میراث فرهنگی اساسا به آثار برجای مانده از گذشتگان گفته می‌شود که دارای ارزش فرهنگی، تاریخی و هویتی باشد؛ این آثار شامل آثار ملموس از جمله بناها، محوطه ها و اشیای باستانی و نیز آثار ناملموس شامل آداب، عادات، فرهنگ و رسوم هر منطقه می شود.
تمدن بشری مجموعه ای از دستاوردهای مادی و معنوی است که هیچ یک بی دیگری تولید و ایجاد نشده است و میراث فرهنگی ناملموس یا میراث معنوی بخشی از دستاوردهای تمدن بشری است که با هویت و فرهنگ پیوندی مستقیم دارد.
در حقیقت آداب و رسوم یک جامعه، شیوه زندگی و رفتار آنان در فضای فرهنگی خاص و نیز فرهنگ شفاهی مردم هر خطه و منطقه است.
توجه، شناسایی و ثبت آثار ناملموس چند سالی است که در سازمان میراث فرهنگی مورد توجه قرار گرفته که البته هنوز آنگونه که باید و شاید به جایگاه مطلوب ثبت در این زمینه نرسیده ایم و هنوز صدها اثر ناملموس ارزشمند وجود دارد که در معرض فراموشی و از یاد رفتن هستند.
* ثبت میراث ناملموس ضرورت ماندگاری فرهنگ
کارشناس مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: ثبت آثار ملموس و ناملموس در کنار یکدیگر اکنون در استان در اولویت و مورد توجه است و در هر 2 بخش ده ها پرونده به منظور پیشنهاد برای ثبت ملی در حال بررسی، مطالعه و در دستور کار است.
فرامرز صابر مقدم اظهار کرد: در حوزه آثار ناملموس بخشی از تاریخ شفاهی، آداب و رسوم و بخش هایی از فرهنگ شامل رسوم، موسیقی و هنر در حال پیگیری برای ثبت ملی است که یکی از مهمترین آنها، پرونده ثبت نان های محلی استان است که به فراخور آن در هر شهرستان اطلاعات مربوط جمع آوری شده است.
وی گفت: عناصر فرهنگی، آیین و رسومی هستند که بیش از هر چیز از درون، نیت و عمق فرهنگ یک قوم و ملیت خبر می دهند و آشنایی با آنها می تواند شناخت بسیار خوب و مطلوبی به افراد بدهد.
وی اظهار کرد: ثبت ملی آثار ناملموس می تواند موجب آشنایی بیشتر، ماندگاری و معرفی هرچه بیشتر و بهتر فرهنگ هر منطقه شود. بنابر این یکی از سیاست های مهم میراث فرهنگی، ثبت آثار ناملموس در فهرست آثار ملی است.
* عدم حمایت، مبدل میراث ناملموس به آثاری منجمد و متعلق به گذشته
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه میراث ناملموس یک واژه بین المللی است و شامل گنجینه‌ای از دانش و مهارتها، ارزش های اجتماعی، آداب و رسوم، آیین ها و تجلیات زندگی است که احساسات خاصی را در وجود ما ایجاد می‌کند، تاکید کرد: این توانایی میراث ناملموس است که موضوعات معنوی را در جوامع مختلف از نسلی به نسل دیگر منتقل می کند.
محمدرحیم رهنما با بیان اینکه میراث ناملموس نظیر فرهنگ به طور کلی در حال تغییر و پویایی مداوم است و هر نسل جدیدی به آن غنا می بخشد، اظهار کرد: بسیاری از مظاهر و جلوه‌های این میراث در معرض تهدید و یا جهانی شدن قرار دارد.
وی تصریح کرد: فعالیت حفاظتی از میراث ناملموس باید همیشه توسط همان جوامع، گروه‌ها و افرادی صورت گیرد که دارای این مواریث هستند به طوری که برای زنده نگه داشتن میراث ناملموس باید همیشه این میراث همراه با فرهنگ در درون جوامع منتقل شده و نسل به نسل آموخته شود.
وی گفت: اگر این میراث مورد حمایت قرار نگیرد برای همیشه نابود خواهد شد و یا به عنوان اثری منجمد که تنها به گذشته تعلق داشته تبدیل خواهد شد کما اینکه در این میراث حفاظت از دانش و مهارت و محتوای اثر بیشتر از خود اثر اهمیت دارد به طوری که به عنوان بخش فعال از زندگی نسل کنونی باقی بماند تا بتواند به نسل آینده منتقل شود.
این مسئول اظهار کرد: نخستین گام برای حفاظت از میراث ناملموس شامل شناسایی، مستندسازی، پژوهش، نگهداری، ترویج، ارتقاء یا انتقال میراث به ویژه از طریق آموزش رسمی و غیررسمی و همچنین احیای مجدد جنبه های مختلف آن است.
وی با اشاره به گستردگی استان و تلاش برای شناسایی میراث ناملموس مناطق مختلف، افزود: رسانه‌های ارتباط جمعی نقش مهمی در معرفی و احیای حوزه های میراث ناملموس از طریق ارتقای آگاهی عمومی دارند تا این آثار در میان مردم عمومیت یافته و همچنین باعث شناخت بیشتر و مؤثر آنها نسبت به موضوعات میراث ناملموس شوند.
* ثبت 82 اثر ناملموس خراسان رضوی در فهرست ملی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه حفظ میراث معنوی بسیار دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادی است، گفت: تاکنون 83 اثر ناملموس استان خراسان رضوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
وی از جمله این آثار به ثبت رسم های آیینی چشمارو و 'تنگلو سوری' سبزوار و نیشابور، حیدری حیدار خلیل آباد، عزاداری دسته بنی اسد خلیل آباد، کف زنی بایگ تربت حیدریه، شبیه خوانی شهر کندر خلیل آباد و هنر ساخت علم نیشابوری اشاره کرد.
وی توجه به میراث معنوی را از این نظر که می تواند در مقابل یکسان سازی فرهنگی در جهان مقاومت کند، مهم دانست و تاکید کرد: با حمایت از فرهنگ‌های گوناگون و توجه به آنها در مناطق و شهرستانهای مختلف می توان در مقابل یکسان سازی فرهنگی ایستادگی و از هویت فرهنگی، بومی، قومی و منطقه و در نهایت هویت ملی حفاظت کرد.
رهنما اظهار کرد: بیش از 10هزار اثر، بنا و محوطه تاریخی قابل شناسایی و بررسی در استان خراسان رضوی وجود دارد که تاکنون یک هزار و 545 اثر از این تعداد در فهرست میراث ملی، مادی و معنوی (ملموس و ناملموس) ثبت شده است.
وی با بیان اینکه علاوه بر وجود هنرها و آیین های فراوان برای ثبت به عنوان میراث ناملموس در فهرست آثار ملی، استان خراسان رضوی هنرها و میراث ناملموسی دارد که قابلیت ثبت در فهرست جهانی و معرفی به تمام جهانیان را نیز دارد.
رهنما افزود: از آن جمله ثبت فن و هنر فیروزه تراشی است که پیشنهاد ثبت آن در فهرست میراث ناملموس جهانی به شورای سیاست گذاری ثبت جهانی ارائه شده و موافقیت اولیه در این زمینه صورت گرفته است.
وی گفت: شهرهای نیشابور، فیروزه و مشهد از گذشته محل تراش و عرضه سنگ فیروزه بوده و تراش آن در ایران مرغوب ترین نوع تراش در دنیا است و بسیاری در این دیار فیروزه تراشی را نسل به نسل به یکدیگر آموخته اند و این پیشه را کسب خانوادگی خود می دانند.
گزارشگر: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی
7496/5132
انتهای پیام تمدن بشری مجموعه ای از دستاوردهای مادی و معنوی است که هیچ یک بی دیگری تولید و ایجاد نشده است و میراث فرهنگی ناملموس یا میراث معنوی بخشی از دستاوردهای تمدن بشری است که با هویت و فرهنگ پیوندی مستقیم دارد.
در حقیقت آداب و رسوم یک جامعه، شیوه زندگی و رفتار آنان در فضای فرهنگی خاص و نیز فرهنگ شفاهی مردم هر خطه و منطقه است.
توجه، شناسایی و ثبت آثار ناملموس چند سالی است که در سازمان میراث فرهنگی مورد توجه قرار گرفته که البته هنوز آنگونه که باید و شاید به جایگاه مطلوب ثبت در این زمینه نرسیده ایم و هنوز صدها اثر ناملموس ارزشمند وجود دارد که در معرض فراموشی و از یاد رفتن هستند.
* ثبت میراث ناملموس ضرورت ماندگاری فرهنگ
کارشناس مسئول ثبت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: ثبت آثار ملموس و ناملموس در کنار یکدیگر اکنون در استان در اولویت و مورد توجه است و در هر 2 بخش ده ها پرونده به منظور پیشنهاد برای ثبت ملی در حال بررسی، مطالعه و در دستور کار است.
فرامرز صابر مقدم اظهار کرد: در حوزه آثار ناملموس بخشی از تاریخ شفاهی، آداب و رسوم و بخش هایی از فرهنگ شامل رسوم، موسیقی و هنر در حال پیگیری برای ثبت ملی است که یکی از مهمترین آنها، پرونده ثبت نان های محلی استان است که به فراخور آن در هر شهرستان اطلاعات مربوط جمع آوری شده است.
وی گفت: عناصر فرهنگی، آیین و رسومی هستند که بیش از هر چیز از درون، نیت و عمق فرهنگ یک قوم و ملیت خبر می دهند و آشنایی با آنها می تواند شناخت بسیار خوب و مطلوبی به افراد بدهد.
وی اظهار کرد: ثبت ملی آثار ناملموس می تواند موجب آشنایی بیشتر، ماندگاری و معرفی هرچه بیشتر و بهتر فرهنگ هر منطقه شود. بنابر این یکی از سیاست های مهم میراث فرهنگی، ثبت آثار ناملموس در فهرست آثار ملی است.
* عدم حمایت، مبدل میراث ناملموس به آثاری منجمد و متعلق به گذشته
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه میراث ناملموس یک واژه بین المللی است و شامل گنجینه‌ای از دانش و مهارتها، ارزش های اجتماعی، آداب و رسوم، آیین ها و تجلیات زندگی است که احساسات خاصی را در وجود ما ایجاد می‌کند، تاکید کرد: این توانایی میراث ناملموس است که موضوعات معنوی را در جوامع مختلف از نسلی به نسل دیگر منتقل می کند.
محمدرحیم رهنما با بیان اینکه میراث ناملموس نظیر فرهنگ به طور کلی در حال تغییر و پویایی مداوم است و هر نسل جدیدی به آن غنا می بخشد، اظهار کرد: بسیاری از مظاهر و جلوه‌های این میراث در معرض تهدید و یا جهانی شدن قرار دارد.
وی تصریح کرد: فعالیت حفاظتی از میراث ناملموس باید همیشه توسط همان جوامع، گروه‌ها و افرادی صورت گیرد که دارای این مواریث هستند به طوری که برای زنده نگه داشتن میراث ناملموس باید همیشه این میراث همراه با فرهنگ در درون جوامع منتقل شده و نسل به نسل آموخته شود.
وی گفت: اگر این میراث مورد حمایت قرار نگیرد برای همیشه نابود خواهد شد و یا به عنوان اثری منجمد که تنها به گذشته تعلق داشته تبدیل خواهد شد کما اینکه در این میراث حفاظت از دانش و مهارت و محتوای اثر بیشتر از خود اثر اهمیت دارد به طوری که به عنوان بخش فعال از زندگی نسل کنونی باقی بماند تا بتواند به نسل آینده منتقل شود.
این مسئول اظهار کرد: نخستین گام برای حفاظت از میراث ناملموس شامل شناسایی، مستندسازی، پژوهش، نگهداری، ترویج، ارتقاء یا انتقال میراث به ویژه از طریق آموزش رسمی و غیررسمی و همچنین احیای مجدد جنبه های مختلف آن است.
وی با اشاره به گستردگی استان و تلاش برای شناسایی میراث ناملموس مناطق مختلف، افزود: رسانه‌های ارتباط جمعی نقش مهمی در معرفی و احیای حوزه های میراث ناملموس از طریق ارتقای آگاهی عمومی دارند تا این آثار در میان مردم عمومیت یافته و همچنین باعث شناخت بیشتر و مؤثر آنها نسبت به موضوعات میراث ناملموس شوند.
* ثبت 82 اثر ناملموس خراسان رضوی در فهرست ملی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با بیان اینکه حفظ میراث معنوی بسیار دشوارتر از حفظ میراث فرهنگی مادی است، گفت: تاکنون 83 اثر ناملموس استان خراسان رضوی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
وی از جمله این آثار به ثبت رسم های آیینی چشمارو و 'تنگلو سوری' سبزوار و نیشابور، حیدری حیدار خلیل آباد، عزاداری دسته بنی اسد خلیل آباد، کف زنی بایگ تربت حیدریه، شبیه خوانی شهر کندر خلیل آباد و هنر ساخت علم نیشابوری اشاره کرد.
وی توجه به میراث معنوی را از این نظر که می تواند در مقابل یکسان سازی فرهنگی در جهان مقاومت کند، مهم دانست و تاکید کرد: با حمایت از فرهنگ‌های گوناگون و توجه به آنها در مناطق و شهرستانهای مختلف می توان در مقابل یکسان سازی فرهنگی ایستادگی و از هویت فرهنگی، بومی، قومی و منطقه و در نهایت هویت ملی حفاظت کرد.
رهنما اظهار کرد: بیش از 10هزار اثر، بنا و محوطه تاریخی قابل شناسایی و بررسی در استان خراسان رضوی وجود دارد که تاکنون یک هزار و 545 اثر از این تعداد در فهرست میراث ملی، مادی و معنوی (ملموس و ناملموس) ثبت شده است.
وی با بیان اینکه علاوه بر وجود هنرها و آیین های فراوان برای ثبت به عنوان میراث ناملموس در فهرست آثار ملی، استان خراسان رضوی هنرها و میراث ناملموسی دارد که قابلیت ثبت در فهرست جهانی و معرفی به تمام جهانیان را نیز دارد.
رهنما افزود: از آن جمله ثبت فن و هنر فیروزه تراشی است که پیشنهاد ثبت آن در فهرست میراث ناملموس جهانی به شورای سیاست گذاری ثبت جهانی ارائه شده و موافقیت اولیه در این زمینه صورت گرفته است.
وی گفت: شهرهای نیشابور، فیروزه و مشهد از گذشته محل تراش و عرضه سنگ فیروزه بوده و تراش آن در ایران مرغوب ترین نوع تراش در دنیا است و بسیاری در این دیار فیروزه تراشی را نسل به نسل به یکدیگر آموخته اند و این پیشه را کسب خانوادگی خود می دانند.
گزارشگر: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی
7496/5132
کپی شد
