بامداد پنجشنبه ۲۱ فروردین امسال، نخستین اخبار و تصاویر از سرمازدگی باغ های شاهرود در فضای مجازی دست به دست شد. تصاویری دردناک از نابودی تلاش‌ها و زحمت‌های باغداران و کشاورزانی که ماه ها منتظر ماندند تا نتیجه زحمات خود را در خرداد نظاره گر باشند.
سرمازدگی امسال به قدری شدید بود که بیشتر باغداران حتی تک میوه ای برای مصرف خانه های خود هم نخواهند داشت. این در حالیست که آنان از روش های مبارزه با سرمازدگی استفاده کردند اما چرا فاجعه اینقدر گسترده است؟
یکی از باغداران شهرستان شاهرود در گفت و گو با ایرنا، بیان کرد: بعد از هشدار هواشناسی هریک از باغداران بر اساس تجربه های قبلی یا امکاناتی که در اختیار داشتند برای جلوگیری از سرمازدگی اقدام کردند اما هیچ کدام جواب نداد.
مجید محمدی افزود: بعضی ها باغ هایشان را مه پاشی کردند اما نتیجه عکس داد و نه تنها جلوی سرما را نگرفت حتی درختانشان قندیل هم بست. بعضی ها هم آتش روشن کردند اما سرما آنقدر طولانی بود که سوختشان جوابگو نبود و تا صبح دوام نیاورد.
وی ادامه داد: حتی باغ آن‌هایی که روی باغشان را پوشاندند هم دچار سرمازدگی شد چون شدت سرما به قدری زیاد بود که پوشش مانع از سرمازدگی نشد.
دبیر خانه کشاورز استان سمنان نیز که خود یکی از باغداران شاهرود است در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه از ساعت ۲۰ تا ۹ صبح در ۲۱ فروردین در شاهرود دمای زیر صفر درجه سانتیگراد داشتیم، افزود: علاوه بر ماندگاری هوای سرد، دمای هوا در برخی نقاط بین ۶ تا هشت درجه زیر صفر بود در حالی که روش های مبارزه با سرمازدگی فقط بین یک تا ۲ درجه زیر صفر را جواب می دهد.
محمد حسین خنکال اضافه کرد: بسیاری از باغداران اقدام به آتش زدن لاستیک کرده و مقدار زیادی سوخت مصرف کردند و در ظرف های ۲۰ لیتری آتش روشن کردند، بعضی ها کاه و کلش و کنده چوب آتش زدند و حتی از کود گوسفند استفاده کردند، بعضی هم مه پاشی کردند اما هیچ کدام جواب نداد.
وی با بیان اینکه ستاد بحران در کشور ما ستاد پس از بحران است، افزود: وقتی از ۱۰ روز قبل به کشاورز می گویند تمهیداتی بیندیشد یعنی برای این تمهیدات نیازمند برخی تجهیزات از جمله سوخت است که اگر به میزان کافی به کشاورز می رسید شاید می توانست محصول باغش را نگه دارد.
خنکال افزود: تمام زحمات باغداری که از ابتدای شب در باغش آتش روشن می کند اما ساعت ۲ نیمه شب سوختش به پایان می رسد هدر می رود و باید ستاد بحران استان و یا شهرستان با همراهی جهاد کشاورزی از چند روز قبل کشاورزان را فرا می خواندند و سوخت مورد نیازشان را در اختیار آن ها قرار می دادند.
سامانه ای برای توزیع سوخت در بین کشاورزان تعریف نشده است
خنکال با بیان اینکه سامانه ای برای توزیع سوخت در بین کشاورزان در کشور وجود ندارد افزود: سوخت فقط به ماشین آلات کشاورزی تعلق می گیرد و باید از طریق تراکتورداران اقدام می کردیم. این کار ۴۸ ساعت قبل از بحران انجام شد و جهاد کشاورزی به کسی اطلاع رسانی نکرد.
وی ادامه داد: همان روزی که قرار بود هوا سرد شود پیگیری کردیم و عنوان کردند برای دریافت سوخت تراکتور باید در سایت نام نویسی شود و جهاد کشاورزی درخواست را تایید کند که این کار خود نیازمند طی کردن زمان ۷۲ ساعته بود و به تعطیلات پایان هفته برخورد می کرد. بنابراین قرار شد سوخت قرضی از تراکتورداران بگیریم و آنان بعد از این که سامانه باز شد برای دریافت سوخت اقدام کنند.
وی با بیان اینکه روز ۲۰ فروردین از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۴ پیگیر تشریفات سوخت بوده است اما به نتیجه نرسیده است، اضافه کرد: پس از تهیه سوخت و تجهیزات مورد نیاز از ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه چهارشنبه تا ۷ و ۳۰ دقیقه صبح پنجشنبه برای گرم نگه داشتن فضای باغ در چهار مرحله سوخت تزریق کردم.
دبیر خانه کشاورز استان سمنان با بیان اینکه شاهرود به دلیل برخی بی تدبیری ها میلیاردها ریال خسارت دید، ابراز کرد: مسوولان باید از چند روز قبل با خانه کشاورز و نظام صنفی کارهای کشاورزی برای پیدا کردن راهکار مناسب در مبارزه با سرمازدگی نشست برگزار می کردند.
خنکال با بیان اینکه بیمه کشاورزی نیز خسارت وارد شده به باغدارانی که محصول خود را بیمه می کنند را کامل پرداخت نمی کند، یادآور شد: تنها راه مبارزه با سرمازدگی پوشش باغات است و برای انجام این کار باید به کشاورزان مناطق پرخطر تسهیلات کم بهره دولتی اختصاص داده شود.
سرما بیش از ۲ هزار میلیارد ریال به شاهرود خسارت زد
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود نیز در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: سرمای ۲۱ فروردین سبب وارد شدن ۲ هزار و ۱۸۰ میلیارد ریال خسارت به اقتصاد کشاورزی شهرستان شاهرود شد.
علی اصغر حجی با بیان اینکه سرمازدگی فروردین امسال باغ های زردآلوی شهرستان را هدف قرار داد، افزود: در منطقه خارتوران حدود ۲۰ درصد از محصولات زراعی که بیشتر آن را جو تشکیل می دهد نیز دچار سرمازدگی شد.
وی اضافه کرد: از مجموع ۲ هزار و ۱۸۰ میلیارد ریال خسارت برآورد شده محصولات زراعی و باغی شهرستان شاهرود، ۱۸ میلیارد ریال مربوط به محصولات زراعی و باقی مانده آن مربوط به محصولات باغی است.
۳۰ هزار لیتر سوخت برای کشاورزان تهیه شد
حجی هم چنین سرمای ۲۱ فروردین را بی سابقه خواند و گفت: از ابتدای شامگاه ۲۰ فروردین تا صبح روز بعد حدود ۱۴ ساعت دمای زیر صفر و آن هم پایین تر از آستانه تحمل درختان، پایدار بود و این شرایط تلاش های باغداران برای حفظ محصولات خود را بی نتیجه گذاشت.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود اضافه کرد: با وجود اینکه سامانه ای برای دادن سوخت به کشاورزان در کشور تعریف نشده اما از طریق اعطای سوخت به ماشین آلات کشاورزی، حدود ۳۰ هزار لیتر سوخت برای سامانه های گرمایشی باغ های شهرستان دریافت و به ۳۰۰ کشاورز کمک شد.
باغداری مکانیزه و تغییر الگوی کشت، بهترین رویکرد در کشاورزی
حجی همچنین با اشاره به تلاش جهاد کشاورزی برای آموزش به بهره برداران، بیان کرد: تغییرات اقلیمی سبب شده است تا دیگر روش های قبل برای جلوگیری از سرمازدگی مناسب نباشد و برای این کار باید کشاورزان رویکردهای جدیدی را دنبال کنند.
وی با بیان اینکه در شرایط کنونی پوشش باغ ها به ویژه برای ارقام حساسی چون زردآلو و گردو روش خوبی برای مبارزه با سرما است، افزود: مرکز تحقیقات کشاورزی در منطقه بسطام با استفاده از پوشش و گرمایشی ساده توانست حدود ۸۰ درصد از محصول زردآلوی خود را در وسعت یکهزار متری از سرمای ماه پیش حفظ کند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود تاکید کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی باغداری مکانیزه، حتی در وسعت کم بهترین روش برای تولید در حوزه کشاورزی است و همانگونه که از سامانه های نوین آبیاری استفاده می شود باید برای پوشش باغ ها و ذخیره انرژی نیز تدبیری اندیشیده شود.
حجی بر ضرورت تغییر الگوی کشت نیز تاکید کرد و گفت: همان گونه که زمانی مردم به ایجاد باغ و کاشت محصولاتی چون زردآلو روی آوردند، اکنون نیز زمان آن فرارسیده است که به تدریج کاشت ارقام دیگری مانند آلو، سنجد و یا گل محمدی رواج یابد.
وی یادآور شد: تغییر الگوی کشت در گذشته نیز بنا بر ضرورت انجام شده و موضوع جدیدی نیست اما آنچه جدید است تغییرات اقلیمی است و باید خود را با این شرایط تطبیق دهیم.
باغ های شهرستان شاهرود فروردین امسال برای پنجمین سال پیاپی دچار سرمازدگی گسترده شدند. برخی از محصولات مانند زردآلو و گردو در شهرستان به طور کامل از این سرما آسیب دیدند. سرمازدگی همچنین به مخصولات دیگری چون آلو، هلو، آلبالو و گیلاس هم خسارت وارد کرده است. ایستگاه های هواشناسی در شهرستان بامداد پنجشنبه ۲۱ فروردین در شهر شاهرود دمای منفی ۲ درجه، در بسطام و کلاته خیج منفی پنج درجه، در مجن منفی هشت درجه و حتی در بخش بیارجمند منفی یک درجه را به ثبت رسانده اند.
سرمای اردیبهشت پارسال نیز به ۱۰ هزار هکتار از باغ های این شهرستان خسارت زده بود.
