پیش گزارش: هر چند شعر رایج در سراسر ایران هنگام پریدن از آتش قرائت جمله 'زردی من از تو، سرخی تو از من' یعنی زرد و زاری و بیماری های وجود من نصیب تو و سرخی و تراوت و سرزندگی تو یعنی آتش نصیب من بشود است، اما مردم تربت حیدریه جمله خاص خود را دارند و آن بیان این شعر کوتاه است:
'آلا بدر بلا بدر دزد و حیز از دِها بدر' یعنی معتقد بودند به این شیوه آل و شیطان، بلاها و دردها و نیز بیماری ها را از شهر یا روستای خود بیرون می کنند.
در پیوند با این موضوع پژوهشگر و محقق تاریخ محلی تربت حیدریه به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از مهم ترین کارها در شب چهارشنبه سوری در منطقه تربت حیدریه آتش افروزی در شب مزبور است که جمع آوری شاخه های خشک و برپایی آتش از تفریحات مورد علاقه جوانان در این شب بوده و هست که بر این اساس نزدیک غروب آفتاب هفت بوته آتش در کوچه یا صحن حیاط خود گذاشته و پیر و جوان برای رفع زشتی ها از روی آتش می پرند و این شعر را می خوانند.
آرزو علومی بایگی با بیان اینکه لازم است آتش تا آخر بسوزد و خاکستر شود، افزود: سپس اعضای خانواده خاکستر آن را سر چهار راه می ریزند تا باد ببرد و پس از مراسم آتش افروزی برای دفع قضا و بلا مقداری زغال (علامت سیاه بختی است) مقداری نمک به نماد شورچشمی) و یک سکه رایج کشور (نماد تنگدستی) در کوزه سفالینی ریخته و هریک از اعضای خانواده یکبار کوزه را دور سر خود می چرخاند و نفر آخر آن را به بالای پشت بام برده و به کوچه انداخته و می گوید: ' دردِ و بَلایِ خَنَه رِه رِختُم به تویِ کوچه یعنی درد و بلای خونه را ریختم به توی کوچه . '
وی گفت: برخی نیز می گویند: 'سال نو بیاید، خوب بیاید، قوم و خویشان سالم باشند' و بعضی هم 'دسته ای هیزم' را پرتاب می کنند یا یک گوی را از روی بلندی به زمین روان کرده و می گویند: 'غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا'.
این دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی با بیان اینکه وقتی مراسم کوزه شکستن تمام شد، اهل خانه دور هم جمع شده، شادی می کنند و آجیل و شیرینی می خورند، افزود: آجیل شب چهارشنبه سوری باید بی نمک باشد و شامل: 'انجیر، کشمش، خرما، توت خشک، فندق، پسته و بادام خام که غالبا پدربزرگ ها و مادربزرگ ها حین خوردن خاطرات خوش دوران کودکی خود از این شب برای فرزندان و نوه هایشان بازگو می کنند.
وی اظهار کرد: سوزاندن و دودکردن اسفند و کندر، افشاندن گلاب و مواد خوشبوکننده نیز، از دیگر آیین این شب به یاد ماندنی است.
علومی در ادامه گفت: هر چند آیینی چون ملاقه زنی که بخشی از مراسم چهارشنبه سوری است، متاسفانه امروز تقریبا کسی در این شهر اجرا نمی کند، اما حقیقت آن است که این نیز رسمی بوده که زمینه انس و الفت بچه ها و پیوندشان با بزرگترها را مضاعف می کرده است.
وی در معرفی این رسم اظهار کرد: کوچک ترها به صورت گروهی کاسه مسی یا قابله ای به دست می گرفتند و صورت خود را با پارچه ای که به آن 'چادرشب' می گفتند می پوشیدند و حین کوبیدن ملاقه مسی به کاسه، به خانه همسایه ها می رفتند و از آنان طلب عیدی می کردند و صاحب خانه از آجیل و تنقلاتی که برای شب عید مهیا کرده بودند، مقداری داخل کاسه می ریختند.
علومی افزود: فال گرفتن و پخت آش رشته نیز جزو مراسم چهارشنبه شب آخر سال است که همه دور هم می نشینند و آش پایانی سال را در آخرین چهارشنبه بعد از پریدن از روی آتش می خوردند و ضمن گرفتن فال، تفعلی به حافظ می زدند و از خداوند طلب روزگاری خوش و خرم توام با سلامتی می کنند.
شهرستان 225 هزار نفری تربت حیدریه در 150 کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد.
6121/1744
انتهای پیام 'آلا بدر بلا بدر دزد و حیز از دِها بدر' یعنی معتقد بودند به این شیوه آل و شیطان، بلاها و دردها و نیز بیماری ها را از شهر یا روستای خود بیرون می کنند.
در پیوند با این موضوع پژوهشگر و محقق تاریخ محلی تربت حیدریه به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از مهم ترین کارها در شب چهارشنبه سوری در منطقه تربت حیدریه آتش افروزی در شب مزبور است که جمع آوری شاخه های خشک و برپایی آتش از تفریحات مورد علاقه جوانان در این شب بوده و هست که بر این اساس نزدیک غروب آفتاب هفت بوته آتش در کوچه یا صحن حیاط خود گذاشته و پیر و جوان برای رفع زشتی ها از روی آتش می پرند و این شعر را می خوانند.
آرزو علومی بایگی با بیان اینکه لازم است آتش تا آخر بسوزد و خاکستر شود، افزود: سپس اعضای خانواده خاکستر آن را سر چهار راه می ریزند تا باد ببرد و پس از مراسم آتش افروزی برای دفع قضا و بلا مقداری زغال (علامت سیاه بختی است) مقداری نمک به نماد شورچشمی) و یک سکه رایج کشور (نماد تنگدستی) در کوزه سفالینی ریخته و هریک از اعضای خانواده یکبار کوزه را دور سر خود می چرخاند و نفر آخر آن را به بالای پشت بام برده و به کوچه انداخته و می گوید: ' دردِ و بَلایِ خَنَه رِه رِختُم به تویِ کوچه یعنی درد و بلای خونه را ریختم به توی کوچه . '
وی گفت: برخی نیز می گویند: 'سال نو بیاید، خوب بیاید، قوم و خویشان سالم باشند' و بعضی هم 'دسته ای هیزم' را پرتاب می کنند یا یک گوی را از روی بلندی به زمین روان کرده و می گویند: 'غم برو شادی بیا، محنت برو روزی بیا'.
این دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد تاریخ فرهنگ و تمدن ملل اسلامی با بیان اینکه وقتی مراسم کوزه شکستن تمام شد، اهل خانه دور هم جمع شده، شادی می کنند و آجیل و شیرینی می خورند، افزود: آجیل شب چهارشنبه سوری باید بی نمک باشد و شامل: 'انجیر، کشمش، خرما، توت خشک، فندق، پسته و بادام خام که غالبا پدربزرگ ها و مادربزرگ ها حین خوردن خاطرات خوش دوران کودکی خود از این شب برای فرزندان و نوه هایشان بازگو می کنند.
وی اظهار کرد: سوزاندن و دودکردن اسفند و کندر، افشاندن گلاب و مواد خوشبوکننده نیز، از دیگر آیین این شب به یاد ماندنی است.
علومی در ادامه گفت: هر چند آیینی چون ملاقه زنی که بخشی از مراسم چهارشنبه سوری است، متاسفانه امروز تقریبا کسی در این شهر اجرا نمی کند، اما حقیقت آن است که این نیز رسمی بوده که زمینه انس و الفت بچه ها و پیوندشان با بزرگترها را مضاعف می کرده است.
وی در معرفی این رسم اظهار کرد: کوچک ترها به صورت گروهی کاسه مسی یا قابله ای به دست می گرفتند و صورت خود را با پارچه ای که به آن 'چادرشب' می گفتند می پوشیدند و حین کوبیدن ملاقه مسی به کاسه، به خانه همسایه ها می رفتند و از آنان طلب عیدی می کردند و صاحب خانه از آجیل و تنقلاتی که برای شب عید مهیا کرده بودند، مقداری داخل کاسه می ریختند.
علومی افزود: فال گرفتن و پخت آش رشته نیز جزو مراسم چهارشنبه شب آخر سال است که همه دور هم می نشینند و آش پایانی سال را در آخرین چهارشنبه بعد از پریدن از روی آتش می خوردند و ضمن گرفتن فال، تفعلی به حافظ می زدند و از خداوند طلب روزگاری خوش و خرم توام با سلامتی می کنند.
شهرستان 225 هزار نفری تربت حیدریه در 150 کیلومتری جنوب غربی مشهد قرار دارد.
6121/1744
کپی شد
