به گزارش ایرنا، سبزوار با قدمتی هزاران ساله در مسیر جاده قدیم ابریشم قرار دارد و بر اساس مستندات تاریخی این شهرستان مظهر تمدنی سامان پارت محسوب می شود که در گذشته آن را سیبویه، سبزه زار و بیهق نیز می خوانده اند.
بناهای تاریخی و فرهنگی سبزوار شامل آثاری از جمله اماکن مذهبی، آرامگاههای مفاخر و مشاهیر، خانه های قدیمی، کاروانسراها، محوطه های تاریخی و باستانی است.
شخصیت های برجسته ای همچون حاج ملاهادی سبزواری، ابوالفضل بیهقی، ابوالحسن علی بن زید بیهقی، ملاحسین واعظ کاشفی، سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری، استاد محمدتقی شریعتی و دکتر علی شریعتی از این خطه به عرصه دین و فرهنگ ایران زمین پاگذاشته اند.
سبزوار که از آن به شهر 'آیین های نستوه' یاد می کنند با بیش از هزار اثر تاریخی در حاشیه جاده اصلی تهران - مشهد قرار دارد.
* مناره خسروگرد سبزوار
مناره خسروگرد واقع در 10 کیلومتری غرب شهر سبزوار مربوط به قرن ششم هجری قمری است. این مناره آجری سال 505 هجری قمری به دستور 'تاج الدوله ابوالقاسم بن سعید' مصادف با حکومت سلجوقیان بنا شده است و یکی از قدیم ترین و بلندترین مناره های تاریخی ایران در عهد خود بوده است.
این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 77 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ارتفاع این مناره به 38 متر می‌رسد و در بالای آن 2 رشته کتیبه کوفی و تزیینات لوزی شکل دیده می‌شود. تاریخ کتیبه به سال 505 هجری قمری است. بر اساس کاوشهای باستان شناسی مناره خسروگرد مناره تک و منفردی است که به منظور راهیابی کاروانیان بر سر راه جاده موسوم به ابریشم ساخته شده و همچون فانوس دریایی در کویر نقش راهنمای کاروانیان را بر عهده داشته است.
* مقبره حاج ملاهادی سبزواری
این آرامگاه در ضلع جنوب غربی میدان کارگر شهر سبزوار به دستور یوسف مستوفی الممالک ساخته شد. در گذشته بر روی این آرامگاه صندوق چوبی سبزرنگی قرار داشت ولی اکنون به سنگ مرمر سفید مبدل شده و تمام بنای آرامگاه آجری و مساحت زیربنای آن 370 مترمربع است. سقف گنبد و چهار ایوان آن نیز در سالهای اخیر آیینه کاری شده است.
در محوطه این مکان از نزدیکان حکیم افرادی همچون ملامحمد سبزواری فرزند ارشد وی و حاج شیخ ولی الله اسراری و تنی چند از علما و بزرگان دفن شده اند.
*آرامگاه کاشفی
از آرامگاه اسرار تا بنای یادمان ملاحسین واعظ کاشفی در خیابان شهدای سبزوار راهی نیست، بنایی که تلفیقی از معماری کهن ایرانی با اسلوب جدید است.
این آرامگاه متعلق به مولانا کمال الدین مشهور به واعظ سبزواری متوفی به سال 910 هجری قمری است. وی از فضلای نامی اواخر عهد تیموری بود و اثر معروف 'روضه الشهدا' متعلق به این شخصیت بزرگ است که در آن روضه های عاشورا و ماه محرم گردآوری شده است.
* تپه باستانی دامغانی ها
این تپه در حاشیه جاده سبزوار - مشهد و در کنار آرامستان سبزوار واقع شده و دارای قدمتی هفت هزار ساله است. کاوش های مختلفی از سوی کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در این محل انجام شده و آثار کشف شده آن در محل موزه شهر سبزوار نگهداری می شود.
* کاروانسرای تاریخی فرامرزخان
این بنا در جبهه غربی میدان کارگر سبزوار قرار دارد و از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که به استناد وقفنامه موجود در سال 1291 هجری قمری به دست حاج فرامرزخان سبزواری برای استفاده زوار حضرت امام رضا(ع) در کنار شاهراه خراسان ساخته شده است.
ورودی این رباط از بخش جنوبی و از طریق یک هشتی به ایوان جنوبی منتهی می شود. صحن رباط روباز بوده و علاوه بر چهار ایوان اصلی غرفه هایی نیز مشرف به صحن در آن ساخته شده است.
در انتهای غرفه ها حجره هایی تعبیه شده که در پشت اتاق شمالی، شرقی و غربی سالن های طویل برای مال بند یا طویله در نظر گرفته شده است. هم اکنون موزه های 'مردم شناسی، شهدا و وقف' سبزوار در همین مکان دایر است.
* مسجد جامع
بنای مسجد جامع سبزوار که به حدود نیمه دوم قرن هشتم هجری می رسد به دست خواجه علی موید، حاکم سربداری ساخته شده و مساحت این مسجد که در ضلع جنوبی خیابان بیهق سبزوار تقریبا رو به روی امامزاده یحیی قرار گرفته چهار هزار مترمربع شامل 2 هزار 853 مترمربع زیربنا و یک هزار و 165 مترمربع فضا و محوطه است.
این مسجد دو ایوان شمالی و جنوبی دارد که بدون تغییر اصالت خود را حفظ کرده است و ایوان جنوبی از بناهای دیگر مسجد زیباتر و مهمتر است. این ایوان با دو مناره آجری در ضلع غربی و شرقی محوطه واقع شده، ایوان شمالی نیز آجری است و 14 متر ارتفاع دارد و دو مناره کوتاه و کوچک بر بالای آن دیده می شود که از راهرو چپ و راست این ایوان برای ورود و خروج استفاده می شود.
* بقعه امامزاده یحیی بن موسی بن جعفر(ع)
امام زاده یحیی معروف ترین زیارتگاه مذهبی در سبزوار است که در مرکز شهر و در تقاطع خیابان های بیهق و اسرار قرار گرفته است. این بقعه متبرکه در قرن ششم هجری قمری ساخته شده، در آغاز بنایی ساده داشته با چهار غرفه که بعدها به آن ایوان، مناره و اتاقهایی اضافه کرده اند. داخل آن مزین به کاشیکاری، سنگ، آیینه و گچکاری است.
گنبد امامزاده 14 متر بلندی دارد و ارتفاع مناره های دوطرف 29 متر است به علاوه دو مناره کوچک نیز در دو طرف گنبد وجود دارد و همچنین در اطراف حرم عده ای از علمای ربانی سبزوار دفن شده اند.
* بقعه امامزاده شعیب بن موسی بن جعفر(ع)
در ضلع جنوبی خیابان طبرسی سبزوار بقعه متبرکه امامزاده شعیب قرار دارد. در گذشته این محل گورستان عمومی و خارج از حصار و باروی شهر بوده است. اکنون حرم این بقعه دارای چهار ایوان کوچک در چهار طرف آن است.
تمام دیواره حرم و ایوانها آیینه کاری شده و ضریح امام زاده در وسط قراردارد و این ضریح بسیار زیبا از نقره ساخته شده و ستونهای آن طلاکاری شده است. دو مناره و گلدسته به بلندی 25 متر یکی در شمال غربی و یکی در جنوب شرقی صحن این بقعه وجود دارد. بنای این مزار مربوط به عهد صفوی بوده است.
* حمام قدیمی قیصریه
قیصریه یکی از چندین حمام قدیمی موجود در سبزوار است که در راسته بازار قدیم قرار دارد. این بنا در مجاورت بناهایی چون مدرسه فخریه، سرای حقیران و محله کلاه فرنگی از چند سال پیش که عملکرد اصلی خود را از دست داد متروکه شده بود تا اینکه مالکان بنا با همکاری میراث فرهنگی سبزوار قسمتی از آن را احیا کردند. این بنای متعلق به دوره قاجار، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
* بازار سرپوش سبزوار
شهر سبزوار به دلیل تجاری بودن دارای بازارهای متعددی بوده است که هم اینک از آنها تنها بازار سرپوش و حاج زمان باقی مانده و به دلیل ساخت خیابان بیهق این دو بازار از همدیگر فاصله گرفته اند.
بازار سرپوش حدود 140 متر طول و در مجموع 9 مسیر ورودی و خروجی دارد که چهار خروجی آن مربوط به خیابان اسرار است.
بازار سرپوش هم اینک 85 حجره و مغازه دارد که اغلب به کار خرید و فروش طلا و پارچه مشغول هستند. این مجموعه تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
* مصلای تاریخی سبزوار
مصلای تاریخی سبزوار یکی از زیباترین بناهای بر جای مانده از حکومت سربداران است و مردم سبزوار در این مکان که قدیمی ترین مصلای تاریخی در استان خراسان رضوی است از قدیم الایام نمازهای عید و جمعه و نیز نماز استسقاء را برگزار می کرده اند.
بنای کنونی که در ابتدای ورودی قبرستان شهر معروف به بهشت شهدا قرار دارد از ابنیه عهد صفوی با زیربنای242 متر است و فضایی در حدود یک هکتار در اطراف آن قرار دارد.
سقف 11 متری مصلی بسیار عالی و ماهرانه ساخته شده و ظرافت، مهارت و زدن ضربی جناغی آن در سایر ابنیه خراسان کمتر دیده می شود.
* مسجد پامنار
مسجد پامنار در خیابان بیهق و در مرکز شهر سبزوار واقع است و بنابر قول مشهور این مسجد به سال 266 هجری قمری در زمان خلافت المتعمد بالله عباسی و به هنگام امارت امیر احمدبن عبدالله خجستانی در خراسان بنا شده و پیش از این مسجد آدینه بیهق نیز نامیده می شده است.
این مسجد در سال 317 هجری قمری به وسیله امیر ابوالفضل بازسازی شده است. این مسجد به همت پیرزنی مومنه و نیکوکار ساخته شده و مساحت فعلی آن 934 متر مربع است.
* یخدانهای قدیمی
شرایط آب و هوایی سبزوار به دلیل کویری بودن منطقه و تابستانهای گرم مردم را نیازمند مصرف آب خنک می کرد لذا به فکر ایجاد بناهایی همچون، یخدان و آب انبار افتادند. بر این اساس سبزوار دارای چندین مجموعه یخدان از قرن ها پیش بوده که هم اکنون از کل آنها 9 یخدان بطور پراکنده در حاشیه جنوبی شهر باقیمانده که در کنار جاده کمربندی تهران مشهد واقع هستند.
ویژگی معماری یخدانها طوری است که انبارهای یخ پایین تر از سطح زمین واقع و در روی آن گنبد رفیع و ضخیمی از آجر و خشت ساخته می شد. این مجموعه متعلق به دوره قاجار در فهرست ملی ایران به ثبت رسیده است.
سبزوار در 230 کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.
7495/5132
انتهای پیام بناهای تاریخی و فرهنگی سبزوار شامل آثاری از جمله اماکن مذهبی، آرامگاههای مفاخر و مشاهیر، خانه های قدیمی، کاروانسراها، محوطه های تاریخی و باستانی است.
شخصیت های برجسته ای همچون حاج ملاهادی سبزواری، ابوالفضل بیهقی، ابوالحسن علی بن زید بیهقی، ملاحسین واعظ کاشفی، سیدعبدالاعلی موسوی سبزواری، استاد محمدتقی شریعتی و دکتر علی شریعتی از این خطه به عرصه دین و فرهنگ ایران زمین پاگذاشته اند.
سبزوار که از آن به شهر 'آیین های نستوه' یاد می کنند با بیش از هزار اثر تاریخی در حاشیه جاده اصلی تهران - مشهد قرار دارد.
* مناره خسروگرد سبزوار
مناره خسروگرد واقع در 10 کیلومتری غرب شهر سبزوار مربوط به قرن ششم هجری قمری است. این مناره آجری سال 505 هجری قمری به دستور 'تاج الدوله ابوالقاسم بن سعید' مصادف با حکومت سلجوقیان بنا شده است و یکی از قدیم ترین و بلندترین مناره های تاریخی ایران در عهد خود بوده است.
این اثر در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 77 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. ارتفاع این مناره به 38 متر می‌رسد و در بالای آن 2 رشته کتیبه کوفی و تزیینات لوزی شکل دیده می‌شود. تاریخ کتیبه به سال 505 هجری قمری است. بر اساس کاوشهای باستان شناسی مناره خسروگرد مناره تک و منفردی است که به منظور راهیابی کاروانیان بر سر راه جاده موسوم به ابریشم ساخته شده و همچون فانوس دریایی در کویر نقش راهنمای کاروانیان را بر عهده داشته است.
* مقبره حاج ملاهادی سبزواری
این آرامگاه در ضلع جنوب غربی میدان کارگر شهر سبزوار به دستور یوسف مستوفی الممالک ساخته شد. در گذشته بر روی این آرامگاه صندوق چوبی سبزرنگی قرار داشت ولی اکنون به سنگ مرمر سفید مبدل شده و تمام بنای آرامگاه آجری و مساحت زیربنای آن 370 مترمربع است. سقف گنبد و چهار ایوان آن نیز در سالهای اخیر آیینه کاری شده است.
در محوطه این مکان از نزدیکان حکیم افرادی همچون ملامحمد سبزواری فرزند ارشد وی و حاج شیخ ولی الله اسراری و تنی چند از علما و بزرگان دفن شده اند.
*آرامگاه کاشفی
از آرامگاه اسرار تا بنای یادمان ملاحسین واعظ کاشفی در خیابان شهدای سبزوار راهی نیست، بنایی که تلفیقی از معماری کهن ایرانی با اسلوب جدید است.
این آرامگاه متعلق به مولانا کمال الدین مشهور به واعظ سبزواری متوفی به سال 910 هجری قمری است. وی از فضلای نامی اواخر عهد تیموری بود و اثر معروف 'روضه الشهدا' متعلق به این شخصیت بزرگ است که در آن روضه های عاشورا و ماه محرم گردآوری شده است.
* تپه باستانی دامغانی ها
این تپه در حاشیه جاده سبزوار - مشهد و در کنار آرامستان سبزوار واقع شده و دارای قدمتی هفت هزار ساله است. کاوش های مختلفی از سوی کارشناسان سازمان میراث فرهنگی در این محل انجام شده و آثار کشف شده آن در محل موزه شهر سبزوار نگهداری می شود.
* کاروانسرای تاریخی فرامرزخان
این بنا در جبهه غربی میدان کارگر سبزوار قرار دارد و از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است که به استناد وقفنامه موجود در سال 1291 هجری قمری به دست حاج فرامرزخان سبزواری برای استفاده زوار حضرت امام رضا(ع) در کنار شاهراه خراسان ساخته شده است.
ورودی این رباط از بخش جنوبی و از طریق یک هشتی به ایوان جنوبی منتهی می شود. صحن رباط روباز بوده و علاوه بر چهار ایوان اصلی غرفه هایی نیز مشرف به صحن در آن ساخته شده است.
در انتهای غرفه ها حجره هایی تعبیه شده که در پشت اتاق شمالی، شرقی و غربی سالن های طویل برای مال بند یا طویله در نظر گرفته شده است. هم اکنون موزه های 'مردم شناسی، شهدا و وقف' سبزوار در همین مکان دایر است.
* مسجد جامع
بنای مسجد جامع سبزوار که به حدود نیمه دوم قرن هشتم هجری می رسد به دست خواجه علی موید، حاکم سربداری ساخته شده و مساحت این مسجد که در ضلع جنوبی خیابان بیهق سبزوار تقریبا رو به روی امامزاده یحیی قرار گرفته چهار هزار مترمربع شامل 2 هزار 853 مترمربع زیربنا و یک هزار و 165 مترمربع فضا و محوطه است.
این مسجد دو ایوان شمالی و جنوبی دارد که بدون تغییر اصالت خود را حفظ کرده است و ایوان جنوبی از بناهای دیگر مسجد زیباتر و مهمتر است. این ایوان با دو مناره آجری در ضلع غربی و شرقی محوطه واقع شده، ایوان شمالی نیز آجری است و 14 متر ارتفاع دارد و دو مناره کوتاه و کوچک بر بالای آن دیده می شود که از راهرو چپ و راست این ایوان برای ورود و خروج استفاده می شود.
* بقعه امامزاده یحیی بن موسی بن جعفر(ع)
امام زاده یحیی معروف ترین زیارتگاه مذهبی در سبزوار است که در مرکز شهر و در تقاطع خیابان های بیهق و اسرار قرار گرفته است. این بقعه متبرکه در قرن ششم هجری قمری ساخته شده، در آغاز بنایی ساده داشته با چهار غرفه که بعدها به آن ایوان، مناره و اتاقهایی اضافه کرده اند. داخل آن مزین به کاشیکاری، سنگ، آیینه و گچکاری است.
گنبد امامزاده 14 متر بلندی دارد و ارتفاع مناره های دوطرف 29 متر است به علاوه دو مناره کوچک نیز در دو طرف گنبد وجود دارد و همچنین در اطراف حرم عده ای از علمای ربانی سبزوار دفن شده اند.
* بقعه امامزاده شعیب بن موسی بن جعفر(ع)
در ضلع جنوبی خیابان طبرسی سبزوار بقعه متبرکه امامزاده شعیب قرار دارد. در گذشته این محل گورستان عمومی و خارج از حصار و باروی شهر بوده است. اکنون حرم این بقعه دارای چهار ایوان کوچک در چهار طرف آن است.
تمام دیواره حرم و ایوانها آیینه کاری شده و ضریح امام زاده در وسط قراردارد و این ضریح بسیار زیبا از نقره ساخته شده و ستونهای آن طلاکاری شده است. دو مناره و گلدسته به بلندی 25 متر یکی در شمال غربی و یکی در جنوب شرقی صحن این بقعه وجود دارد. بنای این مزار مربوط به عهد صفوی بوده است.
* حمام قدیمی قیصریه
قیصریه یکی از چندین حمام قدیمی موجود در سبزوار است که در راسته بازار قدیم قرار دارد. این بنا در مجاورت بناهایی چون مدرسه فخریه، سرای حقیران و محله کلاه فرنگی از چند سال پیش که عملکرد اصلی خود را از دست داد متروکه شده بود تا اینکه مالکان بنا با همکاری میراث فرهنگی سبزوار قسمتی از آن را احیا کردند. این بنای متعلق به دوره قاجار، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
* بازار سرپوش سبزوار
شهر سبزوار به دلیل تجاری بودن دارای بازارهای متعددی بوده است که هم اینک از آنها تنها بازار سرپوش و حاج زمان باقی مانده و به دلیل ساخت خیابان بیهق این دو بازار از همدیگر فاصله گرفته اند.
بازار سرپوش حدود 140 متر طول و در مجموع 9 مسیر ورودی و خروجی دارد که چهار خروجی آن مربوط به خیابان اسرار است.
بازار سرپوش هم اینک 85 حجره و مغازه دارد که اغلب به کار خرید و فروش طلا و پارچه مشغول هستند. این مجموعه تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
* مصلای تاریخی سبزوار
مصلای تاریخی سبزوار یکی از زیباترین بناهای بر جای مانده از حکومت سربداران است و مردم سبزوار در این مکان که قدیمی ترین مصلای تاریخی در استان خراسان رضوی است از قدیم الایام نمازهای عید و جمعه و نیز نماز استسقاء را برگزار می کرده اند.
بنای کنونی که در ابتدای ورودی قبرستان شهر معروف به بهشت شهدا قرار دارد از ابنیه عهد صفوی با زیربنای242 متر است و فضایی در حدود یک هکتار در اطراف آن قرار دارد.
سقف 11 متری مصلی بسیار عالی و ماهرانه ساخته شده و ظرافت، مهارت و زدن ضربی جناغی آن در سایر ابنیه خراسان کمتر دیده می شود.
* مسجد پامنار
مسجد پامنار در خیابان بیهق و در مرکز شهر سبزوار واقع است و بنابر قول مشهور این مسجد به سال 266 هجری قمری در زمان خلافت المتعمد بالله عباسی و به هنگام امارت امیر احمدبن عبدالله خجستانی در خراسان بنا شده و پیش از این مسجد آدینه بیهق نیز نامیده می شده است.
این مسجد در سال 317 هجری قمری به وسیله امیر ابوالفضل بازسازی شده است. این مسجد به همت پیرزنی مومنه و نیکوکار ساخته شده و مساحت فعلی آن 934 متر مربع است.
* یخدانهای قدیمی
شرایط آب و هوایی سبزوار به دلیل کویری بودن منطقه و تابستانهای گرم مردم را نیازمند مصرف آب خنک می کرد لذا به فکر ایجاد بناهایی همچون، یخدان و آب انبار افتادند. بر این اساس سبزوار دارای چندین مجموعه یخدان از قرن ها پیش بوده که هم اکنون از کل آنها 9 یخدان بطور پراکنده در حاشیه جنوبی شهر باقیمانده که در کنار جاده کمربندی تهران مشهد واقع هستند.
ویژگی معماری یخدانها طوری است که انبارهای یخ پایین تر از سطح زمین واقع و در روی آن گنبد رفیع و ضخیمی از آجر و خشت ساخته می شد. این مجموعه متعلق به دوره قاجار در فهرست ملی ایران به ثبت رسیده است.
سبزوار در 230 کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.
7495/5132
کپی شد
