آیا می‌دانید این میوه‌ای که به تعدادی زیاد در زیر درختان کاج ریخته دارای خواصی است و حتی دانه‌های آن هم خواص فراوانی دارد؟
جی پلاس، کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که حداقل یکبار با میوه‌های کاجی که بر روی زمین افتاده اند به نوعی فوتبال بازی نکرده و آن را به طرف دیگری پرتاب نکرده باشد، اما آیا می‌دانید این میوه‌ای که به تعدادی زیاد در زیر درختان کاج ریخته دارای خواصی است و حتی دانه‌های آن هم خواص فراوانی دارد؟
نمناک نوشت؛ در همین راستا با خواص شگفت انگیز میوه درخت کاج و همچنین دانه این میوه آشنا شوید.
درخت کاج
میوه درخت کاج، مخروط چوبی خشک، قهوه‌ای و پولک پولکی است که دانه‌ها بین پولک‌های بازش قرار گرفته‌اند. به خاطر همین شکل قرار گرفتن دانه‌ها، در تقسیمات گیاه‌شناسی، کاج جزو خانواده بازدانگان است که از قدیمی‌ترین گیاهان روی کره زمین هستند. نام‌های دیگر کاج عبارتند از: راتیناج، سرو سیاه صنوبر و کاج نوئل. در ایران به آن دسته از درختان که دارای برگ‌های سوزنی بلند هستند کاج و به دسته دیگر که دارای سوزن‌های کوتاه و ضخیم هستند صنوبر می‌گویند.
صمغ درخت کاج را راتیناج می‌گویند، این صمغ معمولا لزج، نیمه مایع، شفاف به رنگ‌های زرد مایل به سبز یا قرمز عقیقی است. طعم آن تلخ و بوی آن تند و نافذ است و اگر خورده شود دهان بوی بنفشه می‌گیرد. میوه کاج مخروطی و شبیه قلب گوسفند است و پس از رسیدن فلس‌های آن خشک و از هم باز می‌شود. در وسط آن بادام کوچکی قرار دارد که پس از شکستن مغز آن را می‌خوردند. کاج همانند گردو دارای کالری نسبتا بالایی است، پس در مصرف آن باید اعتدال را رعایت کرد.
از خواص کاج برای از بین بردن خلط سینه و جذب فضولات بینی استفاده می‌شود به این منظور باید صمغ گیاه کاج (راتیناج) را مکید.
راتیناج برای رفع زکام مزمن مفید است.
درمان تنگی نفس و جراحات سینه از خواص کاج است، برای این کار باید مقداری راتیناج را سر قلیان گذاشته و دود آن را بکشید و برای داشتن نتیجه بهتر روز اول یک مرتبه، روز دوم دو مرتبه و روز سوم سه مرتبه آن را بکشید.
اسانس راتیناج برای رفع درد سیاتیک و سایر درد‌های مربوط به عصب مفید است.
تسکین درد عضلات بین دنده‌ای و تسکین درد روماتیسم عضلانی از دیگر خواص کاج است، برای این کار بایستی ازحمام بخار راتیناج استفاده نمود.
از خواص کاج برای درمان کرم‌های روده‌ای، التیام جراحت و زخم، زخم روده و معده و جلوگیری از خروج بیش از اندازه اسپرم استفاده می‌شود.
ضماد راتیناج برای درمان گل مژه مفید است.
میوه کاج در پیشگیری و درمان درد‌های مفصلی، پوکی استخوان، سنگ کیسه صفرا، بواسیر و درمان پروستات نیز اثرات مفیدی دارد.
عصاره میوه کاج در پیشگیری از تشکیل سنگ‌های کلیوی و درمان آن مفید است.
دانه کاج که در میوه مخروطی آن قرار گرفته منبع غنی از پروتئین است و اسید‌های آمینه موجود در آن، این دانه را تبدیل به یک منبع غذایی مفید کرده است. همچنین منیزیم فراوان دانه کاج کمک زیادی به کاهش خستگی، تنش و گرفتگی عضلات می‌کند.
بررسی‌ها حاکی از آن است خواص آنتی‌اکسیدان قابل توجه دانه کاج از بدن در برابر رادیکال‌های آزاد دفاع می‌کند و احتمال سرطانی شدن سلول‌ها را کاهش می‌دهد.
مصرف دانه کاج باعث کاهش اشتها می‌شود. براساس مطالعات انجام شده دو ترکیب مهم موجود در این دانه باعث احساس سیری و مانع از افزایش وزن می‌شود. دانه کاج منبع سرشاری از «اسید پینولئیک» است که با تحریک هورمون‌ها باعث کاهش اشتها می‌شود.
از خواص کاج کاهش کلسترول خون است.
دانه کاج حاوی آنتی اکسیدان لوتئین است که برای اجتناب از بیماری‌های چشم ضروری است. همچنین حاوی ویتامین آ. در فرم بتاکاروتن است که برای سلامت چشم لازم است.
عوارض جانبی کاج
افراط در خوردن راتیناج تولید سنگ مثانه می‌کند و همچنین باعث ضعیف شدن نیروی جنسی می‌شود.
فواید و خواص دانه کاج
وقتی میوه کاج رسید، دانه‌ها چیده شده و به مدت ۲۰ روز در نور آفتاب قرار می‌گیرند تا خشک شوند. دانه‌های کاج در وسط فلس‌های خشک شده نمایان می‌شوند که با شکستن آن‌ها از مغزشان استفاده می‌شود. این مغز کالری بالایی دارد و برای بهره بردن از خواص دانه کاج بهتر است اعتدال را در خوردن آن رعایت کرد.
این دانه‌های کوچک که بسیار مغذی و خوشمزه هستند، دارای فواید زیاد و موادی مثل کربوهیدرات، فیبر، فسفر، زینک، تیامین یا ویتامین B۱، نیاسین یا ویتامین B۳، ویتامین B۱۲ و ویتامین E. است. کمک به درمان اختلالات روحی و چلوگیری از ابتلا به انواع سرطان از خواص دارویی دانه کاج می‌باشد. در ادامه به سایر مزایای این دانه می‌پردازیم.
کاهش وزن
طبق تحقیقات انجام شده توسط برخی پژوهشگران، خوردن دانه کاج اشتها را کم می‌کند و منجر به احساس سیری در طولانی مدت شده و این امر به کاهش وزن و لاغری کمک شایانی می‌کند. اسید پینولئیک که در دانه‌های کاج به وفور مشاهده می‌شود، با تحریک کردن هورمون ها، باعث کاهش یافتن میل به غذا و بی اشتهایی می‌شود.
منبع غنی از آهن
طبق مطالعات صورت گرفته، ۳ میلی گرم آهن در هر ۳۰ گرم دانه کاج وجود دارد که این امر از خواص دانه کاج می‌باشد. آهن از مهم‌ترین ترکیبات هموگلوبین است که وجود آن به میزان کافی در خون باعث تولید انرژی می‌شود چرا که اکسیژن بیشتری به سلول‌های بدن منتقل می‌شود.
درمان پروستات
خواص و مزایای دانه کاج نیز همچون خواص اسپند از ابتلا به پروستات پیشگیری و در صورت وجود آن را درمان می‌کنند. اگر به طور مرتب از آن‌ها استفاده شود به مرور بزرگی پروستات و تکرر ادرار نیز درمان می‌شوند.
تقویت کننده سیستم قلبی
خواص روغن دانه کاج نیز همچون خواص روغن سیاه دانه باعث کاهش کلسترول بد خون می‌شود. پس بهتر است این روغن‌ها را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
در دانه کاج چربی‌های اشباع شده مثل اولئیک اسید به مقدار فراوان وجود دارد. این چربی‌های مفید از تجمع چربی‌های ناسالم و مضر در کبد پیشگیری می‌کنند که این امر در حفظ سلامت قلب و عروق بسیار موثر است.
وجود ویتامین‌هایی مثل A، K و موادی مثل آهن، مس، پتاسیم و منیزیم در دانه کاج هم برای سلامت سیستم قلب و عروق و هم برای کنترل فشار خون مفید است.
خاصیت ضد پیری
یکی از خواص دانه کاج و خواص تخم کتان این است که سرشار از آنتی اکسیدان است. این ترکیبات خاصیت ضد سرطانی و ضد پیری داشته و از آسیب رساندن رادیکال‌های آراد به سلول‌های بدن و در نتیجه سرطانی شدن و یا پیر شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند.
تقویت سیستم بینایی
وجود ویتامین A به شکل بتاکاروتن و همچنین آنتی اکسیدان لوتئین در این دانه‌ها برای سلامت چشم‌ها و قدرت بینایی بسیار مفید بوده و از ابتلا به بیماری‌های چشمی نیز پیشگیری می‌کند.
انرژی زا بودن
دانه‌های کاج حاوی مقادیر بالایی از پروتئین هستند.
اسید‌های آمینه موجود در این پروتئین‌ها نیز باعث شده اند که این دانه یکی از منابع غذایی پرخاصیت به شمار آید. مقدار منیزیم در این دانه بسیار زیاد است و این ماده معدنی در کاهش دادن خستگی، گرفتگی عضلات، استرس و تنش موثر است که این نیز از دیگر خواص دانه کاج می‌باشد.
نکات پایانی
مصرف دانه‌های کاج درد مفاصل، سنگ کیسه صفرا، پوکی استخوان و بواسیر که این مورد از خواص اسفرزه هم می‌باشد، را درمان و از ابتلا به آن‌ها هم پیشگیری می‌کند. جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه و مثانه نیز از فواید دانه کاج محسوب می‌شود.
