به گزارش ایرنا، به بهانه نوشتن، سه کیلومتری به دل به کویر این منطقه زدیم، نزدیک شکاف بزرگی ایستادیم، به ته آن چاله ظلمت نگاه می کنیم بی اختیار می ترسی گویا می خواهد تو را ببلعد، آری، چه کسی سنیه های زمین را شکافت و بر آن این همه درد ریخت و غم فرونشست را به زمین داد.
وااسفا! آیا کسی نیست از این همه درد زمین بگوید و بگرید، چه شده است فلات ایران را که در غم آب و خشکسالی می نالد و چشمه ها و رودها و قناتش خشک شده اند، جنگلش بدتر از بیابانش و بیابانش بدتر از خیابانش مشکل دارند.
چه کسانی این چنین هندسه زمین را آشفته کرده اند، چرا برای فرونشست زمین تدابیری نمی اندیشیم؟ چرا به این هشدارها و تهدیدها بی توجه شده ایم؟ آیا برای رفع این چنین مشکلات حادی برنامه ریزی کرده ایم؟ درصورت ادامه این روند در آینده نزدیک به طور قطع کویر دهان می گشاید و اهالی اش را خواهد بلعید.
کارشناسان می گویند فرونشست یک پدیده زیست محیطی، به‌معنی نشست تدریجی و یا پایین رفتن ناگهانی سطح زمین به‌دلیل تراکم مواد زیر سطحی است، برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، که ناشی از نیاز روزافزون به منابع آب است، یکی از دلایل اصلی رخداد این پدیده به شمار می‌آید.
فرونشست زمین، پدیده ای که از آن صاحبنظران علوم زمین شناسی به عنوان زلزله خاموش در سال های اخیر نام می برند، حادثه ای تدریجی که بی توجهی به آن خسارت های جبران ناپذیری را در سطوح مختلف به همراه دارد اما با این اوصاف روند این پدیده قابل کنترل و پیشگیری است.
فرونشست می تواند در اثر پدیده های طبیعی زمین شناسی یا فعالیت های انسانی ایجاد شود، اما به گفته کارشناسان، کاهش شدید سطح آبهای زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از این منابع، مهمترین دلیل فرونشست زمین در ایران است.
طی سال های گذشته تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پیاپی و بلندمدت، عدم مدیریت در مصرف آب در بخش های مختلف شهری و صنعت و استفاده از روش های سنتی آبیاری در بخش کشاورزی موجب شده است تا بخش قابل توجهی از منابع آبی کشور خشک شود و تنزل سطح سفره های زیرزمینی را در بسیاری از مناطق کشور به همراه داشته باشد.
تحقیقات نشان از وقوع این پدیده در بیش از 150 کشور جهان از جمله ایران دارد.
طبق تحقیقات انجام شده پدیده فرونشست زمین در 209 دشت از دشتهای کشور از جمله دشتهای کاشمر، تهران، مشهد، کاشان، سمنان، دامغان، گرمسار و رفسنجان را با مشکل مواجه کرده است.
بیشترین نرخ فرونشست زمین 30 سانتی متر بر سال مربوط به دشتهای رفسنجان وکاشمر و کمترین نرخ فرونشست زمین چهار و سه دهم سانتی متر بر سال متعلق به دشتهای جمکران و کاشان می باشد.
در حالی که در جهان نشست بیش از چهار میلی متر در سال زمین بحران نامیده می شود، به طور میانگین سالانه 10تا 12 سانی متر در دشت سمنان، در دشت گرمسار هشت سانتی متر و 12 سانتی متر در دشت ایوانکی نشست زمین در دشت های استان رخ می دهد.
به گزارش ایرنا، حجم منابع آب استان سمنان یک میلیارد و 65 میلیون مترمکعب که 843 میلیون مترمکعب از این مقدار از منابع آب زیرزمینی بهره برداری می شود.
میزان آب مصرفی سالانه بخش کشاورزی در استان سمنان 902 میلیون مترمکعب است که 87 درصد منابع آبی در این استان به مصرف کشاورزی می رسد. به گفته مسوولان استان سمنان برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی سبب شده تا افت 70 سانتی متری آب را در این سفره ها شاهد باشیم.
علاوه بر برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی در سمنان، کاهش بارندگی و افزایش دما منجر به خشکسالی ها در استان شده، که خطر فرونشست در دشت های استان را تشدید کرده است.
متوسط بارندگی سالانه در کشور 250 و در استان سمنان 107 میلی‌متر است، دمای هوای تابستان هر ساله در این استان بین یک تا یک و نیم درجه سانتی گراد افزایش می‌یاید.
طبق اطلاعات موجود، در بیشتر دشت های استان پدیده فرونشست زمین گزارش شده است.
فرونشست های استان سمنان در اراضی جنوب وادی السلام سمنان به سمت شهرستان سرخه و صوفی‌آباد، در جاده نظامی و روستای اعلاء مرکز استان، در مناطقی از شهرستان دامغان، گرمسار و شاهرود رخ داده است.
**ضرورت اصلاح سیاست های برداشت آب در سمنان
پرفسور پرویز کردوانی پدر کویرشناسی ایران در گفت و گو با ایرنا با بیان این که پدیده فرونشست مجزا از فروچاله است، گفت: فرونشست حرکت قایم رو به پایین سطح زمین در مقیاس بزرگ در اثر برداشت بی رویه آب های زیرزمینی است اما فروچاله در زمین های آهکی به صورت فرورفتگی سطح زمین که به شکل های بیضی و کروی دارای دیواره های با شیب تند که در اثر گسیختگی لایه های سطحی ایجاد شده، می باشد.
کردوانی با بیان این که تنها پیشگیری چاره جلوگیری از وقوع فرونشست زمین است، افزود: زمانی که این پدیده رخ دهد، زمین حالت آبگیری خود را از دست داده و امکان بازگشت به حالت اولیه وجود ندارد.
وی با اشاره به گسترش پدیده فرونشست در شهرهای کشور، بیان کرد: رشد روزافزون جوامع شهری به دلیل مهاجرت روستاییان باعث شده برای تامین آب آشامیدنی مناطق شهری چاه های عمیق و نیمه عمیق متعددی حفر شود که منجر به افت سطح آب های زیرزمنی و در نتیجه وقوع پدیده فرونشست در این مناطق شده است.
وی تصریح کرد: حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق برای آشامیدنی شهروندان باعث بروز فرونشست زمین شده اما مسوولان کشوری و استان سمنان این پدیده را به بخش کشاورزی و کشاورزان مرتبط می سازند.
کردوانی خاطرنشان کرد: اولویت بندی در مصرف آب استان های کشور ابتدا آب آشامیدنی، صنعت و اگر با کمبود آب مواجه نبودیم مصارف کشاورزی و در نهایت باتلاق ها و تالاب ها می باشد.
پدر کویرشناسی ایران ادامه داد: حفر چاه ها در بخش کشاورزی در طی این سال ها افزایش یافته اما وزارت نیرو در طرح تعادل بخشی آب های زیرزمینی اقدام به انسداد چاه های غیرمجاز و نصب کنتورهای هوشمند در راستای حجمی کردن مصرف آب کشاورزی کرده که این امر نه تنها کمکی به بازگشت زمین های فرونشست به حالت اولیه نمی کند بلکه مهاجرت روستاییان را به دنبال دارد.
وی با بیان این که در استان سمنان طرح هوشمندسازی چاه های کشاورزی با جدیت بیشتری پیگیری می شود، تصریح کرد: مساله فرونشست در شهرهای این استان وخیم تر بوده چرا که با طرح های وزارت نیرو در روستاها مصرف آب به شدت محدود و در نهایت به شهرنشینی منجر شده از سوی دیگر برداشت آب از سفره های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق برای مصارف آشامیدنی در شهرها افزایش می یابد.
کردوانی ادامه داد : پدیده فرونشست در شهرها مخاطراتی چون شکسته شدن پل ها، شکستگی لوله های گاز و آب به خصوص لوله های فرسوده،کج شدن دکل های برق، تخریب تاسیسات زیربنایی، از بین رفتن خانه ها قدیمی و بافت فرسوده و نابودی آثار تاریخی استان می شود.
وی خاطرنشان کرد : شکستگی در جاده ها، جابه جایی ریل قطارها، خشک شدن قنات و رودخانه ها، تبدیل کویر مرکزی به بیابان و بیابان زایی دشت ها از دیگر آثار مخرب پدیده فرونشست زمین کشور و استان سمنان است.
این چهره ماندگار کشور با تاکید بر این که مساله فرونشست قابل جبران نیست، اظهارداشت: کاهش حفر چاه ها در مناطق شهری توسط وزارت نیرو، تصفیه فاضلاب های شهری، نصب کنتورهای هوشمند برای ساکنان شهرها، استفاده از آب های غیرمتعارف مانند نزولات آسمانی برای استفاده آب آشامیدنی با توجه به این که بارش ها در ارتفاعات شمالی استان به نسبت مناسب بوده، کاهش حفر چاه های غیرمجاز کشاورزی، اصلاح الگوی آبیاری در کشاورزی، تغذیه مصنوعی چاه و دشت ها و فرهنگ سازی در راستای مصرف بهینه آب در خانوارها از جمله راه کارهای جلوگیری و کنترل فرونشست در استان سمنان است.
پدر کویرشناسی ایران همکاری دستگاه ها در این امر را ضروری دانست و خاطر نشان کرد: تا زمانی که نگرش جدی و اهتمام در راستای کار تیمی میان مسوولان و دستگاه‌های اجرایی پدید نیاید، اوضاع هر روز وخیم‌تر خواهد شد و باید منتظر عواقبی بدتر از این هم بود.
**ضرورت مشارکت مردم در مدیریت منابع آبی
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: سطح ایستابی آب های زیرزمینی سطحی ثابت بوده اما زمانی که میزان برداشت آب های زیرزمینی بیش از حد باشد، تراز سطح ایستابی کاهش یافته و فضای بوجود آمده باعث نشست زمین می شود.
سعید کامیابی با بیان این که این پدیده بیشتر در دشت های بحرانی رخ می دهد، افزود: در دشت های بحرانی استان که شامل دشت های سمنان، گرمسار، جنوب دامغان و شاهرود می باشد، فرونشست زمین به طور کامل مشهود است.
کامیابی اظهارداشت: برداشت بی رویه آب های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق و متعدد در این مناطق باعث بروز فرونشست در دشت های استان شده است.
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان مهمترین عامل بازدارنده تشدید فرونشست زمین را عدم برداشت بی رویه آب برشمرد و تصریح کرد: کنترل چاه های حفرشده، عدم حفر چاه های جدید، اقدامات لازم جهت کاهش تاثیر فرآیند خشکسالی کما این که خشکسالی های سال های اخیر اثر قابل توجهی بر این موضوع گذاشته، می تواند روند بروز این پدیده را کند کرد.
وی ادامه داد: عمده ترین راهکار برای جلوگیری از نشست زمین در دشت های بحرانی تغذیه مصنوعی منابع آب های زیرزمینی با احداث بندها و کنترل و هدایت آب های سطحی و سیلاب هاست.
این دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی سمنان بیان داشت : بیشتر چاه های حفر شده در استان به منظور مصرف کشاورزی بوده و سیستم نوین آبیاری شرایط مساعدتری برای ذخیره منابع آب زیرزمینی با کاهش میزان مصرف مهیا ساخته بنابراین جایگزینی سیستم های مکانیزه آبیاری به جای روش های سنتی و غرقابی توسط کشاورزان و روستاییان اطراف دشت های بحرانی راهبرد صرفه جویی در استحصال از آب های زیرزمینی به جهت مصرف در این بخش است.
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان مشارکت مردم در مدیریت منابع آب های زیرزمینی در کنار دستگاه های اجرایی را مهم برشمردو گفت: صرفه جویی و کنترل میزان مصرف منجر به کاهش کاستی ها و ذخیره سازی منابع آب می شود.
به گفته وی با فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب های زیرزمینی، بازتاب پیامدهای منفی فرونشست زمین، اقدامات مستمر و موثر متولیان امر و مشارکت مردم می توان پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی این مساله را کاهش داد.
**روند افزایشی نرخ فرونشست در سمنان
ربیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا، گفت: در دهه های اخیر رشد روز افزون جمعیت استان همراه با گسترش برداشت بی رویه از منابع آبهای زیرزمینی به منظور مصرف در بخش های کشاورزی، صنعت و آشامیدنی در کنار تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های فزاینده، پیامدهای نامطلوبی را در جنبه‌های کمی و کیفی منابع آب به همراه داشته که یکی از این پیامدها فرونشست زمین در دشت های استان سمنان است.
یاسر وکیل زاده پیشینه نرخ فرونشست زمین در سمنان و دامغان را برابر با 14 سانتی متر بر سال اعلام کرد و افزود: افزایش روز افزون بهره برداری از منابع آبهای زیرزمینی با توجه به ویژگی‌های زمین‌شناسی دشت های استان پدیده فرو ریزش سطح زمین را توسعه داده که با در نظر گرفتن شرایط موجود و پیش‌بینی‌های انجام شده، انتظار روند افزایشی در میزان نرخ فرونشست است.
وکیل زاده حفاظت از سفره‌های آب زیرزمینی، صرفه‌جویی در مصرف و ممانعت از هدررفت آبهای سطحی را سه راهکار کلی مدیریتی در مقابله با فرونشست زمین استان برشمرد.
وی ادامه داد : میزان نرخ فرونشست دشت ها با استفاده از سامانه های پایش اندازه گیری سپس با در نظر گرفتن آن، درجه خطرپذیری رخداد مذکور در منطقه مطالعه و ضمن انجام بررسی‌های گسترده‌تر، راهکاری مناسب را با توجه به وضعیت و شرایط هر کدام از دشتها و حوضه‌های فرونشست زمین اتخاذ می شود.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی سمنان خاطرنشان کرد: بررسی های صحرایی انجام شده نشان از گسترش آثار این پدیده در نواحی مختلف است که می توان به فروچاله‌ها و شکاف‌های زمین در سمنان، دامغان و سرخه اشاره کرد.
به گفته وکیل زاده کج‌شدگی تیرها و دکل‌های برق، بالازدن لوله جدار چاه‌ها، ایجاد ترک در ساختمان‌ها و سازه‌های مهندسی مانند پل‌ها و شکل‌گیری فروچاله‌ها، ترک‌ها و شکاف‌های موازی در پهنه فرونشستی و زمین‌های کشاورزی از دیگر آثار این رخداد در استان است.
وی اضافه کرد: عدم صدور مجوز‌های جدید بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی دشت های بحرانی، کاهش بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، احیای قنات‌ها، جلوگیری از ساخت و سازهای غیرضروری و اتخاذ تدابیر لازم در جهت کاهش تبخیر و تلفات انتقال آب از مسیر کانال‌ها و لوله‌های شبکه آبرسانی که فرسودگی آن‌ها موجب هدررفت آب می‌شوند از راه کارهای کنترل و کاهش اثرات مخاطرات ناشی از فرونشست در دشت های استان است.
وی تصریح کرد: تهیه الگوی کشت بهینه، عدم کشت محصولات غیر ضروری و آب بر، بهبود شرایط خاک و به کارگیری روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی می تواند به حفظ منابع زیرزمینی آب کمک کند.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان سمنان تاکید کرد: چنانچه امروز به فکر جلوگیری از توسعه آثار زیان بار فرونشست زمین در دشتهای استان نباشیم، جبران مسایل در آینده امکان پذیر نمی باشد.
کسری مخزن آب زیرزمینی در استان سمنان به 143 میلیون متر مکعب در سال می رسد و عامل اصلی بحران آب اضافه برداشت‌های مستمری است که توسط چاه‌های عمیق از آبخوان اصلی دشتها انجام شده است.
در استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود که 87 درصد در بخش کشاورزی، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آب آشامیدنی مصرف می شود.
13 دشت از 26 دشت استان ممنوعه بوده و سهم آب های زیرزمینی از تامین آب در استان بیش از 70 تا 80 درصد است در شرایطی که اگر این میزان 40 درصد باشد بحران محسوب می شود.
6026/
انتهای پیام وااسفا! آیا کسی نیست از این همه درد زمین بگوید و بگرید، چه شده است فلات ایران را که در غم آب و خشکسالی می نالد و چشمه ها و رودها و قناتش خشک شده اند، جنگلش بدتر از بیابانش و بیابانش بدتر از خیابانش مشکل دارند.
چه کسانی این چنین هندسه زمین را آشفته کرده اند، چرا برای فرونشست زمین تدابیری نمی اندیشیم؟ چرا به این هشدارها و تهدیدها بی توجه شده ایم؟ آیا برای رفع این چنین مشکلات حادی برنامه ریزی کرده ایم؟ درصورت ادامه این روند در آینده نزدیک به طور قطع کویر دهان می گشاید و اهالی اش را خواهد بلعید.
کارشناسان می گویند فرونشست یک پدیده زیست محیطی، به‌معنی نشست تدریجی و یا پایین رفتن ناگهانی سطح زمین به‌دلیل تراکم مواد زیر سطحی است، برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، که ناشی از نیاز روزافزون به منابع آب است، یکی از دلایل اصلی رخداد این پدیده به شمار می‌آید.
فرونشست زمین، پدیده ای که از آن صاحبنظران علوم زمین شناسی به عنوان زلزله خاموش در سال های اخیر نام می برند، حادثه ای تدریجی که بی توجهی به آن خسارت های جبران ناپذیری را در سطوح مختلف به همراه دارد اما با این اوصاف روند این پدیده قابل کنترل و پیشگیری است.
فرونشست می تواند در اثر پدیده های طبیعی زمین شناسی یا فعالیت های انسانی ایجاد شود، اما به گفته کارشناسان، کاهش شدید سطح آبهای زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از این منابع، مهمترین دلیل فرونشست زمین در ایران است.
طی سال های گذشته تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پیاپی و بلندمدت، عدم مدیریت در مصرف آب در بخش های مختلف شهری و صنعت و استفاده از روش های سنتی آبیاری در بخش کشاورزی موجب شده است تا بخش قابل توجهی از منابع آبی کشور خشک شود و تنزل سطح سفره های زیرزمینی را در بسیاری از مناطق کشور به همراه داشته باشد.
تحقیقات نشان از وقوع این پدیده در بیش از 150 کشور جهان از جمله ایران دارد.
طبق تحقیقات انجام شده پدیده فرونشست زمین در 209 دشت از دشتهای کشور از جمله دشتهای کاشمر، تهران، مشهد، کاشان، سمنان، دامغان، گرمسار و رفسنجان را با مشکل مواجه کرده است.
بیشترین نرخ فرونشست زمین 30 سانتی متر بر سال مربوط به دشتهای رفسنجان وکاشمر و کمترین نرخ فرونشست زمین چهار و سه دهم سانتی متر بر سال متعلق به دشتهای جمکران و کاشان می باشد.
در حالی که در جهان نشست بیش از چهار میلی متر در سال زمین بحران نامیده می شود، به طور میانگین سالانه 10تا 12 سانی متر در دشت سمنان، در دشت گرمسار هشت سانتی متر و 12 سانتی متر در دشت ایوانکی نشست زمین در دشت های استان رخ می دهد.
به گزارش ایرنا، حجم منابع آب استان سمنان یک میلیارد و 65 میلیون مترمکعب که 843 میلیون مترمکعب از این مقدار از منابع آب زیرزمینی بهره برداری می شود.
میزان آب مصرفی سالانه بخش کشاورزی در استان سمنان 902 میلیون مترمکعب است که 87 درصد منابع آبی در این استان به مصرف کشاورزی می رسد. به گفته مسوولان استان سمنان برداشت بی رویه از سفره های زیرزمینی سبب شده تا افت 70 سانتی متری آب را در این سفره ها شاهد باشیم.
علاوه بر برداشت بی رویه از منابع آب های زیرزمینی در سمنان، کاهش بارندگی و افزایش دما منجر به خشکسالی ها در استان شده، که خطر فرونشست در دشت های استان را تشدید کرده است.
متوسط بارندگی سالانه در کشور 250 و در استان سمنان 107 میلی‌متر است، دمای هوای تابستان هر ساله در این استان بین یک تا یک و نیم درجه سانتی گراد افزایش می‌یاید.
طبق اطلاعات موجود، در بیشتر دشت های استان پدیده فرونشست زمین گزارش شده است.
فرونشست های استان سمنان در اراضی جنوب وادی السلام سمنان به سمت شهرستان سرخه و صوفی‌آباد، در جاده نظامی و روستای اعلاء مرکز استان، در مناطقی از شهرستان دامغان، گرمسار و شاهرود رخ داده است.
**ضرورت اصلاح سیاست های برداشت آب در سمنان
پرفسور پرویز کردوانی پدر کویرشناسی ایران در گفت و گو با ایرنا با بیان این که پدیده فرونشست مجزا از فروچاله است، گفت: فرونشست حرکت قایم رو به پایین سطح زمین در مقیاس بزرگ در اثر برداشت بی رویه آب های زیرزمینی است اما فروچاله در زمین های آهکی به صورت فرورفتگی سطح زمین که به شکل های بیضی و کروی دارای دیواره های با شیب تند که در اثر گسیختگی لایه های سطحی ایجاد شده، می باشد.
کردوانی با بیان این که تنها پیشگیری چاره جلوگیری از وقوع فرونشست زمین است، افزود: زمانی که این پدیده رخ دهد، زمین حالت آبگیری خود را از دست داده و امکان بازگشت به حالت اولیه وجود ندارد.
وی با اشاره به گسترش پدیده فرونشست در شهرهای کشور، بیان کرد: رشد روزافزون جوامع شهری به دلیل مهاجرت روستاییان باعث شده برای تامین آب آشامیدنی مناطق شهری چاه های عمیق و نیمه عمیق متعددی حفر شود که منجر به افت سطح آب های زیرزمنی و در نتیجه وقوع پدیده فرونشست در این مناطق شده است.
وی تصریح کرد: حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق برای آشامیدنی شهروندان باعث بروز فرونشست زمین شده اما مسوولان کشوری و استان سمنان این پدیده را به بخش کشاورزی و کشاورزان مرتبط می سازند.
کردوانی خاطرنشان کرد: اولویت بندی در مصرف آب استان های کشور ابتدا آب آشامیدنی، صنعت و اگر با کمبود آب مواجه نبودیم مصارف کشاورزی و در نهایت باتلاق ها و تالاب ها می باشد.
پدر کویرشناسی ایران ادامه داد: حفر چاه ها در بخش کشاورزی در طی این سال ها افزایش یافته اما وزارت نیرو در طرح تعادل بخشی آب های زیرزمینی اقدام به انسداد چاه های غیرمجاز و نصب کنتورهای هوشمند در راستای حجمی کردن مصرف آب کشاورزی کرده که این امر نه تنها کمکی به بازگشت زمین های فرونشست به حالت اولیه نمی کند بلکه مهاجرت روستاییان را به دنبال دارد.
وی با بیان این که در استان سمنان طرح هوشمندسازی چاه های کشاورزی با جدیت بیشتری پیگیری می شود، تصریح کرد: مساله فرونشست در شهرهای این استان وخیم تر بوده چرا که با طرح های وزارت نیرو در روستاها مصرف آب به شدت محدود و در نهایت به شهرنشینی منجر شده از سوی دیگر برداشت آب از سفره های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق برای مصارف آشامیدنی در شهرها افزایش می یابد.
کردوانی ادامه داد : پدیده فرونشست در شهرها مخاطراتی چون شکسته شدن پل ها، شکستگی لوله های گاز و آب به خصوص لوله های فرسوده،کج شدن دکل های برق، تخریب تاسیسات زیربنایی، از بین رفتن خانه ها قدیمی و بافت فرسوده و نابودی آثار تاریخی استان می شود.
وی خاطرنشان کرد : شکستگی در جاده ها، جابه جایی ریل قطارها، خشک شدن قنات و رودخانه ها، تبدیل کویر مرکزی به بیابان و بیابان زایی دشت ها از دیگر آثار مخرب پدیده فرونشست زمین کشور و استان سمنان است.
این چهره ماندگار کشور با تاکید بر این که مساله فرونشست قابل جبران نیست، اظهارداشت: کاهش حفر چاه ها در مناطق شهری توسط وزارت نیرو، تصفیه فاضلاب های شهری، نصب کنتورهای هوشمند برای ساکنان شهرها، استفاده از آب های غیرمتعارف مانند نزولات آسمانی برای استفاده آب آشامیدنی با توجه به این که بارش ها در ارتفاعات شمالی استان به نسبت مناسب بوده، کاهش حفر چاه های غیرمجاز کشاورزی، اصلاح الگوی آبیاری در کشاورزی، تغذیه مصنوعی چاه و دشت ها و فرهنگ سازی در راستای مصرف بهینه آب در خانوارها از جمله راه کارهای جلوگیری و کنترل فرونشست در استان سمنان است.
پدر کویرشناسی ایران همکاری دستگاه ها در این امر را ضروری دانست و خاطر نشان کرد: تا زمانی که نگرش جدی و اهتمام در راستای کار تیمی میان مسوولان و دستگاه‌های اجرایی پدید نیاید، اوضاع هر روز وخیم‌تر خواهد شد و باید منتظر عواقبی بدتر از این هم بود.
**ضرورت مشارکت مردم در مدیریت منابع آبی
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: سطح ایستابی آب های زیرزمینی سطحی ثابت بوده اما زمانی که میزان برداشت آب های زیرزمینی بیش از حد باشد، تراز سطح ایستابی کاهش یافته و فضای بوجود آمده باعث نشست زمین می شود.
سعید کامیابی با بیان این که این پدیده بیشتر در دشت های بحرانی رخ می دهد، افزود: در دشت های بحرانی استان که شامل دشت های سمنان، گرمسار، جنوب دامغان و شاهرود می باشد، فرونشست زمین به طور کامل مشهود است.
کامیابی اظهارداشت: برداشت بی رویه آب های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق و متعدد در این مناطق باعث بروز فرونشست در دشت های استان شده است.
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان مهمترین عامل بازدارنده تشدید فرونشست زمین را عدم برداشت بی رویه آب برشمرد و تصریح کرد: کنترل چاه های حفرشده، عدم حفر چاه های جدید، اقدامات لازم جهت کاهش تاثیر فرآیند خشکسالی کما این که خشکسالی های سال های اخیر اثر قابل توجهی بر این موضوع گذاشته، می تواند روند بروز این پدیده را کند کرد.
وی ادامه داد: عمده ترین راهکار برای جلوگیری از نشست زمین در دشت های بحرانی تغذیه مصنوعی منابع آب های زیرزمینی با احداث بندها و کنترل و هدایت آب های سطحی و سیلاب هاست.
این دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی سمنان بیان داشت : بیشتر چاه های حفر شده در استان به منظور مصرف کشاورزی بوده و سیستم نوین آبیاری شرایط مساعدتری برای ذخیره منابع آب زیرزمینی با کاهش میزان مصرف مهیا ساخته بنابراین جایگزینی سیستم های مکانیزه آبیاری به جای روش های سنتی و غرقابی توسط کشاورزان و روستاییان اطراف دشت های بحرانی راهبرد صرفه جویی در استحصال از آب های زیرزمینی به جهت مصرف در این بخش است.
دانشیار حوزه اقلیم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان مشارکت مردم در مدیریت منابع آب های زیرزمینی در کنار دستگاه های اجرایی را مهم برشمردو گفت: صرفه جویی و کنترل میزان مصرف منجر به کاهش کاستی ها و ذخیره سازی منابع آب می شود.
به گفته وی با فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب های زیرزمینی، بازتاب پیامدهای منفی فرونشست زمین، اقدامات مستمر و موثر متولیان امر و مشارکت مردم می توان پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی این مساله را کاهش داد.
**روند افزایشی نرخ فرونشست در سمنان
ربیس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان سمنان در گفت و گو با ایرنا، گفت: در دهه های اخیر رشد روز افزون جمعیت استان همراه با گسترش برداشت بی رویه از منابع آبهای زیرزمینی به منظور مصرف در بخش های کشاورزی، صنعت و آشامیدنی در کنار تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های فزاینده، پیامدهای نامطلوبی را در جنبه‌های کمی و کیفی منابع آب به همراه داشته که یکی از این پیامدها فرونشست زمین در دشت های استان سمنان است.
یاسر وکیل زاده پیشینه نرخ فرونشست زمین در سمنان و دامغان را برابر با 14 سانتی متر بر سال اعلام کرد و افزود: افزایش روز افزون بهره برداری از منابع آبهای زیرزمینی با توجه به ویژگی‌های زمین‌شناسی دشت های استان پدیده فرو ریزش سطح زمین را توسعه داده که با در نظر گرفتن شرایط موجود و پیش‌بینی‌های انجام شده، انتظار روند افزایشی در میزان نرخ فرونشست است.
وکیل زاده حفاظت از سفره‌های آب زیرزمینی، صرفه‌جویی در مصرف و ممانعت از هدررفت آبهای سطحی را سه راهکار کلی مدیریتی در مقابله با فرونشست زمین استان برشمرد.
وی ادامه داد : میزان نرخ فرونشست دشت ها با استفاده از سامانه های پایش اندازه گیری سپس با در نظر گرفتن آن، درجه خطرپذیری رخداد مذکور در منطقه مطالعه و ضمن انجام بررسی‌های گسترده‌تر، راهکاری مناسب را با توجه به وضعیت و شرایط هر کدام از دشتها و حوضه‌های فرونشست زمین اتخاذ می شود.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی سمنان خاطرنشان کرد: بررسی های صحرایی انجام شده نشان از گسترش آثار این پدیده در نواحی مختلف است که می توان به فروچاله‌ها و شکاف‌های زمین در سمنان، دامغان و سرخه اشاره کرد.
به گفته وکیل زاده کج‌شدگی تیرها و دکل‌های برق، بالازدن لوله جدار چاه‌ها، ایجاد ترک در ساختمان‌ها و سازه‌های مهندسی مانند پل‌ها و شکل‌گیری فروچاله‌ها، ترک‌ها و شکاف‌های موازی در پهنه فرونشستی و زمین‌های کشاورزی از دیگر آثار این رخداد در استان است.
وی اضافه کرد: عدم صدور مجوز‌های جدید بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی دشت های بحرانی، کاهش بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی، احیای قنات‌ها، جلوگیری از ساخت و سازهای غیرضروری و اتخاذ تدابیر لازم در جهت کاهش تبخیر و تلفات انتقال آب از مسیر کانال‌ها و لوله‌های شبکه آبرسانی که فرسودگی آن‌ها موجب هدررفت آب می‌شوند از راه کارهای کنترل و کاهش اثرات مخاطرات ناشی از فرونشست در دشت های استان است.
وی تصریح کرد: تهیه الگوی کشت بهینه، عدم کشت محصولات غیر ضروری و آب بر، بهبود شرایط خاک و به کارگیری روش‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی می تواند به حفظ منابع زیرزمینی آب کمک کند.
رییس سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان سمنان تاکید کرد: چنانچه امروز به فکر جلوگیری از توسعه آثار زیان بار فرونشست زمین در دشتهای استان نباشیم، جبران مسایل در آینده امکان پذیر نمی باشد.
کسری مخزن آب زیرزمینی در استان سمنان به 143 میلیون متر مکعب در سال می رسد و عامل اصلی بحران آب اضافه برداشت‌های مستمری است که توسط چاه‌های عمیق از آبخوان اصلی دشتها انجام شده است.
در استان سمنان حدود یک میلیارد و 250 میلیون مترمکعب آب در سال تولید می شود که 87 درصد در بخش کشاورزی، حدود هشت درصد در بخش صنعت و خدمات و حدود پنج درصد در بخش آب آشامیدنی مصرف می شود.
13 دشت از 26 دشت استان ممنوعه بوده و سهم آب های زیرزمینی از تامین آب در استان بیش از 70 تا 80 درصد است در شرایطی که اگر این میزان 40 درصد باشد بحران محسوب می شود.
6026/
کپی شد
