راه اندازی کارخانه ای که عنوان بزرگترین واحد تولیدی و فرآوری زیتون کشور را دارد، در سرزمینی که حتی یک باغ زیتون هم ندارد از دیگر ویژگی های مهم اقدام این کارآفرین است.
*شکل گیری فکر اولیه
مدیر این واحد تولیدی که آن را الگویی از اقتصاد مقاومتی می داند در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: این شرکت با الگو گیری از بزرگترین شرکت تولید روغن و فرآورده های روغنی اسپانیا بنا شده که یک ایرانی به نام آقای مظاهری آن را مدیریت می کند که بزرگترین تولید کننده روغن زیتون دنیاست.
علیرضا نبی افزود: اقای مظاهری علاقه خاصی به امام رضا(ع) داشت و من هم که توفیق خدمت در آن آستان قدس را داشتم با او آشنا و سپس دوست شدم تا حدی که سهمیه غذای حرم خود را نمی خوردم و به ایشان می دادم.
وی گفت: ایشان روزی به من گفت که همه دنیا را گشته ام و کارم را هم کرده ام و مزارع زیتونم به حدی گسترده شده که باید با هلی کوپتر بازدید شود و در چنین موقعیتی می خواهم برای وطنم یک کاری کنم و از من نظر خواهی کرد.
نبی افزود: به ایشان گفتم که من هم می خواهم کاری برای بچه های آسیب دیده بکنم و از طرفی هیچ چیزی از زیتون هم بلد نیستم و اصلا زیتون نمی خورم اما اگر مرا کمک کنی می توانیم این دو ایده را با هم همراه کنیم.
وی گفت:از ایشان خواستم که مرا کمک کند و این دو تفکر را با هم همراه نماید که ایشان هم موافقت کرد و واحد تولید و فرآوری زیتون در مشهد راه اندازی شد که پراز شگفتی است.
* استفاده از نیروی کار دارای سوء سابقه
در این واحد تولیدی از 400 نفر به عنوان نیروی کار استفاده می شود که در سطوح مختلف آسیب دیده اجتماعی اند.
مدیر این واحد تولیدی در این خصوص گفت:فرزندانی هستند که در خانواده های نابسامان به دنیا می آیند و وضعیت چنان بر ایشان دشوار می شود که دیگر احساس امنیت نمی کنند و از خانه فراری می شوند که نمونه هایی از این افراد آسیب دیده در این کارخانه به کار گرفته شده اند.
نبی افزود: دختری که در عمل خانواده ای ندارد و از طرفی بالای 18 سال سن دارد و نمی توان از کمیته امداد و بهزیستی برایش کمک گرفت ، باید آموزش ببیند و مشغول به کار شود، تا زندگی خود را اداره نماید.
وی گفت: ما از این افراد بین سه تا چهار سال حمایت می کنیم و بعد خودشان راه می افتند و پرواز می کنند یعنی یا ازدواج می کنند یا کارشان را همین جا یا جایی دیگر ادامه می دهند.
او افزود: گروه دیگری که در کارخانه ما کار می کنند گروه بانوان خود سرپرست و یا سرپرست خانواده اند که شوهرانشان یک مشکلی دارند مثلا در کمپ ترک اعتیاد بستری اند، زندانی اند و یا ضایعه ای جسمی مثل قطع نخاع دارند که قادر به کار و فعالیت نیستند.
او افزود: این کارخانه بخش های مختلفی مثل قسمت پاک کردن زیتون یا سبزی دارد که بانوان می توانند در آن کار کنند و بعد از این که به خانه می روند هم به آنها سبزی و زیتون می دهیم که پاک یا بی هسته کنند.
وی گفت: گروه سوم کسانی که به ما مراجعه می کنند مرتکبان جرایم غیر عمدند که بیشتر مردان را تشکیل می دهند یعنی کسانی که چک برگشتی دارند، مهریه همسرشان را نتوانسته اند بپردازند، یا در حالی که بیمه شخص ثالث نداشته اند تصادف کرده اند و سوء پیشینه دار شده اند و در جامعه به این گونه افراد حتی مجوز کسب و کار یا پروانه یک سوپر مارکت هم نمی دهند.
نبی افزود: 400 نفر از این افراد در سه شرکت شهرک صنعتی توس مشهد، مینودشت و شرکت توزیع و پخش محصولات فعالیت دارند.
او در خصوص مزیت استفاده از این نیروها گفت:اینها کسانی هستند که به قول معروف کشتی هایشان را آتش زده اند و حالا پای کار آمده اند بنابر این مقاوم ترند، بیشتر کار می کنند، صبرشان خیلی بیشتر از نیروهای عادی است و در تحمل سختی ها و کمبودها از جمله دیر شدن پرداخت حقوق، تحملشان خیلی بالاتر است چون تجربه بالایی در مباره با مشکلات دارند و در ضمن آدمهای بسیار خلاقی هم هستند و با این اوصاف یک نیروی آسیب دیده در مقایسه با یک نیروی عادی بسیار بیشتر برای ما کار می کند.
* سه کارخانه در یک کارخانه
مدیر این واحد تولیدی گفت:واحد تولیدی ما در شهرک صنعتی توس مشهد در واقع سه واحد تولیدی یا سه کارخانه در یک کارخانه است که بر اساس تفکر آقای مظاهری که یک ایرانی موفق در اسپانیاست و عین مدل کارخانه او در مقیاس کوچک ساخته شده است.
نبی افزود: در شرایطی که ما در خراسان رضوی یک باغ زیتون هم نداریم که به پشتوانه اش بتوانیم کارمان را ادامه دهیم باید 400 تن زیتون را در زیر زمین به عنوان منبع استراتژیک ذخیره نماییم تا اگر دو ماه به ما زیتون نرسد، بتوانیم از این منبع استفاده کنیم.
او افزود:فکر کردیم که برای احداث یک کارخانه خیلی از هزینه ها مثل خرید انشعابات آب و برق انجام می شود که اگر بتوان به زیر سطح کارخانه رفت یا کارخانه را به صورت عمودی گسترش داد سه کارخانه را با همان هزینه انشعابات در اختیار خواهیم داشت.
وی گفت:در ادامه این فکر، زیر زمین این کارخانه بلوک بندی و منابع 10 هزار لیتری تعبیه و در این بلوکها قرار داده شده است و دور منابع هم ماسه بادی ریخته شده است چرا که اگر نور و حرارت و سرمای مستقیم به زیتون نخورد تا سه سال ماندگار است.
نبی افزود:از طرف دیگر ارتفاع سوله کارخانه، به اندازه دو طبقه ساخته شده است یعنی در ابتدای ساخت کارخانه تخفیفی از سوله ساز گرفته و بر ارتفاع سقف کارخانه افزوده شد و الان آمادگی داریم که یک طبقه کامل دیگر را در صورتی که پایه هایش گذاشته شود، بنا کنیم یعنی الان سه کارخانه در یک کارخانه داریم.
*ایده کاشت زیتون در مشهد
مدیر این واحد تولیدی گفت:این که در خراسان رضوی یک باغ زیتون هم وجود ندارد که واحد تولیدی ما به پشتوانه آن بتواند کارش را ادامه دهد به خاطر شرایط آب و هوایی نیست چون می توان این محصول را در مشهد هم کاشت اما تاکنون به جای آن درخت کاج کاشته اند.
نبی افزود:اگر از منطقه کشف رود مشهد بازدیدی کرده باشید می دانید که آن جا هم محل ارتکاب خیلی از جرایم شده بود و هم متصرفان به شکل غیر قانونی، حریم رودخانه را متصرف شده بودند تا این که قوه قضائیه وارد عمل شد و اراضی تصرف شده را پس گرفت.
وی گفت:الان پیشنهاد کرده ایم که به مجموعه ما اجازه دهند که این زمین ها را به پلاکهای دو هکتاری تقسیم کنیم و دو کارشناس کشاورزی که دانش آموخته شده اند هم در اختیارمان قرار دهند تا زیتون بکارند.
او افزود:از آن طرف ما هم تعهد کردیم که پشتیبان آنها می شویم و کمکشان می کنیم تا زیتون بکارند و تا 10 سال هم محصولشان را می خریم.
وی گفت:طبق تحقیقات، خاک خراسان رضوی با خاک جزیره کرک یونان از لحاظ غنی بودن برای زیتون کاملا مشابه است، آب ما هم شور است و آب درخت زیتون هم باید شور باشد چون خود آوندهای این گیاه تصفیه کننده آب دارد.
او افزود: بهره دیگری که از این ایده می توان برد آن است که 50 سانتی متر در 50 سانتی متر خاک دور درخت زیتون برای کود گیاهان آپارتمانی استفاده می شود.
*بومی سازی دانش فنی
مدیر این واحد تولیدی گفت: قطعات، ماشین آلات، لوازم و دانش فنی مورد نیاز این کارخانه وارداتی است، اما همین بچه های زندان با مهندسی معکوس، طراح ماشین آلات شده اند به گونه ای که الان از خارج از کشور کاتالوگ می فرستند و ما اینجا بومی کرده و می سازیم.
نبی افزود:نمونه این ماشین آلات یک دستگاه سانتریفیوژ است که سه درصد زیتون انتهای هسته ها را جدا می کند تا برای تحصیل آرد زیتون مصرف شود که این دستگاه توانست هزینه سرمایه گذاری شده برای تولیدش را در عرض 45 روز بازگرداند.
وی گفت:این دستگاه با سرعت بالا شروع به چرخیدن می کند و هسته ها به هم مالش می خورند و زیتون چسبیده به ته هسته ها از دستگاه به عنوان خمیر زیتون بیرون می آید که از این خمیر می توان در فرآورده های لبنی به عنوان ماست زیتون مصرف کرد همچنین محصول دیگری هم از این خمیر ساخته می شود با نام 'دلال' زیتون که در سس قرمه سبزی و سس ماکارونی استفاده می شود.
*محصولات جدید از زیتون
مدیر این واحد تولیدی گفت:علاوه بر تولید خمیر زیتون و دلال زیتون، در این کارخانه از قسمتهای دیگر این گیاه که در ایران دور ریخته می شود استفاده می گردد.
نبی افزود:به طور مثال یکی از این محصولات، عرق برگ زیتون است که کاهنده قند خون، معالج درد عصبی و رفع سردرد است چون آکسونها یا رشته های عصبی مغز را تقویت می کند و پیام ها درست به مغز می رود.
وی گفت: ابن سینا در کتاب قانون عرق برگ زیتون را درمان کننده نارسایی کبدی از جمله کبد چرب، ضد تب و قابض معرفی می کند.
او با بیان این که عرق برگ زیتون مزه زیتون می دهد افزود: 40 روز خوردن این عرق برای زدودن چربی از کبد مفید است، بلغم را از بین می برد، خون را صاف می کند و مدر هم هست، ضمن آن که چون فنل ( Phenol ) هم دارد برای خانم ها ضد باکتری و قارچ هم هست و مثل انسولین برای بدن عمل می کند.
وی گفت:ترشی لیته ما هم که با پوره زیتون ساخته می شود متفاوت و بسیار خوشمزه است چون روغن زیتون دارد که از پوره زیتونی که در آن ریخته شده حاصل شده است.
او افزود: در این واحد تولیدی با زیتون، ژله زیتون و با آرد هسته اش هم شیرینی خانگی درست می شود و بچه های ما اینها را به سوپرهای بالای شهر می دهند و فروشنده ها هم چون داستان بچه های ما را می دانند حمایت می کنند و با خرید اینها از اشتغال و سلامت جامعه پشتیبانی می شود.
وی گفت:محصول دیگر ما ترشک زیتون است که به جای آلوچه و زغال اخته قابل استفاده است و سرشار از زیتون و روغن زیتون است.
*صادرات زیتون از افغانستان تا آمریکا
این صنعتگر غذایی گفت:زیتون خام و غیر کنسروی تولیدی ما که پخت نشده و داخل آب جوش هم نرفته است هم اکنون به افغانستان صادر می شود و خیلی آنجا مشتری دارد چون زیتون خوشمزه ای است و یک سال هم ماندگاری دارد.
نبی افزود: الان اگر به هرات و کابل بروید و نام تجاری محصول ما را به زبان بیاورید می شناسند که ناشی از حضور شرکت ما در نمایشگاه توانمندی جمهوری اسلامی ایران بود.
او افزود: شرکت ما همچنین تنها صادر کننده زیتون پرورده به آمریکاست و محصول ما به هاوایی آمریکا ارسال می شود که تا اولین قاره شش هزار کیلومتر فاصله دارد.
وی گفت:ما زیتون پرورده تولیدی خود را را در بشکه های 120 کیلوگرمی می ریزیم و به هاوایی می فرستیم و با یک کارخانه هم قرارداد بسته ایم که آنجا برای ما بسته بندی شان می کند و یک ایرانی هم کار توزیعش را عهده دار شده است.
* کارآفرینی برای افرادی در خارج از کارخانه
این صنعتگر غذایی گفت: کسانی که شوهرشان زندان یا جای دیگری هستند هم برای ما ترشی می سازند و تحویل ما می دهند و ما بسته بندی می کنیم و به این ترتیب حدود 300 خانه برای ما ترشی می سازند.
نبی افزود:این ترشی چون واقعا خانگی است هر کسی که می خورد احساس خوبی می کند و ما به جای این که در کارخانه هزینه کنیم به شکل کیلویی از آنها می خریم مثلا 600 کیلوگرم در ماه از آنها تحویل می گیریم و پولش را پرداخت می کنیم.
وی گفت: در 100 خانه شهر مشهد هم برای ما کیف می سازند که وقتی کسی برای بازدید به کارخانه ما می آید چند محصول داخل این کیفها می گذاریم و تقدیمشان می کنیم.
او افزود:به طور مثال یکی از آنها خانمی است که یک چرخ خیاطی یک میلیون و 200 هزار تومانی دارد و هشت فرزند دارد و شوهرش اعدامی است و منتظر نوبت است تا اعدام شود و این خانم با هشت فرزند از طریق ساختن این کیفها روزگار می گذرانند.
وی گفت:کار دیگری که با این کیفها می کنیم این است که هر نهادی که می خواهد به کارکنانش روغن یا رب یا هر کالای دیگری بدهد از آنها می خواهیم که این محصولات را در داخل کیفهای ما به آنها ارائه دهند.
او افزود: کارخانه ما هفت محصول رستورانی از جمله ترشی را تولید می کند که در شناساندن کارخانه مان از این رستورانی ها استفاده می کنیم و آنها را داخل این کیفها ارائه می دهیم یعنی در عمل، یک اقدام تبلیغاتی است که پولش را هم دریافت می کنیم.
وی گفت:بدین ترتیب با کسانی که در این کارخانه کار می کنند 700 خانه تحت پوشش ما هستند که با بچه های شاغل اینجا حدود چهار هزار نفر می شوند.
او افزود:کار دیگری که بچه های ما انجام می دهند این است که تامین غذای مهمانی ها را از صفر تا صد به شکل زیتونی تضمین می کنند واز ژله تا خورشت زیتون، از برنج با پوره زیتون تا استامبولی با زیتون درست می کنند و ترابری ما هم گرم و داغ این غذاها را در منزل تحویل سفارش دهنده می دهد.
*استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور
مدیر این واحد تولیدی گفت:موفق شده ایم 150 ایرانی خارج از کشور را از کامبوج، ویتنام، اندونزی، مالزی، روسیه سفید، تا هاوایی و کالیفرنیا در آمریکا ، کانادا و استرالیا در قالب یک شبکه تلگرامی به هم پیوند بزنیم تا از این واحد و کارکنانمان حمایت کنند.
نبی افزود: هر کدام از این ایرانی ها حامی یک یا چند نفر از کارکنان ما شده است به طور مثال اگر بچه ای از کارکنان ما مریض شود یا فردی رهن خانه اش دچار مشکل شود آن ایرانی خارج از کشور مثل بابا لنگ دراز( حامی یک یتیم دریک داستان ) اینها عمل می کند.
وی گفت:این ایرانی ها وقتی به کشور می آیند از مجموعه ما بازدید می کنند و چون تاجران قوی و موفقی در خارج از کشور هستند کاملا به روز ما را رصد و خودشان مسائل مالی را با مدیر مالی کارخانه چک و به من اعلام می کنند که مثلا در فلان مرحله دارید خلاف می روید و به داخل خط بیائید و گویی یک شبکه بین المللی از ما حمایت می کند.
*ابداع روش شیرین سازی زیتون با آب دریا
این کارآفرین گفت:در واحد تحقیق و توسعه این واحد تولیدی، خانم مهندسی به نام مصطفوی مشکل آب مجموعه را حل کرد یعنی کارخانه مینودشت ما در 24 ساعت، 600 هزار لیتر آب مصرف می کند که از آب شرب شهر مینودشت گرفته می شود و پس از این که به این آب، نمک زده می شود زیتون را با آن شیرین می کنیم.
وی افزود: نیروی مهندس ما این مشکل را از طریق شیرین سازی زیتون با آب دریا که برای اولین بار در دنیا صورت گرفت حل کرد چون خود آب دریا 2.5 درصد نمک دارد و ما الان از بندر گز فقط آب برای کارخانه می آوریم و دیگر پول آب نمی دهیم.
او گفت:با این که برای خانم مهندس مصطفوی ما از دانشگاههای منچستر انگلستان و ازمیر ترکیه ای میل زدند و دعوت به همکاری کردند قبول نکرد و به آنها گفت من مال وطنم هستم، این وطن مالیات داد من درس خواندم حالا من باید برایش کار کنم.
*مشکلات
هر فرد که از دور، دستی بر آتش تولید در این سامان داشته باشد می داند که کاری بس دشوار است و علاوه بر سرمایه، نیروی کار و دانش به عشق نیازمند است و اگر نه انبوه مشکلات در این دیار چنان است که هر تن بی عشقی را به زانو در می آورد.
مدیر این واحد تولیدی در خصوص یکی از مشکلات خود و واحدش گفت:بانکها بیشتر از سایر واحدها از ما کارمزد می گیرند همچنین وثیقه ای که من برای دریافت شش میلیارد ریال نزد بانک گذاشته ام 70میلیارد ریال قیمت دارد چرا که می گویند ریسک و آسیب پذیری کار تو بالاست چون از نیروهایی استفاده می کنی که آسیب دیده اند و احتمال وقوع اتفاق، بیشتر است لذا بانکها تمایلی به ارتباط کاری و شراکتی با ما ندارند.
نبی افزود: بانکها به من می گویند تو باید از یک خیریه کمک بگیری و ما خودمان را وارد این بازی ها نمی کنیم و بانکها مسئول اشتغال آسیب دیده ها در استان خراسان رضوی نیستند.
وی گفت:گاهی نیز مشکلات از خود ماست یعنی دچار خود تحریمی هستیم مثلا اداره نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت می گوید شما نمی توانید ترشک تولید کنید چون همه اش زیتون، پوره زیتون، روغن زیتون و رب انار است و وقتی می گوئیم این که برای بچه ها عالی است می گویند شما صنایع کنسروی هستید و برای تولید ترشک باید صنعتی دیگر و سوله ای دیگری احداث کنید و همین طور هم برای تولید عرق برگ زیتون.
او افزود:از آن طرف اقتصاد ما به اقتصاد کل کشور گره خورده و حال درآمدی کشور خوب نیست و با توجه به این که ما کالای لوکس تولید می کنیم بیشترین ضربه را کالاهایی مثل کالاهای ما می خورد که مخاطب کمتری در جامعه دارد.
وی گفت: گاه نیز قوانین اجازه صادرات را به ما نمی دهند یعنی درخواست مجوز کرده ایم اما نمی دهند مثلا 15 تن سفارش برای صادارت گرفته ام که معادل هزار نفر ساعت کاری است اما قبول نمی کنند.
او افزود: برای کارخانه ای که از ابتدا تا کنون 1800 نیروی آسیب داده را تحویل گرفته و پاک و دارای مهارت تحویل جامعه داده است سخت است که مثلا به یک باره 38 نیرویی را که شش سال پاک بوده اند و کار کرده اند و هیچ خطایی مرتکب نشده اند را تعدیل کند.
وی گفت:به این مسئولان می گویم شما را به خدا حیفتان نمی آید؟ مجوز بدهید تا صادرات کنم و اشتغال در این واحد رونق بگیرد اما می گویند، نمی شود، فرمولش را به یک کارخانه دیگر بده تا برایت تولید کنند خوب آخر به کسی دیگر بدهم که او برای من تولید نمی کند.
نبی افزود:با وجود همه این مشکلات به گفته دفتر زیتون وزارت جهاد کشاورزی این واحد تولیدی بزرگترین واحد تولید و فرآوری زیتون کشور است که سالانه دو هزار تن زیتون دریافت می کند در حالی که واحد بعد ما 800 تن زیتون دریافت می کن و کیفیت کار ما به حدی است که در اجلاس سران کشورهای اسلامی از آن استفاده شده است.
*دیدگاه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی
معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم گفت:این شرکت، دارای پروانه بهره برداری زیتون شور و ترشی و شوری از سازمان است و با توجه به این که این شرکت در شمال کشور هم واحد تولیدی دارد احتمالا مطالب مطرح شده مدیر آن مربوط به سازمان صنعت و معدن استانی دیگر است.
ابراهیم ناصری افزود:تولید عرق برگ زیتون و ترشمک توسط این شرکت از این سازمان مجوز نداشته و این شرکت تقاضایی هم برای اضافه کردن محصولات مذکور از این شرکت دریافت نکرده است اما اداره نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم برای تولید ترشمک و عرق برگ زیتون قیدی مثل تولید در سالن های جداگانه ندارد.
وی در پاسخ این پرسش که آیا صدور مجوز برای تولید و فرآوری زیتون در استانی که حتی یک باغ زیتون ندارد با منطق آمایش سرزمینی تطابق دارد گفت:حمل محصول به صورت نیمه فرآوری به محل مصرف یا محل نزدیک به بازارهای صادراتی، قاعده تولید صنعتی است مانند این که رب یا آبمیوه به صورت بسته بندی آسپتیک (استریل) صادر شده و در بازارهای هدف، بسته بندی ریز یا فرآوری مجدد می شود یا روغن خام به کشور وارد و در واحدهای تصفیه، تبدیل به روغن خوراکی و بسته بندی می شود.
ناصری افزود: در این کارخانه هم زیتون را به صورت شور در بشکه های 220 لیتری به مشهد منتقل و در محل واحد هسته گیری و فرآوری و سپس بسته بندی کوچک می کنند.
وی در خصوص ممانعت از اجازه صادرات محصولات این کارخانه گفت:در این زمینه لازم است مدیر واحد به عنوان مدعی، مدارک لازم را ارائه نماید تا مشخص شود که چه نهادی مانع صادرات این محصول شده است.
او در خصوص ظرفیت تولید این کارخانه گفت:ظرفیت مندرج در پروانه این کارخانه برای تولید زیتون شور و زیتون پرورده 1200 تن در سال است.
خراسان رضوی با پنج هزار و 684 واحد صنعتی فعال، سرمایه گذاری 110 هزار میلیارد ریالی و اشتغال 186 هزار نفر از نظر تعداد و اشتغال پس از استانهای تهران و اصفهان رتبه سوم و از حیث سرمایه گذاری در جایگاه هفتم بعد از استانهای تهران، اصفهان، خوزستان، مرکزی ،آذربایجان شرقی و البرز است.
این استان دارای 40 شهرک و ناحیه صنعتی دارای زمین و 38 شهرک و ناحیه صنعتی در حال واگذاری هست.
صنایع غذایی جزو صنایع برتر خراسان رضوی محسوب می شوند به حدی که پژوهشکده علوم و صنایع غذایی کشور به عنوان یک پژوهشکده ملی مستقل با 30عضو هیات علمی از سال 1385 در مشهد مستقر است.
1922/ 6012 گزارشگر:کامیار اسماعیل پور ** انتشار دهنده: علی حیدر شاه حسینی
انتهای پیام *شکل گیری فکر اولیه
مدیر این واحد تولیدی که آن را الگویی از اقتصاد مقاومتی می داند در گفت و گو با ایرنا اظهار کرد: این شرکت با الگو گیری از بزرگترین شرکت تولید روغن و فرآورده های روغنی اسپانیا بنا شده که یک ایرانی به نام آقای مظاهری آن را مدیریت می کند که بزرگترین تولید کننده روغن زیتون دنیاست.
علیرضا نبی افزود: اقای مظاهری علاقه خاصی به امام رضا(ع) داشت و من هم که توفیق خدمت در آن آستان قدس را داشتم با او آشنا و سپس دوست شدم تا حدی که سهمیه غذای حرم خود را نمی خوردم و به ایشان می دادم.
وی گفت: ایشان روزی به من گفت که همه دنیا را گشته ام و کارم را هم کرده ام و مزارع زیتونم به حدی گسترده شده که باید با هلی کوپتر بازدید شود و در چنین موقعیتی می خواهم برای وطنم یک کاری کنم و از من نظر خواهی کرد.
نبی افزود: به ایشان گفتم که من هم می خواهم کاری برای بچه های آسیب دیده بکنم و از طرفی هیچ چیزی از زیتون هم بلد نیستم و اصلا زیتون نمی خورم اما اگر مرا کمک کنی می توانیم این دو ایده را با هم همراه کنیم.
وی گفت:از ایشان خواستم که مرا کمک کند و این دو تفکر را با هم همراه نماید که ایشان هم موافقت کرد و واحد تولید و فرآوری زیتون در مشهد راه اندازی شد که پراز شگفتی است.
* استفاده از نیروی کار دارای سوء سابقه
در این واحد تولیدی از 400 نفر به عنوان نیروی کار استفاده می شود که در سطوح مختلف آسیب دیده اجتماعی اند.
مدیر این واحد تولیدی در این خصوص گفت:فرزندانی هستند که در خانواده های نابسامان به دنیا می آیند و وضعیت چنان بر ایشان دشوار می شود که دیگر احساس امنیت نمی کنند و از خانه فراری می شوند که نمونه هایی از این افراد آسیب دیده در این کارخانه به کار گرفته شده اند.
نبی افزود: دختری که در عمل خانواده ای ندارد و از طرفی بالای 18 سال سن دارد و نمی توان از کمیته امداد و بهزیستی برایش کمک گرفت ، باید آموزش ببیند و مشغول به کار شود، تا زندگی خود را اداره نماید.
وی گفت: ما از این افراد بین سه تا چهار سال حمایت می کنیم و بعد خودشان راه می افتند و پرواز می کنند یعنی یا ازدواج می کنند یا کارشان را همین جا یا جایی دیگر ادامه می دهند.
او افزود: گروه دیگری که در کارخانه ما کار می کنند گروه بانوان خود سرپرست و یا سرپرست خانواده اند که شوهرانشان یک مشکلی دارند مثلا در کمپ ترک اعتیاد بستری اند، زندانی اند و یا ضایعه ای جسمی مثل قطع نخاع دارند که قادر به کار و فعالیت نیستند.
او افزود: این کارخانه بخش های مختلفی مثل قسمت پاک کردن زیتون یا سبزی دارد که بانوان می توانند در آن کار کنند و بعد از این که به خانه می روند هم به آنها سبزی و زیتون می دهیم که پاک یا بی هسته کنند.
وی گفت: گروه سوم کسانی که به ما مراجعه می کنند مرتکبان جرایم غیر عمدند که بیشتر مردان را تشکیل می دهند یعنی کسانی که چک برگشتی دارند، مهریه همسرشان را نتوانسته اند بپردازند، یا در حالی که بیمه شخص ثالث نداشته اند تصادف کرده اند و سوء پیشینه دار شده اند و در جامعه به این گونه افراد حتی مجوز کسب و کار یا پروانه یک سوپر مارکت هم نمی دهند.
نبی افزود: 400 نفر از این افراد در سه شرکت شهرک صنعتی توس مشهد، مینودشت و شرکت توزیع و پخش محصولات فعالیت دارند.
او در خصوص مزیت استفاده از این نیروها گفت:اینها کسانی هستند که به قول معروف کشتی هایشان را آتش زده اند و حالا پای کار آمده اند بنابر این مقاوم ترند، بیشتر کار می کنند، صبرشان خیلی بیشتر از نیروهای عادی است و در تحمل سختی ها و کمبودها از جمله دیر شدن پرداخت حقوق، تحملشان خیلی بالاتر است چون تجربه بالایی در مباره با مشکلات دارند و در ضمن آدمهای بسیار خلاقی هم هستند و با این اوصاف یک نیروی آسیب دیده در مقایسه با یک نیروی عادی بسیار بیشتر برای ما کار می کند.
* سه کارخانه در یک کارخانه
مدیر این واحد تولیدی گفت:واحد تولیدی ما در شهرک صنعتی توس مشهد در واقع سه واحد تولیدی یا سه کارخانه در یک کارخانه است که بر اساس تفکر آقای مظاهری که یک ایرانی موفق در اسپانیاست و عین مدل کارخانه او در مقیاس کوچک ساخته شده است.
نبی افزود: در شرایطی که ما در خراسان رضوی یک باغ زیتون هم نداریم که به پشتوانه اش بتوانیم کارمان را ادامه دهیم باید 400 تن زیتون را در زیر زمین به عنوان منبع استراتژیک ذخیره نماییم تا اگر دو ماه به ما زیتون نرسد، بتوانیم از این منبع استفاده کنیم.
او افزود:فکر کردیم که برای احداث یک کارخانه خیلی از هزینه ها مثل خرید انشعابات آب و برق انجام می شود که اگر بتوان به زیر سطح کارخانه رفت یا کارخانه را به صورت عمودی گسترش داد سه کارخانه را با همان هزینه انشعابات در اختیار خواهیم داشت.
وی گفت:در ادامه این فکر، زیر زمین این کارخانه بلوک بندی و منابع 10 هزار لیتری تعبیه و در این بلوکها قرار داده شده است و دور منابع هم ماسه بادی ریخته شده است چرا که اگر نور و حرارت و سرمای مستقیم به زیتون نخورد تا سه سال ماندگار است.
نبی افزود:از طرف دیگر ارتفاع سوله کارخانه، به اندازه دو طبقه ساخته شده است یعنی در ابتدای ساخت کارخانه تخفیفی از سوله ساز گرفته و بر ارتفاع سقف کارخانه افزوده شد و الان آمادگی داریم که یک طبقه کامل دیگر را در صورتی که پایه هایش گذاشته شود، بنا کنیم یعنی الان سه کارخانه در یک کارخانه داریم.
*ایده کاشت زیتون در مشهد
مدیر این واحد تولیدی گفت:این که در خراسان رضوی یک باغ زیتون هم وجود ندارد که واحد تولیدی ما به پشتوانه آن بتواند کارش را ادامه دهد به خاطر شرایط آب و هوایی نیست چون می توان این محصول را در مشهد هم کاشت اما تاکنون به جای آن درخت کاج کاشته اند.
نبی افزود:اگر از منطقه کشف رود مشهد بازدیدی کرده باشید می دانید که آن جا هم محل ارتکاب خیلی از جرایم شده بود و هم متصرفان به شکل غیر قانونی، حریم رودخانه را متصرف شده بودند تا این که قوه قضائیه وارد عمل شد و اراضی تصرف شده را پس گرفت.
وی گفت:الان پیشنهاد کرده ایم که به مجموعه ما اجازه دهند که این زمین ها را به پلاکهای دو هکتاری تقسیم کنیم و دو کارشناس کشاورزی که دانش آموخته شده اند هم در اختیارمان قرار دهند تا زیتون بکارند.
او افزود:از آن طرف ما هم تعهد کردیم که پشتیبان آنها می شویم و کمکشان می کنیم تا زیتون بکارند و تا 10 سال هم محصولشان را می خریم.
وی گفت:طبق تحقیقات، خاک خراسان رضوی با خاک جزیره کرک یونان از لحاظ غنی بودن برای زیتون کاملا مشابه است، آب ما هم شور است و آب درخت زیتون هم باید شور باشد چون خود آوندهای این گیاه تصفیه کننده آب دارد.
او افزود: بهره دیگری که از این ایده می توان برد آن است که 50 سانتی متر در 50 سانتی متر خاک دور درخت زیتون برای کود گیاهان آپارتمانی استفاده می شود.
*بومی سازی دانش فنی
مدیر این واحد تولیدی گفت: قطعات، ماشین آلات، لوازم و دانش فنی مورد نیاز این کارخانه وارداتی است، اما همین بچه های زندان با مهندسی معکوس، طراح ماشین آلات شده اند به گونه ای که الان از خارج از کشور کاتالوگ می فرستند و ما اینجا بومی کرده و می سازیم.
نبی افزود:نمونه این ماشین آلات یک دستگاه سانتریفیوژ است که سه درصد زیتون انتهای هسته ها را جدا می کند تا برای تحصیل آرد زیتون مصرف شود که این دستگاه توانست هزینه سرمایه گذاری شده برای تولیدش را در عرض 45 روز بازگرداند.
وی گفت:این دستگاه با سرعت بالا شروع به چرخیدن می کند و هسته ها به هم مالش می خورند و زیتون چسبیده به ته هسته ها از دستگاه به عنوان خمیر زیتون بیرون می آید که از این خمیر می توان در فرآورده های لبنی به عنوان ماست زیتون مصرف کرد همچنین محصول دیگری هم از این خمیر ساخته می شود با نام 'دلال' زیتون که در سس قرمه سبزی و سس ماکارونی استفاده می شود.
*محصولات جدید از زیتون
مدیر این واحد تولیدی گفت:علاوه بر تولید خمیر زیتون و دلال زیتون، در این کارخانه از قسمتهای دیگر این گیاه که در ایران دور ریخته می شود استفاده می گردد.
نبی افزود:به طور مثال یکی از این محصولات، عرق برگ زیتون است که کاهنده قند خون، معالج درد عصبی و رفع سردرد است چون آکسونها یا رشته های عصبی مغز را تقویت می کند و پیام ها درست به مغز می رود.
وی گفت: ابن سینا در کتاب قانون عرق برگ زیتون را درمان کننده نارسایی کبدی از جمله کبد چرب، ضد تب و قابض معرفی می کند.
او با بیان این که عرق برگ زیتون مزه زیتون می دهد افزود: 40 روز خوردن این عرق برای زدودن چربی از کبد مفید است، بلغم را از بین می برد، خون را صاف می کند و مدر هم هست، ضمن آن که چون فنل ( Phenol ) هم دارد برای خانم ها ضد باکتری و قارچ هم هست و مثل انسولین برای بدن عمل می کند.
وی گفت:ترشی لیته ما هم که با پوره زیتون ساخته می شود متفاوت و بسیار خوشمزه است چون روغن زیتون دارد که از پوره زیتونی که در آن ریخته شده حاصل شده است.
او افزود: در این واحد تولیدی با زیتون، ژله زیتون و با آرد هسته اش هم شیرینی خانگی درست می شود و بچه های ما اینها را به سوپرهای بالای شهر می دهند و فروشنده ها هم چون داستان بچه های ما را می دانند حمایت می کنند و با خرید اینها از اشتغال و سلامت جامعه پشتیبانی می شود.
وی گفت:محصول دیگر ما ترشک زیتون است که به جای آلوچه و زغال اخته قابل استفاده است و سرشار از زیتون و روغن زیتون است.
*صادرات زیتون از افغانستان تا آمریکا
این صنعتگر غذایی گفت:زیتون خام و غیر کنسروی تولیدی ما که پخت نشده و داخل آب جوش هم نرفته است هم اکنون به افغانستان صادر می شود و خیلی آنجا مشتری دارد چون زیتون خوشمزه ای است و یک سال هم ماندگاری دارد.
نبی افزود: الان اگر به هرات و کابل بروید و نام تجاری محصول ما را به زبان بیاورید می شناسند که ناشی از حضور شرکت ما در نمایشگاه توانمندی جمهوری اسلامی ایران بود.
او افزود: شرکت ما همچنین تنها صادر کننده زیتون پرورده به آمریکاست و محصول ما به هاوایی آمریکا ارسال می شود که تا اولین قاره شش هزار کیلومتر فاصله دارد.
وی گفت:ما زیتون پرورده تولیدی خود را را در بشکه های 120 کیلوگرمی می ریزیم و به هاوایی می فرستیم و با یک کارخانه هم قرارداد بسته ایم که آنجا برای ما بسته بندی شان می کند و یک ایرانی هم کار توزیعش را عهده دار شده است.
* کارآفرینی برای افرادی در خارج از کارخانه
این صنعتگر غذایی گفت: کسانی که شوهرشان زندان یا جای دیگری هستند هم برای ما ترشی می سازند و تحویل ما می دهند و ما بسته بندی می کنیم و به این ترتیب حدود 300 خانه برای ما ترشی می سازند.
نبی افزود:این ترشی چون واقعا خانگی است هر کسی که می خورد احساس خوبی می کند و ما به جای این که در کارخانه هزینه کنیم به شکل کیلویی از آنها می خریم مثلا 600 کیلوگرم در ماه از آنها تحویل می گیریم و پولش را پرداخت می کنیم.
وی گفت: در 100 خانه شهر مشهد هم برای ما کیف می سازند که وقتی کسی برای بازدید به کارخانه ما می آید چند محصول داخل این کیفها می گذاریم و تقدیمشان می کنیم.
او افزود:به طور مثال یکی از آنها خانمی است که یک چرخ خیاطی یک میلیون و 200 هزار تومانی دارد و هشت فرزند دارد و شوهرش اعدامی است و منتظر نوبت است تا اعدام شود و این خانم با هشت فرزند از طریق ساختن این کیفها روزگار می گذرانند.
وی گفت:کار دیگری که با این کیفها می کنیم این است که هر نهادی که می خواهد به کارکنانش روغن یا رب یا هر کالای دیگری بدهد از آنها می خواهیم که این محصولات را در داخل کیفهای ما به آنها ارائه دهند.
او افزود: کارخانه ما هفت محصول رستورانی از جمله ترشی را تولید می کند که در شناساندن کارخانه مان از این رستورانی ها استفاده می کنیم و آنها را داخل این کیفها ارائه می دهیم یعنی در عمل، یک اقدام تبلیغاتی است که پولش را هم دریافت می کنیم.
وی گفت:بدین ترتیب با کسانی که در این کارخانه کار می کنند 700 خانه تحت پوشش ما هستند که با بچه های شاغل اینجا حدود چهار هزار نفر می شوند.
او افزود:کار دیگری که بچه های ما انجام می دهند این است که تامین غذای مهمانی ها را از صفر تا صد به شکل زیتونی تضمین می کنند واز ژله تا خورشت زیتون، از برنج با پوره زیتون تا استامبولی با زیتون درست می کنند و ترابری ما هم گرم و داغ این غذاها را در منزل تحویل سفارش دهنده می دهد.
*استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور
مدیر این واحد تولیدی گفت:موفق شده ایم 150 ایرانی خارج از کشور را از کامبوج، ویتنام، اندونزی، مالزی، روسیه سفید، تا هاوایی و کالیفرنیا در آمریکا ، کانادا و استرالیا در قالب یک شبکه تلگرامی به هم پیوند بزنیم تا از این واحد و کارکنانمان حمایت کنند.
نبی افزود: هر کدام از این ایرانی ها حامی یک یا چند نفر از کارکنان ما شده است به طور مثال اگر بچه ای از کارکنان ما مریض شود یا فردی رهن خانه اش دچار مشکل شود آن ایرانی خارج از کشور مثل بابا لنگ دراز( حامی یک یتیم دریک داستان ) اینها عمل می کند.
وی گفت:این ایرانی ها وقتی به کشور می آیند از مجموعه ما بازدید می کنند و چون تاجران قوی و موفقی در خارج از کشور هستند کاملا به روز ما را رصد و خودشان مسائل مالی را با مدیر مالی کارخانه چک و به من اعلام می کنند که مثلا در فلان مرحله دارید خلاف می روید و به داخل خط بیائید و گویی یک شبکه بین المللی از ما حمایت می کند.
*ابداع روش شیرین سازی زیتون با آب دریا
این کارآفرین گفت:در واحد تحقیق و توسعه این واحد تولیدی، خانم مهندسی به نام مصطفوی مشکل آب مجموعه را حل کرد یعنی کارخانه مینودشت ما در 24 ساعت، 600 هزار لیتر آب مصرف می کند که از آب شرب شهر مینودشت گرفته می شود و پس از این که به این آب، نمک زده می شود زیتون را با آن شیرین می کنیم.
وی افزود: نیروی مهندس ما این مشکل را از طریق شیرین سازی زیتون با آب دریا که برای اولین بار در دنیا صورت گرفت حل کرد چون خود آب دریا 2.5 درصد نمک دارد و ما الان از بندر گز فقط آب برای کارخانه می آوریم و دیگر پول آب نمی دهیم.
او گفت:با این که برای خانم مهندس مصطفوی ما از دانشگاههای منچستر انگلستان و ازمیر ترکیه ای میل زدند و دعوت به همکاری کردند قبول نکرد و به آنها گفت من مال وطنم هستم، این وطن مالیات داد من درس خواندم حالا من باید برایش کار کنم.
*مشکلات
هر فرد که از دور، دستی بر آتش تولید در این سامان داشته باشد می داند که کاری بس دشوار است و علاوه بر سرمایه، نیروی کار و دانش به عشق نیازمند است و اگر نه انبوه مشکلات در این دیار چنان است که هر تن بی عشقی را به زانو در می آورد.
مدیر این واحد تولیدی در خصوص یکی از مشکلات خود و واحدش گفت:بانکها بیشتر از سایر واحدها از ما کارمزد می گیرند همچنین وثیقه ای که من برای دریافت شش میلیارد ریال نزد بانک گذاشته ام 70میلیارد ریال قیمت دارد چرا که می گویند ریسک و آسیب پذیری کار تو بالاست چون از نیروهایی استفاده می کنی که آسیب دیده اند و احتمال وقوع اتفاق، بیشتر است لذا بانکها تمایلی به ارتباط کاری و شراکتی با ما ندارند.
نبی افزود: بانکها به من می گویند تو باید از یک خیریه کمک بگیری و ما خودمان را وارد این بازی ها نمی کنیم و بانکها مسئول اشتغال آسیب دیده ها در استان خراسان رضوی نیستند.
وی گفت:گاهی نیز مشکلات از خود ماست یعنی دچار خود تحریمی هستیم مثلا اداره نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت می گوید شما نمی توانید ترشک تولید کنید چون همه اش زیتون، پوره زیتون، روغن زیتون و رب انار است و وقتی می گوئیم این که برای بچه ها عالی است می گویند شما صنایع کنسروی هستید و برای تولید ترشک باید صنعتی دیگر و سوله ای دیگری احداث کنید و همین طور هم برای تولید عرق برگ زیتون.
او افزود:از آن طرف اقتصاد ما به اقتصاد کل کشور گره خورده و حال درآمدی کشور خوب نیست و با توجه به این که ما کالای لوکس تولید می کنیم بیشترین ضربه را کالاهایی مثل کالاهای ما می خورد که مخاطب کمتری در جامعه دارد.
وی گفت: گاه نیز قوانین اجازه صادرات را به ما نمی دهند یعنی درخواست مجوز کرده ایم اما نمی دهند مثلا 15 تن سفارش برای صادارت گرفته ام که معادل هزار نفر ساعت کاری است اما قبول نمی کنند.
او افزود: برای کارخانه ای که از ابتدا تا کنون 1800 نیروی آسیب داده را تحویل گرفته و پاک و دارای مهارت تحویل جامعه داده است سخت است که مثلا به یک باره 38 نیرویی را که شش سال پاک بوده اند و کار کرده اند و هیچ خطایی مرتکب نشده اند را تعدیل کند.
وی گفت:به این مسئولان می گویم شما را به خدا حیفتان نمی آید؟ مجوز بدهید تا صادرات کنم و اشتغال در این واحد رونق بگیرد اما می گویند، نمی شود، فرمولش را به یک کارخانه دیگر بده تا برایت تولید کنند خوب آخر به کسی دیگر بدهم که او برای من تولید نمی کند.
نبی افزود:با وجود همه این مشکلات به گفته دفتر زیتون وزارت جهاد کشاورزی این واحد تولیدی بزرگترین واحد تولید و فرآوری زیتون کشور است که سالانه دو هزار تن زیتون دریافت می کند در حالی که واحد بعد ما 800 تن زیتون دریافت می کن و کیفیت کار ما به حدی است که در اجلاس سران کشورهای اسلامی از آن استفاده شده است.
*دیدگاه سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی
معاون امور صنایع سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم گفت:این شرکت، دارای پروانه بهره برداری زیتون شور و ترشی و شوری از سازمان است و با توجه به این که این شرکت در شمال کشور هم واحد تولیدی دارد احتمالا مطالب مطرح شده مدیر آن مربوط به سازمان صنعت و معدن استانی دیگر است.
ابراهیم ناصری افزود:تولید عرق برگ زیتون و ترشمک توسط این شرکت از این سازمان مجوز نداشته و این شرکت تقاضایی هم برای اضافه کردن محصولات مذکور از این شرکت دریافت نکرده است اما اداره نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم برای تولید ترشمک و عرق برگ زیتون قیدی مثل تولید در سالن های جداگانه ندارد.
وی در پاسخ این پرسش که آیا صدور مجوز برای تولید و فرآوری زیتون در استانی که حتی یک باغ زیتون ندارد با منطق آمایش سرزمینی تطابق دارد گفت:حمل محصول به صورت نیمه فرآوری به محل مصرف یا محل نزدیک به بازارهای صادراتی، قاعده تولید صنعتی است مانند این که رب یا آبمیوه به صورت بسته بندی آسپتیک (استریل) صادر شده و در بازارهای هدف، بسته بندی ریز یا فرآوری مجدد می شود یا روغن خام به کشور وارد و در واحدهای تصفیه، تبدیل به روغن خوراکی و بسته بندی می شود.
ناصری افزود: در این کارخانه هم زیتون را به صورت شور در بشکه های 220 لیتری به مشهد منتقل و در محل واحد هسته گیری و فرآوری و سپس بسته بندی کوچک می کنند.
وی در خصوص ممانعت از اجازه صادرات محصولات این کارخانه گفت:در این زمینه لازم است مدیر واحد به عنوان مدعی، مدارک لازم را ارائه نماید تا مشخص شود که چه نهادی مانع صادرات این محصول شده است.
او در خصوص ظرفیت تولید این کارخانه گفت:ظرفیت مندرج در پروانه این کارخانه برای تولید زیتون شور و زیتون پرورده 1200 تن در سال است.
خراسان رضوی با پنج هزار و 684 واحد صنعتی فعال، سرمایه گذاری 110 هزار میلیارد ریالی و اشتغال 186 هزار نفر از نظر تعداد و اشتغال پس از استانهای تهران و اصفهان رتبه سوم و از حیث سرمایه گذاری در جایگاه هفتم بعد از استانهای تهران، اصفهان، خوزستان، مرکزی ،آذربایجان شرقی و البرز است.
این استان دارای 40 شهرک و ناحیه صنعتی دارای زمین و 38 شهرک و ناحیه صنعتی در حال واگذاری هست.
صنایع غذایی جزو صنایع برتر خراسان رضوی محسوب می شوند به حدی که پژوهشکده علوم و صنایع غذایی کشور به عنوان یک پژوهشکده ملی مستقل با 30عضو هیات علمی از سال 1385 در مشهد مستقر است.
1922/ 6012 گزارشگر:کامیار اسماعیل پور ** انتشار دهنده: علی حیدر شاه حسینی
کپی شد
