منابع طبیعی و کشاورزی مدیون زنبور عسل و خداوند هستند. این حشرات کوچک از عوامل تنوع زیستی در جهان به‌شمار می‌روند. برخی معتقدند بدون زنبور عسل، حیات هستی به خطر می‌افتد و زندگی در کره‌زمین بسیار دشوار خواهد شد. به‌دلیل آنکه زنبورهای عسل نقش بسیار مهمی در عمل گرده‌افشانی دارند. عمل گرده‌افشانی در گیاهان و درختان به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. همچنین ارزش اقتصادی گرده‌افشانی زنبور عسل، بسیار بیشتر از عسل و موم تولیدشده توسط این حشره است. به‌همین دلیل در برخی کشورها به صاحبان کندوهای عسل، برای استقرار کندوهایشان در باغ‌ها و مزارع، مبالغ بالایی پرداخت می‌شود.
مهدی خاکی‌خجسته، مدیرعامل سابق تعاونی کشاورزی زنبورداران و یکی‌از زنبورداران استان زنجان درخصوص صنعت زنبورداری می‌گوید: اولین و بهترین جمله‌ای که در مورد صنعت زنبورداری می‌توان گفت این است که انسان بدون گرده‌افشانی زنبور عسل تنها سه سال می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. این جمله بدین معناست که بارورکردن گیاهان نزدیک به 80 درصد توسط زنبور عسل انجام می‌پذیرد و حفظ منابع طبیعی و ازدیاد گیاهان هم توسط همین حشره صورت می‌گیرد. «زنبورداری صنعتی» فقط و فقط تولید عسل نیست، بلکه امروزه شاهد تولیدات و فرآوری این محصولات هستیم که می‌توان به گرده گل، ژل رویال، بره موم، موم، زهر زنبور و حتی استفاده از جسم بی‌جان این حشره اشاره کرد. «گرده گل» شامل 35% پروتئین مواد معدنی و ویتامین‌ها است. برای کم‌خونی، استرس، پارکینسیون و ضدالتهاب پروستات مفید است. «ژل رویال» سرشار از ویتامین و املاح معدنی است که برای ناباروری، تنبلی رحم، تأمین تمامی مواد مورد نیاز و رفع ضعف کلی بدن پس‌از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. «بره موم» برای زخم‌های دستگاه گوارش، عفونت‌های دهان و لثه بهترین آنتی‌بیوتیک طبیعی است، همچنین «بره موم» در تولید کرم صابون و درمان زخم‌های عمیق در جراحی و تصادفات مورد استفاده قرار می‌گیرد. «زهر زنبور عسل» نیز در درمان و کنترل ام‌اس، زخم‌های دیابتی، افسردگی شدید و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خجسته ادامه می‌دهد: در مناطقی از چین به‌علت نبود زنبورعسل از طریق «گرده‌افشانی دستی انسان» این عمل انجام می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم زنبور عسل یک حشره کوچک و کم‌اهمیت نیست. می‌توان گفت که کندوی زنبور عسل منظم‌ترین اجتماع جهان است.
وی همچنین با اشاره به تأثیر صنعت زنبورداری در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی ادامه می‌دهد: زنبورداری در بالابردن تولیدات مزارع و باغات نقش قابل توجهی دارد، به‌طور مثال در یک هکتار باغ سیب به‌جای 50 تن، پنج تن میوه و از یک هکتار باغ گلابی به‌جای 80 تن، 6 تن میوه و در مزرعه آفتابگردان به‌جای 97% کمتر از 5% با این چند مثال می‌توان به اهمیت زنبور عسل پی برد. همچنین این جمله منسوب به اینشتین است و طبق تحقیقات انجام‌شده انسان امروزی با پیشرفت قابل توجهی که در صنعت و علوم متفاوت دارد، بدون زنبور عسل تنها سه سال می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد، به این معناست که منابع طبیعی و کشاورزی مدیون زنبور عسل است.
صادرات عسل ارزآوری قابل توجهی برای کشور دارد
این زنبوردار در ادامه به نقش مهم این صنعت در اقتصاد ایران اشاره کرده و می‌گوید: زنبورداری نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایران دارد و همان‌طور که گفته شد گرده‌افشانی مهمترین عامل در مقدار تولید باغات و مزارع صیفی‌جات و گلخانه‌هاست و نقش اساسی در این زمینه ایفامی‌کند. سالیانه مقدار زیادی عسل ایران به کشورهای مجاور و حتی اروپا صادر می‌شود که ارزآوری قابل توجهی برای ایران به‌همراه دارد. لازم به ذکر است که زنبور عسل به‌علت «چندمحصولی» بودن باید بیش‌از این مورد توجه قرار گیرد. ازنظر تولید، عسل کشور ایران ازنظر کیفیت، جزء سه عسل برتر جهان شناخته می‌شود که در سال 2016 به این مهم دست یافته است و این‌‌را مدیون منابع طبیعی بی‌نظیر کشور ایران است.
وی ادامه می‌دهد: البته کشور ایران ازنظر صنعت زنبورداری فاصله بسیار زیادی با کشورهای صنعتی دارد. درواقع این جمله را می‌توان این‌گونه بیان کرد که در بحث پرورش ملکه، حفظ منابع طبیعی تولید دارو و فرآوری محصولات زنبور فاصله بسیار زیادی داریم. شایان ذکر است افراد معتبری هم در این صنعت به جهان معرفی کرده‌ایم که جناب دکتر یگانه یکی از چهار زنبوردار برتر جهان شناخته می‌شود و جناب دکتر پوراصغر طراح کشوری از مواد سنتتیک رتبه اول اختراع را در جشنواره خوارزمی در این زمینه به خود اختصاص داده است. خجسته همچنین به زنبورداریمدرن در عصر حاضر اشاره کرده و می‌گوید: زنبورداری مدرن یعنی تولید محصولات زنبورعسل به‌صورت ارگانیک و کاملاً بهداشتی با صرف کمترین زمان و بهره‌وری بیشتر در زمان کوتاه. به بیانی دیگر استفاده کمتر از دارو و تولید عسل بدون تجویز آنتی‌بیوتیک که البته می‌توان گفت متأسفانه ایران فاصله قابل توجهی ازنظر تولیدات ارگانیک با کشورهای صنعتی دارد.
مدیرعامل سابق تعاونی کشاورزی استان زنجان همچنین به نقش و وظیفه اتحادیه‌های زنبورداری اشاره کرده و می‌گوید: نقش اتحادیه درخصوص زنبورداری تهیه و توزیع نهاده‌های زنبور عسل اعم از دارو و شکر موم و دیگر اقلام موردنیاز زنبوردار است. برگزاری کلاس‌های آموزشی رایگان و بروزرسانی زنبورداران ازنظر علمی و تخصیص وام کم‌درصد برای تأمین سرمایه در گردش برای زنبورداران از دیگر وظایف این اتحادیه است. وی همچنین با اشاره به مفهوم کلنی و سرقت آن‌ها ادامه می‌دهد: کلنی به مجموعه یا اجتماعی گفته می‌شود که هدف واحدی دارند، مثل کلنی مورچه‌ها، کلنی زنبورهای عسل یا وحشی، گاهی اوقات به گله‌های وحشی آفریقا هم کلنی می‌گویند. درخصوص سرقت کلنی‌ها اتحادیه زنبورداران باید مجوز کوچ صادر کند و راهنمایی‌ورانندگی محترم از جابه‌جایی کلنی‌ها با این مجوز اجازه عبور صادر کند. خجسته ادامه می‌دهد: تعاونی زنبورداران زنجان ازنظر قانونی خلع نظارت دارد، به‌طوری که برای تنظیم و نظارت بر کیفیت محصولات فروشگاه‌ها نمی‌تواند برخورد قانونی انجام دهد. همچنین نبود نقدینگی لازم برای تأمین نهاده‌های اولیه برای زنبورداران و تقسیم‌بندی منابع طبیعی بین زنبورداران برای کوچ از دیگر مسائلی است که باید بدان توجه شود. خجسته ادامه می‌دهد: زنبورداران محترم می‌توانند در زمان بیمه کلنی‌ها برای پیشگیری از خسارت‌های ناشی از تلفات کلنی‌ها و تأمین مقدار از خسارت وارده حتماً به صندوق بیمه کشاورزی مراجعه کنند.
زنجان جزو 4 استان برتر در صنعت زنبورداری
این زنبوردار به وجود منابع طبیعی غنی استان زنجان اشاره کرده و می‌گوید: استان زنجان جزء چهار استان برتر در صنعت زنبورداری است و مهمترین علت آن وجود منابع طبیعی غنی این استان است. استان زنجان در سال 93 جزء بهترین استان‌های ایران در صنعت زنبورداری شناخته شد و تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان در سال 93 جزء تعاونی‌های برتر کشور انتخاب شده است. اکثر زنبورداران زنجان ازنظر علمی رتبه بسیار خوبی دارند و نوآوری‌هایی در این زمینه انجام شده است.
عسل تقلبی مهمترین درد صنعت زنبورداری
خجسته در پایان با بیان مسائل و مشکلات این صنعت ادامه می‌دهد: عمده مشکلات این صنعت در بحث فروش محصولات است. به‌علت نبود تبلیغات مستمر و آشنایی عامه جامعه از خواص محصولات زنبور عسل، بحث فروش یک مشکل اساسی در این صنعت است. همچنین عسل تقلبی مهمترین درد این صنعت به‌شمار می‌آید و باعث ازبین رفتن اعتماد مصرف‌کننده است. وی درخصوص تشخیص عسل تقلبی از عسل طبیعی ادامه می‌دهد: تنهاترین روش شناخت عسل طبیعی از عسل تقلبی با آزمایشات در آزمایشگاه‌های معتبر و نیز تهیه عسل از فروشگاه‌های معتبر ازنظر طعم، بو و رنگ در مراحل اولیه امکان‌پذیر است. البته بازهم باید تکرار کرد که درصد ساکاروز PH و نسبت فروکتوز به گلوکز را تنها توسط آزمایشگاه‌های معتبر می‌توان اندازه‌گیری کرد. کم‌بودن داروهای ارگانیک و نرسیدن این دارو به‌‌دست مصرف‌کننده در زمان مصرف این دارو نیزیکی‌دیگر از مشکلات این صنعت به‌شمار می‌آید. درخصوص مهمترین مشکل در بحث منابع طبیعی نیز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در زمان خودکفایی گندم متأسفانه شاهد شخم‌زدن مقدار قابل‌توجهی از زمین‌های مجاور در گندم‌زارهای کشور بودیم که گَوَن 70 الی 100 ساله بدون توجه، زیر چرخ خودکفایی و بدون درنظر گرفتن عواقب مخرب آن در منابع طبیعی و لطمه به صنعت زنبورداری از بین رفت.
وی ادامه می‌دهد: امروزه رسانه مهمترین عامل در فرهنگ‌سازی هر جامعه است و نقش مهمی را در این زمینه ایفا می‌کند. به‌طوری که با تهیه مستند، فیلم‌های آموزشی بحث گردشگری در زنبورستان‌های استان، آگاه‌سازی از طریق اساتید دانشگاهی و مدارس و برنامه‌های رسانه ملی درخصوص خواصل عسل و دیگر محصولات زنبور عسل، شاهد حل مشکلات این صنعت و نیز رشد هرچه بیشتر صنعت زنبورداری در کشور و استان زنجان باشیم.
* روزنامه مردم، معصومه عباسی، 1397،9،12.
3088/6085
انتهای پیام مهدی خاکی‌خجسته، مدیرعامل سابق تعاونی کشاورزی زنبورداران و یکی‌از زنبورداران استان زنجان درخصوص صنعت زنبورداری می‌گوید: اولین و بهترین جمله‌ای که در مورد صنعت زنبورداری می‌توان گفت این است که انسان بدون گرده‌افشانی زنبور عسل تنها سه سال می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد. این جمله بدین معناست که بارورکردن گیاهان نزدیک به 80 درصد توسط زنبور عسل انجام می‌پذیرد و حفظ منابع طبیعی و ازدیاد گیاهان هم توسط همین حشره صورت می‌گیرد. «زنبورداری صنعتی» فقط و فقط تولید عسل نیست، بلکه امروزه شاهد تولیدات و فرآوری این محصولات هستیم که می‌توان به گرده گل، ژل رویال، بره موم، موم، زهر زنبور و حتی استفاده از جسم بی‌جان این حشره اشاره کرد. «گرده گل» شامل 35% پروتئین مواد معدنی و ویتامین‌ها است. برای کم‌خونی، استرس، پارکینسیون و ضدالتهاب پروستات مفید است. «ژل رویال» سرشار از ویتامین و املاح معدنی است که برای ناباروری، تنبلی رحم، تأمین تمامی مواد مورد نیاز و رفع ضعف کلی بدن پس‌از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. «بره موم» برای زخم‌های دستگاه گوارش، عفونت‌های دهان و لثه بهترین آنتی‌بیوتیک طبیعی است، همچنین «بره موم» در تولید کرم صابون و درمان زخم‌های عمیق در جراحی و تصادفات مورد استفاده قرار می‌گیرد. «زهر زنبور عسل» نیز در درمان و کنترل ام‌اس، زخم‌های دیابتی، افسردگی شدید و ... مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خجسته ادامه می‌دهد: در مناطقی از چین به‌علت نبود زنبورعسل از طریق «گرده‌افشانی دستی انسان» این عمل انجام می‌شود. پس نتیجه می‌گیریم زنبور عسل یک حشره کوچک و کم‌اهمیت نیست. می‌توان گفت که کندوی زنبور عسل منظم‌ترین اجتماع جهان است.
وی همچنین با اشاره به تأثیر صنعت زنبورداری در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی ادامه می‌دهد: زنبورداری در بالابردن تولیدات مزارع و باغات نقش قابل توجهی دارد، به‌طور مثال در یک هکتار باغ سیب به‌جای 50 تن، پنج تن میوه و از یک هکتار باغ گلابی به‌جای 80 تن، 6 تن میوه و در مزرعه آفتابگردان به‌جای 97% کمتر از 5% با این چند مثال می‌توان به اهمیت زنبور عسل پی برد. همچنین این جمله منسوب به اینشتین است و طبق تحقیقات انجام‌شده انسان امروزی با پیشرفت قابل توجهی که در صنعت و علوم متفاوت دارد، بدون زنبور عسل تنها سه سال می‌تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد، به این معناست که منابع طبیعی و کشاورزی مدیون زنبور عسل است.
صادرات عسل ارزآوری قابل توجهی برای کشور دارد
این زنبوردار در ادامه به نقش مهم این صنعت در اقتصاد ایران اشاره کرده و می‌گوید: زنبورداری نقش بسیار مهمی در اقتصاد ایران دارد و همان‌طور که گفته شد گرده‌افشانی مهمترین عامل در مقدار تولید باغات و مزارع صیفی‌جات و گلخانه‌هاست و نقش اساسی در این زمینه ایفامی‌کند. سالیانه مقدار زیادی عسل ایران به کشورهای مجاور و حتی اروپا صادر می‌شود که ارزآوری قابل توجهی برای ایران به‌همراه دارد. لازم به ذکر است که زنبور عسل به‌علت «چندمحصولی» بودن باید بیش‌از این مورد توجه قرار گیرد. ازنظر تولید، عسل کشور ایران ازنظر کیفیت، جزء سه عسل برتر جهان شناخته می‌شود که در سال 2016 به این مهم دست یافته است و این‌‌را مدیون منابع طبیعی بی‌نظیر کشور ایران است.
وی ادامه می‌دهد: البته کشور ایران ازنظر صنعت زنبورداری فاصله بسیار زیادی با کشورهای صنعتی دارد. درواقع این جمله را می‌توان این‌گونه بیان کرد که در بحث پرورش ملکه، حفظ منابع طبیعی تولید دارو و فرآوری محصولات زنبور فاصله بسیار زیادی داریم. شایان ذکر است افراد معتبری هم در این صنعت به جهان معرفی کرده‌ایم که جناب دکتر یگانه یکی از چهار زنبوردار برتر جهان شناخته می‌شود و جناب دکتر پوراصغر طراح کشوری از مواد سنتتیک رتبه اول اختراع را در جشنواره خوارزمی در این زمینه به خود اختصاص داده است. خجسته همچنین به زنبورداریمدرن در عصر حاضر اشاره کرده و می‌گوید: زنبورداری مدرن یعنی تولید محصولات زنبورعسل به‌صورت ارگانیک و کاملاً بهداشتی با صرف کمترین زمان و بهره‌وری بیشتر در زمان کوتاه. به بیانی دیگر استفاده کمتر از دارو و تولید عسل بدون تجویز آنتی‌بیوتیک که البته می‌توان گفت متأسفانه ایران فاصله قابل توجهی ازنظر تولیدات ارگانیک با کشورهای صنعتی دارد.
مدیرعامل سابق تعاونی کشاورزی استان زنجان همچنین به نقش و وظیفه اتحادیه‌های زنبورداری اشاره کرده و می‌گوید: نقش اتحادیه درخصوص زنبورداری تهیه و توزیع نهاده‌های زنبور عسل اعم از دارو و شکر موم و دیگر اقلام موردنیاز زنبوردار است. برگزاری کلاس‌های آموزشی رایگان و بروزرسانی زنبورداران ازنظر علمی و تخصیص وام کم‌درصد برای تأمین سرمایه در گردش برای زنبورداران از دیگر وظایف این اتحادیه است. وی همچنین با اشاره به مفهوم کلنی و سرقت آن‌ها ادامه می‌دهد: کلنی به مجموعه یا اجتماعی گفته می‌شود که هدف واحدی دارند، مثل کلنی مورچه‌ها، کلنی زنبورهای عسل یا وحشی، گاهی اوقات به گله‌های وحشی آفریقا هم کلنی می‌گویند. درخصوص سرقت کلنی‌ها اتحادیه زنبورداران باید مجوز کوچ صادر کند و راهنمایی‌ورانندگی محترم از جابه‌جایی کلنی‌ها با این مجوز اجازه عبور صادر کند. خجسته ادامه می‌دهد: تعاونی زنبورداران زنجان ازنظر قانونی خلع نظارت دارد، به‌طوری که برای تنظیم و نظارت بر کیفیت محصولات فروشگاه‌ها نمی‌تواند برخورد قانونی انجام دهد. همچنین نبود نقدینگی لازم برای تأمین نهاده‌های اولیه برای زنبورداران و تقسیم‌بندی منابع طبیعی بین زنبورداران برای کوچ از دیگر مسائلی است که باید بدان توجه شود. خجسته ادامه می‌دهد: زنبورداران محترم می‌توانند در زمان بیمه کلنی‌ها برای پیشگیری از خسارت‌های ناشی از تلفات کلنی‌ها و تأمین مقدار از خسارت وارده حتماً به صندوق بیمه کشاورزی مراجعه کنند.
زنجان جزو 4 استان برتر در صنعت زنبورداری
این زنبوردار به وجود منابع طبیعی غنی استان زنجان اشاره کرده و می‌گوید: استان زنجان جزء چهار استان برتر در صنعت زنبورداری است و مهمترین علت آن وجود منابع طبیعی غنی این استان است. استان زنجان در سال 93 جزء بهترین استان‌های ایران در صنعت زنبورداری شناخته شد و تعاونی کشاورزی زنبورداران استان زنجان در سال 93 جزء تعاونی‌های برتر کشور انتخاب شده است. اکثر زنبورداران زنجان ازنظر علمی رتبه بسیار خوبی دارند و نوآوری‌هایی در این زمینه انجام شده است.
عسل تقلبی مهمترین درد صنعت زنبورداری
خجسته در پایان با بیان مسائل و مشکلات این صنعت ادامه می‌دهد: عمده مشکلات این صنعت در بحث فروش محصولات است. به‌علت نبود تبلیغات مستمر و آشنایی عامه جامعه از خواص محصولات زنبور عسل، بحث فروش یک مشکل اساسی در این صنعت است. همچنین عسل تقلبی مهمترین درد این صنعت به‌شمار می‌آید و باعث ازبین رفتن اعتماد مصرف‌کننده است. وی درخصوص تشخیص عسل تقلبی از عسل طبیعی ادامه می‌دهد: تنهاترین روش شناخت عسل طبیعی از عسل تقلبی با آزمایشات در آزمایشگاه‌های معتبر و نیز تهیه عسل از فروشگاه‌های معتبر ازنظر طعم، بو و رنگ در مراحل اولیه امکان‌پذیر است. البته بازهم باید تکرار کرد که درصد ساکاروز PH و نسبت فروکتوز به گلوکز را تنها توسط آزمایشگاه‌های معتبر می‌توان اندازه‌گیری کرد. کم‌بودن داروهای ارگانیک و نرسیدن این دارو به‌‌دست مصرف‌کننده در زمان مصرف این دارو نیزیکی‌دیگر از مشکلات این صنعت به‌شمار می‌آید. درخصوص مهمترین مشکل در بحث منابع طبیعی نیز می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در زمان خودکفایی گندم متأسفانه شاهد شخم‌زدن مقدار قابل‌توجهی از زمین‌های مجاور در گندم‌زارهای کشور بودیم که گَوَن 70 الی 100 ساله بدون توجه، زیر چرخ خودکفایی و بدون درنظر گرفتن عواقب مخرب آن در منابع طبیعی و لطمه به صنعت زنبورداری از بین رفت.
وی ادامه می‌دهد: امروزه رسانه مهمترین عامل در فرهنگ‌سازی هر جامعه است و نقش مهمی را در این زمینه ایفا می‌کند. به‌طوری که با تهیه مستند، فیلم‌های آموزشی بحث گردشگری در زنبورستان‌های استان، آگاه‌سازی از طریق اساتید دانشگاهی و مدارس و برنامه‌های رسانه ملی درخصوص خواصل عسل و دیگر محصولات زنبور عسل، شاهد حل مشکلات این صنعت و نیز رشد هرچه بیشتر صنعت زنبورداری در کشور و استان زنجان باشیم.
* روزنامه مردم، معصومه عباسی، 1397،9،12.
3088/6085
کپی شد
