی، صنفی و علمی دانشجو را فوق برنامه نمی دانستند و عین برنامه می دانستند. در عین حال هم معتقد بودند که این فعالیت ها باید برنامه مند و در چهارچوب های متعارف دانشگاه تعریف شود و برای تدوین آیین نامه ها باید دانشجوها و تشکل ها هم دخیل باشند. حاصلش این شد که از سال 76 تا 78 دو هزار تشکل در دانشگاه شکل گرفت و بیش از سه هزار نشریه دانشجویی تولید شد.

ظریفیان تأکید کرد: واقعیت این است که ما اگر شوک کوی دانشگاه که از بیرون تحمیل شد و می دیدند دانشگاه پر نشاط است نبود، ما مشکلی نداشتیم و همه سلایق داشتند فعالیت می کردند و من خدا را شاهد می گیرم یک بار مصطفی معین به من که معاون دانشجویی بودم توصیه نکرد که هوای این جریان را داشته باش یا هوای آن جریان را نداشته باش و اتفاق بزرگی در آن فضا رخ داد.

دکتر رضا فرجی دانا نیز در این مراسم با اشاره به ساده زیستی دکتر معین، گفت: متأسفانه به واسطه سوء استفاده هایی که در عرصه سیاسی از این مفهوم شده ما در به کار بردن این لفظ ارزشی دچار یک محافظه کاری نخواسته شده ایم و به زبان نمی آوریم. چون پس از دولت اصلاحات دولتی سر کار آمد که از اینها حداکثر سوء استفاده را کرد و ما را به گوشه ای برده که ارزش هایمان را نمی گوییم.

رئیس سابق دانشگاه تهران افزود: وقتی نگهبان دانشگاه تهران بازخواست شد که چرا وزیر علوم را به داخل دانشگاه راه نداده است با نگاه حق به جانبی گفت مگر وزیر علوم با ماشین پیکان به داخل دانشگاه می آید؟! واقعا فکر کرده بود کسی که راننده او ادعا می کند وزیر علوم است، کس دیگری است و می خواهد ورود غیر مجاز داشته باشد. این واقعا ارزشی است.

وی ادامه داد: من آقای دکتر معین را سال 60 که رئیس دانشگاه بود در اتاقشان رفتم و تا نشستیم گفت یک چای بخوریم. از زیر تختخواب چند شیشه مربا را که آن موقع ما به عنوان استکان استفاده می کردیم درآورد و در همان ها به ما چای داد. این ساده زیستی را ایشان در طول دوران مسئولیت حفظ کرد و همیشه گفته ام اگر کاری در این زمینه از بنده نقل شده الگوی بنده جناب آقای دکتر معین بوده و به این همیشه افتخار کرده ام.

دکتر سید محمدرضا خاتمی نیز در پیامی به مراسم بزرگداشت دکتر مصطفی معین گفت: شاید بیشترین آشنایی من با آقای دکتر معین در عالم سیاست باشد؛ اما شناخت امروز من خیلی فراتر از آن هست و مایل هستم که این شناخت را به اشتراک بگذارم تا شاید افق گشایی شود. ممکن است همه از صفات شخصی ایشان مثل پاکدستی، پاکدامنی، شجاعت، حق طلبی، ساده زیستی، مردم داری، آرامش و صبوری بگویند که همه اینها در جامعه ما علی رغم مدعیان فراوانی که دارد بسیار کمیاب و نادر است. ممکن است دوستان دیگر از مدیریت ایشان در جاهای مختلف و تلاش ایشان برای تأسیس نهادهای علمی و مدنی بگویند. همه اینها در جای خود گفتنی است اما من می خواهم به نکته اساسی دیگری بپردازم.

نایب رئیس اسبق مجلس شورای اسلامی یادآور شد: در انتخابات سال 84 که ما دنبال دموکراسی و حقوق شهروندی بودیم که همه اینها لازم و شاید پیش نیاز توسعه کشور باشد، دکتر معین در کنار اینها ایده مهمی را مطرح کرد و آن علمی کردن اداره کشور بود و افق جدیدی را به روی ما گشود. به ما گفت با این شعار به طور عملی می توانیم ایرانی آباد، آزاد و مرفه داشته باشیم. البته دکتر معین تنها نبوده و خیلی افراد بوده اند که بر ضرورت اداره علمی کشور در عرصه های مختلف تأکید کرده اند و برای تحقق آن کوشیده اند.

وی افزود: در عالم سیاست و از سوی یک سیاستمدار، دکتر معین در این زمینه پیشتاز و پیش رو بوده است. ما امروز بیش از همیشه به مدیریت علمی جامعه نیازمندیم. این به معنای این نیست که عالمان و دانشمندان باید وزیر و وکیل باشند. بلکه به معنای این است که کسانی که می خواهند کشور را اداره کنند بدانند جز با علم نمی توان کشور را اداره کرد و توسعه داد؛ مشکلات حل نخواهد شد بلکه روز افزون خواهد شد. لذا این دانستن اولین قدم در سطح مدیریت است و دوم اینکه باید در برابر عالمان و راه حل های عالمانه خاضع باشند.

خاتمی تأکید کرد: این میسر نمی شود مگر اینکه سیاست های جاری اداره کشور که متأسفانه امنیتی است، تغییر یابد. علم و عالم جز در آزادی و فضای باز شکوفا نخواهد شد. تلاش پر ارج دکتر معین این بوده است که ثابت کند علم کلید حل مشکلات ما است؛ نه ایدئولوژی، شعار و چیزهای دیگری که امروز سکه رایج شده است. علم نور است؛ اما نه نوری که ما در چهره عالمان و دانشمندان ببینیم بلکه نوری که جامعه و زندگی مردم را منور کند و ظلمت فقر و یأس و فساد و ناکارآمدی را به انوار شادی، نشاط، رفاه و امید تبدیل کند.

دکتر رضا ملک‌زاده همکار مصطفی معین به فعالیت‌های انقلابی وی اشاره کرد و گفت: یکی از آرمان‌های مصطفی معین همواره این بود که در جمهوری اسلامی ایران به خصوص در زمینه و حوزه سلامت الگو داشته باشیم. او شورای برنامه ریزی استان فارس را در ابتدای فعالیت خود تشکیل داد و در کنار آن طرح طب روستایی را برای رسیدگی به روستاها و مناطق محروم مطرح و دنبال کرد، او با تمام وجود تلاش می‌کرد که به همه مردم ایران خدمت کند. خدمات علمی ماندگار معین  را می‌توان در تشکیل هیات‌های امناء دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، تاسیس و توسعه دانشگاه‌ها در مناطق محروم کشو، ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش، گسترش تحصیلات تکمیلی و طراحی و اجرای نظام آموزش‌ها علمی و کاربردی (دانشگاه جامع) و برنامه ریزی و گسترش آموزش های نیمه حضوری و از راه دور (دانشگاه پیام نور)، تاسیس و گسترش مراکز رشد علم و فناوری و پارک‌ها و شهرک‌های تحقیقاتی، توسعه و تقویت انجمن‌های علمی و تخصصی و تقویت مجلات و نشریات علمی و تخصصی تنوع بخش به خدمات و منابع درآمدی آموزش عالی خلاصه کرد.

دکتر جعفر توفیقی از همکاران مصطفی معین در وزارت علوم تصریح کرد: شایستگی و ویژگی‌های مصطفی معین به میزانی برجسته است که در افکارعمومی و جامعه علمی انعکاس بارز و روشن دارد. من در سال ۷۶ به عنوان معاون آموزشی در خدمت مصطفی معین بودم. از ویژگی‌های شخصیتی او می‌توان به سخت‌کوشی، پرتلاشی، مصمم بودن وی اشاره کرد نظام علمی کشور باید یک سر و گردن فراتر از سایر وزارت‌خانه‌ها باشد، این نیازها منجر به ۲ تحول اساسی در فاصله سال‌های ۷۶ تا ۸۴ شد، یکی از آن‌ها بحث استقلال دانشگاه‌ها بود که به طور جد در دستور کار معین قرار گرفت و از آن می توان به عنوان یک دستاورد طلایی در حوزه مدیریت این شخصیت یاد کرد.

احمد جلالی سفیر ایران در یونسکو در آیین نکوداشت مصطفی معین وزیر اسبق وزارت علوم تحقیقات و فناوری با ارسال پیامی صوتی از مقام علمی مصطفی معین تجلیل کرد و گفت: رحمت بر پدر و مادر  معین که نام مصطفی را بر او خود گذاشتند.

وی درباره دغدغه او نسبت به جایگاه ایران در یونسکو اشاره کرد و گفت: از سال ۱۳۷۶  معین، سفیر ایران در یونسکو را معرفی کرد و تاکید داشت جایگاه ایران در نهاد حاکمیتی یونسکو براساس جایگاه تاریخی ایران ارتقا پیدا کند و بر مشارکت جدی در کارگروه‌های یونسکو تاکید داشت. در سال ۱۳۷۸ به عضویت شورای یونسکو که قلب تصمیم گیری یونسکو به حساب می‌آمد؛ درآمدیم. در سال ۱۳۸۰ نیز نامزد کنفرانس عمومی یونسکو شدیم و با وجود اینکه حادثه ۱۱ سپتامبر نیز رخ داده بود ولی با اعتماد به نفسی که داشت و همچنین اعتماد به نفسی که می‌بخشید در این زمینه نیز موفق شدیم.در سال ۱۳۸۱ نیز دفتر مرکزی یونسکو در تهران تاسیس شد و کشورهای همسایه مانند پاکستان و افغانستان نیز با محوریت ایران از این موقعیت بهره‌مند شدند.

وی افزود: معین دغدغه‌ای مهم در حوزه یونسکو داشت و این بود که جایگاه اخلاق در علم در این سازمان خالی است، بنابراین با ابتکار معین جایزه اخلاق در علم با عنوان جایزه ابن سینا برای اخلاق علم در یونسکو به تصویب رسید و هر دو سال یک بار این جایزه در سازمان ملل اهدا می‌شود.

جلالی خاطرنشان کرد: در حوزه اخلاق در علم، 5 جایزه در دنیا مطرح است، ولی به جرات می‌توان گفت جایزه ابن سینا برای اخلاق علم در سطح سازمان ملل در جایگاه نخست قرار دارد و این جایزه از ابتکارات معین در سازمان ملل است. رضا فرجی‌دانا رییس وقت دانشگاه تهران در دوران وزارت مصطفی معین گفت: مدیریت قاطع اما دلسوزانه وی درعرصه آموزش عالی از ویژگی‌های معین بوده است، او قاطعانه از حریم دانشگاه و دانشگاهیان دفاع می‌کند.

محمدحسین بنی اسدی عضو هیأت علمی انجمن اخلاق نیز در این مراسم اظهار داشت: برای سیاست‌مداران اخلاق‌محور، قدرت ارزش چندانی ندارد، این خدمت است که ارزشمند است، این دسته از افراد دنبال عدالت و خدمت هستند، مهم‌ترین و عالی‌ترین این الگو پیامبر اکرم (ص) است و بعد از آن عدالت‌خواهی امام علی (ع) است که سرمشق قرار گرفته است؛ در روزگار خودمان در این‌زمینه الگوهایی هستند که می‌توان به ماندلا و آیت‌الله طالقانی اشاره کرد، در همین زمینه توجه به زندگی مصطفی معین خالی از فایده نیست. او در دوران وزارت خود اهدافی را دنبال می‌کرد، او تاکید داشت که دانشگاه ها باید استقلال و آزادی علمی داشته باشند.