چند سالی که سرپرست خانواده شده است، آرزوهایش را به باد سپرده و تنها دلخوشی اش، سیر کردن شکم دو فرزندش و نشاندن لبخند رضایت بر لبان آنها است.
هزینه های کمرشکن اجاره بها، چهره عبوس صاحبخانه برای عقب افتادن اجاره و غر زدن های دخترش نخریدن لباس مورد علاقه اش از یک سو و نگاه های معنادار در و همسایه و بعضا پیشنهادهای ناجوانمردانه برخی مردان از دیگر سو کمر طاقتش را خمانده است.
به گزارش ایرنا، این داستان نه تنها زنان سرپرست خانوار، بلکه دخترانی است که اکنون به تجرد قطعی رسیده اند و بار زندگی شان را بر دوش می کشند. دخترانی که چند دهه از عمرشان سپری شده و نداشتن شغل و سرپناه، آینده آنان را به ابهام و تاریکی برده است، ابهام و تاریکی که دستاویزی برای افراد بیمار جامعه شده است.
چهره اش غبار پیری گرفته است، خودکم بینی در چهره خسته اش جیغ می زند، علت این خودکم بینی در حرف هایش پیداست، می گوید در روستای ما، دختر که در خانه می ماند، از چشم می افتد و دیگر جایگاه اجتماعی مناسبی ندارد.
وی که حاضر نیست نام خود را بیان کند، اظهار می دارد: در فرهنگ ما، دختر، تا زمانی که ازدواج نکرده، وجهه اجتماعی نمی یابد، به نوعی احترام و شان یک خانم را ندارد، حتی خیلی وقت ها توسری می خورد.
وی می افزاید: این نگاه ها سبب شده تا دختران در سن بالا، منزوی و خانه نشین شوند و یا برای رهایی از تجرد تن به ازدواجی اجباری دهند.
یک دختر ۳۵ ساله بجنوردی هم با بیان اینکه به تازگی شغلی به دست آورده است، از حقوق پایین خود گلایه کرده و می گوید: با وجود اینکه دانش آموخته دانشگاهی هستم در این سن، هنوز شغل درست و حسابی ندارم، از آمدن فرداها هراس دارم، از اکنون نگران هستم که پس از پدرم، چگونه باید روزها را سپری کنم.
وی می افزاید: زیر پاهایم خالی است، هیچ اطمینانی به امنیت شغلی که دارم نیست، معلوم نیست فردا تصمیم صاحبکارم برای ادامه فعالیتم چیست، در این مدت، حقوق ها را درست و حسابی پرداخت نکرده و از سرو ته آن زده است اما به ناچار باید به کار در این شرایط رضایت و ادامه دهم.
او، از نگاه های مردم به دختران مجرد انتقاد دارد و می گوید: در جامعه ما دختران مجرد به جای اینکه حمایت شوند، مورد هجمه تمسخرها و یا نیشخندها قرار می گیرند.
او اظهار می دارد: در جامعه ما، مردم توقع دارند دختر که بزرگ می شود، ازدواج کند و صاحب خانواده و بچه شود و در این میان، دختری که ازدواج کرده، دارای وجهه اجتماعی می شود و به قولی خانم می شود اما دختران مجرد، یا به فراموشی سپرده می شوند و یا مورد بی مهری قرار می گیرند، این در حالی است که این قشر بیش از سایر بانوان در معرض آسیب هستند و باید مورد حمایت قرار گیرند، اما حتی در قانون هم جایی برای حمایت از دختران مجرد دیده نشده است.
اشتغال با حقوق پایین
یکی از زنان ساکن در یکی از مناطق حاشیه ای بجنورد هم می گوید: از وقتی شوهرم فوت کرده، بار زندگی را بر دوش می کشم، دختر و پسرم را زیر بال گرفته ام تا کمبودی رنجورشان نکند.
وی که خود را «فاطمه» معرفی می کند، اظهار می دارد: برای اینکه محتاج دیگران نباشم، در یک مغازه مشغول به کار شده ام اما حقوقم آنقدر کم است که همیشه شرمنده فرزندانم هستم.
وی می افزاید: سال ها است که مشغول به کار هستم اما صاحب کار راضی نشده است حتی مرا بیمه کند.
یکی دیگر از زنان سرپرست خانوار در یکی از روستاهای مانه و سملقان می گوید: متاسفانه زنان بدسرپرست در روستاها در معرض آسیب های مختلفی هستند و برای تامین معیشت خانواده خود به ناچار دست به هر کاری می زنند.
وی با بیان اینکه زنان روستا بیش از سایر زنان در معرض آسیب های اجتماعی هستند، اظهار می دارد: در روستاها درآمد کم است و از این رو زنان بی شوهر و یا بدسرپرست بیشتر در تنگناهای مالی و اقتصادی گرفتار هستند.
مشکلات مضاعف زنان بدسرپرست
مشاور اجتماعی فرماندار بجنورد می گوید: یکی از مشکلات زنان سرپرست خانوار در استان و البته مرکز استان خراسان شمالی بیکاری و یا پایین بودن حقوق آنان است.
نسرین نجات پور اظهار می دارد: زنان به علت کم بودن فرصت اشتغال، به حقوق و دستمزدهای کم راضی می شوند و حتی برخی دختران و زنان به عنوان منشی مطب پزشکان و یا منشی شرکت ها و موسسات مشغول به کار می شوند.
وی می افزاید: زنان در اینگونه مشاغل از بسیاری از مزایای ابتدایی شغل از جمله بیمه محروم هستند و متاسفانه صاحبکارها از بیمه بانوان خودداری می کنند.
وی با بیان اینکه بیشترین مشکلات اجتماعی بانوان در مناطق حاشیه ای شهر مشاهده می شود، می گوید: زنان فقیر متاسفانه در تامین معیشت و نیاز مادی، بعضا گرفتار دام نامردان می شوند.
نجات پور می افزاید: در این زمینه نیاز است زنان حاشیه نشین به لحاظ مادی توانمند شوند.
مشاور اجتماعی فرماندار بجنورد با بیان اینکه مشکلات زنان بدسرپرست بسیار بیشتر از زنان بی سرپرست است، می گوید: زنان سرپرست خانوار و زیر پوشش نهادهای حمایتی، از کمک های حداقلی بهره مند هستند اما زنان بدسرپرست از هیچ حمایتی بهره مند نیستند.
وی با بیان اینکه باید توجه ویژه ای به زنان و دختران خودسرپرست و سرپرست خانواده مبذول شود و از آنان حمایت شود، می افزاید: بیشتر زنان بدسرپرست، شوهر معتاد دارند، شوهری که خانواده را رها کرده، غرق در اعتیاد است و در این شرایط زن به ناچار تن به هر خفتی می دهد تا معیشت خود و فرزندان را تامین کند.
مشاور اجتماعی فرماندار بجنورد می گوید: در بجنورد ۲۶ منطقه ویژه اجتماعی وجود دارد و حدود ۱۰۰ هزار نفر در این مناطق زندگی می کنند که در این مناطق زنان زیادی بدسرپرست و یا بی سرپرست هستند.
حدود ۱۵ هزار دختر زیر پوشش کمیته امداد خراسان شمالی
معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان شمالی می گوید: هم‌اکنون ۱۴ هزار و ۷۴۹ دختر در استان زیر پوشش این نهاد حمایتی قرار دارند.
حمید خوجانی اظهار می دارد: بیش از ۴۳ هزار و ۹۸۱ خانوار زیر پوشش حمایت این نهاد قرار دارند که حدود ۳۸ هزار نفر آنان را زنان سرپرست خانوار و دختران تشکیل داده‌اند.
وی با بیان اینکه از ۲۳ هزار خانوار با سرپرست زن، ۲۶۰ خانوار توسط دختران سرپرستی می‌شوند و می افزاید: این ۲۶۰ دختر به دلیل فوت والدین، بیماری والدین و یا زندانی بودن پدر خانواده، مسئولیت‌های معیشتی و اجتماعی ۵۲۰ نفر را بر دوش دارند.
وی خاطرنشان می کند: نیمی از این ۲۶۰ خانوار که سرپرست دختر دارند، ساکن شهرها و نیمی دیگر از آنان ساکن روستاهای استان هستند.
خوجانی درباره خدمات کمیته امداد به این دختران اظهار می دارد: کمیته امداد استان برای توانمندسازی این افراد با ارائه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای در تلاش است زمینه اشتغال پایدار این افراد را فراهم کند به‌طوری‌که هم‌اکنون ۶۰ نوع مهارت شغلی در قالب دوره‌های آموزشی از جمله قالی‌بافی، گلیم‌بافی، تابلوفرش‌بافی و خیاطی را هرساله به زنان و دختران سرپرست خانواده‌های تحت حمایت ارائه می‌دهد.
معاون حمایت و سلامت خانواده کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان شمالی می گوید: هرساله برای این زنان و دختران سرپرست خانوار خدماتی از جمله برگزاری دوره‌های آموزش فنی و حرفه‌ای، اعطای تسهیلات اشتغال‌زا، کمک‌هزینه تحصیل فرزندان در این خانواده‌ها، کمک‌هزینه درمان و اعطای مستمری ارائه می شود.
زنان سرپرست خانوار خراسان شمالی بیش از میانگین کشوری
در خراسان شمالی، شمار زنان سرپرست خانوار از میانگین کشوری آن بالاتر است. این را مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان‌شمالی می گوید و می افزاید: میانگین کشوری زنان سرپرست خانوار ۱۲.۷ درصد ثبت شده، این درحالی است که این رقم در این استان ۱۳.۱ درصد است.
ملیحه یغمایی اظهار می دارد: عواملی همچون طلاق، فوت، از کارافتادگی شوهر و دختران مجرد از علل اصلی بروز این مشکل هستند.
وی با اشاره به اینکه خراسان شمالی در این زمینه در رتبه نهم کشوری قرار دارد می افزاید: در مقابل هر ۱۰۰ زن بدون همسر به علت وقوع طلاق، ۴۵ مرد بدون همسر در این استان وجود دارد. علاوه بر آن در برابر هر ۱۰۰ زن بدون همسر به علت فوت، ۱۳ مرد بدون همسر وجود دارد.
یغمایی خاطرنشان می کند: ارقام مذکور نشان می دهد که بیشتر زنان این استان بعد از طلاق و یا فوت همسرانشان تمایلی به ازدواج مجدد ندارند و در این زمینه، یکی از علت ها که موجب شده تا زنان سرپرست خانوار ازدواج نکنند، مباحث فرهنگی است.
وی می افزاید: بیشتر مشاغل این استان به صورت کارگری است و در برخی از موارد، مردان این استان به علت نوع شغلی که دارند از کارافتاده می شوند و در نتیجه بار زندگی بر دوش زن خانواده می‌افتد و آنان را تبدیل به سرپرست خانواده می کند.
وی با اشاره به نقش صندوق های خرد در اشتغال زنان خاطرنشان می کند: اکنون ۴۰ صندوق روستایی و ۱۸ صندوق عشایری در استان شکل گرفته است و برای بهبود وضعیت اشتغال زنان، نیاز است تا صندوق های خرد روستایی و عشایر تقویت شود.
یغمایی می افزاید: بررسی ها نشان می دهد نرخ بیکاری در میان زنان تحصیل کرده شهری بالاتر از نرخ بیکاری در میان زنان با تحصیلات پایین و روستایی است البته با اینکه خراسان شمالی از میانگین کشوری وضعیت بهتری دارد اما نرخ موجود قابل توجه است.
وی می گوید: مشارکت اقتصادی زنان شهری استان ۵۵.۱ درصد و در کشور ۵۵.۸ درصد است و مشارکت اقتصادی زنان روستایی استان هم ۶۴.۹ درصد ثبت شده است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان‌شمالی اظهار می دارد: نرخ بیکاری زنان دارای تحصیلات عالی به کل جمعیت بیکار در این استان ۵۴.۱ درصد و در کشور ۸۵.۷ درصد است.
وی با بیان اینکه در برخی از شهرستان های خراسان شمالی تعداد زنان سرپرست خانوار به علت فوت همسر و در برخی از مناطق نیز به علت طلاق قابل توجه است، می گوید: شمار زنان سرپرست خانوار در فاروج به علت فوت همسر و در گرمه به علت طلاق بیشتر است.
مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری خراسان شمالی تصریح می کند: ۳۰ درصد از زنان سرپرست خانوار این استان را زنان بالای ۶۰ سال تشکیل می دهند.
۴۹.۷ درصد از جمعیت خراسان شمالی را زنان تشکیل می دهند و ۴۴ درصد از جمعیت ۸۶۳ هزار نفری این استان در نواحی روستایی سکونت دارند.
۷۱۸۵/۵۱۳۲
