ملیله کاری همواره به عنوان یکی از اصیل ترین صنایع دستی استان زنجان مطرح بوده است. در هنر ملیله با استفاده از مفتول ها و نوارهای ظریف نقره و به کارگیری طرح های اسلیمی و منظم، مصنوعاتی شامل شمعدان، گلدان،سرویس چای خوری، شکلات خوری، قاب عکس و انواع زیورآلات ساخته می شود.
ملیله کاری در زنجان هنر ظریف و اصیلی است که با ذوق و صبر هنرمندان همچنان در این دیار زنده است. این هنر در زنجان وام‌دار هنرمندانی است که با ابزار بسیار ابتدایی به خلق آثاری ارزشمند مبادرت ورزیده و گاه سوی چشمان خود را در این راه از دست داده اند.
زنجان به عنوان خاستگاه اولیه هنر ملیله کاری با قدمت و پیشینه تاریخی چند هزار ساله، هنوز نام خود را در میان بهترین های این صنعت دستی حفظ کرده و برای احیای جایگاه اصلی خود تلاش می کند.
ثبت شهر زنجان به عنوان شهر ملی ملیله از جمله اتقاقات شیرین در سال ۹۷ بود که بار دیگر زنجان را به عنوان مهد این هنر بر سر زبان ها انداخت.
در سال ۹۷ نشان جغرافیایی برای رشته های چاقو و ملیله زنجان نیز ثبت شد. نشان جغرافیایی در صنایع دستی به منظور حفظ و حمایت از اصالت محصولات است که با آن مبدا یک کالا به قلمرو، منطقه یا ناحیه ای از کشور منتسب می شود.
به گزارش ایرنا، بیش از ۴۵ رشته صنایع دستی در استان زنجان وجود دارد که در میان آنها ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی، مسگری، قلمزنی، گلیم بافی و گیوه دوزی از صنایع دستی بومی این خطه بشمار می روند.
هم اکنون بیش از ۵۰ کارگاه و حدود ۲۳۰ هنرمند در رشته ملیله کاری در زنجان فعالیت دارند.
رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی در سفری که اسفند سال گذشته نیز به زنجان داشت، گفته بود: حیف است این شهر که هنر ملیله کاری آن بسیار قابل توجه و جالب به نظر می رسد به عنوان شهر جهانی ملیله ثبت نشود.
غادا هیجاوی خاطرنشان کرده بود: با وجود زمینه های لازم، ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله می تواند به شکوفاتر شدن این هنر کمک کند.
مسؤولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان از موافقت اولیه برای ثبت زنجان به عنوان شهر جهانی ملیله از سوی رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی خبر داده اند.
در ادامه روند بررسی پرونده زنجان جهت ثبت به عنوان شهر جهانی ملیله، رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی و تیم ارزیابان این شورا در روز نخست هفته جاری نیز به زنجان سفر کردند و ضمن حضور در آیین افتتاخ خانه ملیله زنجان، از برخی مراکز آموزش و کارگاه های ملیله کاری در این شهر بازدید کردند.
هیجاوی پیرامون این بازدیدها گفت: تلفیق نبوغ و نوآوری را در صنعت ملیله زنجان به عینه دیدیم و این امر می‌تواند تنوع بازار ملیله را به دنبال داشته باشد.
غنای 'ریز نقوش' و استفاده از نقره خالص، وجه تمایز ملیله زنجان با سایر مناطق است. زیبایی و ظرافت ملیله این دیار مرهون ذوق و عشق هنرمندانی است که آن را سینه به سینه از دل تاریخ و از پدران و اجداد خود به ارث برده اند.
درباره تاریخچه ملیله زنجان اطلاعات جامعی در دست نیست. در کتاب های تاریخی که اشاره هایی درباره زنجان دارند از میان صنایع این دیار بیش از هر چیز از صنعت فلز کاری و از جمله ملیله کاری سخن گفته شده است.
به گفته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان قدمت ملیله در زنجان به بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ سال پیش می رسد و شاهد این ادعا، ادواتی است که در نتیجه کشف مردان نمکی در معدن چهره آباد به دست آمده که برخی از آن ادوات چوبی، شکل و فرم هایی دارند که امروز نیز همان اشکال در صنعت ملیله کاری در زنجان کاربرد دارد.
"مردان نمکی" مومیایی های نمکی هستند که از معدن نمک روستای چهرآباد در حوالی شهر زنجان کشف شده اند.
تاکنون ۶ مرد نمکی از همین معدن کشف شده است. کاوشگران حدس می زنند همه این مردان در معدن نمک مشغول کار بوده اند که بر اثر ریزش، زیر آوار نمک مانده و در همان جا مدفون شده اند.
بر اساس مطالعات انجام شده، قدمت مردان نمکی به بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ سال می رسد.
