در نامه ای خطاب به حسن روحانی که به امضاء نمایندگان مردم خوزستان در مجالس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی، احزاب و تشکل های مختلف سیاسی استان و بیش از 50 نفر از اساتید دانشگاه رسیده است، مخالفت شدید استان خوزستان با موضع عیسی کلانتری در خصوص مجوز انتقال آب از سرشاخه های رودخانه کارون اعلام شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از خوزستان، متن این نامه و پیوست آن، به شرح زیر است:
محضر حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای دکتر روحانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
با سلام
احتراماً همان‌گونه که استحضار دارید کشور از لحاظ منابع آب در شرایط بحرانی بسر می‌برد. با این حال، با کمال تأسف تصمیماتی که برای رفع مشکل کمبود آب اتخاذ شده‌اند خود در حال تبدیل شدن به مشکلی بزرگ‌تر شده است و آن ایجاد اختلاف و درگیری میان مردم مناطق درگیر کمبود آب است. بر این اساس تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در خصوص این موضوع باید با توجه دقیق به جوانب علمی، اجتماعی و سیاسی امر صورت گیرد.
جناب آقای دکتر روحانی! اکنون آحاد جامعه نسبت به ابعاد خسارت‌های عظیم زیست‌محیطی سیاست‌گذاری‌های نادرست مدیران در حوزه آب آگاه هستند. مردم می‌دانند که زیاده‌روی در مصرف آب‌های شیرین قابل استحصال نهایتاً به خشک شدن دریاچه ارومیه و تالاب هورالعظیم و بسیاری دیگر از منابع آب‌های جاری و تالابی کشور منجر خواهد شد. رفتار ناسنجیده با طبیعت منجر به خسارت‌های عظیمی خواهد شد که حتی صرف هزینه‌های سنگین نیز نتواند صدمات وارده را جبران نماید.
جناب آقای دکتر روحانی! قطعاً مطلعید که مردم استان خوزستان سال‌هاست آثار سوء مدیریت منابع آب جاری در استان را با خشک شدن تالاب‌ها و شور شدن آب شرب شهرها و روستاها و خشک شدن نخیلات و استشمام گردوغبار لمس کرده‌اند و از ابتدای استقرار دولت جنابعالی با وعده‌های داده شده و هزینه‌های انجام‌شده، چشم امید به حل این مشکلات را داشته و دارند.
ریاست محترم جمهور! انتقال آب بین حوضه‌ای آب از سرشاخه‌های کارون و دز که در طول سالیان گذشته بارها صورت گرفته و تاکنون سالیانه 3/1 میلیارد مترمکعب از آب کارون و دز را به نقاط مختلف کشور منتقل می‌نماید، از این به بعد، بر اساس آمار و اطلاعات متقن و مشاهدات روزمره مردم خوزستان و نظر کارشناسان، قابل تحمل نیست. تجویز و پیگیری و توجیه انتقال‌های جدید به هیچ‌وجه کارشناسانه و منطقی نیست. اصرار بر ادامه روندهایی که به نابودنی محیط‌زیست و زندگی و معیشت مردم خوزستان و حتی چهارمحال و بختیاری می‌انجامد در سال‌های اخیر سبب بروز مشکلات اجتماعی بین استان‌های هم‌جوار گشته است.
در چنین شرایط بغرنجی نامه آبان ماه جناب آقای دکتر کلانتری ریاست محترم سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در خصوص اعلام وجود آب مازاد در حوضه کارون و تجویز انتقال بین حوضه‌ای در رسانه‌ها منتشر گردید. فارغ از هدف اصلی نامه که جای بحث و بررسی دارد از اینکه برای اولین بار مبانی توجیه انتقال آب در آن ذکر شده فرصتی را ایجاد نمود تا اساتید و کارشناسان فن و مسئولین مرتبط با موضوع بتوانند نقدهای خود را بر بند بند نامه آقای دکتر کلانتری به شرح نامه پیوست (که اساتید دانشگاه‌های استان نوشته‌اند) وارد نمایند.
ملاحظه نقدهای وارده و در نظر گرفتن وضعیت فعلی کارون و مقایسه مقدار صرفهجویی در سال با 5/2 میلیارد مترمکعب نیازهای معطل‌مانده در حوضه کارون همه دلالت بر نبود آب مازاد و صحیح نبودن توجیهات انتقال آب از سرشاخه‌های کارون و دز و بحرانی بودن وضعیت رودخانه کارون بزرگ را دارند. عدم توجه به مشکلات این حوضه پی آمدهای نامطلوب اختلال جدی در اجرای طرح 550 هزار هکتاری، هجرت روستاییان به مناطق حاشیه‌نشین شهرها، خشک شدن تالاب‌ها، گسترش کانون‌های ریزگرد، و ایجاد نارضایتی‌های گسترده مردمی را در پی خواهد داشت.
از طرف دیگر باید توجه داشت که در تمام نقاط کشور آب به‌اندازه شرب و بهداشت وجود دارد و آنچه منتقل میگردد عملاً در اختیار کشاورزی و صنعت قرار خواهد گرفت. و درحالی‌که به گفته مسئولین ذی‌ربط قیمت تمام‌شده هر مترمکعب آب انتقالی (با احتساب منافع از دست رفتن تولید انرژی برق‌آبی به ازای هر مترمکعب آب انتقالی) بدون احتساب منافع از دست رفته در مناطق مبدأ، حداقل 10000 ریال خواهد بود، درآمد دولت از محل فروش هر مترمکعب آب در بخش کشاورزی حداکثر 200 ریال و در بخش صنعت 4000 ریال است. لذا از نظر اقتصادی نیز کشور متحمل ضرر و زیان فراوان خواهد گردید.
بر این اساس از جنابعالی استدعا داریم ضمن توجه به مفاد نامه پیوست و در نظر گرفتن مشکلات رودخانه کارون و حساسیت‌های اجتماعی موجود دستور اکید فرمایید تا پروژه‌های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون و دز متوقف و این پرونده برای همیشه بسته شود.
و من الله التوفیق
نمایندگان استان خوزستان در مجلس خبرگان رهبری:
آیت‌الله سیدمحمد علی موسوی جزایری، آیت‌الله عباس کعبی نسب، آیت‌الله محسن حیدری آل کثیری، آیت‌الله سید علی شفیعی، آیت‌الله عبدالکریم فرحانی و آیت‌الله محمدحسین احمدی.
نمایندگان مردم استان خوزستان در مجلس شورای اسلامی:
جواد کاظم نسب (الباجی)، علی ساری، همایون یوسفی، عامر کعبی، جلیل مختار، غلامرضا شرفی، فریدون حسنوند، هدایت الله خادمی، علی گلمرادی، حبیب کشت زر، عبدالله سامری، عباس پاپی زاده، قاسم سواعدی، اقبال محمدیان، مجید ناصری نژاد، سیدراضی نوری، سهراب گیلانی و علی عسکر ظاهری.
اعضاء شورای اسلامی کلان‌شهر اهواز:
محمدجعفر فلسفی، حسین حیدری، محمدرضا ایزدی، فتح‌الله حاجتی، رحیم کعب عمیر،محمدهادی قنوات، سید ناصر موسوی نژاد، سید محسن موسوی زاده، اسکندر لطفعلی زاده، عبد الزهرا سنواتی، جاسم موسوی پور، محمدرضا ایزدی و مهران باباپور
گروه‌ها و احزاب استان خوزستان:
حزب ندای ایرانیان، حزب اتحاد ملت ایران اسلامی، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه شهید چمران اهواز، حزب مردم‌سالاری، انجمن اسلامی معلمان، انجمن اسلامی دانشجویی دانشگاه شهید چمران اهواز، حزب اراده ملت، حزب اسلامی کار، خانه کارگر، مجمع زنان اصلاح‌طلب، حزب اعتماد ملی، مجمع اسلامی فرهنگیان، جمعیت زنان مسلمان نواندیش، حزب همبستگی و انجمن روزنامه‌نگاران زن
نامه به استاندار استان خوزستان:
بسمه تعالی
جناب آقای دکتر شریعتی استاندار محترم خوزستان
احتراماً پیرو نامه شماره 2586/853-1/م مورخ 14/8/1396ریاست محترم سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در خصوص مسائل آب، مصارف نیشکر و کیفیت رودخانه کارون در استان خوزستان، و حسب نظر جنابعالی مبنی بر نظر دقیق کارشناسی و علمی به بندهای طرح‌شده در نامه، بدین‌وسیله جمع‌بندی نظرات صاحب‌نظران و متولیان امر به شرح ذیل ایفاد میگردد.
قبل از هر چیز باید توجه داشت که چون نامه ریاست محترم سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در خصوص مسائل و مشکلات رودخانه کارون متمرکز بوده است لذا نکات ذیل نیز در همین حوضه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و نه کل استان خوزستان.
در بند (الف) نامه فوقالذکر عنوان شده که در طرحهای مطالعاتی نیشکر حداکثر نیاز 23 هزار متر مکعب در هکتار است اما مصرف کنونی 31 هزار مترمکعب در هکتار هست و نتیجهگیری شده با مدیریت مصرف، 560 میلیون مترمکعب در سال آب قابل صرفهجویی خواهد بود. نکات زیر قابل ذکر میباشد.
طبق مطالعات انجام شده نیاز آبی طرحهای نیشکر 30 هزار مترمکعب در هکتار است و مقدار نیاز آبی 23 هزار مترمکعب در هکتار درست نیست و در هیچ منبعی از جمله مطالعات طرحهای هفتگانه توسعه نیشکر و سند ملی آب چنین عددی یافت نشد. به‌طور کلی با توجه به شرایط اقلیمی منطقه و شرایط فیزیولوژیکی گیاه نیشکر، کاهش نیاز آبی ناخالص آن تا حد ذکر شده امکان‌پذیر نمیباشد.
مطابق آخرین نتایج سند ملی آب " بهنگام سازی نیاز آبی گیاهان زراعی و باغی کشور" که توسط موسسه تحقیقات آب‌وخاک کشور در سال 1395 انجام گرفته، نیاز آبی ناخالص نیشکر 5/31 هزار متر مکعب در هکتار برآورد شده است که بیشتر از مصرف فعلی طرحهای نیشکر میباشد. مصرف متوسط فعلی این طرحها حدود 30 هزار متر مکعب در هکتار مطابق با حقابه اختصاص یافته میباشد. ضمناً هدایت الکتریکی آب رودخانه کارون در زمان مطالعات طرحهای نیشکر برابر با 2/1 میلی موس بر سانتیمتر بوده و هم‌اکنون شوری آن به دو برابر افزایش یافته است. با توجه به شوری فعلی آب رودخانه و نیاز آبشویی و شرایط فعلی آبیاری و زهکشی مقدار مصرف ذکر شده قابل دفاع میباشد.
در صورت بهبود شرایط، از نظر علمی و با اصلاح سیستم آبیاری و زهکشی اراضی نیشکر این مقدار مصرف اراضی نیشکر در هکتار می‌تواند به 28 هزار متر مکعب کاهش یابد که شرایط تحقق آن فعلاً فراهم نیست.
با توجه به نکات فوق بند الف نامه مذکور کاملاً زیر سؤال رفته و غیر واقعی است.
در مورد بند ب مصرف شرکتهای کارون، هفتتپه و میان آب مطرح شده که توضیحات بند قبل نیز برای آنها صادق است و کاهش مصرف تا حد 23 هزار مترمکعب در هکتار امکان‌پذیر نمیباشد. ضمن آنکه باید توجه داشت حداقل 25 درصد آب زهکشی این طرحها به دلیل داشتن شوری مناسب به‌صورت استفاده مجدداً برای کشت گندم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بنابراین بند ب نامه مذکور مانند بند الف غیر واقعی است.
در بند (ج) به اراضی زیرکشت برنج و حذف کامل آنها بدون در نظر گرفتن الگوی کشت جایگزین اشاره شده است. در این خصوص نکات زیر باید مورد توجه قرار گیرند:
بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی استان سطح زیر کشت برنج در کل استان قبل از وقوع دوره خشک‌سالی حدود 80 هزار هکتار بوده است که در دوره خشک‌سالی به کمتر از 47 هزار هکتار کاهش یافته و درحال حاضر کمتر از 20 هزار هکتار از این مقدار در حوضه‌های کارون و دز قرار دارند. لذا محاسبه همه سطح زیر کشت برنج در استان برای استخراج مقدار صرفهجویی در حوضه کارون صحیح نمیباشد.
کشت برنج در استان به‌صورت خشکِ کاری با قطع یک تا دو روزه آب صورت میگیرد.
ازآنجایی‌که در برخی مناطق استان و بخصوص مناطق پایین‌دست کارون، کشاورزی و کشت برنج تنها راه معیشت ساکنین میباشد، حذف بدون جایگزین موجب لطمه به اشتغال مستقیم کشاورزان و اشتغال غیر مستقیم (شالی‌کوبی) شده و امکان‌پذیر نیست. درآمد کشت شلتوک در استان سالیانه 4500 میلیارد ریال میباشد. مع‌الوصف سازمان جهاد کشاورزی و سازمان آب و برق خوزستان به‌منظور محدود کردن سطح زیر کشت برنج و جایگزین نمودن آنها با محصولات دیگر باید برنامه‌ریزی نمایند. مسلم است که این کار زمان‌بر بوده و نیاز به آموزشهای اجتماعی و فرهنگی دارد.
بنابراین در حوضه کارون بزرگ حتی با حذف کشت برنج و در نظر گرفتن کشت جایگزین و پیش‌بینی صرفهجویی 13 هزار مترمکعب در هر هکتار در این بخش، حداکثر 260 میلیون مترمکعب قابل صرفهجویی خواهد بود.
در بند (د) به صرفهجویی در اراضی غیر نیشکری به میزان 1500 مترمکعب در هکتار برای وسعت 600 هزار هکتار پرداخته شده است. در این خصوص نکات زیر قابل توجه می‌باشند.
در حال حاضر کل اراضی غیرنیشکری زیر کشت در حوضه کارون و دز حدود 450 هزار هکتار می‌باشند.
از کل طرح 550 هزار هکتاری مقام معظم رهبری (که بودجه آن از محل صندوق ذخیره ارزی و زیر مجموعه آب‌های مرزی پیش‌بینی شده است) 500 هزار هکتار آن در استان خوزستان میباشد که در فاز نخست طرح که امور زیر بنایی 271 هزار هکتار انجام شده است تنها 80 هزار هکتار آن در حوضه کارون و دز تحت پوشش قرار گرفته که می‌تواند در محاسبات صرفهجویی لحاظ گردد.
لذا حتی با پذیرش 1500 مترمکعب صرفهجویی در هر هکتار برای اراضی اصلاح‌شده، کل آب قابل صرفهجویی در این بخش 120 میلیون مترمکعب خواهد شد.
ملاحظه میگردد که عملاً در شرایط فعلی با توجه به بندهای برشمرده در نامه سازمان محیط‌زیست کشور مقدار کل صرفهجویی آب در این حوضه 380 میلیون مترمکعب خواهد بود که با ارقام سازمان محیط‌زیست فاصله بسیار دارد. ناگفته نماند که با بالا بردن راندمان استفاده از آب در کل بخش کشاورزی حوضه کارون این مقدار صرفهجویی ممکن است به 1 میلیارد مترمکعب نیز افزایش یابد.
علاوه بر این باید توجه داشت در حوضه کارون بزرگ نیازهای بسیاری مانند600 میلیون مترمکعب (از 5/1 میلیارد مترمکعب) نیاز آبی 128500 هکتار از زمین‌های فاز دوم طرح 550 هزار هکتاری مقام معظم رهبری، 630 میلیون مترمکعب آب مورد نیاز کنترل وسعت 350 هزار هکتاری کانون‌های گردوغبار، حدود 1 میلیارد مترمکعب نیاز تالاب شادگان و 260 میلیون مترمکعب نیاز 13000 هکتار نخیلات در معرض نابودی شادگان، (جمع 49/2 میلیارد مترمکعب) همه معطل و منتظر تخصیص آب کارون مانده‌اند.
مضافاً اینکه باید توجه داشت در حال حاضر مقدار استفاده از آب کارون در مصارف مختلف شرب، بهداشت، صنعت و کشاورزی (8/13 میلیارد مترمکعب) بیش از 85 درصد میباشد درحالی‌که این مقدار از نظر علمی نباید بیش از 40 درصد و در شرایط کشورمان با اغماض نباید بیش از 60 تا 70 درصد باشد. لذا هرگونه صرفهجویی و کاهش مصرف می‌تواند جهت بهبود سیستم زیستابی رودخانه و رساندن شرایط مصرف به شرایط تقریبی قابل قبول (که قاعدتاً باید از دغدغه اصلی سازمان محیط‌زیست باشد) بکار آید و از تحمیل بار جدید مصرف بر رودخانه نیز پرهیز نمود.
با تشکر و سپاس
رونوشت: حضرت آیت‌الله موسوی جزایری نماینده ولی‌فقیه در استان و امام‌جمعه محترم اهواز
اساتید امضاء کننده:
محمود شفاعی بجستان، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (مهندسی رودخانه)
عبد علی ناصری، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
محمد محمودیان شوشتری، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
علی‌محمد آخوند علی، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (منابع آب)
سید عطاءالله سیادت، استاد دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (زراعت)
مهدی قمشی، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (مهندسی رودخانه)
سید محمود کاشفی پور، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (محیط‌زیست)
سعید برومندنسب، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
نعمت‌الله جعفر زاده، استاد دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور (مهندسی محیط‌زیست)
حیدرعلی کشکولی، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
نوراله معلمی، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (باغبانی)
احمد لندی، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (خاک شناسی)
مجید نبی پور، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (زارعت)
رضا فرخی نژاد، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز (گیاه‌پزشکی)
حبیب اله نادیان قمشه، استاد دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (میکروبیولوژیست خاک)
مرتضی مموئی، استاد دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (دامپروری)
جواد احدیان، دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز (سازه‌های آبی)
سعید حجتی، دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز (خاک شناسی)
امیر معزی، دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز (خاک شناسی)
افراسیاب راهنما، دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز (زارعت)
عبدالرحیم هوشمند، دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
خلیل عالمی‌سعید، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (بیوتکنولوژی کشاورزی)
عباس عبدشاهی، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (اقتصاد کشاورزی)
منصور غنیان، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (ترویج و آمورش کشاورزی)
مختار حیدری، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (میوه‌کاری)
مسعود یزدان پناه، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (ترویج و آمورش کشاورزی)
جمال فیاضی، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (ژنتیک و اصلاح دام)
بیژن خلیلی مقدم، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (فیزیک و حفاظت خاک)
علی رجب پور، دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (حشره‌شناسی)
حیدر زارعی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (آب‌های زیرزمینی)
امیر سلطانی محمدی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
محمدرضا شریفی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (منابع آب)
پروانه تیشه زن، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (محیط‌زیست)
محمد بهرامی یاراحمدی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (سازه‌های آبی)
منا گلابی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
محمد الباجی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (آبیاری و زهکشی)
اسماعیل خالقی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (باغبانی)
حسن ذکی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (بیو سیستم)
احمد جعفری، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (مهندسی سازه‌های آبی)
سعید جلیلی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (آبیاری و زهکشی)
اسماعیل قاسمی گوجانی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان(مهندسی ژنتیک و ژنتیک مولکولی)
سامان آبدانان مهدی زاده، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (مکانیک بیوسیستم)
سعید محمدزاده، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (ترویج و آمورش کشاورزی)
الهام الهی‌فرد، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (علف‌های هرز)
پیام پورمحمدی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (ژنتیک و به‌نژادی گیاهی)
امین لطفی جلال‌آبادی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (زراعت)
محمدرضا زارع بوانی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (سبزیکاری)
محمدرضا صالحی سلمی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (گیاهان زینتی)
احمد طاطار، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (تغذیه طیور)
مهدی دریایی، استادیار دانشگاه شهید چمران اهواز (سازه‌های آبی)
حسن برزگر، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (تکنولوژی مواد غذایی)
محمود قاسمی نژاد رایینی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (مکانیزاسیون کشاورزی)
نواب کاظمی، استادیار دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (مکانیزاسیون- انرژی)
فضل اله پژواک، مربی دانشگاه علوم کشاورزی رامین خوزستان (فضای سبز-طراحی شهری)
