سالانه مقادیر زیادی آجیل و خشکبار نظیر پسته، توت، انجیر خشک، برگه آلو و زردآلو، بادام، گردو، فندق، نخود و کشمش در کشور تولید و به خارج از کشور صادر می شود که در این میان استان خراسان رضوی در تولید اقلامی مانند کشمش، آلو، پسته و بادام نقش و سهم عمده‌ای دارد.
مردم خراسان رضوی و مشهد اگرچه سهم زیادی در تولید آجیل و خشکبار دارند و البته مصرف کنندگان خوبی هم هستند اما آنچه این روزها حوزه آجیل و خشکبار در سرزمین خورشید از آن رنج می‌برد بی توجهی و بی مهری به ضرورت توسعه صنایع تبدیلی، تکمیلی و توجه به امر فراوری و بسته‌بندی در این زمینه است.
خواص درمانی آجیل
دانه ها و مغزهای موجود در آجیل دارای اسیدهای چرب غیر اشباع و مواد مغذی مانند ویتامین ها، پروتئین و فیبر هستند و خواص فراوانی برای سلامتی دارند. امروزه در زندگی‌های مدرن و صنعتی و با شیوع استفاده از غذاهای فست فودی و چرب، استفاده از آجیل و خشکبار به عنوان راهی برای تامین پروتئین بدن و نیز کسب انرژی فراوان در کنار خواص درمانی استفاده از مغزها مورد توجه انسانهای هوشمند و افرادی است که به سلامتی و کیفیت تغذیه خود اهمیت می‌دهند.
بسیاری از مردم متناسب با ذائقه خود آجیل شور را انتخاب می کنند و برخی دیگر متمایلند از آجیل شیرین یا خام استفاده کنند اما کدام یک از این آجیل ها بهتر است؟
درمانگران طب سنتی معتقدند افرادی که آجیل خام و شیرین مصرف می کنند ممکن است دچار ضعف هاضمه و اختلال در هضم و جذب شوند از این رو به این افراد که معده ای ضعیف دارند و هاضمه آنها دچار مشکل است مصرف آجیل های شور توصیه می شود.
اما همه افراد باید دقت کنند که تنها می‌توانند ۱۰ عدد در روز از آجیل و مغزها استفاده کنند و بهتر است بیش از این مقدار استفاده نکنند زیرا عملکرد معده آنها دچار اختلال می شود.
آجیل شور و آجیل شیرین برای همه افراد مناسب نیست. افراد مبتلا به بیماری های قلبی و عروقی نباید نوع شور آن را مصرف کنند زیرا به دلیل بودادن و نمک سودشدن، کلسترول و فشارخون این افراد را بالا می برد.
افراد دچار بیماری های کلیوی هم نباید سراغ مصرف آجیل چه از نوع شور و چه از نوع شیرین آن بروند همچنین آجیل برای افرادی که از انواع دیابت رنج می برند هم مضر است.
۱۱ درصد خشکبار کشور در خراسان رضوی تولید می شود
رییس اداره توسعه تجارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز در این زمینه گفت: تولید خشکبار کشور سالانه حدود ۷۵۰ هزار تن است که ۸۰ هزار تن از این میزان معادل ۱۱ درصد سهم تولید در خراسان رضوی است.
حمید جنتی افزود: صادرات کل خشکبار و آجیل کشور در سال گذشته ۵۰۰ هزار تن به ارزش ۱.۷ میلیون دلار بوده است که سهم استان خراسان رضوی از این میزان حدود ۱۵ هزار تن به ارزش ۷۸۰ میلیون دلار بوده است.
وی ادامه داد: سهم خراسان رضوی از صادرات خشکبار و آجیل کشور از نظر ارزش سه درصد و از نظر وزن ۴.۵ درصد است.
رییس اداره توسعه تجارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه دو محصول عمده خشکبار خراسان رضوی پسته و کشمش است افزود: تولید پسته کشور در مجموع ۳۰۰ هزار تن است که ۶۵ هزار تن معادل ۲۱ درصد آن در خراسان رضوی تولید می شود.
جنتی افزود: صادرات پسته از کشور پارسال ۱۳۰ هزار تن بوده است که ۶ هزار و ۵۰۰ تن از این میزان سهم خراسان رضوی است که معادل پنج درصد است.
وی علت میزان کم صادرات پسته از استان را انتقال پسته تولیدی خراسان رضوی به استانهای دیگر و صادرات آن از استانهایی نظیر کرمان دانست.
وی بیان کرد: ارزش صادرات پسته کشور پارسال ۱.۲ میلیارد دلار و ارزش صادرات پسته استان ۶۰ میلیون دلار ثبت شده است.
رییس اداره توسعه تجارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در زمینه تولید کشمش نیز در کشور حدود ۶۰۰ هزار تن کشمش تولید می‌شود که حدود ۲۳۰ هزار تن آن معادل ۳۸ درصد سهم تولید خراسان رضوی است.
جنتی افزود: صادرات کشمش کشور پارسال ۱۳۰ هزار تن و صادرات این محصول از خراسان رضوی بین دو هزار و ۳۰۰ تا دو هزار و ۵۰۰ تن معادل ۱.۷۵ درصد بوده است.
وی ادامه داد: ارزش دلاری کشمش صادره از کشور ۲۷۰ میلیون دلار و سهم خراسان رضوی حدود ۳.۵ میلیون دلار معادل ۱.۲ درصد از کل صادرات این محصول بوده است.
صنایع تبدیلی و تکمیلی
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به جایگاه خراسان رضوی در تولید انواع آجیل و خشکبار گفت: مهمترین مشکل و مانع در جهت افزایش صادرات، بهبود کیفیت و بسته‌بندی و افزایش درآمد در این بخش، فقدان و حضور کمرنگ صنایع فراوری، تبدیلی و تکمیلی در حوزه کشاورزی است.
نجفقلی صالحی افزود: بسیاری از محصولات کشاورزی دارای زمان تولید و مصرف محدودی هستند و تولید یا برداشت محصولات این بخش معمولا در یک زمان مشخص و کوتاه صورت می گیرد ولی مصرف در زمان طولانی‌تری صورت می‌گیرد و صنایع تبدیلی می‌توانند با حفظ و نگهداری محصولات، در آنها به گونه‌ای تغییر و تبدیل ایجاد کنند که امکان مصرفشان در طی سال میسر باشد.
وی ادامه داد: استان خراسان رضوی با توجه به فعالیت ۳۶۳ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی این استان و حجم تولید سالانه هشت میلیون تن انواع محصولات باغی، زراعی و دامی نقش و جایگاه مهمی در تامین محصولات کشاورزی و نیز تامین امنیت غذایی کشور دارد که با توسعه صنایع تبدیلی و فراوری می‌توان این نقش و جایگاه را دو چندان کرد.
رتبه نخست خراسان رضوی در تولید آلو در کشور
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه این استان در برداشت و سطح زیر کشت آلو رتبه نخست کشور را دارد و از این نظر سالهاست آلوی این استان شهره عام و خاص شده است گفت: هفت هزار و ۴۵۰ هکتار باغ در خراسان رضوی زیر کشت آلوست که از این میزان پنج هزار و ۶۰۰ هکتار بارور و هزار و ۸۵۰ هکتار غیربارور است.
صالحی افزود: میزان تولید آلو در خراسان رضوی به حدود ۶۰ هزار تن در سال می رسد و میانگین برداشت آلو در هر هکتار نیز حدود ۱۰ تن است.
وی از نیشابور، مشهد، چناران، طرقبه - شاندیز و تربت حیدریه به عنوان مهمترین شهرستان های تولیدکننده محصول آلو در این استان نام برد.
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: همه ساله حدود پنج هزار تن آلوی تبدیلی در خراسان رضوی تولید می شود که بیشتر شامل شمس، طرقبه، بخارا و درگزی است.
صالحی افزود: تنوع تولید آلو در استان خراسان رضوی بسیار و شامل قطره طلا، سانتاروزا، شابلون، شمس، بخارا، استنلی و درگزی است ضمن اینکه همچنان می توان به افزایش تنوع در تولید آن ادامه داد.
وی اضافه کرد: حدود ۵۰ درصد از محصول آلوی تولیدی در خراسان رضوی به مصرف تازه خوری می رسد و ۵۰ درصد دیگر محصول تولیدی در این بخش به عنوان خشک شده و فرآوری می شود یا در تولید لواشک مصرف می شود که به طور معمول حدود پنج درصد آلوی تولیدی به تهیه لواشک اختصاص می یابد.
ساخت شهرک خشکبار در انتظار همکاری
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آجیل و خشکبار مشهد هم به خبرنگار ایرنا گفت: ساخت نخستین شهرک خشکبار کشور در مشهد اقدامی است که از سوی بخش خصوصی آغاز شده و سرمایه گذاری و تلاش فراوانی در راستای تحقق آن انجام شده است.
علیرضا ارزانی ممقانی افزود: با راه‌اندازی این شهرک می‌توان گفت که نخستین شهرک خشکبار کشور و خاورمیانه در ایران فعال و ظرفیت گسترده‌ای در زمینه فراوری آجیل و خشکبار در این استان ایجاد می‌شود.
وی با بیان اینکه هم اکنون در زمینه فراوری محصولات خشکبار و آجیل در مشهد و خراسان رضوی ضعف فراوان داریم ادامه داد: اگر چه خراسان رضوی قطب دوم تولیدپسته کشور است اما بخش عمده صادرات پسته تولیدی این استان از استانهایی مانند کرمان انجام و به نام آنها ثبت می‌شود که علت آن هم نبود تجهیزات و امکانات فراوری است.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آجیل و خشکبار مشهد گفت: کارهای زیرسازی و آماده‌سازی‌های لازم در زمینه احداث شهرک خشکبار انجام شده و مشکل و مانع فعلی عدم موافقت با تغییر کاربری زمین این مجموعه است.
ارزانی ادامه داد: ۲۰ هکتار زمین برای ساخت این شهرک مدرن پیش بینی شده است که تنها به موافقت جهاد کشاورزی با تغییر آن نیاز است.
وی تاکید کرد: صنایع تبدیلی و تکمیلی باید معاف از تغییر کاربری‌های زمین باشند در حالی که جهاد کشاورزی این مهم را قبول ندارد.
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آجیل و خشکبار مشهد گفت: ساخت شهرک خشکبار به مثابه آبرویی برای کشور و استان خراسان رضوی است و موجب اشتغال حدود سه هزار نفر و ایجاد تحول در روند فراوری و صادرات در این بخش می‌شود.
ارزانی افزود: برای ساخت این طرح، سه هزار و ۳۵۰ میلیارد ریال با احتساب ارزش دلار به قیمت ۱۰۰ هزار ریال سرمایه گذاری شده است..
تلاش و پیگیری خبرنگار ایرنا برای کسب اطلاع و نظر رییس اداره جهاد کشاورزی مشهد در خصوص مشکلات موجود در زمینه زمین محل اجرای طرح شهرک آجیل و خشکبار مشهد بی نتیجه ماند.
مشهد پر مصرف‌ترین شهر خشکبار کشور
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد گفت: کلانشهر مشهد به دلیل زائرپذیری و نیز فرهنگ مصرف آجیل و خشکبار در بین شهروندان آن به عنوان پر مصرف ترین شهر خشکبار و آجیل کشور شناخته می‌شود.
ارزانی افزود: خرید زائران، مصرف شهروندان، سوغات و صادرات از مهمترین عوامل پر مصرف بودن آجیل در این کلانشهر محسوب می شود.
وی ادامه داد: تولید آلو در کشور انحصار به شهرهای نیشابور و طرقبه - شاندیز دارد و تولید تخمه جابانی (معروف به ژاپنی) در سبزوار و تربت حیدریه و تولید میوه‌های خشک در سراسر شهرستانهای استان از نقاط قوت این منطقه به شمار می رود.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد با اشاره به اینکه خرید نخود و کشمش در مشهد از سوی زائران و مسافران بسیار زیاد است گفت: مردم مشهد در فصل مدارس مقدار زیادی آجیل مصرف می کنند و در ماه‌های محرم و صفر به سمت استفاده از خلال بادام و پسته می روند و در شب یلدا نیز استفاده از انواع مغزهای آجیلی، توت خشک و دانه های خام و در عید نوروز نیز مصرف بادام و فندق در بین آنها بسیار افزایش می یابد.
ارزانی افزود: مغز گردو نیز در کنار صبحانه و نه در قالب آجیل توسط مردم مشهد مصرف می‌شود بنابراین تنوع مصرف بسیار بالایی در زمینه آجیل و خشکبار در مشهد وجود دارد.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد گفت: هم اکنون حدود ۲۶۰ کارگاه تولیدی آجیل و خشکبار و هزار و ۲۰۰ واحد فروشگاهی این محصولات در مشهد فعالیت دارد که بیش از ۱۰ هزار نفر در آنها اشتغال مستقیم دارند.
ارزانی افزود: اشتغال غیر مستقیم در این بخش تا بیش از دو برابر اشتغال مستقیم است ضمن اینکه یکی از عوامل درآمدزایی خانواده‌های روستایی و جلوگیری از مهاجرت آنها به شهرها در استان فعالیت در عرصه تولید آجیل و خشکبار است.
وی با اشاره به اینکه بیشترین اشتغال را در کشور بخش آجیل و خشکبار دارد افزود: علت ماندگاری کشاورزان در روستاها کسب درآمدهای اقتصادی از محل تهیه آجیل و خشکبار است زیرا این درآمد به قدری خوب است که رونق اقتصادی خانواده‌های روستایی را رقم می‌زند.
رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد گفت: ۱۰۰درصد پسته کشور در مشهد شکسته و مغز پسته از آن تولید می‌شود ضمن اینکه بخش زیادی از مغز فندق کشور نیز در این کلانشهر تولید می شود.
ارزانی افزود: بیش از ۶ هزار خانواده در زمینه تولید مغز پسته و فندق در مشهد اشتغال دارند که این رقم در کشور بی سابقه است.
