موافقان استدلال می کنند که استانی شدن انتخابات می تواند به نقش آفرینی احزاب کمک کند. چند دوره است که احزاب در انتخابات نقش آفرین نیستند. احزاب می توانند کاندیداهای خود را در سطح استانها معرفی کنند و به این ترتیب اثرگذاری بهتری داشته باشند. اما در این باره نمی توان نظر قاطعانه داد، چرا که اگب همه جوانب را در نظر بگیریم می بینیم به خاطر شرایطی مثل محدودیت های سیاسی به احزاب امکان نقش آفرینی داده نمی شود. به ویژه با سخت گیری های شورای نگهبان در مرحله نظارت بر انتخابات، جای شک و تردید است که آیا در مجموع می توان به این طرح امیدوار بود یا نه. در شرایط فعلی دست کم مجلس توانسته بین مردم اقسی نقاط کشور و حاکمیت پیوندی برقرار کند اما با استانی شدن در شرایط موجود بیم این می رود که این پیوندها گسسته شود.
پایگاه خبری جماران: نمایندگان مجلس هفته گذشته به کلیات طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی که به استانی شدن انتخابات مجلس اختصاص دارد، رأی مثبت دادند. سلمان سامانی سخنگوی وزارت کشور گفته که دولت با کلیات طرح استانی شدن انتخابات موافق است منوط بر این که برخی نکات در کمیسیون به این طرح اضافه شود.
استانی شدن انتخابات مجلس ابتدا در سال 78 یعنی آخرین سال مجلس پنجم مطرح شد. اما کلیات این طرح به خاطر نزدیک بودن به انتخابات و شائبه های مربوط به آن رای نیاورد. این طرح مجددا در سال 81 (مجلس ششم) مطرح شد و به تصویب رسید. با این حال شورای نگهبان آن را مغایر با قانون اساسی تشخیص داد. پس از بازگشت طرح به مجلس، نمایندگان در سال 82 طرح جدیدی را تهیه کردند. این بار نمایندگان به دنبال آن بودند که انتخابات در شش استان (اصفهان، آذربایجان شرقى، زنجان، فارس، گیلان و لرستان) به صورت استانی برگزار شود و مجلس بعد از انتخابات، با توجه به آرای به دست آمده درباره این استان ها تصمیم گیری کند. شورای نگهبان اما به این طرح همان ایرادات قبلی را گرفت.
با پایان مجلس ششم، تلاش براى رفع ایرادات شوراى نگهبان به مجلس هفتم موکول شد. اما تلاش نمایندگان اصولگرای مجلس هفتم هم به همان ایرادات شورای نگهبان انجامید. طرح استانی شدن انتخابات در مجلس نهم نیز مطرح شد اما شورای نگهبان بر ایرادات قبلی خود تاکید کرد.
ناصر قوامی: استانی شدن انتخابات مجلس فعلا به مصلحت نیست
ناصر قوامی، نماینده مجلس ششم در گفت و گو با خبرنگار جماران می گوید: استانی شدن انتخابات مجلس طرح بدی نیست اما برای آن باید ساز کارهایی وجود داشته باشد. انتخابات اکنون با نظارت استصوابی شورای نگهبان عملا دو مرحله ای است. بنابراین اول باید ساز و کارهای انتخابات درست شود. در این صورت شخصیت های ملی می توانند وارد انتخابات شوند.
قوامی ادامه می دهد: مجلس حق تصویب این مصوبه را دارد. اصولا مجلس در هر موضوعی که خلاف شرع و قانون اساسی نباشد حق قانون گذاری دارد. اما باید بررسی کرد که آیا این ساز و کار از نظر اجتماعی برای کشور به صلاح است یا خیر. استانی شدن انتخابات مجلس با اینکه مشکلاتی هم دارد طرح بدی نیست. یکی از مشکلاتش این است که کاندیدا برای رای گرفتن از مردم باید در سطح استان فعالیت کند که این باعث بالا رفتن هزینه های تبلیغاتی او می شود. خوبی این طرح هم این است که با ورود افرادی در سطح ملی به مجلس فعالیت های محلی به شوراهای محلی واگذار شود. اما این ساز و کارها وجود ندارد. به همین خاطر اکنون استانی شدن انتخابات به مصلحت نیست.
این نماینده پیشین مجلس در ارتباط با اینکه چقدر احتمال تایید این طرح توسط شورای نگهبان وجود دارد می گوید: برای مصوبه های مهم مجلس حمایت قدرت و نهادهای بالاتر مهم است. اگر آنها از طرح حمایت کنند ممکن است شورای نگهبان هم آن را تایید کند.
مدل انتخابات مجلس ایران شبیه مدل های مطرح دنیا نیست
محمود میرلوحی، معاون پارلمانی وزارت کشور در دولت اصلاحات در گفتگو با خبرنگار جماران ،می گوید: استانی شدن انتخابات مجلس می تواند یک گام برای ملی تر شدن نماینده ها باشد. این طرح مجلس می تواند کشور را به سمت تحزب و ساختارمند کردن انتخابات هدایت کند. مدل کنونی انتخابات مجلس کمتر به مدل های مطرح دنیا شباهت دارد. شهری مثل تهران 30 نماینده دارد در حالی که در بسیاری از کشورها حوزه های انتخابیه تک نفره هستند.
وی افزود: حتی امکان دارد که مثل هندوستان هر یک از مناطق تهران یک نماینده داشته باشد. در بعضی از کشورها هم انتخابات بر اساس ساختار حزبی برگزار می شود و حزب پیروز بر اساس سهمی که دارد لیست پارلمان را معین می کند. انتخابات ما شبیه هیچ یک از این ها نیست. حالا که مشاهده می کنیم مردم در چند انتخابات اخیر، به صورت لیستی رای دادند می توانیم با استانی شدن انتخابات یک گام به سمت تحزب برداریم. استانی شدن انتخابات می تواند باعث کمرنگ شدن مسائل قومی و محلی شود.
میرلوح با بیان اینکه شاید این بار شورای نگهبان این مصوبه را مغایر قانون اساسی نداند، ادامه می دهد: به نظر می رسد قدمی به این سمت است که در آینده جایگاه احزاب را روشن کنیم تا احزاب بتوانند در انتخابات حضور پیدا کنند.؛ اما در شکل کنونی انتخابات، پراکندگی و عدم توازن دیده می شود. مثلا در تهران فردی ممکن است تا یک و نیم یا دو میلیون رای بیاورد اما در حوزه های انتخابیه دیگر فردی با 10 هزار نفر وارد مجلس شود. طرح استانی شدن انتخابات می تواند فضا را متعادل تر کند. ضمن اینکه اجرایی شدن این طرح مطابق با این سخن قانون اساسی است که نماینده مجلس بعد از آنکه رای آورد و وارد مجلس شد، نماینده همه ملت است.
با استانی شدن انتخابات، سطح نمایندگی بالا می رود
محمود صادقی، نماینده مردم تهران هم در گفتگو با خبرنگار جماران می گوید: مجلس در دوره های گذشته هم طرح استانی شدن انتخابات مجلس را مطرح کرده بود که شورای نگهبان با آن موافقت نکرد.
وی در بیان محاسن استانی شدن انتخابات مجلس می گوید: یک جنبه مثبت این طرح آن است که سطح نمایندگی را بالا می برد و از حالت بخشی بودن خارج می کند. نمایندگان دیگر با انتظارات خرد مردم درگیر نمی شود. فردی هم انتخاب می شود قابلیت های بیشتر و شناخته شده تری خواهد داشت. بنابراین در مجموع این طرح به بالا رفتن سطح کیفیت مجلس کمک می کند.
این حقوقدان گفت: جنبه منفی طرح این است که امکان انتخاب افراد ناشناخته تر و همچنین کسانی که معمولا در شهرهای کوچک شانس رای آوردن دارند ضعیف می شود. برخی از اقلیت های مذهبی مثل اهل سنت می گویند این طرح باعث پایین آمدن شانس انتخاب آنها می‌شود.
پیوند بین مردم و حاکمیت گسسته می شود
نماینده مردم تهران ادامه می دهد: موافقان استدلال می کنند که استانی شدن انتخابات می تواند به نقش آفرینی احزاب کمک کند. چند دوره است که احزاب در انتخابات نقش آفرین نیستند. احزاب می توانند کاندیداهای خود را در سطح استانها معرفی کنند و به این ترتیب اثرگذاری بهتری داشته باشند. اما در این باره نمی توان نظر قاطعانه داد، چرا که اگر همه جوانب را در نظر بگیریم می بینیم به خاطر شرایطی مثل محدودیت های سیاسی به احزاب امکان نقش آفرینی داده نمی شود. به ویژه با سخت گیری های شورای نگهبان در مرحله نظارت بر انتخابات، جای شک و تردید است که آیا در مجموع می توان به این طرح امیدوار بود یا نه. در شرایط فعلی دست کم مجلس توانسته بین مردم اقصی نقاط کشور و حاکمیت پیوندی برقرار کند اما با استانی شدن در شرایط موجود بیم این می رود که این پیوندها گسسته شود.
صادقی: هنوز به جمع بندی نرسیده ام
صادقی در پاسخ به این سوال که کدام طیف های سیاسی با این طرح مخالف و کدام یک با آن موافق هستند می گوید: موافقت و مخالفت با این طرح بر اساس طیف بندی سیاسی نیست. در هرکدام از فراکسیون های سه گانه مجلس هم موافق و هم مخالف وجود دارد. اگر بخواهیم نام ببریم در بین اصولگرایان افرادی مثل آقای حاجی دلیگانی شدیدا با آن طرح مخالف هستند؛ اما در همین فراکسیون آقای ادیانی شدیدا موافق طرح است. در بین مستقلین هم آقای کاتب از طراحان استانی شدن انتخابات مجلس هستند. در فراکسیون امید هم آقای رحیمی جهان آبادی از اعضای اهل سنت عضو فراکسیون شدیدا با طرح مخالف است. خود من هم به شخصه مردد هستم و هنوز نتوانسته ام به جمع بندی برسم.
