زندگی‌نامه‌ای که امام نوشت

به گزارش خبرنگار جی پلاس، اول مهر آن سال، سال 1281 هجری خورشیدی تلاقی کرده بود با روز بیستم جمادی الثانی سال 1320 هجری قمری. روزی که به نام صدیقه طاهره سلام الله علیها آذین بسته شده بود. سید مصطفی نیز از سلاله بانوی آب و آیینه بود و حالا در این اول صبحی نوید آمدن پسری را به او دادند که خودش هم نمی دانست که بعدها قرار است پرچم عدالت خواهی را بر دوش گیرد. نامش را سید روح الله گذاشت. سید روح الله مصطفوی که بعدها به امام خمینی شهرت پیدا کرد. اکنون سال ها از آن روز گذشته است. ما در آستانه سالروز ولادت حضرت روح الله، زندگی نامه خودنوشت ایشان را پیش رویتان می گذاریم:

"‌‌بسمه تعالی‌

‌‌     به حسب شناسنامۀ شمارۀ 2744 تولد 1279 شمسی در خمین. اما در واقع 20‌‎ ‎ ‌جمادی الثانی 1320 هجری قمری، تاریخ قطعی تولد 20 جمادی الثانی مطابق اول مهر ‎ ‎‌1281 شمسی است. ‌

‌‌     نام خانوادگی: مصطفوی‌

‌‌     پدر: آقا مصطفی‌

‌‌     مادر: خانم هاجر ـ دختر مرحوم آقا میرزا احمد مجتهد خوانساری الاصل و خمینی‌‎ ‎‌المسکن. صدور در گلپایگان به وسیلۀ صفری نژاد رئیس ادارۀ آمار ثبت گلپایگان.‌

‌‌     در خمین در مکتبخانۀ مرحوم ملاّ ابوالقاسم تحصیل شروع و نزد مرحوم آقا شیخ‌‎ ‎‌جعفر و مرحوم میرزا محمد (افتخارالعلما) درس های ابتدایی، سپس در خلال آن نزد‌‎ ‎‌مرحوم حاج میرزا محمدمهدی (دایی) مقدمات شروع و نزد مرحوم آقای نجفی خمینی‌‎ ‎‌منطق شروع و نزد حضرتعالی ‌‎[1]‎‌ ظاهراً «سیوطی»‌‎[2]‎‌ و «شرح باب حادی عشر»‌‎[3]‎‌ و منطق‌‎ ‎‌و مسلماً در «مُطَوّل»‌‎[4]‎‌ مقداری.‌

‌‌    ‌‌در اراک که سنۀ 1339 قمری برای تحصیل رفتم نزد مرحوم آقا شیخ محمدعلی‌ ‎‌بروجردی «مطوّل» و نزد مرحوم آقا شیخ محمد گلپایگانی «منطق» و نزد مرحوم آقا‌‎ ‎‌عباس اراکی «شرح لمعه»‌‎[5]‎‌ پس از هجرت به قم به دنبال هجرت مرحوم آیت الله حاج‌‎ ‎‌شیخ عبدالکریم ـ رحمة الله علیه ـ ظاهراً هجرت ایشان رجب 1340 قمری بود، هجرت‌‎ ‎‌آیت الله حائری به قم، رجب 1340 و نوروز 1300 شمسی است ـ تتمۀ «مطوّل» را نزد‌‎ ‎‌مرحوم ادیب تهرانی موسوم به آقا میرزا محمدعلی و «سطوح»‌‎[6]‎‌ را نزد مرحوم آقای‌‎ ‎‌حاج سید محمدتقی خوانساری مقداری یا بیشتر نزد مرحوم آقا میرزا سید علی یثربی‌‎ ‎‌کاشانی تا آخر «سطوح» و با ایشان به درس خارج مرحوم آیت الله حائری حاج شیخ‌‎ ‎‌عبدالکریم می رفتیم و عمده تحصیلات خارج نزد ایشان بوده است و فلسفه را مرحوم‌‎ ‎‌حاج سید ابوالحسن قزوینی و ریاضیات، «هیئت»،‌‎[7]‎‌ حساب نزد ایشان و مرحوم آقا‌‎ ‎‌میرزا علی اکبر یزدی‌‎[8]‎‌ و عمده استفاده در علوم معنوی و عرفانی نزد مرحوم آقای‌‎ ‎‌آقامیرزا محمدعلی شاه آبادی بوده است.‌

‌‌     پس از وفات مرحوم آقای حائری با عده ای از رفقا بحث داشتیم تا آنکه مرحوم‌‎ ‎‌آقای بروجردی ـ رحمه الله ـ به قم آمدند برای ترویج ایشان به درس ایشان رفتم و‌‎ ‎‌استفاده هم نمودم و از مدت ها قبل از آمدن آقای بروجردی عمده اشتغال به تدریس‌‎ ‎‌«معقول»‌‎[9]‎‌ و «عرفان» و سطوح عالیۀ اصول و فقه بود. پس از آمدن ایشان به تقاضای‌‎ ‎‌آقایان مثل مرحوم آقای مطهری به تدریس خارج فقه مشغول شدم و از علوم عقلیه باز‌‎ ‎‌ماندم و این اشتغال در طول اقامت قم و مدت اقامت نجف مستدام بود، و پس از انتقال به‌ ‎‌پاریس از همه محروم و به امور دیگر اشتغال داشتم که تاکنون ادامه دارد.‌

‌‌     نام عیال اینجانب خدیجه ثقفی معروف به «قُدس ایران» متولد 1292 شمسی، صبیۀ‌‎ ‎‌حضرت آقای حاج میرزا محمد ثقفی تهرانی. تاریخ ازدواج 1308، فرزند اول:‌‎ ‎‌مصطفی، متولد 1309 شمسی، سه دختر در قید حیات با یک پسر: احمد متولد 1324،‌‎ ‎‌دختران به ترتیب سن: صدیقه، فریده، فهیمه، سعیده و بعد از احمد: لطیفه، آخرین فرزند‌‎ ‎‌در حیاتِ احمد.‌

(صحیفه امام، ج ‌۱۹، ص: ۴۲۶ - ۴۲۸)

1ـ آقای سید مرتضی پسندیده، برادر بزرگ امام خمینی.

2ـ از کتب درسی حوزه های علمیه در ادبیات عرب علم نحو، این کتاب شرحی است از جلال الدین سیوطی بر الفیۀ ابن مالک.

3ـ از کتب درسی حوزه های علمیه در علم کلام و اعتقادات دینی، این کتاب شرحی است از فاضل مقداد بر بخشی از یک کتاب علامه حِلّی.

4ـ کتابی است معروف در علم معانی و بیان فنون مربوط به بلاغت کلام؛ خلاصۀ این کتاب به نام «مختصر المعانی» یا «مختصر» نیز معروف است و هر دو از تألیفات سعدالدین تفتازانی است.

5ـ کتابی است مشهور که مشتمل بر یک دوره فقه امامیّه است و متن آن اثر شهید اول بوده که توسط شهید ثانی بر آن شرح نوشته شده و به «شرح لمعه» مشهور شده است.

6ـ تحصیلات حوزه ای به سه مقطع: مقدماتی، سطح و عالی یا خارج تقسیم می شود و منظور از خواندن سطوح، قرائت کتاب های قوانین، رسائل، مکاسب و کفایة الاصول نزد اساتید فن است.

7ـ علم «هیئت» یا نجوم از جمله دروس متداول در حوزه های علمیۀ قم بوده است.

8 ـ آقای علی اکبر حِکَمی یزدی، از شاگردان مبرّز آقای علی مدرس تهرانی در فلسفه که خود از فیلسوفان بزرگ بوده و  در سال 1343 ه . ق. در قم درگذشته است.

9ـ مراد از معقول، دانش فلسفه است که امام خمینی سال ها به تدریس شرح منظومه و اسفار دو متن مهم درسی فلسفه در حوزۀ قم اشتغال داشته اند.