به گزارش ایرنا 'روز زمین' روزی برای افزایش آگاهی و قدردانی نسبت به محیط زیست کره زمین است. این روز در بیشتر کشورها 22 آوریل (دوم اردیبهشت) در فصل بهار برگزار می شود.
تعدادی از فعالان محیط زیست در خوزستان پنجشنبه با برگزاری همایش 'آب، حیات زمین' در دانشگاه شهید چمران اهواز، به استقبال 'روز زمین' رفتند.
این همایش توسط انجمن محیط زیست و منابع طبیعی خوزستان، با حضور برخی اساتید برجسته کشور در حوزه آب، برپا شد. به دلیل نگرانی و دغدغه خوزستانی ها، نسبت به سرنوشت رودخانه کارون، این شریان حیات بخش، موضوع اصلی سخنرانی ها بود.
عضو هیات علمی دانشگاه خلیج فارس بوشهر در این همایش نسبت به شرایط بحرانی رودخانه کارون هشدار داد و گفت: در صورت تداوم شرایط فعلی این رودخانه تا 20 سال دیگر خشک می شود.
پرویز باورصاد با بیان اینکه برای رودخانه های کشور هیچگونه قانونی نداریم افزود: در دنیا هر کدام از رودخانه ها قانون جامع و مختص به خود را دارد.
وی عامل دیگر مشکلات رودخانه های کشور را واگذاری حفاظت از آنها به وزارت نیرو دانست و گفت: وزارت نیرو، بهره بردار رودخانه هاست به همین دلیل مرجع صلاحیت داری برای حفاظت از آنها نیست و سوابق نشان داده که هر طور می خواهد با رودها رفتار می کند.
باورصاد راهکار نجات رودخانه های کشور را تغییر استراتژی سدسازی، طرح های انتقال آب و کشاورزی در کشور و این امر را نیازمند شجاعت دانست و افزود: وزارت نیرو باید برای تولید برق به استفاده از خورشید و گاز رو بیاورد.
وی همچنین با انتقاد از اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون تصریح کرد: اجرای طرح های انتقال آب کارون به دلیل جلوگیری از هدرروی و ریختن آب اضافه به دریا، یک باور غلط است که باید تغییر کند.
باورصاد تاکید کرد: طرح های انتقال آب بر اساس آمار اشتباه از آبدهی رودخانه کارون (28 میلیارد مترمکعب) برای برداشت 2.2 میلیارد مترمکعب برنامه ریزی شده است.
وی توسعه طرح های صنعتی در اصفهان را دلیل خشکی زاینده رود عنوان کرد و افزود: صنعتی سازی در کویر و در استان های اصفهان و کرمان و یزد اعم از ساخت کارخانه های فولاد و پالایشگاه و ده ها طرح دیگر عامل افت سفره های زیرزمینی و خشک شدن زاینده رود است.
این استاد دانشکده علوم و فنون دریایی اظهار کرد: خوزستان، نه به دلیل نفت بلکه به دلیل داشتن رودخانه های قابل کشتیرانی و به هم پیوسته، هوای گرم نیروی انسانی با تجربه و متحد در سال 1836 مورد توجه انگلیسی ها قرار گرفت و همین مساله باعث شد اولین شرکت کشتیرانی را در منطقه خزعلیه اهواز (اهواز قدیم) تاسیس کنند، البته 50 سال طول کشید تا انگلیسی ها با تحفه های خود شاه ایران را قانع کنند که حق کشتیرانی در کارون را به آنها ببخشد.
وی افزود: ایران بیش از هر کشوری علیه منابع طبیعی خود کارکرده که نمونه بارز آن تعطیل کردن بنادر اهواز و شوشتر و تعطیل کردن تجارت و کشتیرانی در این بنادر بوده است.
باورصاد تاکید کرد: با وجودی که هنوز هیچ کتابی درباره رودخانه های خوزستان نداریم اما انگلیسی ها بیش از 100 سال پیش کتابی به نام 'رودخانه کارون' را نوشته اند و بر اساس مطالعات آنها که مکاتبات و مستندات آن موجود است، خوزستان توان تامین غذا برای 500 میلیون نفر را دارد.
وی با بیان اینکه ویژگی های اصلی رودخانه های خوزستان، اکنون به فراموشی سپرده شده، اظهار کرد: خوزستان در سال های گذشته مملو از نخلستان و جنگل های کنار و سدر و بلوط بود که بخش زیادی از آنها را انگلیسی ها برای مصارف سوخت از بین بردند.
باورصاد اضافه کرد: تصاویر باقیمانده از زمان ساخت پل هلالی (پل سفید) نشان می دهد که حدفاصل این پل و پل سیاه هیچ جزیره ای وجود نداشته اما اکنون دو دهانه پل سفید کاملا گل گرفته و مسدود است.
وی با انتقاد از سدسازی بی رویه در کشور به ویژه بر روی رودخانه کارون تاکید کرد: آمریکایی ها که 100 سال پیش سدسازی می کردند، از 30 سال پیش به اشتباه خود پی برده و طرفدار جریان آزاد رودخانه ها شده اند.
باورصاد با بیان اینکه حیات خوزستان به رودخانه هایش وابسته است تاکید کرد: خوزستان بیش از 30 درصد تولید ناخالص ملی کشور را دارد، از نظر نفت و اقتصاد نفت با بیش از 80 درصد مقام نخست کشور را دارد و قطب صنعت و کشاورزی است به همین دلیل است که اگر این استان در اثر خشکی رودخانه هایش بمیرد، ایران نیز خواهد مرد.
به گفته وی، بر اساس اسناد مکتوب باقیمانده از زمان قاجار، انگلیسی ها معتقد بوده اند که در صورت از بین بردن اتحاد مردم عرب و بختیاری و فارس می توانند در خوزستان کار کنند.
*بحران آب؛ ریشه ریزگرد
امام جمعه موقت اهواز، در ادامه این همایش، ریشه اصلی بحران آب و محیط زیست و ریزگردها در خوزستان را ناشی از اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه رودخانه های این استان دانست و گفت: برای تحقق طرح کشاورزی رهبری در خوزستان، باید از اجرای طرح های انتقال آب جلوگیری شود.
آیت الله محسن حیدری محیط زیست خوزستان را بحرانی توصیف کرد و افزود: گرد و غبار نماد بارز بر هم ریختن اکوسیستم و تخریب محیط زیست این استان است که تمام امور اعم از آموزش و پرورش، صنعت، کشاورزی و سلامت مردم را تحت تاثیر قرار داده است.
وی همچنین نسبت به تبعات تخریب محیط زیست این استان هشدار داد و تصریح کرد: مشکلات زیادی نیز در پشت پرده هستند و هنوز رخ نکرده اند بنابراین مسئولان خوزستان و کشور نباید این بحران ها را حاشیه ای تلقی کنند.
حیدری تاکید کرد: این مشکلات به خوزستان محدود نمی شود و اگر مشکلات این استان حل نشود، آثار خطرناک آن دامن همه کشور را می گیرد.
وی با بیان اینکه طرح های انتقال آب محدود به یک دولت نبوده و از 70 سال پیش آغاز شده ، گفت: وجود آب مازاد در خوزستان و هدر رفتن آن به دلیل ریختن آن به دریا، توجیه موافقان طرح های انتقال آب بوده است این در حالیست که به اعتقاد ما نوعی سوءفهم و نگرش بخشی و منطقه ای در این استدلال وجود دارد زیرا خوزستان جلگه ای حاصلخیز و ویژه است که در صورت بالفعل شدن استعدادهایش می تواند همه نیازهای کشور به غذا را تامین کند.
عضو مجلس خبرگان با اشاره به طرح 550 هزار هکتاری کشاورزی خوزستان و ایلام موسوم به طرح مقام معظم رهبری اظهار کرد: در صورت تحقق این طرح، خوزستان می تواند نیمی از غذای مورد نیاز کشور را تضمین کند، این در حالیست که استان 2 میلیون هکتار زمین حاصلخیز دارد و طرح در یک چهارم اراضی کشاورزی استان اجرا می شود.
وی به دیدار اخیر اعضای مجلس خبرگان با رهبری نیز اشاره کرد و افزود: در این دیدار مشکلات خوزستان را مطرح کرده و ایشان فرمودند نظرم این است که 2 میلیون هکتار زمین کشاورزی باید در خوزستان آباد شود، نه 500 هزار هکتار.
حیدری شرط عملی شدن دستور رهبری را جلوگیری از طرح های انتقال آب عنوان کرد و گفت: خوزستان نه تنها با نفت خود بلکه با محصولات کشاورزی خود کشور را سرپا نگهداشته است اما مرکزنشینانی که در دولت ها نفوذ دارند، از موقعیت خود سوءاستفاده کرده و نظرشان را به کشور تحمیل کرده و این سرمایه ملی را باطل می کنند.
وی رویکرد طرح های انتقال آب را غیرعادلانه و چپاولگرانه توصیف کرد و افزود: انتقال آب از رودخانه های خوزستان، اگر نگوئیم خیانت است اما به طور یقین یک خطای استراتژیک است.
*آب کارون برای کشاورزی و فضای سبز در کویر
امام جمعه موقت اهواز با بیان اینکه شورای عالی آب انتقال آب برای مصارف غیرشرب را ممنوع کرده است افزود: در حالی که نیاز شرب استان های مرکزی حدود 300 میلیون مترمکعب است، اکنون بیش از یک میلیارد مترمکعب آب از سرشاخه های کارون منتقل می شود که به مصرف صنعت، کشاورزی و حتی فضای سبز می رسد و در صورت اجرای طرح های جدید حدود 2.8 میلیارد مترمکعب منتقل می شود.
وی خواستار ورود قوه قضائیه برای بررسی طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون شد و افزود: سازمان بازرسی کل کشور و مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، پیش از این مخالفت خود را با طرح های انتقال آب اعلام کرده و سازمان حفاظت محیط زیست نیز تاکنون هیچ مجوزی به این طرح ها نداده است.
حیدری با بیان اینکه انتقال آب عامل هجوم ریزگردها به استان است، اظهار کرد: بر اساس مطالعات سازمان زمین شناسی، کانون های داخلی ریزگرد در خوزستان در حدود 600 هزار هکتار هستند که 54 درصد از آنها مراتعی هستند که به دلیل بی آبی خشک شده اند و مابقی نیز زمین های کشاورزی و تالاب های خشک شده هستند، این در حالیست که به جای بازگرداندن آب به کانون های گرد و غبار، طرح نهالکاری اجرا کرده اند.
وی با انتقاد از وزارت جهاد کشاورزی، هدیه دولت به مردم خوزستان برای مقابله با پیامدهای ریزگردهارا ناکافی توصیف کرد و گفت: به مقام معظم رهبری عرض کردم که تفقد شما مایه دلگرمی مردم خوزستان است اما طرح نهالکاری در کانون های ریزگرد یک راه انحرافی است و زیرا قرار است حدود 40 هزار هکتار در مدت پنج سال نهالکاری شود که در مقابل وسعت کانون ها بسیار ناچیز است.
حیدری همچنین درباره ادامه گزارش خود به مقام معظم رهبری تصریح کرد: به ایشان عرض کردم که طرح های انتقال آب نه تنها ریزگرد را به خوزستان آورده بلکه عاملی برای تعطیلی طرح کشاورزی 550 هزار هکتاری خواهد بود و ایشان از این مساله و از اقدامات وزارت نیرو اظهار بی اطلاعی کرد.
وی افزود: به دلیل افشاگری نسبت به طرح های انتقال آب، چیت چیان وزیر نیرو در یک تماس تلفنی 45 دقیقه ای اظهار گله مندی کرد؛ البته به از تبعات فاجعه آمیز این طرح ها اذعان کرد اما تایید کرد که به دلیل فشارهای سیاسی سایر استان ها قرار است چهار سد روی رودخانه کرخه ساخته شود.
نماینده خوزستان در مجلس خبرگان تصریح کرد: طرح های سدسازی و انتقال آب به جز فقر و بیکاری و حاشیه نشینی و نابودی کشاورزی و خشکیدن تالاب ها ثمره ای نخواهد داشت؛ به عبارت دیگر ما با یک جامعه ناراضی مواجه خواهیم بود که این مساله زمینه را برای هر گونه سوء استفاده دشمن فراهم می کند و در واقع نوعی سربازگیری برای دشمنان است.
وی افزود: این چه سیاستی است که برای آباد کردن یک منطقه، یک منطقه دیگر را نابود می کنید اگر چه ما ناامید نیستیم و معتقد به شفاف سازی و روشنگری و همراهی و اتحاد مردم و نخبگان و مسئولان و نمایندگان هستیم.
*آب هست، ولی کم است
پروفسور ابوطالب مهندس نویسنده کتاب منابع آب ایران نیز در این همایش با تاکید بر افزایش تحقیقات در حوزه آب گفت: در زمینه مصرف آب اعم از بخش های شرب، صنعت کشاورزی تحقیقات اندکی صورت گرفته است به همین دلیل است که با کمبود آب مواجه هستیم.
وی همچنین با بیان اینکه جلوگیری از اتلاف آب نیاز به مطالعه و تحقیقات بیشتری دارد افزود: هم اکنون بیش از 50 درصد آب به دلیل مصرف نادرست تلف می شود.
این متخصص آب ممنوعیت استفاده از آب های زیرزمینی که آمار ورود و خروج آنها اختلاف دارد را نیز مستلزم توجه دانست و اظهار کرد: برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی خطر بزرگی است که به سمت نشست زمین ها و تلخ و شور شدن آب های زیرزمینی رسیده است.
مهندس با بیان اینکه بنای حیات زمین را با آب بنا نهاده اند، گفت: اعتقاد راسخ دارم که آفرینش بر اساس حساب دقیق بوده، بنابراین میزان آب در دنیا، اگر چه کم، اما به اندازه است و اگر بشر آن را به درستی مصرف کند با مشکلی مواجه نمی شود.
*تخلیه شورابه به جلگه حاصلخیز
بنیانگذار قطب آب کشور نیز در ارتباط تلفنی با این همایش، خواستار تغییر الگوی کشت و تعیین تکلیف سد گتوند در خوزستان شد.
پروفسور حسین صدقی اظهار کرد: خوزستان جلگه ای است که از رسوب چند رودخانه به وجود آمده و از بهترین عرصه های طبیعی و جغرافیایی در ایران و جهان از لحاظ منابع آب و خاک حاصلخیز و اقلیم به شمار می رود.
وی با انتقاد از اجرای طرح کشت و صنعت نیشکر در خوزستان گفت: طرح های عمرانی بزرگ در خوزستان محدود به نیشکر نبود و با اجرای این طرح ها گویی جنگ دیگری در این استان در همان مناطق مرزی رخ داد، زیرا نشانه های تبعات منفی زیست محیطی از آبادان و خرمشهر مشاهده شد.
مدیرگروه تخصصی علوم ومهندسی آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی تاکید کرد: در طول اجرای برنامه ها به یک اصل مسلم توجه نشد و آن اینکه خوزستان با این مواهب همیشه نسبت به شوری حساس اما در معرض آن قرار گرفته است و طرح هایی که اجرا شده اند خاک و آب را شور کرده اند.
وی تصریح کرد: به بهانه آبشویی زمین های نیشکر، پساب شور اول به رودخانه وبعد به تالاب شادگان تخلیه شد که باعث شد زمین های مرغوب نیز شور شود.
صدقی با تاکید بر تغییر الگوی کشت در خوزستان گفت: طرح های کشاورزی که آب را به فاضلاب تبدیل کرده و به خطر می اندازند باید حذف شوند.
پدر علم هیدرولوژی نوین آب کشور همچنین با انتقاد از اجرای سد گتوند اظهار کرد: این سد آب شیرین کارون را شور کرده و مانند یک بمب در بالای سر خوزستان است.
وی تاکید کرد: طرح انحراف آب از سد گتوند (by pass) نیز اگر چه گرانقیمت است اما برای نجات آب شیرین رودخانه کارون باید به اجرا درآید.
صدقی تاکید کرد: اگر این جنگ با طبیعت ادامه پیدا کند، لطمات انسانی زیادی به بار می آورد که نمونه آن تنگی نفس مردم خوزستان در زمان بارندگی در سال های اخیر بوده است.
صدقی تصریح کرد: با به خطر افتادن ایمنی شهروندان، امنیت منطقه و امنیت ملی نیز خدشه دار می شود که این مساله باید جدی گرفته شود.
*آمار علمی از سرطان نداریم
کاوه جاسب فوق تخصص سرطان نیز در این نشست گفت: ثبت موارد ابتلا به سرطان در خوزستان و کشور به صورت علمی انجام نمی شود.
وی اظهار کرد: 85 تا 95 درصد عوامل سرطان به دلیل مسائل محیطی است که درک بیماری و پیشگیری و مدیریت صحیح آب و خاک و تغذیه می تواند نقش بسزایی در کاهش این بیماری داشته باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز نسبت به افزایش آمار مبتلایان به سرطان در خوزستان هشدار داد و افزود: آماری که از مراجعان بیمارستان شفا (تنها بیمارستان درمان سرطان در خوزستان تا چند سال پیش) در سال های 72 تا 91 به دست آمده، افزایش 500 درصدی سرطان (پنج برابر شدن) را در این بیمارستان نشان می دهد.
وی افزود: اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان کشور نیز اعلام کرده است که افزایش سرطان در ایران بیش از سایر نقاط دنیا بوده است، اگر چه میزان آن در حال حاضر کمتر از برخی کشورهاست.
جاسب با اشاره به نبود سیستم ثبت علمی سرطان در کشور، تاکید کرد: از 80 هزار میلیارد ریال بودجه سالانه سلامت کشور، 15 هزار میلیارد صرف درمان سرطان می شود که می توان درصد کمی از آن را به تحقیق و اطلاع رسانی و تغییر وضعیت زیست مردم اختصاص داد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از اساتید و متخصصان از راهکارها و عوامل آگاه هستند اما این موارد ضمانت اجرایی ندارد.
*از صلح تا جنگ برای آب
مسعود قدک پور مدیرمسئول هفته نامه جلگه جنوبی در ادامه این همایش با بیان اینکه در تاریخ ایران هیچ موردی از جنگ و درگیری قومی ثبت نشده است گفت: مردم این کشور در سال های گذشته همزیستی مسالمت آمیز داشته اند اما با اجرای طرح های انتقال آب مردم در چند استان کشور درگیر شده اند که به منازعات قومی دامن زده است.
وی اضافه کرد: رقابت های سیاسی مسئولان محلی و وعده های انتخاباتی نیز این مساله را تشدید کرده است.
قدک پور تاکید کرد: مسئولان موظف هستند همه مواضع خود را درباره انتقال آب به صورت شفاف اعلام کنند و مردم نباید برای احقاق حقوق خود با یکدیگر درگیر شوند.
وی با بیان اینکه انتقال آب به مصلحت استان های یزد و اصفهان و کرمان نیست افزود: بر اساس اعلام شرکت آب و فاضلاب اصفهان، این استان 190 هزار مترمکعب در روز (معادل 2.2 مترمکعب) که میزان آب مورد نیاز یک زمین کشاورزی 500 هکتاری است، کمبود آب دارد که این میزان به راحتی قابل حل است و نیازی به اجرای طرح های پرهزینه ندارد.
قدک پور گفت: نگاه ملی شامل منابع نفت و آب خوزستان است این در حالیست که مساله آب متفاوت است زیرا تمدن ها در مسیر این رودها شکل گرفته و هیچکس حق تعرض به این میراث تاریخی مردم را ندارد.
وی همچنین اظهار کرد: در سال 1335 بین وزارت آب و برق، سازمان برنامه و شرکت انگلیسی D&G قراردادی منعقد می شود که تنها در دو سطر تنظیم شده و بر اساس آن همه کار عمران و آبادی خوزستان به این شرکت واگذار می شود.
وی افزود: این شرکت طرح ساخت 14 سد و پنج کشت و صنعت را آغاز می کند که بعد از ساخت سد دز و سد کارون یک (عباسپور) و دو کشت و صنعت و وقوع انقلاب اسلامی کار این شرکت متوقف می شود اما طرح های آن از سال 68 و تحت عنوان سازندگی ادامه پیدا می کند.
*جای خالی محیط زیست در آموزش و پرورش
امیدعلی شهنی کرم زاده چهره ماندگار کشور نیز در این همایش خواستار جبران اشتباهات گذشته در اجرای طرح های مخرب محیط زیست خوزستان شد و گفت: ما کسی را متهم نمی کنیم اما مدیران باید مسئولیت اشتباهات خود را برعهده گیرند و آنها را اصلاح کنند.
وی تاکید کرد: محیط زیست به عنوان یکی از کتاب های درسی تعریف شود تا دانش آموزان از کودکی با مفاهیم آشنا شوند و حفظ محیط زیست نهادینه شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین با انتقاد از آبگیری سد گتوند افزود: اگر این سد آبگیری نمی شد، خوزستان با چالش فعلی مواجه نبود و می توانستیم این سد را به عنوان یک اشتباه و موزه عبرت در معرض دید عموم قرار دهیم.
شهنی کرم زاده با اشاره به مخالفت مردم و کارشناسان خوزستانی با طرح های انتقال آب از کارون، تاکید کرد: خوزستانی ها با مردم دیگر استان ها هیچ مشکلی ندارند و در صورت تایید طرح های انتقال آب توسط متخصصان بی طرف، ما نیز با این طرح ها موافقت می کنیم.
*بازنگری قوانین آب
شبنم قنواتی دبیر همایش 'آب، حیات زمین' نیز در ادامه گفت: با توجه به اهمیت زندگی بخش آب در ایجاد تمدن های بشری و تصمیم گیری های گاها اشتباه انسان ها در خصوص آن، از سوی دیگر با توجه به خطرات ناشی از اقلیم و کم آبی، این همایش برگزار شده است.
قنواتی افزود: قرار است بر اساس اطلاعات این همایش مجلدی تهیه شود تا به عنوان مرجع معتبر در حوزه کلان در منابع آب مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین بدر سودانی حقوقدان خوزستانی نیز در این همایش خواستار بازنگری در قوانین مرتبط با آب شد و گفت: نظارت بر منابع آبی باید به حاکم اسلامی سپرده شود.
وی با انتقاد از قوانین موجود درباره آب و رودخانه ها گفت: اصل 45 قانون اساسی می داند اما قانون توزیع عادلانه آب اختیار آب ها را به وزارت نیرو واگذار کرده است که این دو با یکدیگر در تعارض هستند و باید راهکاری برای این مساله اندیشیده شود.
سودانی اظهار کرد: نظارت بر وضعیت منابع آبی به سازمان حفاظت محیط زیست محول شده که یک سازمان دولتی و دارای ضعف ساختاری است.
وی با بیان اینکه طرح های انتقال آب کارون به ابزار سیاسی و انتخاباتی و وسیله ای برای رای آوری تبدیل شده است افزود: قانون انتقال آب میان حوضه ای باید در کشور تصویب شود تا دولت های مختلف نتوانند به صورت سلیقه ای آنها را اجرا کنند.
به گفته وی، با تصویب قانون امر به معروف و نهی از منکر، فعالان محیط زیست و تشکیل های مردم نهاد می توانند به مسئولان تذکر بدهند و یا راسا از متخلفان به دادگاه شکایت کنند.
7151/6002
خبرنگار: نادره وائلی زاده**انتشاردهنده : کبری آقازری
انتهای پیام تعدادی از فعالان محیط زیست در خوزستان پنجشنبه با برگزاری همایش 'آب، حیات زمین' در دانشگاه شهید چمران اهواز، به استقبال 'روز زمین' رفتند.
این همایش توسط انجمن محیط زیست و منابع طبیعی خوزستان، با حضور برخی اساتید برجسته کشور در حوزه آب، برپا شد. به دلیل نگرانی و دغدغه خوزستانی ها، نسبت به سرنوشت رودخانه کارون، این شریان حیات بخش، موضوع اصلی سخنرانی ها بود.
عضو هیات علمی دانشگاه خلیج فارس بوشهر در این همایش نسبت به شرایط بحرانی رودخانه کارون هشدار داد و گفت: در صورت تداوم شرایط فعلی این رودخانه تا 20 سال دیگر خشک می شود.
پرویز باورصاد با بیان اینکه برای رودخانه های کشور هیچگونه قانونی نداریم افزود: در دنیا هر کدام از رودخانه ها قانون جامع و مختص به خود را دارد.
وی عامل دیگر مشکلات رودخانه های کشور را واگذاری حفاظت از آنها به وزارت نیرو دانست و گفت: وزارت نیرو، بهره بردار رودخانه هاست به همین دلیل مرجع صلاحیت داری برای حفاظت از آنها نیست و سوابق نشان داده که هر طور می خواهد با رودها رفتار می کند.
باورصاد راهکار نجات رودخانه های کشور را تغییر استراتژی سدسازی، طرح های انتقال آب و کشاورزی در کشور و این امر را نیازمند شجاعت دانست و افزود: وزارت نیرو باید برای تولید برق به استفاده از خورشید و گاز رو بیاورد.
وی همچنین با انتقاد از اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون تصریح کرد: اجرای طرح های انتقال آب کارون به دلیل جلوگیری از هدرروی و ریختن آب اضافه به دریا، یک باور غلط است که باید تغییر کند.
باورصاد تاکید کرد: طرح های انتقال آب بر اساس آمار اشتباه از آبدهی رودخانه کارون (28 میلیارد مترمکعب) برای برداشت 2.2 میلیارد مترمکعب برنامه ریزی شده است.
وی توسعه طرح های صنعتی در اصفهان را دلیل خشکی زاینده رود عنوان کرد و افزود: صنعتی سازی در کویر و در استان های اصفهان و کرمان و یزد اعم از ساخت کارخانه های فولاد و پالایشگاه و ده ها طرح دیگر عامل افت سفره های زیرزمینی و خشک شدن زاینده رود است.
این استاد دانشکده علوم و فنون دریایی اظهار کرد: خوزستان، نه به دلیل نفت بلکه به دلیل داشتن رودخانه های قابل کشتیرانی و به هم پیوسته، هوای گرم نیروی انسانی با تجربه و متحد در سال 1836 مورد توجه انگلیسی ها قرار گرفت و همین مساله باعث شد اولین شرکت کشتیرانی را در منطقه خزعلیه اهواز (اهواز قدیم) تاسیس کنند، البته 50 سال طول کشید تا انگلیسی ها با تحفه های خود شاه ایران را قانع کنند که حق کشتیرانی در کارون را به آنها ببخشد.
وی افزود: ایران بیش از هر کشوری علیه منابع طبیعی خود کارکرده که نمونه بارز آن تعطیل کردن بنادر اهواز و شوشتر و تعطیل کردن تجارت و کشتیرانی در این بنادر بوده است.
باورصاد تاکید کرد: با وجودی که هنوز هیچ کتابی درباره رودخانه های خوزستان نداریم اما انگلیسی ها بیش از 100 سال پیش کتابی به نام 'رودخانه کارون' را نوشته اند و بر اساس مطالعات آنها که مکاتبات و مستندات آن موجود است، خوزستان توان تامین غذا برای 500 میلیون نفر را دارد.
وی با بیان اینکه ویژگی های اصلی رودخانه های خوزستان، اکنون به فراموشی سپرده شده، اظهار کرد: خوزستان در سال های گذشته مملو از نخلستان و جنگل های کنار و سدر و بلوط بود که بخش زیادی از آنها را انگلیسی ها برای مصارف سوخت از بین بردند.
باورصاد اضافه کرد: تصاویر باقیمانده از زمان ساخت پل هلالی (پل سفید) نشان می دهد که حدفاصل این پل و پل سیاه هیچ جزیره ای وجود نداشته اما اکنون دو دهانه پل سفید کاملا گل گرفته و مسدود است.
وی با انتقاد از سدسازی بی رویه در کشور به ویژه بر روی رودخانه کارون تاکید کرد: آمریکایی ها که 100 سال پیش سدسازی می کردند، از 30 سال پیش به اشتباه خود پی برده و طرفدار جریان آزاد رودخانه ها شده اند.
باورصاد با بیان اینکه حیات خوزستان به رودخانه هایش وابسته است تاکید کرد: خوزستان بیش از 30 درصد تولید ناخالص ملی کشور را دارد، از نظر نفت و اقتصاد نفت با بیش از 80 درصد مقام نخست کشور را دارد و قطب صنعت و کشاورزی است به همین دلیل است که اگر این استان در اثر خشکی رودخانه هایش بمیرد، ایران نیز خواهد مرد.
به گفته وی، بر اساس اسناد مکتوب باقیمانده از زمان قاجار، انگلیسی ها معتقد بوده اند که در صورت از بین بردن اتحاد مردم عرب و بختیاری و فارس می توانند در خوزستان کار کنند.
*بحران آب؛ ریشه ریزگرد
امام جمعه موقت اهواز، در ادامه این همایش، ریشه اصلی بحران آب و محیط زیست و ریزگردها در خوزستان را ناشی از اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه رودخانه های این استان دانست و گفت: برای تحقق طرح کشاورزی رهبری در خوزستان، باید از اجرای طرح های انتقال آب جلوگیری شود.
آیت الله محسن حیدری محیط زیست خوزستان را بحرانی توصیف کرد و افزود: گرد و غبار نماد بارز بر هم ریختن اکوسیستم و تخریب محیط زیست این استان است که تمام امور اعم از آموزش و پرورش، صنعت، کشاورزی و سلامت مردم را تحت تاثیر قرار داده است.
وی همچنین نسبت به تبعات تخریب محیط زیست این استان هشدار داد و تصریح کرد: مشکلات زیادی نیز در پشت پرده هستند و هنوز رخ نکرده اند بنابراین مسئولان خوزستان و کشور نباید این بحران ها را حاشیه ای تلقی کنند.
حیدری تاکید کرد: این مشکلات به خوزستان محدود نمی شود و اگر مشکلات این استان حل نشود، آثار خطرناک آن دامن همه کشور را می گیرد.
وی با بیان اینکه طرح های انتقال آب محدود به یک دولت نبوده و از 70 سال پیش آغاز شده ، گفت: وجود آب مازاد در خوزستان و هدر رفتن آن به دلیل ریختن آن به دریا، توجیه موافقان طرح های انتقال آب بوده است این در حالیست که به اعتقاد ما نوعی سوءفهم و نگرش بخشی و منطقه ای در این استدلال وجود دارد زیرا خوزستان جلگه ای حاصلخیز و ویژه است که در صورت بالفعل شدن استعدادهایش می تواند همه نیازهای کشور به غذا را تامین کند.
عضو مجلس خبرگان با اشاره به طرح 550 هزار هکتاری کشاورزی خوزستان و ایلام موسوم به طرح مقام معظم رهبری اظهار کرد: در صورت تحقق این طرح، خوزستان می تواند نیمی از غذای مورد نیاز کشور را تضمین کند، این در حالیست که استان 2 میلیون هکتار زمین حاصلخیز دارد و طرح در یک چهارم اراضی کشاورزی استان اجرا می شود.
وی به دیدار اخیر اعضای مجلس خبرگان با رهبری نیز اشاره کرد و افزود: در این دیدار مشکلات خوزستان را مطرح کرده و ایشان فرمودند نظرم این است که 2 میلیون هکتار زمین کشاورزی باید در خوزستان آباد شود، نه 500 هزار هکتار.
حیدری شرط عملی شدن دستور رهبری را جلوگیری از طرح های انتقال آب عنوان کرد و گفت: خوزستان نه تنها با نفت خود بلکه با محصولات کشاورزی خود کشور را سرپا نگهداشته است اما مرکزنشینانی که در دولت ها نفوذ دارند، از موقعیت خود سوءاستفاده کرده و نظرشان را به کشور تحمیل کرده و این سرمایه ملی را باطل می کنند.
وی رویکرد طرح های انتقال آب را غیرعادلانه و چپاولگرانه توصیف کرد و افزود: انتقال آب از رودخانه های خوزستان، اگر نگوئیم خیانت است اما به طور یقین یک خطای استراتژیک است.
*آب کارون برای کشاورزی و فضای سبز در کویر
امام جمعه موقت اهواز با بیان اینکه شورای عالی آب انتقال آب برای مصارف غیرشرب را ممنوع کرده است افزود: در حالی که نیاز شرب استان های مرکزی حدود 300 میلیون مترمکعب است، اکنون بیش از یک میلیارد مترمکعب آب از سرشاخه های کارون منتقل می شود که به مصرف صنعت، کشاورزی و حتی فضای سبز می رسد و در صورت اجرای طرح های جدید حدود 2.8 میلیارد مترمکعب منتقل می شود.
وی خواستار ورود قوه قضائیه برای بررسی طرح های انتقال آب از سرشاخه های کارون شد و افزود: سازمان بازرسی کل کشور و مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی، پیش از این مخالفت خود را با طرح های انتقال آب اعلام کرده و سازمان حفاظت محیط زیست نیز تاکنون هیچ مجوزی به این طرح ها نداده است.
حیدری با بیان اینکه انتقال آب عامل هجوم ریزگردها به استان است، اظهار کرد: بر اساس مطالعات سازمان زمین شناسی، کانون های داخلی ریزگرد در خوزستان در حدود 600 هزار هکتار هستند که 54 درصد از آنها مراتعی هستند که به دلیل بی آبی خشک شده اند و مابقی نیز زمین های کشاورزی و تالاب های خشک شده هستند، این در حالیست که به جای بازگرداندن آب به کانون های گرد و غبار، طرح نهالکاری اجرا کرده اند.
وی با انتقاد از وزارت جهاد کشاورزی، هدیه دولت به مردم خوزستان برای مقابله با پیامدهای ریزگردهارا ناکافی توصیف کرد و گفت: به مقام معظم رهبری عرض کردم که تفقد شما مایه دلگرمی مردم خوزستان است اما طرح نهالکاری در کانون های ریزگرد یک راه انحرافی است و زیرا قرار است حدود 40 هزار هکتار در مدت پنج سال نهالکاری شود که در مقابل وسعت کانون ها بسیار ناچیز است.
حیدری همچنین درباره ادامه گزارش خود به مقام معظم رهبری تصریح کرد: به ایشان عرض کردم که طرح های انتقال آب نه تنها ریزگرد را به خوزستان آورده بلکه عاملی برای تعطیلی طرح کشاورزی 550 هزار هکتاری خواهد بود و ایشان از این مساله و از اقدامات وزارت نیرو اظهار بی اطلاعی کرد.
وی افزود: به دلیل افشاگری نسبت به طرح های انتقال آب، چیت چیان وزیر نیرو در یک تماس تلفنی 45 دقیقه ای اظهار گله مندی کرد؛ البته به از تبعات فاجعه آمیز این طرح ها اذعان کرد اما تایید کرد که به دلیل فشارهای سیاسی سایر استان ها قرار است چهار سد روی رودخانه کرخه ساخته شود.
نماینده خوزستان در مجلس خبرگان تصریح کرد: طرح های سدسازی و انتقال آب به جز فقر و بیکاری و حاشیه نشینی و نابودی کشاورزی و خشکیدن تالاب ها ثمره ای نخواهد داشت؛ به عبارت دیگر ما با یک جامعه ناراضی مواجه خواهیم بود که این مساله زمینه را برای هر گونه سوء استفاده دشمن فراهم می کند و در واقع نوعی سربازگیری برای دشمنان است.
وی افزود: این چه سیاستی است که برای آباد کردن یک منطقه، یک منطقه دیگر را نابود می کنید اگر چه ما ناامید نیستیم و معتقد به شفاف سازی و روشنگری و همراهی و اتحاد مردم و نخبگان و مسئولان و نمایندگان هستیم.
*آب هست، ولی کم است
پروفسور ابوطالب مهندس نویسنده کتاب منابع آب ایران نیز در این همایش با تاکید بر افزایش تحقیقات در حوزه آب گفت: در زمینه مصرف آب اعم از بخش های شرب، صنعت کشاورزی تحقیقات اندکی صورت گرفته است به همین دلیل است که با کمبود آب مواجه هستیم.
وی همچنین با بیان اینکه جلوگیری از اتلاف آب نیاز به مطالعه و تحقیقات بیشتری دارد افزود: هم اکنون بیش از 50 درصد آب به دلیل مصرف نادرست تلف می شود.
این متخصص آب ممنوعیت استفاده از آب های زیرزمینی که آمار ورود و خروج آنها اختلاف دارد را نیز مستلزم توجه دانست و اظهار کرد: برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی خطر بزرگی است که به سمت نشست زمین ها و تلخ و شور شدن آب های زیرزمینی رسیده است.
مهندس با بیان اینکه بنای حیات زمین را با آب بنا نهاده اند، گفت: اعتقاد راسخ دارم که آفرینش بر اساس حساب دقیق بوده، بنابراین میزان آب در دنیا، اگر چه کم، اما به اندازه است و اگر بشر آن را به درستی مصرف کند با مشکلی مواجه نمی شود.
*تخلیه شورابه به جلگه حاصلخیز
بنیانگذار قطب آب کشور نیز در ارتباط تلفنی با این همایش، خواستار تغییر الگوی کشت و تعیین تکلیف سد گتوند در خوزستان شد.
پروفسور حسین صدقی اظهار کرد: خوزستان جلگه ای است که از رسوب چند رودخانه به وجود آمده و از بهترین عرصه های طبیعی و جغرافیایی در ایران و جهان از لحاظ منابع آب و خاک حاصلخیز و اقلیم به شمار می رود.
وی با انتقاد از اجرای طرح کشت و صنعت نیشکر در خوزستان گفت: طرح های عمرانی بزرگ در خوزستان محدود به نیشکر نبود و با اجرای این طرح ها گویی جنگ دیگری در این استان در همان مناطق مرزی رخ داد، زیرا نشانه های تبعات منفی زیست محیطی از آبادان و خرمشهر مشاهده شد.
مدیرگروه تخصصی علوم ومهندسی آب دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی تاکید کرد: در طول اجرای برنامه ها به یک اصل مسلم توجه نشد و آن اینکه خوزستان با این مواهب همیشه نسبت به شوری حساس اما در معرض آن قرار گرفته است و طرح هایی که اجرا شده اند خاک و آب را شور کرده اند.
وی تصریح کرد: به بهانه آبشویی زمین های نیشکر، پساب شور اول به رودخانه وبعد به تالاب شادگان تخلیه شد که باعث شد زمین های مرغوب نیز شور شود.
صدقی با تاکید بر تغییر الگوی کشت در خوزستان گفت: طرح های کشاورزی که آب را به فاضلاب تبدیل کرده و به خطر می اندازند باید حذف شوند.
پدر علم هیدرولوژی نوین آب کشور همچنین با انتقاد از اجرای سد گتوند اظهار کرد: این سد آب شیرین کارون را شور کرده و مانند یک بمب در بالای سر خوزستان است.
وی تاکید کرد: طرح انحراف آب از سد گتوند (by pass) نیز اگر چه گرانقیمت است اما برای نجات آب شیرین رودخانه کارون باید به اجرا درآید.
صدقی تاکید کرد: اگر این جنگ با طبیعت ادامه پیدا کند، لطمات انسانی زیادی به بار می آورد که نمونه آن تنگی نفس مردم خوزستان در زمان بارندگی در سال های اخیر بوده است.
صدقی تصریح کرد: با به خطر افتادن ایمنی شهروندان، امنیت منطقه و امنیت ملی نیز خدشه دار می شود که این مساله باید جدی گرفته شود.
*آمار علمی از سرطان نداریم
کاوه جاسب فوق تخصص سرطان نیز در این نشست گفت: ثبت موارد ابتلا به سرطان در خوزستان و کشور به صورت علمی انجام نمی شود.
وی اظهار کرد: 85 تا 95 درصد عوامل سرطان به دلیل مسائل محیطی است که درک بیماری و پیشگیری و مدیریت صحیح آب و خاک و تغذیه می تواند نقش بسزایی در کاهش این بیماری داشته باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز نسبت به افزایش آمار مبتلایان به سرطان در خوزستان هشدار داد و افزود: آماری که از مراجعان بیمارستان شفا (تنها بیمارستان درمان سرطان در خوزستان تا چند سال پیش) در سال های 72 تا 91 به دست آمده، افزایش 500 درصدی سرطان (پنج برابر شدن) را در این بیمارستان نشان می دهد.
وی افزود: اکبری رئیس مرکز تحقیقات سرطان کشور نیز اعلام کرده است که افزایش سرطان در ایران بیش از سایر نقاط دنیا بوده است، اگر چه میزان آن در حال حاضر کمتر از برخی کشورهاست.
جاسب با اشاره به نبود سیستم ثبت علمی سرطان در کشور، تاکید کرد: از 80 هزار میلیارد ریال بودجه سالانه سلامت کشور، 15 هزار میلیارد صرف درمان سرطان می شود که می توان درصد کمی از آن را به تحقیق و اطلاع رسانی و تغییر وضعیت زیست مردم اختصاص داد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر بسیاری از اساتید و متخصصان از راهکارها و عوامل آگاه هستند اما این موارد ضمانت اجرایی ندارد.
*از صلح تا جنگ برای آب
مسعود قدک پور مدیرمسئول هفته نامه جلگه جنوبی در ادامه این همایش با بیان اینکه در تاریخ ایران هیچ موردی از جنگ و درگیری قومی ثبت نشده است گفت: مردم این کشور در سال های گذشته همزیستی مسالمت آمیز داشته اند اما با اجرای طرح های انتقال آب مردم در چند استان کشور درگیر شده اند که به منازعات قومی دامن زده است.
وی اضافه کرد: رقابت های سیاسی مسئولان محلی و وعده های انتخاباتی نیز این مساله را تشدید کرده است.
قدک پور تاکید کرد: مسئولان موظف هستند همه مواضع خود را درباره انتقال آب به صورت شفاف اعلام کنند و مردم نباید برای احقاق حقوق خود با یکدیگر درگیر شوند.
وی با بیان اینکه انتقال آب به مصلحت استان های یزد و اصفهان و کرمان نیست افزود: بر اساس اعلام شرکت آب و فاضلاب اصفهان، این استان 190 هزار مترمکعب در روز (معادل 2.2 مترمکعب) که میزان آب مورد نیاز یک زمین کشاورزی 500 هکتاری است، کمبود آب دارد که این میزان به راحتی قابل حل است و نیازی به اجرای طرح های پرهزینه ندارد.
قدک پور گفت: نگاه ملی شامل منابع نفت و آب خوزستان است این در حالیست که مساله آب متفاوت است زیرا تمدن ها در مسیر این رودها شکل گرفته و هیچکس حق تعرض به این میراث تاریخی مردم را ندارد.
وی همچنین اظهار کرد: در سال 1335 بین وزارت آب و برق، سازمان برنامه و شرکت انگلیسی D&G قراردادی منعقد می شود که تنها در دو سطر تنظیم شده و بر اساس آن همه کار عمران و آبادی خوزستان به این شرکت واگذار می شود.
وی افزود: این شرکت طرح ساخت 14 سد و پنج کشت و صنعت را آغاز می کند که بعد از ساخت سد دز و سد کارون یک (عباسپور) و دو کشت و صنعت و وقوع انقلاب اسلامی کار این شرکت متوقف می شود اما طرح های آن از سال 68 و تحت عنوان سازندگی ادامه پیدا می کند.
*جای خالی محیط زیست در آموزش و پرورش
امیدعلی شهنی کرم زاده چهره ماندگار کشور نیز در این همایش خواستار جبران اشتباهات گذشته در اجرای طرح های مخرب محیط زیست خوزستان شد و گفت: ما کسی را متهم نمی کنیم اما مدیران باید مسئولیت اشتباهات خود را برعهده گیرند و آنها را اصلاح کنند.
وی تاکید کرد: محیط زیست به عنوان یکی از کتاب های درسی تعریف شود تا دانش آموزان از کودکی با مفاهیم آشنا شوند و حفظ محیط زیست نهادینه شود.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز همچنین با انتقاد از آبگیری سد گتوند افزود: اگر این سد آبگیری نمی شد، خوزستان با چالش فعلی مواجه نبود و می توانستیم این سد را به عنوان یک اشتباه و موزه عبرت در معرض دید عموم قرار دهیم.
شهنی کرم زاده با اشاره به مخالفت مردم و کارشناسان خوزستانی با طرح های انتقال آب از کارون، تاکید کرد: خوزستانی ها با مردم دیگر استان ها هیچ مشکلی ندارند و در صورت تایید طرح های انتقال آب توسط متخصصان بی طرف، ما نیز با این طرح ها موافقت می کنیم.
*بازنگری قوانین آب
شبنم قنواتی دبیر همایش 'آب، حیات زمین' نیز در ادامه گفت: با توجه به اهمیت زندگی بخش آب در ایجاد تمدن های بشری و تصمیم گیری های گاها اشتباه انسان ها در خصوص آن، از سوی دیگر با توجه به خطرات ناشی از اقلیم و کم آبی، این همایش برگزار شده است.
قنواتی افزود: قرار است بر اساس اطلاعات این همایش مجلدی تهیه شود تا به عنوان مرجع معتبر در حوزه کلان در منابع آب مورد استفاده قرار گیرد.
همچنین بدر سودانی حقوقدان خوزستانی نیز در این همایش خواستار بازنگری در قوانین مرتبط با آب شد و گفت: نظارت بر منابع آبی باید به حاکم اسلامی سپرده شود.
وی با انتقاد از قوانین موجود درباره آب و رودخانه ها گفت: اصل 45 قانون اساسی می داند اما قانون توزیع عادلانه آب اختیار آب ها را به وزارت نیرو واگذار کرده است که این دو با یکدیگر در تعارض هستند و باید راهکاری برای این مساله اندیشیده شود.
سودانی اظهار کرد: نظارت بر وضعیت منابع آبی به سازمان حفاظت محیط زیست محول شده که یک سازمان دولتی و دارای ضعف ساختاری است.
وی با بیان اینکه طرح های انتقال آب کارون به ابزار سیاسی و انتخاباتی و وسیله ای برای رای آوری تبدیل شده است افزود: قانون انتقال آب میان حوضه ای باید در کشور تصویب شود تا دولت های مختلف نتوانند به صورت سلیقه ای آنها را اجرا کنند.
به گفته وی، با تصویب قانون امر به معروف و نهی از منکر، فعالان محیط زیست و تشکیل های مردم نهاد می توانند به مسئولان تذکر بدهند و یا راسا از متخلفان به دادگاه شکایت کنند.
7151/6002
خبرنگار: نادره وائلی زاده**انتشاردهنده : کبری آقازری
کپی شد
