پایگاه خبری جماران: روزگذشته رئیس جمهور کشورمان وارد عراق شد. حسن روحانی یک هیات بزرگ بلند پایه به همراه خود به عراق برد تا نشان دهد که روابط ایران و عراق آنقدر در همه زمینه‌ها گسترده است که تعداد زیادی از مقامات باید او را در این سفر همراهی کنند و در واقع این خود نشان دهنده آن است که چه تعداد قرارداد هایی در این سفر به امضاء می رسد.
در همین رابطه، دو تحلیلگر منطقه اهمیت و ضرورت این سفر را در روابط میان دو کشور ایران و عراق مطرح کردند.
دوکشور ایران و عراق برای همدیگر مهم هستند
حجت الاسلام والمسلمین محمد شریعتی دهاقان در گفت و گو با خبرنگار جماران ، در واکنش به سفر رئیس جمهور کشورمان به عراق گفت: سفر آقای دکتر روحانی به عراق بسیار مهم است، به این دلیل که عراق برای ما کشور مهمی بوده و ایران نیز هم از لحاظ تاریخی و هم از نظر اجتماعی و سیاسی در گذشته تا امروز کشور مهمی بوده است. به ویژه اینکه بعد از رفتن صدام و از بین رفتن بافت‌های اجتماعی به موجب اشغال‌گری آمریکا در عراق، آن کشور هم از لحاظ اقتصادی و هم از لحاظ اجتماعی دچار مشکل شده است.
وی افزود: از نظر اجتماعی، اهل سنت خیال می‌کردند باید حاکمیت عراق در دست سنی‌ها باشد؛ در صورتی که اکثریت این کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند، بنابراین موجب به وجود آمدن تضادهایی در این کشور شدند و دولت‌هایی هم که بعد از نابودی صدام حکومت داشتند، پختگی لازم را در اداره تضادهای میان شیعه و سنی در عراق نداشتند. لذا عواقب این بی مدیریتی باعث استیلای داعش بر بخش بزرگی از عراق شد.
باید مسائل پیچیده عراق را درک کنیم
سفیر سابق سازمان همکاری‌های اسلامی گفت: به وجود آمدن داعش و مسائل دیگر باعث شده تا ایران اهمیت خاصی برای داعش داشته باشد و مرز طولانی ایران و عراق نیز که متشکل از مذاهب و قومیت های مختلف بوده، برای دو کشور بسیار مهم است. در سال‌های اخیر با تلاشی که دولت آمریکا و همدستانش برای تیره‌تر کردن روابط ایران با کشورهای منطقه انجام داده با توجه به نیازی که عراق به گاز و برق و خدمات و همچنین صنایع ایران دارد، باعث شده تا این کشور را در وضعیت پیچیده و بغرنجی قرار دهد که باید سیاستمداران عراقی آن این وضع را اداره کنند.
شریعتی دهاقان بیان کرد: ما نیز باید مسائل پیچیده عراق را درک کنیم تا این کشور بتواند هم با کشورهای عربی منطقه ارتباط داشته و هم با ایران ارتباطی استراتژیک داشته باشد. رابطه ما نیز نباید تنها با شیعیان عراق باشد، بلکه باید با مذاهب مختلف در این کشور در ارتباط باشیم. همگان دیدند که داعش چه بلایی بر سر اقلیت‌های مذهبی آورد و این ایران بود که با مبارزه در زمان تنگنا، به داد عراق رسید.
باید محدودیت های دولت عراق را درک کنیم
وی با بیان اینکه رابطه دو کشور بسیار حساس است، گفت: ما باید وضعیت دولت عراق را که گاهی اوقات صحبت‌های خاصی می‌کند و محدودیت‌هایی که در ارتباط با معاملات اقتصادی ایران دارد را درک کنیم، به نحوی که رابطه با ایران به معنای رابطه تیره با دیگر کشورها نباشد و حتی باید دولت عراق را تشویق کنیم که با عربستان، امارات و اردن که خیلی رابطه حسنه‌ای با ما ندارند، رابطه داشته باشد.
سفیر سابق در سازمان همکاری های اسلامی گفت: رابطه با عراق را باید به عنوان یک فرصت تلقی کنیم که می‌تواند رابطه ما با دیگر کشورها را بهبود ببخشد. عراق از جمله کشورهایی است که ارگان‌های مختلف جمهوری اسلامی از اقتصادی و سیاسی در آن حضور دارند و همه ارگان‌های ایران در این کشور هستند، ولی باید محوریت ارتباط را به وزارت امور خارجه داد تا بتواند روابط را هماهنگ کند. همچنان که آقای روحانی با نپذیرفتن استعفای آقای ظریف اخیراً اشاره کرد که محوریت وزارت خارجه در این گونه روابط باید حفظ شود.
باید در عین داشتن روابط قوی، ملاحظه حاکمیت عراق را داشته باشیم
وی بیان کرد: حساس‌ترین روابط خارجی برای یک کشور، روابط با همسایگان آن کشور است و عراق جزو حساس‌ترین همسایه‌های ماست که باید حاکمیت آن را پذیرفته و نقض نکنیم و این‌گونه نگوییم که پایتخت چندین کشور، تحت نفوذ ماست. این‌گونه سخن گفتن ها، حساسیت حاکمیت‌ها را در آن کشورها برمی‌انگیزد. با اینکه ما از لحاظ تاریخی جزو کشورهای اصیل منطقه هستیم، ولی با واقعیت جغرافیایی امروز و کشورهایی که به وجود آمده نباید این حساسیت را ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه باید تلاش کنیم حاکمیت و استقلال کشورها را بپذیریم، گفت: باید با کشورهای منطقه از جمله عراق روابط حسنه داشته باشیم تا خود مردم این کشور با آزادی‌های مطبوعاتی و سیاسی که دارند، اگر مسئولی در عراق تقصیر و قصوری در مورد روابط با همسایگان به ویژه ایران داشته باشد، او را مورد مواخذه قرار دهند. بنابراین باید در عین داشتن روابطی قوی، ملاحظه حاکمیت عراق را داشته باشیم.
سفر آقای روحانی به عراق ضروری بود
شریعتی دهاقانی اظهار کرد: هر چند به نظر من سفر آقای روحانی به عراق اندکی دیر انجام شده، اما به نظر می‌رسد که جلوی ضرر را هر کجا بگیریم منفعت است. سفر آقای روحانی بعد از سفرهای متعدد دکتر ظریف و وزرای نفت و نیرو و همچنین معاون اول رئیس‌جمهور، ضروری بود تا روابط با این کشور تثبیت شود. امیدواریم که عراق جایگاه خوبی در منطقه پیدا کرده و عقب ماندگی‌هایی را که در زمان صدام به خاطر جنگیدن با کویت و ایران و در زمان اشغال‌گری آمریکایی‌ها برایش ایجاد شد، جبران کند.
نسبت رابطه جمهوری اسلامی ایران با عراق عمیق‌تر و گسترده‌تر است، آن هم به دلیل روابط تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دو کشور، حتی بسیاری از قبیله ها و عشیره ها که در دو طرف مرز قرار دارند، از یک منشاء هستند.
وی در ادامه گفت: عراق با موقعیت اقتصادی خود از نظر کشاورزی، صنعتی و نفتی می‌تواند به جای رقابت، با ایران همکاری کند تا بتواند جزو دولت‌های مستغنی از کمک دیگران قرار گیرد و به تدریج این استقلال را تشخیص دهد. امروز خود عراقی‌ها نیز از قراردادهای علیه ایران که میان این کشور با آمریکا بسته می‌شود، راضی نیستند و مخالفت خود را با حضور نظامیان در این کشور در صورتی که به ضرر ایران باشد، اعلام کردند.
از نظر اقتصادی، روابط ترکیه با عراق بیشتر از ماست
شریعتی دهاقان ادامه داد: اگر ما بخواهیم جایگاه ایران را در برقراری رابطه با عراق به نسبت سایر کشورهای منطقه نظیر ترکیه مقایسه کنیم، جایگاه ایران از نظر اقتصادی از ترکیه پایین‌تر است. ولی با توجه به اینکه عراق مجموعه کاملی از ملیت‌های مختلف کٌرد و عرب است، رابطه ایران هم با عرب‌ها خوب است هم با کردها، زیرا کردها خودشان را اصالتاً آریایی و ایرانی می‌دانند و تضاد عمیقی با ما ندارند. اما ترکیه تضاد خاصی با کردها پیدا کرده و احساس می‌کند که آنها به «پ ک ک» کمک می‌کنند.
وی بیان کرد: از نظر اقتصادی، روابط ترکیه به دلیل سازمان‌های اقتصادی پیشرفته‌‌ای که دارند و دارای ثبات اقتصادی بیشتری هستند، بیشتر از ماست. آقای رئیس‌جمهور نیز گفتند که از نظر اقتصادی اگر ما 11 میلیارد دلار با عراق تعامل داریم باید سقف این تعامل را به 20 میلیارد برسانیم. رسیدن به این حجم از تعامل نیاز به کار بیشتری دارد. متاسفانه در دوره ای که ما بیشتر از نوری مالکی حمایت کردیم، ترکیه جایگاه بهتری در میان اهل سنت عراق پیدا کرد که البته با آمدن آقای العبادی تعادل بیشتری برقرار شد.
عربستان قصد دارد که در عراق حضور اقتصادی پیدا کند
شریعتی دهاقان در ادامه گفت: در ارتباط با رابطه عربستان و عراق نیز، عربستان این کشور را جزو کشورهای اقماری ایران می‌دانسته، ولی قبل از از بین رفتن صدام رابطه خوبی با این کشور به خصوص در دوره جنگ تحمیلی داشت و حتی کمک‌های فراوانی به صدام کرد، اما بالاخره در جنگ عراق با کویت تضاد پیدا کرد و رابطه خوبی با این کشور نداشت. بعد از سقوط صدام نیز جایگاه ضعیفی پیدا کرد و احساس کرد که نفوذش در عراق بسیار کم شده است. در این اواخر اما، با توجه به تعادلی که در روابط برقرار شده، عربستان قصد این را دارد که در عراق حضور اقتصادی پیدا کند و اگر این حضور به منزله تقابل با ایران نباشد می‌تواند موفق تر باشد.
وی در پایان گفت: متاسفانه سیاست‌های عربستان به ویژه بعد از بن‌سلمان بیشتر در تضاد با ایران تفسیر و تعبیر می‌شود و بعید به نظر می‌رسد که روابط این کشور با عراق از لحاظ اقتصادی، برق و نفت در میان مدت به جایگاه خوبی برسد. ضمن اینکه ما بارها به دولت عراق گفته‌ایم که روابط خوب ما با این کشور، نباید به معنای روابط بد با کشورهای دیگر نظیر ترکیه و عربستان باشد.
مردم ایران و عراق از دولت دوکشور بسیار جلوتر هستند
همچنین صباح زنگنه در گفت و گو با خبرنگار جماران، گفت: روابط میان ایران و عراق، طبیعی و تاریخی است و می‌توان گفت مردم ایران و عراق از دولت دوکشور یا نیروهای حکومتی آنها بسیار جلوتر هستند و رفت و آمدهایی که صورت گرفته نشان می‌دهد که دولت‌ها و نیروهای حکومتی باید به دنبال تحقق خواسته‌های این مردم باشند. لذا بدون داشتن حتی توافق نامه‌های اقتصادی یا سیاسی روشن و فراگیر، مردم دو کشور مبادلات تجاری با همدیگر را آغاز کرده و ابعاد بخشی از آن را جهانی کرده اند. بنابراین دولت‌های این دو کشور باید به دنبال خواسته‌های مردم رفته و تسهیلات لازم را برای این موضوع فراهم کنند.
وی افزود: طبیعتاً ایجاد یک زیربنای قانونی و توافق رسمی میان دوکشور در امور اقتصادی، تجاری، سیاسی، فرهنگی و امنیتی می‌تواند این روابط را توسعه دهد، به نحوی که به نفع دوکشور تمام شود. مسائل بسیار مهم و گسترده‌ای در مرزهای میان دوکشور وجود دارد که باید به آن توجه شود. روابط امنیتی نیز در برابر تهدیدهایی که در منطقه وجود داشته و دارد باید به یک جمع‌بندی حقوقی و توافق سیاسی منجر شود. همچنین موضوع رفت و آمد مردم و تسهیلات مربوط به ویزا و خدمات مرزی باید مورد توجه قرار گیرد. در بٌعد مبادلات انرژی هم، جمهوری اسلامی ایران توانسته انرژی گاز و برق را به عراق برساند.
نسبت رابطه جمهوری اسلامی ایران با عراق عمیق تر و گسترده تر است
زنگنه ادامه داد: مبادلات پولی و مالی نیز باید به یک وضعیت روشن و قابل قبول میان دوکشور برسد. موضوع لایروبی اروندرود و شط العرب و برقراری رفت و آمد کشتی‌ها در این آبراهه مهم و حق آبه میان دوکشور نیز باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین باید برای موضوع مربوط به ریزگردها که از کشور عراق به طرف ایران کشیده شده، راه‌حلی عملی پیدا کنند. همکاری در سازمان‌های بین المللی نیز باید به سطح بالاتری برسد که امیدواریم در این سفر اگر به سقف خواسته‌های مردم نرسند، لااقل به بخش اعظم این خواسته‌ها رسیده باشیم.
وی افزود: نسبت رابطه جمهوری اسلامی ایران با عراق عمیق‌تر و گسترده تر است، آن هم به دلیل روابط تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دو کشور، حتی بسیاری از قبیله ها و عشیره ها که در دو طرف مرز قرار دارند، از یک منشاء هستند. همچنین طولانی‌ترین مرزی که عراق با همسایگان خود دارد با ایران بوده و تراکم جمعیت در دوطرف مرز میان این دوکشور بیشتر از سایر کشورهاست. بنابراین طبیعتاً روابط ایران و عراق باید از استحکام و عمق بیشتری نسبت به تمامی همسایگان برخوردار باشد. اما در بٌعد مسائل امنیتی و منطقه‌ای، ایران باید تلاش کند این رابطه را به نفع منافع دوکشور حفظ کند، به نحوی که علیه کشور ثالثی تلقی نشود. نباید حساسیت کشورهای دیگر را برانگیخت و روابط باید در مسیر طبیعی خودش ادامه یابد.
