هویت اجتماعی پدیده ای سیال است که همسو با تحولات اجتماعی دچار تغییر و دگرگونی شده و حد و مرزها و تعاریفی که اعضای جامعه در طول تاریخ برای معرفی خود و تمایر بخشی از دیگری بر می گزیند، یکسان و ثابت باقی نمی ماند.
این امر به خصوص در جهان مدرن که در آن از یک سو کاهش محدودیت ها و موانع ارتباطی، مرزهای فرهنگی را تضعیف نموده و از سوی دیگر منابع جدیدی برای تعریف هویت ایجاد نموده است، کاملا هویداست.
در جهان مدرن تصور اولیه بر این بود که مدرنیته با ترویج ارزش های جهانشمول زمینه ساز حذف هویت های بومی و محلی خواهد شد و هویتی یکپارچه و همگون را بر جهان حاکم خواهد نمود. اگر چه می توان نوعی همگونی فرهنگی ناشی از سیطره و نفوذ مدرنیته را در سرتاسر جهان نشان داد، اما همزمان نمودهایی از تداوم و رشد هویت های ملی، بومی، مذهبی، قومی، محلی و … هم قابل مشاهده است.
نظام سیاسی و فرهنگی یک کشور که به دنبال حفظ یکپارچگی اجتماعی و تمامیت ارضی است، باید با عنایت به اهمیت هویت جمعی در ایجاد نظم و همبستگی اجتماعی، در برهه های مختلف درک و تلقی خود از هویت را تغییر داده و تعریف متناسب با وضعیت و شرایط جامعه ارائه دهد. هنگامی که جامعه در وضعیت عادی و نرمال قرار دارد، باید فضای بیش تری به تفاوت ها و تمایزهای اجتماعی داده شود و زمینه برای ظهور هویت های محلی و قومی در صورتی که تعارضی با هویت ملی جامعه نداشته باشد فراهم آورد.
برعکس هنگامی که جامعه با مشکلات و معضلاتی از جمله کاهش تعلق و همبستگی اجتماعی روبروست، باید بر جنبه های هویت عام و مشترک هویت که زمینه پیوند آحاد جامعه را فراهم می آورد تاکید بیش تری صورت گیرد.
خوزستان به عنوان استانی که از نظر تنوع فرهنگی و قومی ویژگی های یک کشور را داراست، امروزه با رشد پدیده ای به نام قومیت گرایی مواجه است.
قومیت گرایی، هویت خوزستانی را که ترکیبی از هویت های مختلف فرهنگی و قومی بوده و در دوران جدید به دلیل تحولات عمیق اجتماعی و فرهنگی از مولفه ها و ویژگی های خاص خود برخوردار بوده است، تضعیف نموده است.
سیطره هویت قومی بر هویت خوزستانی به مثابه ی بخشی از هویت ایرانی در استان سبب شده است که به جای پیگیری مطالبات استانی، منافع قومی، آن هم در جهت منافع گروهی خاص بیش تر مطرح شده و استانی با این میزان از منابع و امکانات در چنین وضعیت نامناسبی قرار بگیرد.
همان طور که بیان شد تعاریف و حد و مرزهای هویتی از سیالیت برخوردار بوده و ریشه در شرایط اجتماعی دارند. در شرایط کنونی با وجود قومیت گرایی در استان بیش از پیش نیازمند تقویت و پررنگ شدن هویت خوزستانی هستیم.
این هویت را که در تاریخ معاصر ایران نقش پررنگی در تحولات جامعه داشته است و مردم خوزستان در دوران هایی نظیر جنگ هشت ساله خود را ذیل چنین هویتی تعریف نموده اند، باید احیا کرد. احیای هویت خوزستان نسبت مستقیمی با مسئله توسعه در استان دارد، چرا که چنین هویتی که همه مردم خوزستان را حول منافع مشترک جمعی کند، سبب می شود که مردم استان به وضعیت پیرامون خود بیش تر حساس بوده و منافع جمعی را بر منافع قومی و گروهی خود ترجیح دهند.
اما احیای هویت خوزستانی نیازمند تدوین مجموعه ای از سیاست گذاری ها و اقدامات عملی از سطح کلان تا سطح خرد می باشد. در وهله اول باید مسئولین ارشد استانی نسبت به گروه هایی که مطالبات قومی را برجسته می کنند حساس بوده و چنین مطالباتی را تنها ابزاری برای رسیدن به منافع شخصی در نظر گیرند.
در سطح فرهنگی و اجتماعی لازم است که با شناسایی مولفه ها و ویژگی های هویت خوزستانی، نهادهایی هم چون آموزش و پرورش، صدا و سیما، سازمان های مردم نهاد و… از طریق چاپ کتب آموزشی، برگزاری مسابقات فرهنگی و ورزشی و تهیه برنامه های مختلف تلویزیونی هویت خوزستانی را برجسته و نهادینه کنند. اقدامات انجام شده در این ارتباط باید به گونه ای باشد که شهروندانی خوزستانی بیش از هر چیز خود را یک خوزستانی بدانند و دغدغه ها و مطالبات خود را تنها در این چارجوب مطرح نمایند.
9887/6064
انتهای پیام این امر به خصوص در جهان مدرن که در آن از یک سو کاهش محدودیت ها و موانع ارتباطی، مرزهای فرهنگی را تضعیف نموده و از سوی دیگر منابع جدیدی برای تعریف هویت ایجاد نموده است، کاملا هویداست.
در جهان مدرن تصور اولیه بر این بود که مدرنیته با ترویج ارزش های جهانشمول زمینه ساز حذف هویت های بومی و محلی خواهد شد و هویتی یکپارچه و همگون را بر جهان حاکم خواهد نمود. اگر چه می توان نوعی همگونی فرهنگی ناشی از سیطره و نفوذ مدرنیته را در سرتاسر جهان نشان داد، اما همزمان نمودهایی از تداوم و رشد هویت های ملی، بومی، مذهبی، قومی، محلی و … هم قابل مشاهده است.
نظام سیاسی و فرهنگی یک کشور که به دنبال حفظ یکپارچگی اجتماعی و تمامیت ارضی است، باید با عنایت به اهمیت هویت جمعی در ایجاد نظم و همبستگی اجتماعی، در برهه های مختلف درک و تلقی خود از هویت را تغییر داده و تعریف متناسب با وضعیت و شرایط جامعه ارائه دهد. هنگامی که جامعه در وضعیت عادی و نرمال قرار دارد، باید فضای بیش تری به تفاوت ها و تمایزهای اجتماعی داده شود و زمینه برای ظهور هویت های محلی و قومی در صورتی که تعارضی با هویت ملی جامعه نداشته باشد فراهم آورد.
برعکس هنگامی که جامعه با مشکلات و معضلاتی از جمله کاهش تعلق و همبستگی اجتماعی روبروست، باید بر جنبه های هویت عام و مشترک هویت که زمینه پیوند آحاد جامعه را فراهم می آورد تاکید بیش تری صورت گیرد.
خوزستان به عنوان استانی که از نظر تنوع فرهنگی و قومی ویژگی های یک کشور را داراست، امروزه با رشد پدیده ای به نام قومیت گرایی مواجه است.
قومیت گرایی، هویت خوزستانی را که ترکیبی از هویت های مختلف فرهنگی و قومی بوده و در دوران جدید به دلیل تحولات عمیق اجتماعی و فرهنگی از مولفه ها و ویژگی های خاص خود برخوردار بوده است، تضعیف نموده است.
سیطره هویت قومی بر هویت خوزستانی به مثابه ی بخشی از هویت ایرانی در استان سبب شده است که به جای پیگیری مطالبات استانی، منافع قومی، آن هم در جهت منافع گروهی خاص بیش تر مطرح شده و استانی با این میزان از منابع و امکانات در چنین وضعیت نامناسبی قرار بگیرد.
همان طور که بیان شد تعاریف و حد و مرزهای هویتی از سیالیت برخوردار بوده و ریشه در شرایط اجتماعی دارند. در شرایط کنونی با وجود قومیت گرایی در استان بیش از پیش نیازمند تقویت و پررنگ شدن هویت خوزستانی هستیم.
این هویت را که در تاریخ معاصر ایران نقش پررنگی در تحولات جامعه داشته است و مردم خوزستان در دوران هایی نظیر جنگ هشت ساله خود را ذیل چنین هویتی تعریف نموده اند، باید احیا کرد. احیای هویت خوزستان نسبت مستقیمی با مسئله توسعه در استان دارد، چرا که چنین هویتی که همه مردم خوزستان را حول منافع مشترک جمعی کند، سبب می شود که مردم استان به وضعیت پیرامون خود بیش تر حساس بوده و منافع جمعی را بر منافع قومی و گروهی خود ترجیح دهند.
اما احیای هویت خوزستانی نیازمند تدوین مجموعه ای از سیاست گذاری ها و اقدامات عملی از سطح کلان تا سطح خرد می باشد. در وهله اول باید مسئولین ارشد استانی نسبت به گروه هایی که مطالبات قومی را برجسته می کنند حساس بوده و چنین مطالباتی را تنها ابزاری برای رسیدن به منافع شخصی در نظر گیرند.
در سطح فرهنگی و اجتماعی لازم است که با شناسایی مولفه ها و ویژگی های هویت خوزستانی، نهادهایی هم چون آموزش و پرورش، صدا و سیما، سازمان های مردم نهاد و… از طریق چاپ کتب آموزشی، برگزاری مسابقات فرهنگی و ورزشی و تهیه برنامه های مختلف تلویزیونی هویت خوزستانی را برجسته و نهادینه کنند. اقدامات انجام شده در این ارتباط باید به گونه ای باشد که شهروندانی خوزستانی بیش از هر چیز خود را یک خوزستانی بدانند و دغدغه ها و مطالبات خود را تنها در این چارجوب مطرح نمایند.
9887/6064
کپی شد
