به گزارش ایرنا بیشتر استان‌ها و شهرهای ایران علاوه بر داشتن اماکن تاریخی و دیدنی و جاذبه های گردشگری، خوردنی‌های منحصر‌به‌فردی دارند که وقتی اسم شهری را می‌شنویم ناخواسته به یاد آن خوردنی و یا مزه خاص آن می‌افتیم.
از سویی محصولات صنایع دستی و سنتی برخی از استان ها در حکم یادگارهایی هستند که یاد و خاطره دوران مسافرت را برای سالیان سال در ذهن ما زنده نگه می دارند.
حضور قومیت های مختلف با فرهنگ های متنوع در خراسان شمالی و هم نشینی جذاب و درخور تحسین آنان باعث شده تا تولیدات سوغات و صنایع دستی این خطه با تنوعی کم نظیر شهرتی جهانی بگیرد.
* آب نبات بجنوردی
شهر بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی همواره با سوغات آب نبات خود که به شکرپنیر نیز معروف است، کام مسافران را شیرین کرده و هرگاه از این شهر نامی برده می‌شود ناخودگاه طعم آب نبات آن در کام می پیچد.
آبنبات بجنورد را از خمیر کش داده شده شکر که موجب سفید شدن رنگ آن می‌شود، تولید می‌کنند.
این خمیر را از قالب‌های مخصوص و در اندازه‌های دو سانتیمتر مکعبی عبور داده و پس از خشک شدن در کمتر از یک ساعت در پاکت های پلاستیکی نیم تا یک کیلوگرمی بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌کنند.
خمیر آبنبات به مغز گردو، مغز پسته، هل، دارچین، پودر لیمو، کنجد و سایر مواد مغذی و معطر نیز آغشته و آبنبات‌هایی به همین نام روانه بازار می شود که در استان های مجاور خراسان شمالی، به ویژه در خراسان رضوی طرفداران زیادی دارد.
در سطح شهر بجنورد شمار زیادی مغازه آبنبات فروشی وجود دارد و شاید برایتان جالب باشد بدانید که در کارگاه های آبنبات سازی این شهر ماهانه حدود 600 تن آبنبات تولید می شود و
بنابر این می توان گفت که شغل بسیاری از اهالی شهر به نحوی با این صنعت در ارتباط است.
* قره قروت
وجود مراتع و چراگاه‌های مناسب در خراسان شمالی رونق خوبی به بخش دامداری داده و قره قروت هم یکی از تولیدات وابسته به دامداری است.
قره قروت یک فرآورده لبنی به رنگ سیاه یا قهوه‌ای و گاهی سفید یا زرد است که مزه‌ای ترش دارد و از دوغ یا ماست به دست می‌آید که یکی از سوغات های استان خراسان شمالی محسوب می شود.
* کشک
کشک، محصولی سنتی است که از جوشاندن ماست به دست می آید، این محصول دارای کلسیم بسیار بالایی بوده و با طعم خوش مورد رضایت کلیه مصرف کنندگان از جمله کودکان است.
* دستبافته های سنتی
سفره کردی، لباس های محلی، قالی، گلیم، چاروق، پشتی و قالیچه های مرغوب ترکمنی، کشک، لواشک و قره قروت در بجنورد؛ قالیچه و خرسک، جاجیم، نمد، پوستین، خشکبار و سیب بهاره در شیروان، چادر شب روئین، حوله دستی در اسفراین، کلاه کرکی جاجرمی، جل و زیورآلات اسب ترکمن و کشمش و آجیل از دیگر سوغات خراسان شمالی است.
کشک، قره قروت، ماست خشک و انواع خشکبار نظیر گردو و کشمش سوغات شهرستان های فاروج، شیروان، مانه و سملقان، بجنورد، جاجرم و گرمه را تشکیل می دهند.
کشمش بیدانه که از انگورهای مرغوب تولید می شود سوغات شهرستان های شیروان و فاروج است و انگور کلاهداری که تا عید نیز در سردخانه ماندگاری دارد شیرین و قرمز رنگ است و سوغات پرطرفدار شهرستان بجنورد است.
صنایع دستی خراسان شمالی به عنوان بخشی از جاذبه گردشگری استان که هر ساله مسافران زیادی را پذیرا است، جایگاه خاص خود را دارد.
تولیدات صنایع دستی در این خطه با توجه به زیست قومیت‌های مختلف کرد، ترک، ترکمن، تات و فارس در استان از تنوع چشمگیری برخوردار است.
* نان قتلمه بجنورد
نان قتلمه از نان های شیرینی است که در بجنورد، قوچان و شیروان بیشتر پخت می شود و در اصل یکی از نان های محلی این مناطق به شمار می رود، این نان از خمیر آرد سفید به همراه زردچوبه و کره درست می شود.
پس از پخت در بعضی از مناطق روی آن را با شکر و دارچین می پوشانند، طعم و عطر بی نظیر این نان باعث می شود شما مجذوب آن شوید.
کارگاه های شیرینی پزی بجنورد آن را در فر می پزند و شما می توانید این نان خوشمزه را برای صرف یک میان وعده تهیه کنید زیرا خوردن نان محلی تنوری طعم و مزه دیگری دارد.
گلیم‌بافی، زیلوبافی، سفره کردی، پلاس، پاپوش های سنتی، چارق دوزی، ساخت و سازهای سنتی، رنگرزی سنتی و دوخت لباس های محلی و نمدمالی از جمله صنایع دستی تولید شده در استان است.
گلیم، نوعی فرش پرزدار است که با درگیری تار و پود به یکدیگر ایجاد می شود و از جمله قدیمی ترین زیراندازها است که محققان سابقه ای هفت هزار ساله برای آن تخمین می زنند.
الیاف استفاده شده در این زیرانداز عمدتا از نوع طبیعی بوده و بیشتر به عنوان زیرانداز یا تزئین به کار می رود.
طرح گلیم های تولیدی در این خطه متاثر از فرهنگ سنتی و محیط جغرافیایی طبیعی بافندگان است و در بیشتر روستاهای استان هنگام بافت از نقشه استفاده نمی شود و از نقوش ذهنی که دارای تنوع بیشتری است، استفاده می شود.
گلیم های تولیدی این خطه دارای بافت یکرو و دورو هستند و کاربری آنها به عنوان روفرشی، رومیزی، جوال، خورجین، پادری، کناره، گلیم زیرانداز، گلیم تزیینی مانند تابلو، رختخواب بند، کوله پشتی، رومبلی، کفش و کیف زنانه، جوراب، دستکش و چاروق و زانوبند مرسوم است.
سفره کردی، رایج ترین هنر عشایر کرد، نوعی گلیم بافته شده به نام سفره کردی است که بازگو کننده داستان زندگی بافنده است.
این هنر مختص به خراسان و از بافته های منحصر به فرد زنان کرد عشایر این خطه است که در شهرستان های بجنورد، مانه و سملقان، شیروان، فاروج و اسفراین رواج دارد.
سفره کردی در ابعاد مختلف به نقش های بسیار زیبا و با مضامین و مفاهیم عمیق که ریشه در باورهای این منطقه دارد، از جنس پشم بافته می شود.
نقش های به کار رفته در این دست بافته ها نیز دارای تنوع بسیاری بوده که عمدتا شامل نقش های انتزاعی گیاهی، حیوانی و نقوش هندسی و بر اساس سه شکل مربع، مثلث و دایره است.
جاجیم بافی، جاجیم دست بافته ای ضخیم شبیه پلاس یا گلیم که راه راه و رنگین است و مانند سایر دست بافته ها به عنوان زیرانداز استفاده می شود و جنس آن عمدتا از پشم انتخاب می شود.
رنگ و نقش جاجیم متنوع و نمادهایی مانند جوان بودن بافنده و امید به آینده ای روشن را دربر دارد.
فرش و قالیچه ترکمن، فرش ترکمن هنر دست زنان ترکمن خراسان شمالی است که در منطقه مرزی و ترکمن نشین جرگلان بجنورد و شهرستان مانه و سملقان رواج دارد و نقش های بسیار زیبا و خاص آن چشم را نوازش می دهد.
عمدتا نقش های فرش ترکمن از لحاظ شکل هندسی و شکستگی خطوط، خاص مردم کوچ نشین است که به صورت ذهنی و در انواع طرحهای ترکمن یموتی، شانه ای، آغال، چهار قاب، غزال گز و قاشقی بافته می شود.
یکی دیگر از دست بافته های زیبا که توسط زنان ترکمن بافته می شود پشتی های ترکمنی است که شامل دو قسمت پلاس و قسمت پرزدار است.
پشتی ترکمنی بسیار شبیه قالیچه است و رنگ های آن بیشتر چهار رنگ قزل، طلایی، قره و آق است و نقوش جای گرفته در آن را گلچه و قره نقش می خوانند.
چاروق دوزی دیگر هنر مردمان این خطه است که به نوعی پای افزار و یا کفش اطلاق می شود که از پوست تهیه شده و آنرا با ریسمان های ضخیم و بلندی به پا می بندند.
این پاپوش سنتی استان خراسان شمالی از زمان های بسیار دور مورد استفاده مردم این منطقه بوده است.
چاروق با ویژگی ها و ظاهر خاصش از گذشته های دور در مناطق شمال شرقی ایران از جمله بجنورد متداول بوده و با توجه به وجود ساکنان کرد و ترک می توان این پای افزار سنتی را متعلق به این منطقه دانست.
نساجی سنتی نیز با زندگی مردم این سرزمین گره خورده است و علی رغم افول این هنر در سطح کشور در استان خراسان شمالی با منسوجاتی نظیر چادرشب در شهرستان های جاجرم و اسفراین همچنان کم و بیش تولید می شود.
چوخه از دیگر صنایع دست باف در استان خراسان شمالی است که در دهه های اخیر این هنر دستی نیز رو به خاموشی گراییده است.
این دستبافته از پشم بره یا شتر تهیه و پس از آماده شدن پشم و تبدیل پشم به نخ تابیده از طریق پودگذاری بر روی دار زمینی تولید می شود.
چوخه به عنوان جلیقه، لباس کشتی (پالتوی چوخه)، پاتابه، کت و شلوار به کار می رود و به علت نوع آب و هوای سرد و شرایط اقلیمی، مردان، چوخه را به عنوان لباس زمستانی استفاده می کرده اند.
معمولا جوانان و پهلوانان ایل که عموما ورزشکار و سختکوش بوده اند سفارش پالتوی چوخه را می دادند و این لباس را به عنوان پوشش خاص این ورزش در هنگام مبارزه کشتی به تن می کردند.
نام کشتی محلی باچوخه در خراسان شمالی که با گذشت زمان همچنان در این استان رونق دارد بر گرفته از این لباس است.
جوراب بافی نیز از دیگر هنرهای دستی در خطه شمال خراسان به خصوص گستره خراسان شمالی است که بیشتر مورد استفاده اقوام چادرنشین بوده و به جوراب کرکی شهرت دارد، نخ این فرآورده دستی از پشم گوسفند تهیه می شود.
کلاه کرکی معروف ترین هنرهای دستی در خراسان شمالی به خصوص در منطقه جاجرم در جنوب غربی این استان است که با ثبت آن در یونسکو به جرگه هنرهای ایرانی پیوسته و شهره جهانی یافته که از جنس کرک است و به علت داشتن حفاظ روی گوش در اصطلاح محلی به کلاه گوشی نیز معروف است.
نمدمالی، نمد مصنوعی است که بر اثر درگیری و تراکم پشم و کرک در شرایط فنی مناسب از طریق ورز دادن تهیه می شود.
این مصنوع در منطقه راز و جرگلان بیشتر به چشم می خورد و زمینه آن خودرنگ بوده و به رنگ های کرم و قهوه ای تولید شده و در نگاره های جای گرفته در آن نیز از رنگ قرمز استفاده می شود.
هنگام نقش اندازی در نمد از تصاویر و موتیف های هندسی و همچنین حرکات حلزونی استفاده می شود و از نمد برای تهیه کلاه، پالتو و زیر انداز استفاده می کنند.
رودوزی های سنتی، رودوزی سنتی هنر آراستن پارچه های ساده با بهره گیری از نخهای الوان با کمک سوزن و قلاب است.
هنرمندان به مدد بخیه های ظریفی که بر منسوجات ساده می نشانند تلفیق زیبایی از صبر و شکیبایی و هنر را به نمایش می گذارند.
رودوزی های سنتی یکی از گسترده ترین شاخه های هنرهای سنتی است و در خراسان شمالی با توجه به تنوع قومیت ها از جمله کرمانج و ترکمن این هنر از جایگاه مناسبی برخوردار است.
از انواع دوخت های این خطه گلدوزی روی پوستین، روی چاروق، ملیله دوزی و منگوله بافی، یراق دوزی و ابریشم دوزی، زنجیره دوزی، دوخت های کردی این منطقه، سنبله دوزی، زری دوزی و نوار دوزی را می توان نام برد.
زیورآلات سنتی، زیور آلات مکمل لباس های سنتی و بومی بوده و معرف آداب، رسوم، عادات و سنن و فرهنگ مردم استان است و در مراسم عروسی و جشن و شادمانی اسب عروس نیز با زیورآلات خاص تزیین می شده است.
هنرمندان ترکمن خراسان شمالی با استفاده از طلا، نقره، قلع، فیروزه، یشم، عقیق مهره ها و نگین های شیشه ای رنگی با ابزاری چون سندان، چکش، سمباده، سوهان، انبردست، سیم چین و مته و با ذوق و مهارت خاصی، ضمن حفظ ویژگی ها و اصالت های منطقه به خلق این آثار هنری مشغول هستند.
از آنجا که موسیقی به عنوان یکی از ارکان مراسم، جشن ها و آیین های مختلف در فرهنگ بومی، مذهبی و ملی این استان جایگاه ویژه ای داشته، ساخت سازهای سنتی همواره از مراتب خاصی برخوردار بوده و حضور هنرمندان کمالگرا و مبتکر در ساخت سازهای ایرانی به خوبی مشهود است.
از سازهای بومی و رایج در خراسان شمالی می توان به دوتار، سه تار، دهل و سرنا، دایره، کمانچه و قشمه اشاره کرد.
ساز قشمه جزو سازهای اصیل استان است که دارای هفت بند در بالا و یک بند در زیر است و بدنه نی آن از جنس چوب ساخته می شود.
جنس این سازها غالبا از چوبهای گردو، سنجد، توت و افرا بوده و در ساخت ملزومات آنها نیز از موادی چون استخوان و شاخ قوچ استفاده می شود.
رنگرزی سنتی، رنگین کردن الیاف یا پارچه های ابریشمی، پشمی، کرک و پنبه را با استفاده از مواد طبیعی که منشا گیاهی یا حیوانی دارند با کمک روش های قدیمی و کاملا سنتی رنگرزی می گویند.
به تبع رونق دستبافته های متنوع در خراسان شمالی و وجود شرایط اقلیمی مساعد و وجود بافت گیاهی متنوع در منطقه و همچنین رونق دامداری در آن این هنر صنعت در این استان از پیشینه بسیاری برخوردار است.
رنگرزی سنتی، با وجود تفاوت هایی که در مناطق مختلف وجود دارد، دارای فرمول مشخصی است و حاصل تجربه صدها ساله مردمان این مرز و بوم است که همواره با اقتباس از طبیعت به زندگی خود رنگ بخشیده اند.
منبت چوب، در استان خراسان شمالی با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و تنوع بافت گیاهی و امکان تهیه انواع چوب در این استان به ویژه در دهکده رویین اسفراین این هنر از رونق خاصی برخوردار بوده است.
از دیگر رشته‌های صنایع دستی در خراسان شمالی می‌توان به سفالگری، تذهیب، نگارگری (مینیاتور)، منبت‌کاری، چلنگری، آهنگری، مسگری، قلم‌زنی، جلدسازی سنتی، رنگرزی سنتی، نقاشی روی چرم، پارچه و شیشه سرامیک و انواع سوزندوزی اشاره کرد.
* غذاهای سنتی
به گفته کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی بیش از 100 نوع غذای سنتی در این استان وجود دارد.
دلمه، فتیر مسکه، آش یارمه، نان محلی قطاب، شله ماش، قروتو، کاچی، اُجِز یا اشکنه، آش جوشواره، دیمه دَنی، قابلی، کماج و آش بلکه از جمله غذاهای سنتی استان خراسان شمالی است.
در خراسان شمالی کردها، تات ها، ترک ها، ترکمن ها و حتی بلوچ ها انواع و اقسام غذاها و نان ها و دمنوش های خاص خودشان را دارند.
* برپایی 20 بازارچه صنایع دستی و سوغات در خراسان شمالی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: 20 بازارچه عرضه و فروش صنایع دستی برای مهمانان و مسافران نوروزی در استان برپا شده است.
علی عابدی اظهار داشت: فعالیت این بازارچه ها در قالب 220 غرفه در تمامی شهرستان های استان پیش بینی شده است.
هم اکنون خراسان شمالی 60 رشته زنده و فعال صنایع دستی دارد و 15 هزار صنعتگر و هنرمند در زمینه تولید این صنایع فعالیت می کنند.
استان خراسان شمالی در حدفاصل دو قطب سیاحتی شمال و زیارتی مشهدمقدس واقع شده که سالانه در ایام تعطیلات نوروز مسافران و زائران زیادی از این خطه تردد می کنند در این استان هشت هزار و 700 جاذبه گردشگری شناسایی شده در حوزه های مختلف وجود دارد.
این استان در شمال شرق کشور قرار دارد.
3007/5132
انتهای پیام از سویی محصولات صنایع دستی و سنتی برخی از استان ها در حکم یادگارهایی هستند که یاد و خاطره دوران مسافرت را برای سالیان سال در ذهن ما زنده نگه می دارند.
حضور قومیت های مختلف با فرهنگ های متنوع در خراسان شمالی و هم نشینی جذاب و درخور تحسین آنان باعث شده تا تولیدات سوغات و صنایع دستی این خطه با تنوعی کم نظیر شهرتی جهانی بگیرد.
* آب نبات بجنوردی
شهر بجنورد، مرکز استان خراسان شمالی همواره با سوغات آب نبات خود که به شکرپنیر نیز معروف است، کام مسافران را شیرین کرده و هرگاه از این شهر نامی برده می‌شود ناخودگاه طعم آب نبات آن در کام می پیچد.
آبنبات بجنورد را از خمیر کش داده شده شکر که موجب سفید شدن رنگ آن می‌شود، تولید می‌کنند.
این خمیر را از قالب‌های مخصوص و در اندازه‌های دو سانتیمتر مکعبی عبور داده و پس از خشک شدن در کمتر از یک ساعت در پاکت های پلاستیکی نیم تا یک کیلوگرمی بسته‌بندی و به بازار عرضه می‌کنند.
خمیر آبنبات به مغز گردو، مغز پسته، هل، دارچین، پودر لیمو، کنجد و سایر مواد مغذی و معطر نیز آغشته و آبنبات‌هایی به همین نام روانه بازار می شود که در استان های مجاور خراسان شمالی، به ویژه در خراسان رضوی طرفداران زیادی دارد.
در سطح شهر بجنورد شمار زیادی مغازه آبنبات فروشی وجود دارد و شاید برایتان جالب باشد بدانید که در کارگاه های آبنبات سازی این شهر ماهانه حدود 600 تن آبنبات تولید می شود و
بنابر این می توان گفت که شغل بسیاری از اهالی شهر به نحوی با این صنعت در ارتباط است.
* قره قروت
وجود مراتع و چراگاه‌های مناسب در خراسان شمالی رونق خوبی به بخش دامداری داده و قره قروت هم یکی از تولیدات وابسته به دامداری است.
قره قروت یک فرآورده لبنی به رنگ سیاه یا قهوه‌ای و گاهی سفید یا زرد است که مزه‌ای ترش دارد و از دوغ یا ماست به دست می‌آید که یکی از سوغات های استان خراسان شمالی محسوب می شود.
* کشک
کشک، محصولی سنتی است که از جوشاندن ماست به دست می آید، این محصول دارای کلسیم بسیار بالایی بوده و با طعم خوش مورد رضایت کلیه مصرف کنندگان از جمله کودکان است.
* دستبافته های سنتی
سفره کردی، لباس های محلی، قالی، گلیم، چاروق، پشتی و قالیچه های مرغوب ترکمنی، کشک، لواشک و قره قروت در بجنورد؛ قالیچه و خرسک، جاجیم، نمد، پوستین، خشکبار و سیب بهاره در شیروان، چادر شب روئین، حوله دستی در اسفراین، کلاه کرکی جاجرمی، جل و زیورآلات اسب ترکمن و کشمش و آجیل از دیگر سوغات خراسان شمالی است.
کشک، قره قروت، ماست خشک و انواع خشکبار نظیر گردو و کشمش سوغات شهرستان های فاروج، شیروان، مانه و سملقان، بجنورد، جاجرم و گرمه را تشکیل می دهند.
کشمش بیدانه که از انگورهای مرغوب تولید می شود سوغات شهرستان های شیروان و فاروج است و انگور کلاهداری که تا عید نیز در سردخانه ماندگاری دارد شیرین و قرمز رنگ است و سوغات پرطرفدار شهرستان بجنورد است.
صنایع دستی خراسان شمالی به عنوان بخشی از جاذبه گردشگری استان که هر ساله مسافران زیادی را پذیرا است، جایگاه خاص خود را دارد.
تولیدات صنایع دستی در این خطه با توجه به زیست قومیت‌های مختلف کرد، ترک، ترکمن، تات و فارس در استان از تنوع چشمگیری برخوردار است.
* نان قتلمه بجنورد
نان قتلمه از نان های شیرینی است که در بجنورد، قوچان و شیروان بیشتر پخت می شود و در اصل یکی از نان های محلی این مناطق به شمار می رود، این نان از خمیر آرد سفید به همراه زردچوبه و کره درست می شود.
پس از پخت در بعضی از مناطق روی آن را با شکر و دارچین می پوشانند، طعم و عطر بی نظیر این نان باعث می شود شما مجذوب آن شوید.
کارگاه های شیرینی پزی بجنورد آن را در فر می پزند و شما می توانید این نان خوشمزه را برای صرف یک میان وعده تهیه کنید زیرا خوردن نان محلی تنوری طعم و مزه دیگری دارد.
گلیم‌بافی، زیلوبافی، سفره کردی، پلاس، پاپوش های سنتی، چارق دوزی، ساخت و سازهای سنتی، رنگرزی سنتی و دوخت لباس های محلی و نمدمالی از جمله صنایع دستی تولید شده در استان است.
گلیم، نوعی فرش پرزدار است که با درگیری تار و پود به یکدیگر ایجاد می شود و از جمله قدیمی ترین زیراندازها است که محققان سابقه ای هفت هزار ساله برای آن تخمین می زنند.
الیاف استفاده شده در این زیرانداز عمدتا از نوع طبیعی بوده و بیشتر به عنوان زیرانداز یا تزئین به کار می رود.
طرح گلیم های تولیدی در این خطه متاثر از فرهنگ سنتی و محیط جغرافیایی طبیعی بافندگان است و در بیشتر روستاهای استان هنگام بافت از نقشه استفاده نمی شود و از نقوش ذهنی که دارای تنوع بیشتری است، استفاده می شود.
گلیم های تولیدی این خطه دارای بافت یکرو و دورو هستند و کاربری آنها به عنوان روفرشی، رومیزی، جوال، خورجین، پادری، کناره، گلیم زیرانداز، گلیم تزیینی مانند تابلو، رختخواب بند، کوله پشتی، رومبلی، کفش و کیف زنانه، جوراب، دستکش و چاروق و زانوبند مرسوم است.
سفره کردی، رایج ترین هنر عشایر کرد، نوعی گلیم بافته شده به نام سفره کردی است که بازگو کننده داستان زندگی بافنده است.
این هنر مختص به خراسان و از بافته های منحصر به فرد زنان کرد عشایر این خطه است که در شهرستان های بجنورد، مانه و سملقان، شیروان، فاروج و اسفراین رواج دارد.
سفره کردی در ابعاد مختلف به نقش های بسیار زیبا و با مضامین و مفاهیم عمیق که ریشه در باورهای این منطقه دارد، از جنس پشم بافته می شود.
نقش های به کار رفته در این دست بافته ها نیز دارای تنوع بسیاری بوده که عمدتا شامل نقش های انتزاعی گیاهی، حیوانی و نقوش هندسی و بر اساس سه شکل مربع، مثلث و دایره است.
جاجیم بافی، جاجیم دست بافته ای ضخیم شبیه پلاس یا گلیم که راه راه و رنگین است و مانند سایر دست بافته ها به عنوان زیرانداز استفاده می شود و جنس آن عمدتا از پشم انتخاب می شود.
رنگ و نقش جاجیم متنوع و نمادهایی مانند جوان بودن بافنده و امید به آینده ای روشن را دربر دارد.
فرش و قالیچه ترکمن، فرش ترکمن هنر دست زنان ترکمن خراسان شمالی است که در منطقه مرزی و ترکمن نشین جرگلان بجنورد و شهرستان مانه و سملقان رواج دارد و نقش های بسیار زیبا و خاص آن چشم را نوازش می دهد.
عمدتا نقش های فرش ترکمن از لحاظ شکل هندسی و شکستگی خطوط، خاص مردم کوچ نشین است که به صورت ذهنی و در انواع طرحهای ترکمن یموتی، شانه ای، آغال، چهار قاب، غزال گز و قاشقی بافته می شود.
یکی دیگر از دست بافته های زیبا که توسط زنان ترکمن بافته می شود پشتی های ترکمنی است که شامل دو قسمت پلاس و قسمت پرزدار است.
پشتی ترکمنی بسیار شبیه قالیچه است و رنگ های آن بیشتر چهار رنگ قزل، طلایی، قره و آق است و نقوش جای گرفته در آن را گلچه و قره نقش می خوانند.
چاروق دوزی دیگر هنر مردمان این خطه است که به نوعی پای افزار و یا کفش اطلاق می شود که از پوست تهیه شده و آنرا با ریسمان های ضخیم و بلندی به پا می بندند.
این پاپوش سنتی استان خراسان شمالی از زمان های بسیار دور مورد استفاده مردم این منطقه بوده است.
چاروق با ویژگی ها و ظاهر خاصش از گذشته های دور در مناطق شمال شرقی ایران از جمله بجنورد متداول بوده و با توجه به وجود ساکنان کرد و ترک می توان این پای افزار سنتی را متعلق به این منطقه دانست.
نساجی سنتی نیز با زندگی مردم این سرزمین گره خورده است و علی رغم افول این هنر در سطح کشور در استان خراسان شمالی با منسوجاتی نظیر چادرشب در شهرستان های جاجرم و اسفراین همچنان کم و بیش تولید می شود.
چوخه از دیگر صنایع دست باف در استان خراسان شمالی است که در دهه های اخیر این هنر دستی نیز رو به خاموشی گراییده است.
این دستبافته از پشم بره یا شتر تهیه و پس از آماده شدن پشم و تبدیل پشم به نخ تابیده از طریق پودگذاری بر روی دار زمینی تولید می شود.
چوخه به عنوان جلیقه، لباس کشتی (پالتوی چوخه)، پاتابه، کت و شلوار به کار می رود و به علت نوع آب و هوای سرد و شرایط اقلیمی، مردان، چوخه را به عنوان لباس زمستانی استفاده می کرده اند.
معمولا جوانان و پهلوانان ایل که عموما ورزشکار و سختکوش بوده اند سفارش پالتوی چوخه را می دادند و این لباس را به عنوان پوشش خاص این ورزش در هنگام مبارزه کشتی به تن می کردند.
نام کشتی محلی باچوخه در خراسان شمالی که با گذشت زمان همچنان در این استان رونق دارد بر گرفته از این لباس است.
جوراب بافی نیز از دیگر هنرهای دستی در خطه شمال خراسان به خصوص گستره خراسان شمالی است که بیشتر مورد استفاده اقوام چادرنشین بوده و به جوراب کرکی شهرت دارد، نخ این فرآورده دستی از پشم گوسفند تهیه می شود.
کلاه کرکی معروف ترین هنرهای دستی در خراسان شمالی به خصوص در منطقه جاجرم در جنوب غربی این استان است که با ثبت آن در یونسکو به جرگه هنرهای ایرانی پیوسته و شهره جهانی یافته که از جنس کرک است و به علت داشتن حفاظ روی گوش در اصطلاح محلی به کلاه گوشی نیز معروف است.
نمدمالی، نمد مصنوعی است که بر اثر درگیری و تراکم پشم و کرک در شرایط فنی مناسب از طریق ورز دادن تهیه می شود.
این مصنوع در منطقه راز و جرگلان بیشتر به چشم می خورد و زمینه آن خودرنگ بوده و به رنگ های کرم و قهوه ای تولید شده و در نگاره های جای گرفته در آن نیز از رنگ قرمز استفاده می شود.
هنگام نقش اندازی در نمد از تصاویر و موتیف های هندسی و همچنین حرکات حلزونی استفاده می شود و از نمد برای تهیه کلاه، پالتو و زیر انداز استفاده می کنند.
رودوزی های سنتی، رودوزی سنتی هنر آراستن پارچه های ساده با بهره گیری از نخهای الوان با کمک سوزن و قلاب است.
هنرمندان به مدد بخیه های ظریفی که بر منسوجات ساده می نشانند تلفیق زیبایی از صبر و شکیبایی و هنر را به نمایش می گذارند.
رودوزی های سنتی یکی از گسترده ترین شاخه های هنرهای سنتی است و در خراسان شمالی با توجه به تنوع قومیت ها از جمله کرمانج و ترکمن این هنر از جایگاه مناسبی برخوردار است.
از انواع دوخت های این خطه گلدوزی روی پوستین، روی چاروق، ملیله دوزی و منگوله بافی، یراق دوزی و ابریشم دوزی، زنجیره دوزی، دوخت های کردی این منطقه، سنبله دوزی، زری دوزی و نوار دوزی را می توان نام برد.
زیورآلات سنتی، زیور آلات مکمل لباس های سنتی و بومی بوده و معرف آداب، رسوم، عادات و سنن و فرهنگ مردم استان است و در مراسم عروسی و جشن و شادمانی اسب عروس نیز با زیورآلات خاص تزیین می شده است.
هنرمندان ترکمن خراسان شمالی با استفاده از طلا، نقره، قلع، فیروزه، یشم، عقیق مهره ها و نگین های شیشه ای رنگی با ابزاری چون سندان، چکش، سمباده، سوهان، انبردست، سیم چین و مته و با ذوق و مهارت خاصی، ضمن حفظ ویژگی ها و اصالت های منطقه به خلق این آثار هنری مشغول هستند.
از آنجا که موسیقی به عنوان یکی از ارکان مراسم، جشن ها و آیین های مختلف در فرهنگ بومی، مذهبی و ملی این استان جایگاه ویژه ای داشته، ساخت سازهای سنتی همواره از مراتب خاصی برخوردار بوده و حضور هنرمندان کمالگرا و مبتکر در ساخت سازهای ایرانی به خوبی مشهود است.
از سازهای بومی و رایج در خراسان شمالی می توان به دوتار، سه تار، دهل و سرنا، دایره، کمانچه و قشمه اشاره کرد.
ساز قشمه جزو سازهای اصیل استان است که دارای هفت بند در بالا و یک بند در زیر است و بدنه نی آن از جنس چوب ساخته می شود.
جنس این سازها غالبا از چوبهای گردو، سنجد، توت و افرا بوده و در ساخت ملزومات آنها نیز از موادی چون استخوان و شاخ قوچ استفاده می شود.
رنگرزی سنتی، رنگین کردن الیاف یا پارچه های ابریشمی، پشمی، کرک و پنبه را با استفاده از مواد طبیعی که منشا گیاهی یا حیوانی دارند با کمک روش های قدیمی و کاملا سنتی رنگرزی می گویند.
به تبع رونق دستبافته های متنوع در خراسان شمالی و وجود شرایط اقلیمی مساعد و وجود بافت گیاهی متنوع در منطقه و همچنین رونق دامداری در آن این هنر صنعت در این استان از پیشینه بسیاری برخوردار است.
رنگرزی سنتی، با وجود تفاوت هایی که در مناطق مختلف وجود دارد، دارای فرمول مشخصی است و حاصل تجربه صدها ساله مردمان این مرز و بوم است که همواره با اقتباس از طبیعت به زندگی خود رنگ بخشیده اند.
منبت چوب، در استان خراسان شمالی با توجه به شرایط مساعد اقلیمی و تنوع بافت گیاهی و امکان تهیه انواع چوب در این استان به ویژه در دهکده رویین اسفراین این هنر از رونق خاصی برخوردار بوده است.
از دیگر رشته‌های صنایع دستی در خراسان شمالی می‌توان به سفالگری، تذهیب، نگارگری (مینیاتور)، منبت‌کاری، چلنگری، آهنگری، مسگری، قلم‌زنی، جلدسازی سنتی، رنگرزی سنتی، نقاشی روی چرم، پارچه و شیشه سرامیک و انواع سوزندوزی اشاره کرد.
* غذاهای سنتی
به گفته کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی بیش از 100 نوع غذای سنتی در این استان وجود دارد.
دلمه، فتیر مسکه، آش یارمه، نان محلی قطاب، شله ماش، قروتو، کاچی، اُجِز یا اشکنه، آش جوشواره، دیمه دَنی، قابلی، کماج و آش بلکه از جمله غذاهای سنتی استان خراسان شمالی است.
در خراسان شمالی کردها، تات ها، ترک ها، ترکمن ها و حتی بلوچ ها انواع و اقسام غذاها و نان ها و دمنوش های خاص خودشان را دارند.
* برپایی 20 بازارچه صنایع دستی و سوغات در خراسان شمالی
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی گفت: 20 بازارچه عرضه و فروش صنایع دستی برای مهمانان و مسافران نوروزی در استان برپا شده است.
علی عابدی اظهار داشت: فعالیت این بازارچه ها در قالب 220 غرفه در تمامی شهرستان های استان پیش بینی شده است.
هم اکنون خراسان شمالی 60 رشته زنده و فعال صنایع دستی دارد و 15 هزار صنعتگر و هنرمند در زمینه تولید این صنایع فعالیت می کنند.
استان خراسان شمالی در حدفاصل دو قطب سیاحتی شمال و زیارتی مشهدمقدس واقع شده که سالانه در ایام تعطیلات نوروز مسافران و زائران زیادی از این خطه تردد می کنند در این استان هشت هزار و 700 جاذبه گردشگری شناسایی شده در حوزه های مختلف وجود دارد.
این استان در شمال شرق کشور قرار دارد.
3007/5132
کپی شد
