به گزارش صدای زنجان، ریشه‌های خوشنویسی را می‌توان در شیوه‌های تفننی خوشنویسی ایرانی مانند خط توأمان، خط متعاکس، خط مسلسل، طغرا و مانند آن‌ها مشاهده کرد و جلوه‌های پر فروغی از نقاشیخط را در شیوه سنتی گلزار یا در آثار هنرمندانی از دوره قاجار مانند ملک‌محمد قزوینی یا اسماعیل جلایر موجود است اما شاید بتوان گفت مکتب سقاخانه در نقاشی معاصر ایران خاستگاه اصلی زیباشناسی و نوآوری معاصر، در خوشنویسی و پیدایش نقاشیخط بوده‌است. در دوران پس از انقلاب، خوشنویسی با اقبال زیادی از سوی جوانان مواجه شد آنان در عرصه‌های مختلف اعم از شیوه‌های سنتی یا تلاش برای ایجاد خلاقیت‌های نوین با هم به رقابت پرداختند. در این عرصه روند نقاشیخط هم شاهد تجربه‌های متفاوت و گسترده‌ای شد
از همین رو با یکی از هنرمندان این عرصه حجت‌الله نعمتی، در خصوص هنر نقاشیخط به مصاحبه پرداختیم که بخشی از این مصاحبه را در زیر می‌خوانید.
به نظر شما هنر خوشنویسی در زمان کنونی رو به فراموشی است؟
در پاسخ به این سوال نمی‌توان گفت که هنر خوشنویسی در دوره اخیر رو به فراموشی است بلکه باید اذعان داشت با توجه به موقعیت زمانی و کثرت و تنوع هنرها برای جذب مخاطب، سهم هنر خوشنویسی نسبت به دهه‌های قبل کمتر شده است که این معلول خود دلایل متعددی دارد، اما هنوز هم هستند کسانی که واقعا از عمق وجود به این هنر علاقه‌مندند و آن را عاشقانه دنبال می‌کنند.
بقای هنر خوشنویسی با نقاشی گره خورده است؟
هنر خوشنویسی و نقاشی دو مقوله متفاوت از هم هستند می‌توانند در مواقعی کمک هم و تکمیل‌کننده هم باشند ولی هرکدام یک مسیر جداگانه‌ای را طی می‌کنند و در واقع شاید بتوان گفت که تفاوت کار یک خوشنویس و نقاش در این است که خوشنویس با آرایش و چینش تعداد مشخصی از حروف هندسی که محدود به نویسه و علایم قراردادی زبان است اثر خود را خلق می‌کند، لیکن منابع در اختیار یک نقاش بالقوه نامحدود است و بنابر این نقاش در نقش‌آفرینی آزادتر از یک خوشنویس است.
نقاشی خط چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ آیا می‌توان گفت این هنر در واقع تلفیق نقاشی و خوشنویسی است یا نه در نقاشی خط به دنبال شکل‌های هنری جدیدی هستیم؟
نقاشیخط به عنوان یک مکتبی نوپا و اصیل در هنر ایران شناخته می‌شود. در نقاشیخط عنصر خط و خوشنویسی با تکیه بر وجه تصویری آن خمیر مایه کار هنرمندان امروزی است. محتوای آثار در شکل و ظاهر بصری آن نشان داده می‌شود. بنابراین خوانا بودن عبارت و کلمات و جملات هدف اصلی هنرمند نمی‌باشد. در این حوزه هنرمندان با تکیه بر دانش بصری و استفاده از عناصر بصری پیرامونی و کوشش ذهنی خود دست به خلق آثاری می‌زنند که دارای فهم و زبان مشترک برای همه ملت‌ها باشد و مخاطب بتواند فارغ از زبان گفتاری و نوشتاری با تماشای اثر ارتباط برقرار کرده و حس هنری آن را درک کند.
مزیت نقاشی خط چیست؟
مزیت نقاشیخط را می‌توانم این‌گونه برایتان توصیف کنم که این هنر در واقع در وهله اول از خوشنویسی سنتی متاثر است به این معنا که نقاشیخط نقطه عزیمت خود را از خط و خوشنویسی آغاز کرده است با بررسی آثار کارنامه هنری نسل اول نقاشیخط در ایران این ویژگی کاملا روشن و مشخص است. اما در این میان هستند افرادی که به معنای عام از خط در نقاشیخط استفاده می‌کنند و با توجه به عدم شناخت آنان از خطوط رسمی کشور بوده و لذا بر خلاف گروه اول که ذکر شد پایبندی به عنصر خط نستعلیق و غیره ندارند.
در وهله دوم مزیتی که این هنر دارد عبارت از استفاده از دانش و عنصر بصری به این معنا که هنرمندان عرصه نقاشیخط با درک روشن و صحیح از مبادی سواد بصری به عنوان یک سرچشمه مهم از آن بهره‌مند می‌شوند و در وهله سوم وجود تنوع و تعدد شیوه و سبک آثار در نقاشی به این معنا که خط در پرتو انگیزه و استعداد هنرمندان و جوانان در دایره تلاش در این مسیر و با تکیه بر تلاش بزرگان این رشته در دهه پنجاه و شصت تکنیک‌ها و شیوه‌های متعددی به کار گرفته شده و امروزه نسل سوم و چهارم نقاشیخط تجربه‌های ارزشمندی را پیش روی خود دارند. امروزه بسیار شاهد آثاری هستیم که هنرمند تلاش می‌کند از تقلید و کپی‌کاری به دور باشد و به همین دلیل شاهد تولید آثار بدیع و ابداع‌های نو هستیم که می‌توان به گونه‌ای شخصی‌سازی گفت. همچنین تولید اثر با مواد و متریال گوناگون از دیگر مزیت‌های این هنر است که امروزه شاهد استفاده هنرمندان از مواد و ترکیبات مختلف در آثارشان هستیم. آثاری که به راحتی می‌شود حمل کرد و به راحتی حمل و نقل آن برای نمایشگاه‌های خارج از کشور با توجه به بعد مسافت و غیره فراهم است.
شرایط کنونی جامعه را برای برگزاری نمایشگاه‌های خوشنویسی چه طور ارزیابی می‌کنید؟ و به نظر شما این هنر تا چه میزان از طرف مردم مورد اقبال قرار می‌گیرد؟
فضا برای برگزاری نمایشگاه در کشور مطلوب است. اما آنچه که امروز بخشی از هنرمندان را رنج می‌دهد قیمت بالای مواد مصرفی و نبود اسپانسر و متولی برای حمایت و دستگیری هنرمندان است ضمن اینکه متاسفانه فرهنگ‌سازی برای مردم جهت خرید آثار هنری نشده است اما مردم در کل نسبت به خوشنویسی و نقاشیخط نگاه بسیار خوب و مثبتی دارند. در بحث خرید آثار عوامل متعددی موثر بوده و هستند که نیاز به کار کارشناسی و بررسی دارد و در این مجال نمی‌شود نسبت به این موضوع پرداخت.
آیا معتقدید که باید هنر نقاشی خط را به شکل جدید به مردم عرضه کرد؟ نوآوری و خلاقیت در هنر تا چه میزان دیده می‌شود؟
نوآوری و خلاقیت لازمه همه چیز است. نوآوری و خلاقیت را می‌توان موتور محرکه دانست چنانچه نباشد مطلقا درجا خواهیم زد ضمن اینکه امروزه خوشبختانه در بین هنرمندانی که گرایش به کار نقاشیخط دارند و همین امر موجب شده است تا شاهد نوآوری و خلاقیت قابل قبولی باشیم و به عنوان مثال فروش آثار هنرمندان این رشته در حراجی‌های داخلی و خارجی از مواردی است که می‌توان به آن اشاره داشت. در حوزه خوشنویسی سنتی در چهار و پنج دهه اخیر بسیار تلاش شده و در بحث هندسه کلمات و حروف پیشرفت‌های خوبی شده است اما در حال حاضر موجی در کشور ایجاد شده است که یک عقب‌گرد چند صد ساله دارند که به‌نظر من قابل نقد و بررسی است.
به عنوان یک هنرمند آیا معتقدید که اقتصاد هنر باید به هنرمندان آموزش داده شود یا خیر؟
بله صد درصد. اما چه کسی باید به این موضوع توجه داشته باشد و آن را به هنرمندان آموزش دهد موضوعی است که باید به آن توجه داشت ضمن اینکه در واقع باید فهمید که آیا این مهم جزو وظایف ذاتی دستگاه‌های متولی امور هنری است یا خیر.
* زهره میرعیسی‌خانی، رونامه صدای زنجان، 1397،11،17.
3088/6085
انتهای پیام از همین رو با یکی از هنرمندان این عرصه حجت‌الله نعمتی، در خصوص هنر نقاشیخط به مصاحبه پرداختیم که بخشی از این مصاحبه را در زیر می‌خوانید.
به نظر شما هنر خوشنویسی در زمان کنونی رو به فراموشی است؟
در پاسخ به این سوال نمی‌توان گفت که هنر خوشنویسی در دوره اخیر رو به فراموشی است بلکه باید اذعان داشت با توجه به موقعیت زمانی و کثرت و تنوع هنرها برای جذب مخاطب، سهم هنر خوشنویسی نسبت به دهه‌های قبل کمتر شده است که این معلول خود دلایل متعددی دارد، اما هنوز هم هستند کسانی که واقعا از عمق وجود به این هنر علاقه‌مندند و آن را عاشقانه دنبال می‌کنند.
بقای هنر خوشنویسی با نقاشی گره خورده است؟
هنر خوشنویسی و نقاشی دو مقوله متفاوت از هم هستند می‌توانند در مواقعی کمک هم و تکمیل‌کننده هم باشند ولی هرکدام یک مسیر جداگانه‌ای را طی می‌کنند و در واقع شاید بتوان گفت که تفاوت کار یک خوشنویس و نقاش در این است که خوشنویس با آرایش و چینش تعداد مشخصی از حروف هندسی که محدود به نویسه و علایم قراردادی زبان است اثر خود را خلق می‌کند، لیکن منابع در اختیار یک نقاش بالقوه نامحدود است و بنابر این نقاش در نقش‌آفرینی آزادتر از یک خوشنویس است.
نقاشی خط چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ آیا می‌توان گفت این هنر در واقع تلفیق نقاشی و خوشنویسی است یا نه در نقاشی خط به دنبال شکل‌های هنری جدیدی هستیم؟
نقاشیخط به عنوان یک مکتبی نوپا و اصیل در هنر ایران شناخته می‌شود. در نقاشیخط عنصر خط و خوشنویسی با تکیه بر وجه تصویری آن خمیر مایه کار هنرمندان امروزی است. محتوای آثار در شکل و ظاهر بصری آن نشان داده می‌شود. بنابراین خوانا بودن عبارت و کلمات و جملات هدف اصلی هنرمند نمی‌باشد. در این حوزه هنرمندان با تکیه بر دانش بصری و استفاده از عناصر بصری پیرامونی و کوشش ذهنی خود دست به خلق آثاری می‌زنند که دارای فهم و زبان مشترک برای همه ملت‌ها باشد و مخاطب بتواند فارغ از زبان گفتاری و نوشتاری با تماشای اثر ارتباط برقرار کرده و حس هنری آن را درک کند.
مزیت نقاشی خط چیست؟
مزیت نقاشیخط را می‌توانم این‌گونه برایتان توصیف کنم که این هنر در واقع در وهله اول از خوشنویسی سنتی متاثر است به این معنا که نقاشیخط نقطه عزیمت خود را از خط و خوشنویسی آغاز کرده است با بررسی آثار کارنامه هنری نسل اول نقاشیخط در ایران این ویژگی کاملا روشن و مشخص است. اما در این میان هستند افرادی که به معنای عام از خط در نقاشیخط استفاده می‌کنند و با توجه به عدم شناخت آنان از خطوط رسمی کشور بوده و لذا بر خلاف گروه اول که ذکر شد پایبندی به عنصر خط نستعلیق و غیره ندارند.
در وهله دوم مزیتی که این هنر دارد عبارت از استفاده از دانش و عنصر بصری به این معنا که هنرمندان عرصه نقاشیخط با درک روشن و صحیح از مبادی سواد بصری به عنوان یک سرچشمه مهم از آن بهره‌مند می‌شوند و در وهله سوم وجود تنوع و تعدد شیوه و سبک آثار در نقاشی به این معنا که خط در پرتو انگیزه و استعداد هنرمندان و جوانان در دایره تلاش در این مسیر و با تکیه بر تلاش بزرگان این رشته در دهه پنجاه و شصت تکنیک‌ها و شیوه‌های متعددی به کار گرفته شده و امروزه نسل سوم و چهارم نقاشیخط تجربه‌های ارزشمندی را پیش روی خود دارند. امروزه بسیار شاهد آثاری هستیم که هنرمند تلاش می‌کند از تقلید و کپی‌کاری به دور باشد و به همین دلیل شاهد تولید آثار بدیع و ابداع‌های نو هستیم که می‌توان به گونه‌ای شخصی‌سازی گفت. همچنین تولید اثر با مواد و متریال گوناگون از دیگر مزیت‌های این هنر است که امروزه شاهد استفاده هنرمندان از مواد و ترکیبات مختلف در آثارشان هستیم. آثاری که به راحتی می‌شود حمل کرد و به راحتی حمل و نقل آن برای نمایشگاه‌های خارج از کشور با توجه به بعد مسافت و غیره فراهم است.
شرایط کنونی جامعه را برای برگزاری نمایشگاه‌های خوشنویسی چه طور ارزیابی می‌کنید؟ و به نظر شما این هنر تا چه میزان از طرف مردم مورد اقبال قرار می‌گیرد؟
فضا برای برگزاری نمایشگاه در کشور مطلوب است. اما آنچه که امروز بخشی از هنرمندان را رنج می‌دهد قیمت بالای مواد مصرفی و نبود اسپانسر و متولی برای حمایت و دستگیری هنرمندان است ضمن اینکه متاسفانه فرهنگ‌سازی برای مردم جهت خرید آثار هنری نشده است اما مردم در کل نسبت به خوشنویسی و نقاشیخط نگاه بسیار خوب و مثبتی دارند. در بحث خرید آثار عوامل متعددی موثر بوده و هستند که نیاز به کار کارشناسی و بررسی دارد و در این مجال نمی‌شود نسبت به این موضوع پرداخت.
آیا معتقدید که باید هنر نقاشی خط را به شکل جدید به مردم عرضه کرد؟ نوآوری و خلاقیت در هنر تا چه میزان دیده می‌شود؟
نوآوری و خلاقیت لازمه همه چیز است. نوآوری و خلاقیت را می‌توان موتور محرکه دانست چنانچه نباشد مطلقا درجا خواهیم زد ضمن اینکه امروزه خوشبختانه در بین هنرمندانی که گرایش به کار نقاشیخط دارند و همین امر موجب شده است تا شاهد نوآوری و خلاقیت قابل قبولی باشیم و به عنوان مثال فروش آثار هنرمندان این رشته در حراجی‌های داخلی و خارجی از مواردی است که می‌توان به آن اشاره داشت. در حوزه خوشنویسی سنتی در چهار و پنج دهه اخیر بسیار تلاش شده و در بحث هندسه کلمات و حروف پیشرفت‌های خوبی شده است اما در حال حاضر موجی در کشور ایجاد شده است که یک عقب‌گرد چند صد ساله دارند که به‌نظر من قابل نقد و بررسی است.
به عنوان یک هنرمند آیا معتقدید که اقتصاد هنر باید به هنرمندان آموزش داده شود یا خیر؟
بله صد درصد. اما چه کسی باید به این موضوع توجه داشته باشد و آن را به هنرمندان آموزش دهد موضوعی است که باید به آن توجه داشت ضمن اینکه در واقع باید فهمید که آیا این مهم جزو وظایف ذاتی دستگاه‌های متولی امور هنری است یا خیر.
* زهره میرعیسی‌خانی، رونامه صدای زنجان، 1397،11،17.
3088/6085
کپی شد
