علی محمد طهماسبی بیرگانی چهارشنبه شب در کارگروه استانی گرد و غبار با حضور کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست در سالن شهید رجایی استانداری خوزستان، گفت: این مطالعه توسط موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور انجام شده که در حال حاضر در کارگروه استانی گرد و غبار در حال بررسی است.
وی اظهار داشت: برنامه مقابله با گرد و غبار تجربه خوبی بوده که در چهار سال گذشته بوده و دولت در سال های ۹۷ و ۹۸ برای مهار گرد و غبار خوزستان ۶ هزار میلیارد ریال اختصاص داده است.
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار با اشاره به از بین رفتن بخشی از نهالکاری‌ها در کانون‌های ریزگرد، افزود: عرصه‌هایی که به دلیل نهالکاری در زمین‌های شورقلیایی انجام شده باید تعیین تکلیف شود تا تعهدات سال ۹۷ اداره کل منابع طبیعی به اتمام برسد.
وی اضافه کرد: بهره‌بردار کانال شهیدپورشریفی (کانال آبرسانی به کانون های گرد و غبار) نیز باید مشخص شود.
وی با بیان اینکه تخصیص بودجه امسال بر مبنای ارائه عملکرد است، اظهار داشت: خوزستان بالاترین تخصیص اعتبار را در کشور در زمینه مهار گرد و غبار داشته، بنابراین باید به مصوبات استانی توجه شود.
طهماسبی بیرگانی تاکید کرد: با توجه به بارش‌های خوزستان و کشور، طرح‌هایی که اثربخشی بیشتر و هزینه کمتری نیاز دارد باید در اولویت قرار گیرد که مدیریت چرا و قرق از آن جمله است که مصداق اقتصاد مقاومتی است.
طرح جامع مهار کانون های گرد و غبار توسط موسسه جنگل‌ها و مراتع کشور مطالعه شده، قرار بود تا آبان ماه ۹۷ به اتمام برسد. این طرح بعد از ارائه به کارگروه مقابله با گرد و غبار خوزستان، باید ارزیابی شده و در کارگروه ملی مقابله با گرد و غبار به تصویب برسد تا قابلیت اجرا توسط اداره کل منابع طبیعی را داشته باشد. اما اجرای طرح پیش از انجام مطالعات، در اسفند ۹۵ آغاز شده است.
طرح گرد و غبار هفته آینده به کارگروه می‌رود
مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان نیز در این نشست گفت: طرح جامع مقابله با گرد و غبار خوزستان که قرار بود ۲ هفته پیش در کارگروه استانی بررسی شود، به هفته آینده موکول شده است.
محمدجواد اشرفی با اشاره به اقدامات انجام شده در طرح مهار کانون‌های گرد و غبار استان اظهار داشت: ۳۰ هزار هکتار نهالکاری و ۱۰۰ هزار هکتار قرق و مدیریت چرا در استان اجرا شده است.
وی با تاکید بر لزوم ادامه طرح‌های مقابله با گرد و غبار در استان افزود: این استان به واسطه شرایط آب و هوایی همیشه در معرض تهدید گرد و غبار است.
فقدان مطالعات زیست محیطی و اجتماعی
مشاور استاندار خوزستان در طرح مقابله با گرد و غبار و عضو هیات علمی دانشکده شهید چمران اهواز نیز گفت: مطالعات زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و منابع آب طرح جامع گرد و غبار انجام نشده است.
احمد لندی تصریح کرد: ایرادهایی که به طرح مقابله با گرد و غبار در خوزستان وارد شده به دلیل عدم تناسب اجرا و مطالعه بوده است.
به گفته وی به دلیل نبود مطالعات، کاشت نهال در عرصه‌های نامناسب شور و قلیایی انجام شده که منجر به از بین رفتن این نهال‌ها شده است.
لندی با انتقاد از هدرروی سرمایه ها در طرح مقابله با گرد و غبار، تصریح کرد: نباید حق مطالعه و حق نظارت به صورت همزمان به موسسه جنگل‌ها و مراتع داده شود و باید برای نظارت بر اجرای این طرح مشاور تعیین شود.
قرق به جای نهالکاری
مجری مطالعات طرح جامع گرد و غبار خوزستان همچنین در این نشست خواستار مدیریت چرا و قرق مراتع برای جلوگیری از تخریب بیشتر و مهار کانون‌های گرد و غبار شد.
محمد فیاض افزود: ذخایر بذر و خاک در کانون‌های گرد و غبار جنوب و جنوب شرق خوزستان بسیار غنی است و برای احیا و جلوگیری از تخریب این عرصه‌ها کافی است این عرصه‌ها قرق شده و از چرای دام در آنها جلوگیری شود.
معاون موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور افزود: هور شریفیه که بخشی از کانون‌های گرد و غبار استان بوده، بعد از بارندگی‌های امسال و بدون هیچ مداخله‌ای احیا شده است، این در حالیست که عملیات نهالکاری در کانون‌های گرد و غبار با هزینه بالایی در حال انجام است.
وی با اشاره به آبگرفتگی بخش‌هایی از عرصه‌های نهالکاری شده در سیل بهار امسال، اضافه کرد: پوشش گیاهی این بخش‌ها بازگشته که باید در مقابل چرای دام و قطع شدن توسط اهالی حفاظت شود.
فیاض با بیان اینکه روش‌های احیای نهالکاری‌های خشک شده به دلیل کشت در خاک شور و قلیایی باید مشخص شود، اظهار داشت: آبیاری در مناطقی که دیگر نیاز ندارند باید قطع و گونه‌های بومی که نیاز به آبیاری دارد باید تامین آب شود، در نقاطی که گونه‌های بومی روییده نیز باید این گونه‌ها به رسمیت شناخته شود.
وی گفت: ممنوعیت چرای دام در کانون های گرد و غبار به تنهایی از عهده منابع طبیعی برنمی آید و باید امور عشایر نیز در این زمینه همکاری کند، زیرا در صورت تکرار خشکسالی، این زمین‌ها دوباره محل تولید گرد و غبار خواهند بود.
پول به کانال آبرسانی نرسید
رییس سازمان آب و برق خوزستان همچنین در این نشست با اشاره به نقش این سازمان در تامین آب کانون‌های گرد و غبار خواستار اختصاص اعتبارات شد.
فرهاد ایزدجو افزود: آب مورد نیاز برای مهار کانون‌های گرد و غبار از کانال آبرسانی موسوم به «کوت امیر» تامین شده که هزینه‌های بسیاری برای این سازمان در پی داشته، به ویژه آنکه بخش‌هایی از این کانال نیز تخریب شده است.
وی اضافه کرد: قرار بود ۱۵۰ میلیارد ریال برای تعمیر این کانال اختصاص یابد، اما این اعتبار هنوز محقق نشده و به رغم نقش این سازمان حتی یک ریال هم اعتبار اختصاص نیافته است.
ایزدجو با اشاره به طرح احیای «نهر مالح» برای انتقال بخشی از سیلاب کارون به تالاب شادگان، گفت: مطالعات فاز اول این طرح به اتمام رسیده و مطالعات فاز دوم در حال انجام است.
احتمال تکرار طوفان‌های گرد و غبار در خوزستان
مدیرکل هواشناسی خوزستان نیز در این نشست گفت: بارش‌های پارسال، کانون‌های گرد و غبار را در استان خوزستان مهار نکرده است.
محمد سبزه‌زاری با بیان اینکه کانون های گرد و غبار خوزستان همچنان فعال هستند، افزود: کانون‌های جنوب و جنوب شرق اهواز به دلیل نوع خاک، به سرعت رطوبت خود را از دست می‌دهند و با وزش باد با سرعت ۶ کیلومتردرساعت تولید گرد و غبار می‌کنند.
به گفته وی پارسال الگوی جوی که باعث می‌شد باد با سرعت ۱۵ تا ۱۷ کیلومتر درساعت چشمه های گرد و خاک را فعال کند، حاکم نشد و در صورت وقوع، دوباره شاهد طوفان‌های گرد و خاک خواهیم بود.
سبزه‌زاری اضافه کرد: تجهیزات هشدار سریع و پیش بینی گرد و غبار خریداری شده و تا پایان امسال نصب می‌شود.
مدیرکل فرودگاه‌های خوزستان نیز در ادامه این نشست، وجود موانع در اطراف فرودگاه اهواز را عامل تاخیر در راه اندازی تجهیزات افزایش دید در پرواز عنوان کرد.
محمدرضا رضایی افزود: نیمی از موانع اطراف فرودگاه جمع آوری شده و منتظر هستیم تا مابقی نیز جمع آوری شود.
وی اضافه کرد: با نصب این تجهیزات دید پرواز که اکنون همانند سایر نقاط کشور ۸۰۰ متر است، ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر کاهش می‌یابد.
بر اساس این گزارش، کلانتری رییس سازمان حفاظت محیط زیست عصر امروز وارد اهواز شد. حضور در همایش تالاب‌ها، افتتاح اداره حفاظت محیط زیست هویزه و نشست تخصصی تالاب‌ها از دیگر برنامه های وی در خوزستان است.
کانون شماره ۴ در شرق و جنوب شرق اهواز ۱۱۲ هزار هکتار وسعت دارد و عملیات بیابان زدایی در آن از بهمن سال ۱۳۹۵ در پی وقوع طوفان‌های گرد و خاک در اهواز به دستور رئیس جمهوری آغاز شده است.
طهماسبی بیرگانی مدیر کارگروه ملی مقابله با گرد و غبار تیر ماه امسال اعلام کرد: در حدود هفت هزار هکتار از عرصه‌های نهالکاری در کانون فوق بحرانی ریزگرد در اهواز به دلیل سیل و یا خشکیدگی از بین رفته است. به گفته او ۵۵ درصد از عرصه‌هایی که از بین رفته به دلیل عدم تطبیق نوع خاک و نوع گونه کاشته شده خشکیده و ۴۵ درصد نیز در اثر وقوع سیل از بین رفته است.
محمد درویش فعال محیط زیست و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور نیز آبان ماه امسال گفته بود: خشک شدن بخش وسیعی از عرصه‌های نهالکاری شده در کانون‌های گرد و غبار خوزستان، واکنش مجلس و سازمان بازرسی کل کشور را به این طرح‌ها به دنبال داشته است. وی گفته است: نباید اجازه دهیم اعتبارات گرد و غبار حیف و میل شود، طرح‌های مهار کانون‌های گرد و غبار باید بر اساس مدیریت سرزمین اجرا شود، این در حالیست که در بخش‌هایی از کانون‌ها در هندیجان درخت نارنج و یا حرا و چندل کاشته بودند که معلوم است عمل نمی آید.
