پایگاه خبری جماران: ششمین سال جنگ زمانی آغاز شد که از استراتژی تنبیه متجاوز توسط جمهوری اسلامی ایران سه سال می گذشت اما هیچ چشم انداز روشنی برای پایان جنگ متصور نبود .
ایران قبل از آزادسازی قریب ۹۰ درصد از مناطق اشغالی خود از سیطره ارتش عراق در سال ۶۱ سه شرط اساسی را برای پایان جنگ اعلام کرده بود و با آزادسازی مناطق اشغالی، صدام و حامیان او حاضر به قبول هیچ یک از خواسته های ایران نشدند لذا نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر مبنای استراتژی تنبیه متجاوز برای احقاق حقوق ملت وارد خاک عراق شدند.
ورود ایران به مرحله جدید جنگ حامیان صدام را بر آن داشت تا با حمایت همه جانبه از وی مانع از سقوط رژیم بعث و پیروزی ایران شوند و بدین ترتیب ضمن حضور مستشاران کشورهای حامی در عراق تجهیزات و سلاح در همه انواع زرهی، توپخانه، مهمات، هواپیمای جنگنده و بالگرد، موشک های ضد هوایی و زمین به زمین و حتی تکنولوژی و تجهیزات تهیه سلاح های شیمیایی روانه عراق شد .
ارتش عراق علاوه بر گسترش سازمان رزم خود استراتژی دفاعی را جایگزین استراتژی تهاجمی نمود .
در مقابل نیروهای نظامی ایران با همان شرایط گذشته در خاک عراق چند عملیات بزرگ را اجرا کردند که بیشتر آنها با عدم موفقیت همراه بود و این در شرایطی بود که مباحثی مابین ارتش و سپاه در زمینه فرماندهی، شیوه رزم و نحوه استفاده از امکانات ارتش و به کارگیری نیروهای بسیج مطرح شده بود .
- آغاز عملیات های آبی خاکی
با گذشت حدود دو سال و ورود سپاه پاسداران به عملیات های آبی خاکی جبهه ایران دچار تحول شد اما محدودیت سازمان رزم و کمبود نیرو و تجهیزات در اردوی خودی و برتری چشمگیر ارتش عراق باعث شد نیروهای ایران نتوانند در سه عملیات بزرگ خیبر و بدر و قادر نتیجه مطلوب را کسب نمایند؛ لذا فضای ابهام و تردید نسبت به توان ادامه جنگ در جبهه خودی سایه افکنده بود. اما عامل اصلی به وجود آمدن این شرایط وجود شکاف و دوگانگی در شیوه مدیریت کلان کشور و جنگ بین سران قوا و فرماندهان نظامی در ایران بود.
مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی در مصاحبه با پایگاه اطلاع رسانی شخصی خود با این استدلال که امام با دلایل مطرح شده از سوی فرماندهان نظامی و مسئولین سیاسی برای در امان ماندن شهرهای مرزی از اشغال مجدد توسط ارتش عراق و نیز تصرف بخشی از خاک عراق برای عملی شدن شروط جمهوری اسلامی، پذیرفتند که وارد خاک عراق شویم و من هم بر همین اساس به دنبال انجام یک عملیات موفق منتظر اقدام نیروهای نظامی بودم .
اما فرماندهان نیروهای مسلح معتقد بودند با توجه به برتری نظامی ارتش عراق نسبت به ما رسیدن به یک پیروزی چشمگیر و مؤثر با توان موجود امکانپذیر نیست.
- طرح سپاه و ارتش برای پایان دادن به جنگ
در نیمه اول سال ۱۳۶۴ آیات هاشمی رفسنجانی و خامنه ای از ارتش و سپاه پاسداران می خواهند طرح خود را برای پایان دادن به جنگ به صورت مکتوب ارائه نمایند .
پس از مدتی برادران صیاد شیرازی و محسن رضایی به طور جداگانه طرح خود را ارائه می دهند .
ارتش در طرح خود برای رسیدن به پیروزی نظامی درخواست گسترش سازمان رزم ارتش و واگذاری صدها فروند جنگنده و بالگرد و هزاران دستگاه تانک و نفربر و توپخانه کرده بود که سران نظام گفته بودند با توجه به وجود محاصره و تحریم نظامی مگر شما نمی دانید ما حتی موتور تانک هم نمی توانیم وارد کنیم؛ پس چطور تقاضای چنین اقلامی کرده اید؟!
سپاه پاسداران بر مبنای امکانات موجود در جمهوری اسلامی با اولویت بندی سه هدف عمده بصره، کرکوک و بغداد طرح خود را برای پایان دادن به جنگ ارائه کرد .
فرماندهان سپاه با توجه به تجربیات عملیات های قبلی و توانایی های ارتش عراق درخواست کرده بودند در صورت واگذاری ۴۵۰ گردان نیرو و با کمک گرفتن از امکانات ارتش جمهوری اسلامی ایران طی شش ماه بصره را تصرف می کنیم و با واگذاری۴۵۰ گردان دیگر در شش ماه دوم کرکوک را تصرف می کنیم و در صورت نیاز به ادامه جنگ با واگذاری ۶۰۰ گردان رزمی در شش ماهه سوم بغداد را تصرف خواهیم کرد. اما اگر بخواهید ما با توان موجود ( ۱۰۰ تا ۱۵۰ گردان نیرو در یک سال) بجنگیم فقط تصرف بصره به هفت سال زمان نیاز دارد. آیت الله هاشمی رفسنجانی در پاسخ به طرح سپاه گفتند شماها نمی‌خواهید بجنگید. ما بند پوتین ۴۵۰ گردان نیرو را هم نمی توانیم تأمین کنیم. خودتان بروید به امام بگویید نمی توانیم بجنگیم تا تکلیف ما روشن شود .
به دنبال این موضعگیری، ارتش و سپاه به ادامه روند قبلی یعنی انجام عملیات با نیرو و امکانات موجود پرداختند
- تصرف فاو و تصویب قطعنامه ۵۸۸ شورای امنیت سازمان ملل
سپاه پاسداران منطقه عملیاتی فاو را علی رغم پیچیدگی و سختی های عبور از اروند اما جغرافیایی مناسب و ارتش منطقه شلمچه را در برنامه آتی خود قرار دادند.
با انجام موفق عملیات والفجر ۸ پیروزی بزرگی نصیب ایران شد و در پی آن قطعنامه ۵۸۸ شورای امنیت سازمان ملل در ارتباط با جنگ ایران و عراق صادر شد. اما مفاد قطعنامه به دلیل اشاره نشدن به حداقل شروط ایران مورد قبول جمهوری اسلامی واقع نشد؛ لذا ادامه عملیات ها با روند قبلی در دستور کار فرماندهان نظامی قرار گرفت.
- آغاز عملیات کربلای ۴ و ۵
عملیات کربلای ۴ در راستای استراتژی تصرف بصره پس از ماه ها برنامه ریزی و طراحی آغاز شد اما به دلیل پی بردن دشمن به محور اصلی عملیات در منطقه ام الرصاص و ابوالخصیب در ساعات اولیه متوقف شد و نیروها به مواضع قبلی خود بازگشتند ولی نیروهای خودی در محور شلمچه با نفوذ به مواضع چند لایه و پیچیده دشمن روزنه امید را برای تسلط بر کل منطقه شرق بصره گشودند.
فرمانده کل سپاه صبح روز اول عملیات دو تن از مشاوران ارشد خود را برای ارائه گزارش توقف عملیات و بازگشت نیروها به حضور آیت الله هاشمی که در منطقه حضور داشتند فرستادند و تأکید کردند با توجه به نفوذ در مواضع دشمن در منطقه شلمچه و پای کار بودن نیرو و امکانات امکان انجام عملیات دیگری در همین منطقه وجود دارد و بدین ترتیب آماده سازی و طراحی عملیات در دستور کار فرمانده سپاه قرار گرفت ولی مشکل اصلی رفع نگرانی شکست عملیات کربلای ۴ و باز کردن قفل ذهن فرماندهان یگان ها برای انجام عملیات بعدی در حداقل زمان ممکن بود.
فرمانده کل سپاه با تلاش فراوان ابتدا ضمن دریافت جزئیات درگیری شب عملیات از فرماندهان واحدها و تجزیه و تحلیل و بیان دلایل شکست عملیات کربلای ۴ سعی کرد آرامش را در روح و روان فرماندهان منتقل کند و با جدیت فراوان به همه یگان ها مأموریت هایی را در نقاط مختلف خطوط خودی و دشمن در سراسر مرز تعیین و ابلاغ کرد. سپس با تعداد محدودی از فرماندهان محورهای مناسب و نوع مانور برای حمله به جناح دشمن در شلمچه را بررسی نمود.
این همه مواضع کلاسیک، منظم، پیچیده و به هم بافته شده، سمت جنوب آن به نخلستان ها و جزایر و رودخانه شط العرب وصل می شد که برای رزمندگان ما جزو معابر نفوذناپذیر محسوب می شد.
سمت شمال این مواضع و رده های دفاعی تا نزدیکی پاسگاه زید و پاسگاه بوبیان عراق امتداد داشت.
به عبارت دیگر این مواضع و استحکامات شبیه هلال ماه بود که پیشانی و وسط آن در جاده آسفالت شلمچه و دو طرف آن در جنوب و شمال منطقه قرار گرفته بود که جلوی هلال به سمت ایران با عرض 2 تا ۸ کیلومتر آب گرفتگی ایجاد شده بود.
با همه دقت و پیچیدگی و پیوستگی های دقیق مواضع مذکور اما یک حفره کوچک ولی مهم و شکننده در این دژ مستحکم وجود داشت که از نگاه کارشناسان عراقی، غربی و شرقی مجری طرح مورد غفلت قرار گرفته بود.
این رده های مختلف دفاعی در شمال منطقه در نقطه ای رها شده بود و با یک خاکریزی که جلوی آن آبگرفتگی وجود داشت مسدود شده بود و چون از محور میانی و جاده شلمچه فاصله داشت در نگاه دشمن بی اهمیت جلوه کرده بود.
نیروهای لشکر ۱۹ فجر و لشکر ۵۷ ابوالفضل سپاه پاسداران در عملیات کربلای ۴ به طور ناخودآگاه از همین نقطه یعنی از شمالی ترین بخش رده های پدافندی دشمن به آن نفوذ کردند و بنا به دلایلی و بدون اینکه حساسیت دشمن برانگیخته شود عقب نشینی کردند.
همین نقطه برای عملیات کربلای پنج کلید ورود بی دردسر اما ظریف و دقیق به دژ فولادین شلمچه شد و در حالی که همه مواضع و توجه و نگاه دشمن از غرب به شرق شلمچه بود نیروهای ایرانی با استفاده از حفره مذکور از شمال به جنوب یعنی از پهلوی چپ دشمن وارد شلمچه شده و دژ تسخیر ناپذیر دشمن در شلمچه به تصرف رزمندگان اسلام درآمد.
- تک به جناح ارتش عراق در شلمچه پس از ۴ سال
پیدا کردن راهکار برای نفوذ و تک به جناح دشمن کلید اصلی موفقیت نیروهای خودی در عملیات های ثامن الائمه، طریق القدس، فتح المبین و بیت المقدس بود و شاید از عملیات رمضان تا عملیات کربلای ۴ یعنی طی چهار سال فرماندهان خودی نتوانستند در مواضع دشمن رخنه و به جناح آنها تک نمایند اما به طور اتفاقی نیروهای خودی در محور فرعی عملیات کربلای ۴ در منطقه شلمچه از طریق آبگرفتگی به جناح دشمن و مواضع مستحکم شلمچه نفوذ کردند که به دلیل عقب نشینی محور اصلی عملیات این محور نیز از منطقه مذکور عقب نشینی کرد و ارتش عراق در نهایت غفلت متوجه این حفره در خطوط خود و نفوذ رزمندگان خودی نشد اما محسن رضایی فرمانده کل سپاه شخصاً به این مسأله پی برد و بدون در جریان گذاشتن سایر فرماندهان تا یک هفته اول آماده سازی عملیات، پایه اصلی تاکتیک عملیات کربلای ۵ را همان حفره در پهلوی شمالی مواضع دشمن در شلمچه قرار داد و در حالی که پیشانی اصلی جبهه دشمن شرق منطقه عمومی شلمچه بود حدود ۱۰ لشکر را از شمال مواضع دشمن به قلب جبهه آنها سرازیر کرد.
شناخت، جسارت و قاطعیت سه عامل اصلی در فرمانده کل سپاه زمینه ساز انجام عملیات کربلای ۵ تنها ۱۴ روز پس از شکست عملیات کربلای ۴ شد و رزمندگان خودی مواضع، استحکامات و موانع چند لایه شلمچه را از پهلو و پشت مورد هجوم خود قرار دادند.
نیروهای خط شکن قبل از روشن شدن مهتاب و در تاریکی شب از منطقه آبگرفتگی عبور کرده و پشت مواضع دشمن مستقر شدند.
ساعت ۲ بامداد روز نوزدهم دی ماه ۱۳۶۵ نیروها با استفاده از روشنایی مهتاب وارد مواضع دشمن شده و درگیری را آغاز کردند. درگیری نیروهای خودی و پیشروی سریع در مواضع دشمن حکایت از غافلگیر شدن دشمن داشت و هرگونه نگرانی از هوشیاری دشمن را برطرف کرد و فرماندهان خودی به شکستن خط کاملاً امیدوار شدند.
از همان ابتدای پیشروی یگان ها فرماندهی کل بر الحاق نیروها و حرکت هماهنگ به سمت اهداف طبق برنامه تأکید داشت؛ لذا به لشگرهای ۲۵ کربلا و ۳۱ عاشورا و ۱۹ فجر مؤکداً اعلام نمود در یک پیشروی هماهنگ به سمت نوک کانال ماهی و تقاطع آن با پنج ضلعی که نقش اصلی را در باز شدن عقبه خشکی سایر یگان ها داشت اقدام کنند.
قرارگاه کربلا که به عنوان قرارگاه خط شکن ایفای نقش می کرد همه تلاش خود را برای تسلط بر پنج ضلعی و تصرف سر پل در غرب کانال پرورش ماهی و باز کردن جاده شلمچه متمرکز کرد.
با حرکت موفقیت آمیز قرارگاه کربلا در نفوذ به جناح دشمن، بخشی از یگان های قرارگاه های نجف و قدس نیز برای تداوم حرکت به عمق مواضع دشمن از قرارگاه کربلا عبور کرده و به سمت اهداف خود پیشروی نمودند.
با فعال شدن سه قرارگاه در منطقه عملیات عمده دغدغه فرماندهی کل برای باز شدن جاده شلمچه و ترمیم بریدگی های آن و باز شدن عقب خشکی یگان های درگیر متمرکز شد. جنگ سختی در نقاط کلیدی منطقه در سرپل غرب کانال ماهی، غرب و جنوب پنج ضلعی و اطراف جاده آسفالت شلمچه در جریان بود و به دلیل مقاومت سرسختانه دشمن نیروی هوایی و هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران طی چند عملیات پی در پی ضربات مؤثری بر ارتش عراق وارد کردند اما هجوم گسترده یگان های عراقی و حجم انبوه خودروهای زرهی دشمن در سراسر منطقه اثرات بمباران ها را گاهی به صفر می رساند؛ به دلیل اینکه به سرعت توسط دشمن جایگزین می شد.
فشار بی امان دشمن به نیروهای مستقر در سر پل غرب کانال ماهی عرصه را به شدت بر نیروهای رزمنده تنگ کرده بود.
گلوگاه منطقه عملیات تقاطع نوک کانال پرورش ماهی و پنج ضلعی بود که پنج راهی را تشکیل می داد و در اختیار داشتن آن برتری خاصی برای نیروی مذکور بود به همین دلیل با تأکید فرمانده سپاه روز اول عملیات این پنج راه به تصرف یگان های خودی درآمد و بدین ترتیب نیروهای خودی با استفاده از جاده ها و مواضع دشمن به چهار سوی شمال، جنوب، شرق و غرب منطقه اقدام به پیشروی کردند. دشمن تا دو روز اول یگان ها و نیروهای محلی مستقر در خطوط پدافندی را جهت ممانعت از پیشروی سریع نیروهای ایرانی گلّه وار و بدون برنامه مقابل یگان های خودی قرار می داد اما از روز سوم به بعد یگان های اصلی وارد منطقه شدند و با توجه به نحوه پیشروی رزمندگان به مقابله جدی با آنها پرداختند.
سنگین ترین و پرحجم ترین آتش توپخانه ای، موشکی، هلیکوپتری، هواپیمایی و شیمیایی جنگ در این لحظه و در منطقه شلمچه به اجرا درآمد.
- تقابل دو نیروی متخاصم با توان نابرابر
قاسم سلیمانی که با استفاده از پل موجود در منطقه از کانال پرورش ماهی عبور کرده و همراه لشکرهای ۲۵ کربلا، ۳۱ عاشورا و ۲۷ حضرت رسول در غرب کانال مستقر شده بودند، با هجوم سنگین و دیوانه وار ارتش عراق مواجه شدند. فرمانده لشکر ۴۱ ثارالله می گوید ما با ۲۵۰ نفر نیرو و تعدادی تانک و پشتیبانی ۲۰ قبضه توپ در غرب کانال مستقر شدیم و دشمن با ۲ هزار نفر نیرو و دشتی پر از تانک که حدود ۴۰۰ دستگاه برآورد می شد و بیش از ۳۰۰ قبضه توپ در مقابل ما صف آرایی کرد و نبرد سنگینی بین ما در جریان بود.
تصرف سرپل در غرب کانال پرورش ماهی، تصرف سرپل در شمال پنج ضلعی، سقوط بوارین، تصرف نهر دو عیجی، سقوط مقرهای فرماندهی دشمن و بازشدن جاده آسفالته شلمچه نتیجه حمله نیروهای خودی از جناح شمالی به عقبه دشمن بود.
پس از باز شدن جاده شلمچه مابقی یگان های خودی برای ادامه عملیات و توسعه وضعیت با سرعت بیشتری وارد صحنه نبرد شدند و جنگی سهمگین و گاهی تن به تن و پیشرونده توسط نیروهای خودی ادامه داشت.
در اتاق جنگ فرماندهی مرکزی عملیات در حالی که فرمانده کل سپاه توسط فرماندهان قرارگاه ها و یگان ها لحظه به لحظه در جریان وضعیت صحنه نبرد قرار می گرفت از طرف تیم شنود قرارگاه که با سیستم های پیشرفته در همه سطوح فرماندهی دشمن تسلط کامل داشتند آخرین وضعیت یگان ها و رفتار و دستورات فرماندهان عراقی را به اطلاع ایشان می رساندند و فرماندهی کل با مشورت معاونین و مشاورین حاضر در سنگر تصمیمات لازم را به فرماندهان در صحنه ابلاغ می کرد.
با باز شدن جاده شلمچه سایر یگان های قرارگاه نجف و قدس با سرعت بیشتری اقدام به پیشروی نمودند و لشکرهای ۸ نجف و ۱۴ امام حسین علیه السلام از قرارگاه قدس به قلب دشمن یورش بردند و در شب چهارم لشکر ۵ نصر از قرارگاه نجف جزیره بوارین را تصرف نمود.
طی روز ششم و هفتم نیروهای خودی به تثبیت مواضع متصرفی و مقاومت در مقابل پاتک های بی وقفه دشمن پرداختند؛ به طوری که ناکامی دشمن در عقب راندن نیروهای ایران و بازپسگیری مواضع از دست رفته نشان از تحلیل توان دشمن و خستگی نیروهای او داشت در این شرایط رزمندگان اسلام با یک گام دیگر خود را به نهر جاسم رساندند و دشمن برای حفظ نیروهای خود به آن سوی نهر جاسم عقب نشینی کرد.
روز هشتم عملیات، قرارگاه مرکزی اعلام کرد امام خمینی(س) در پیامی ضمن قدردانی از رزمندگان آنها را تشویق به تلاش بیشتر کرده و از خداوند پیروزی نهایی رزمندگان را خواستار شده است. این پیام بلافاصله توسط فرماندهی سپاه برای کلیه فرماندهان قرائت شد و به شکل عجیبی چراغ پیروزی و امیدواری را در قلب و ذهن فرماندهان روشن کرد و همگان بر این امر متفق شدند که در جهت تأمین اهداف عملیات و تثبیت پیروزی و مقاومت در مقابل دشمن با همه توان بایستند.
روز دهم عملیات سیستم شنود قرارگاه یکی از مکالمات عدنان خیرالله وزیر دفاع عراق که در منطقه عملیات حضور دارد را با صدام حسین شنود می کند.
صدام به وی می گوید: «شما چه کار می کنید؟ خیرالله پاسخ می دهد قربان ما با ۲۰۰۰ لوله توپ شلیک می کنیم ولی کاری از پیش نمی بریم.»
در یک مورد دیگر فرمانده یک تیپ عراقی که در حوالی نهر جاسم با نیروهای ایرانی درگیر بود با فرمانده سپاه سوم عراق تماس می گیرد و با گریه می گوید:
«همه نفرات من به جز سه یا چهار نفر کشته شده اند اجازه بدهید ما به عقب بیاییم و با نیروهای تازه نفس مجدداً به دشمن(ایران) حمله کنیم. فرمانده سپاه به وی می گوید مطابق دستور فرماندهی کل(صدام) هرگونه بازگشت از خط مقدم عقب نشینی محسوب می شود و مجازات آن مرگ است.»
بدین ترتیب فرماندهان عراقی پس از حدود ۲۰ روز نبرد سنگین به دلیل تلفات فراوان وارد شده بر یگان های ارتش عراق و مقاومت نیروهای رزمنده ایرانی در غرب نهر جاسم متوقف شده و نیروهای خودی نیز با توجه به اتمام توان یگان ها پشت نهر جاسم خطوط خود را تثبیت کردند.
- نتایج عملیات کربلای ۵
در پایان عملیات طبق اطلاعات به دست آمده از منابع عراقی در طی نبرد کربلای ۵ ارتش عراق ۱۳۲ تیپ زرهی، مکانیزه و پیاده را وارد منطقه نبرد کرد که ۵۵ تیپ به طور صد در صد منهدم شدند و مابقی آنها بین ۵۰ تا ۸۰ درصد آسیب دیده و از منطقه خارج شده است.
حدود ۳۰ هزار نفر کشته و بیش از ۷۰ هزار نفر زخمی شدند و ۲۶۵۰ نفر به اسارت نیروهای ایران درآمدند.
در طی این نبرد تعداد ۲۸۲۰ عدد از تجهیزات ارتش عراق شامل: تانک، نفربر، خودرو، ضدهوایی، توپخانه، خمپاره، هواپیما، بالگرد و وسایل مهندسی منهدم شد و ۹۰۰ عدد از اقلام فوق به جز هواپیما و بالگرد به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد.
عملیات کربلای ۵ سنگین ترین نبرد در طی جنگ ایران و عراق محسوب می شود.
از نیروهای خودی در این عملیات حدود ۱۰ هزار نفر شهید شدند. همچنین فرماندهان بزرگی همچون حسین خرازی فرمانده لشکر ۱۴ امام حسین(ع)، اسماعیل دقایقی فرمانده لشکر بدر، یدالله کلهر قائم مقام لشکر ۲۷ حضرت رسول(ص)، حجت الاسلام عبدالله میثمی مسئول نمایندگی حضرت امام در قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، هاشم اعتمادی فرمانده تیپ امام حسن(ع)، محمدعلی شاهمرادی فرمانده تیپ ۴۴ قمر بنی هاشم(ع)، قاسم میرحسینی قائم مقام لشکر ۴۱ ثارالله، محمد فرومندی قائم مقام لشکر ۵ نصر و تعداد دیگری از عناصر و کادر یگان های رزمی به شهادت رسیدند.
- بازتاب عملیات کربلای ۵
شکستن خطوط و استحکامات ارتش عراق در شرق بصره و رسیدن نیروهای ایرانی تا ۱۲ کیلومتری شهر بصره توانایی ها و قابلیت های نظامی عراق را پس از شکست آنها در فاو مجدداً زیر سؤال برد.
روزنامه آبزرور چاپ پاریس نوشت: «کارشناسان غربی در مورد توانایی دفاعی عراق دچار تردید شده اند.» رادیو بی.بی.سی نیز طی تحلیلی گفت: «موفقیت ایران در عبور از دریاچه ماهی یک بار دیگر توانایی ایران در عبور از آبراه ها را نشان می دهد.» هفته نامه اکسپرس با توجه به احتمال سقوط صدام به نقل از یک کارشناس انگلیسی نوشت: «اگر ایرانیان به بصره نزدیک شوند وقوع سقوط روحی و روانی در بغداد دور از انتظار نیست.»
هفته نامه نیوزویک نیز ضمن تأکید بر پیروزی ایران در عملیات کربلای ۵ به شرایط پیروزی ایران بر عراق اشاره کرده و می نویسد: «تهاجم ایرانی ها در نزدیکی بصره حداقل یک چیز را در خصوص جنگ ایران و عراق تغییر داده و آن این مسأله است که برای اولین بار طی چند سال گذشته این احتمال را که یک طرف حقیقتاً بر دیگری پیروز شود مطرح ساخته است.»
تصرف دژهای متعدد و مواضع مستحکم ارتش عراق در شلمچه که حاصل سال ها تلاش و سرمایه گذاری و مشاوره مستشاران خارجی و ارتش عراق بود و پیشروی در عمق خاک عراق و تلفات سنگین وارد شده به ارتش بعث بار دیگر نگرانی را در میان کشورهای غربی و حامیان منطقه صدام به وجود آورد.
- عملیات کربلای ۵ و تصویب قطعنامه ۵۹۸
فروپاشی دژ شلمچه و پیشروی ایران در شرق بصره عامل اصلی تصمیم گیری قدرت های شرق و غرب در پذیرش بخشی از شرایط ایران برای پایان دادن به جنگ و تصویب قطعنامه ۵۹۸ شد.
البته ایران طی یک سال گذشته به جز شکست در عملیات کربلای چهار که آن هم با هوشمندی فرمانده سپاه در عقب نشینی به موقع از یک فاجعه جلوگیری شد در مابقی اقدامات نظامی پیروزی های چشمگیری به دست آورد که در اظهارات و تحلیل های شخصیت ها و گزارشات رسانه های بین المللی با نگرانی از آن یاد می شود.
طی یک سال گذشته فرآیند پیروزی ها و تحولات نظامی ایران عبارت است از:
۱ – تبدیل سپاه پاسداران به ارتش دوم ایران پس از ابلاغ تشکیل سه نیرو توسط حضرت امام(س)
۲ – تصرف فاو
۳ – بازپس گیری مهران
۴ - به بن بست کشاندن استراتژی دفاع متحرک عراق
۵ – تصرف شلمچه و پیشروی به سمت بصره
۶ – تردید جدی در توان نظامی ارتش عراق
در پایان این دوره کارشناسان نظامی آمریکا و شوروی هشدار دادند اقدامات نظامی ایران طی دوره اخیر نشان داد اگر به نیروهای مسلح ایران فرصت داده شود می توانند در یک رشته عملیات پیوسته، ارتش عراق را متلاشی کنند.
بدین ترتیب نگرانی از تغییر موازنه به نفع ایران و شکست صدام باعث شد که شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۵۹۸ را تصویب کند.
این قطعنامه با توجه به برتری سیاسی – نظامی ایران پس از عملیات کربلای ۵ عملا از سه شرط ایران برای پایان جنگ به دو شرط وقوع تجاوز و پرداخت خسارت توجهی نمی کند و تنها با تقسیم مسئولیت حقوقی جنگ، عراق را مسئول آغاز جنگ و ایران را مسئول ادامه آن اعلام می کند.
وزیر خارجه ایران در واکنش به صدور قطعنامه ۵۹۸ اعلام می‌کند:
«در این قطعنامه نکات مثبتی دیده می شود که کافی نیست زیرا از عراق به عنوان متجاوز نام برده نشده است. خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران۶۶/۴/۳۱ »
وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران پس از مدتی طی بیانیه ای ضمن نشان دادن نرمش تصریح می کند: « این قطعنامه زمینه را برای ادامه همکاری جمهوری اسلامی ایران فراهم می کند اما بهترین عنصر در جهت ختم عادلانه جنگ اعلام صریح شورای امنیت سازمان ملل نسبت به مسئولیت عراق به عنوان شروع کننده جنگ است.»
بدین ترتیب جمهوری اسلامی ایران از پذیرش قطعنامه خودداری می کند و در عین حال از نفی کامل آن نیز امتناع کرد.
