ادامه گزارش به این شرح است: بیابان منطقه ای دارای اقلیم فراخشک و خشک است که میزان متوسط بارندگی سالانه آن کمتر از 50 میلیمتر و درصد پوشش گیاهی چندساله اش کمتر از ده درصد می باشد.
بیابانزایی به فرایند تخریب سرزمین، نابودی زیست بوم‌های طبیعی یا کاهش توان تولید زیستی اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک و نیمه‌مرطوب ناشی از عوامل انسانی و محیطی گفته می شود.
استان خراسان جنوبی با بیش از 15 هزار و 79 میلیون هکتار وسعت، حـدود 9 درصـد مساحت کشور را به خود اختصـاص داده است.
این استان با قرار داشتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای منابع آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه بسیار شدید و پوشش گیاهی اندک به شدت مورد حمله بیابان ها است طوری که از عرصه های طبیعی آن، 36 درصد بیابانی و 50 درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل می دهد.
به بیانی دیگر استان خراسان جنوبی با 12 میلیون و 981 هزارو 304 هکتار اراضی بیابانی و مراتع کم تراکم بیابانی، دومین استان بیابانی کشور است که با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی 86 درصد مساحت استان را شامل می شود.
** 8 میلیون هکتار عرصه بیابانی
بنا بر آمار رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در سال گذشته، با توجه به تقسیمات سازمان جنگل ها 8 میلیون هکتار از عرصه های استان بیابانی است موضوعی که چندان خوشایند نیست.
مهندس یوسفی با بیان اینکه از نظر فرسایش بادی هم در این سال ها با الحاق طبس، بیش از 28 کانون فرسایش بادی به وسعت یک میلیون و 386 هزار هکتار در منطقه ایجاد شده است می افزاید: کانون های بحرانی که سالانه حدود 202 هزار و 505 میلیون ریال خسارت به منابع زیستی و اقتصادی استان تحمیل می کنند.
وی یاد آور می شود: 3 میلیون و 121 هزار هکتار مناطق تحت فرسایش بادی استان است اما برای نیمی از این عرصه یعنی یک میلیون و 657 هزار هکتار طرح بیابان زدایی تهیه شده که در قالب آن فعالیت های مقابله با بیابان و تثبیت شن های روان انجام می شود.
** 6 درصد بیابان زدایی
بنا بر محاسبات وی تاکنون در 6 درصد عرصه های بیابانی تحت فرسایش خراسان جنوبی کارهای کنترلی انجام شده اما در مورد راضی بودن از این حجم کار پاسخ می دهد: پوشیده نیست که سطح عملیات انجام شده جوابگوی مشکلات فرسایش بادی نیست. خشکسالی 18ساله ادامه دارد.
وسعت مراتع کم تراکم بیابانی هم با توجه به وضع اقلیمی حاکم و کاهش نزولات جوی در حال افزایش است.
در استان 7 میلیون و 547 هزار هکتار عرصه های کم تراکم بیابانی و939 هزار و 115 هکتار هم نیمه متراکم است و سال به سال از وسعت عرصه های نیمه تراکم کاسته وبه کم تراکم اضافه می شود که این خود زنگ خطری است.
** کاهش اعتبارات بیابان زدایی
او گله مند است از این که اعتبارات ماده 180 هم به بخش بیابان پرداخت نمی شود و مشکلات منابع اعتباری در استان زیاد است اما خوشبختانه بودجه های ملی وضع بهتری دارد.
پارسال 4 میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافت اما اعتبار استان یک دهم آن، یعنی 390 میلیون تومان بود.
او دید وسیع مسولان در توزیع اعتبارات را ضروری می داند و می گوید: با توجه به مسایل و مشکلات فرسایش بادی که حتی در زمستان هم ادامه دارد اختصاص اعتبار بیشتر به بیابانزدایی ضروری است.
** 36 درصد عرصه طبیعی استان بیابانی است
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری عنوان می کند: خراسان جنوبی با قرار داشتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای ذخائر منابع آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه بسیار شدید و میزان پوشش گیاهی اندک است.
علیرضا نصرآبادی با بیان اینکه این وضع موجب گردیده که از همه عرصه های طبیعی استان 36 درصد را عرصه های بیابانی و 50 درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل دهد می افزاید: به بیانی دیگر استان خراسان جنوبی با 12 میلیون و 981 هزار و 304 هکتار اراضی بیابانی و مراتع کم تراکم بیابانی، دومین استان بیابانی کشور می باشد که با توجه به اوضاع اقلیمی و جغرافیایی 86 درصد مساحت استان را شامل می شود.
وی یاد آور می شود: به اینکه بطور اختصار می توان بارندگی کم و با پراکنش نامناسب، میزان تبخیر سالانه بیشتر از میزان ریزش نزولات جوی سالانه، فقر پوشش گیاهی و وجود بادهای فرساینده و تغییر کاربری غیر اصولی اراضی را از ویژگیهای نواحی بیابانی استان به شمار آورد.
این عوامل موثر در توسعه بیابانزایی می باشد.
** لزوم مشارکت همه دستگاها در برنامه هدفمند بیابان زدایی
نصرآبادی خاطر نشان می کند: همه دستگاه ها و افراد باید در قالب برنامه ای هدفمند از اساسی ترین راهکارهای مقابله با بیابان زایی است مشارکت کنند.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با بیان اینکه اولین قدم برای اجرای این برنامه قانونمند کردن الزام رعایت شاخص ها و معیارهای بیابان زایی در همه طرح ها و برنامه های دستگاه های موثر و متاثر از پدیده بیابان زایی است ادامه می دهد: ضمن آن که فرهنگ سازی، فقرزدایی، ظرفیت سازی و توانمندسازی جوامع محلی و اقتصادی کردن واحدهای بهره برداری از مراتع و اراضی کشاورزی با ملحوظ نمودن اصول و مبانی مدیریت و توسعه پایدار از مهمترین اصول بیابان زدایی پایدار می باشد.
به گفته وی استفاده از انرژی خورشیدی برای کاهش بوته کنی در مناطق بیابانی. احیای کویرهای مرطوب، اجرای پروژه بزرگ مقیاس بین المللی ظرفیت سازی اجرای برنامه اقدام ملی بیابان زدایی در کشور نیز می تواند بسیار مهم باشد.
نصرآبادی تهیه و اجرای طرح های الگویی بهره برداری اکوتوریسم را راهکار دیگر برای بیابانزدایی می داند و می افزاید: طرح احداث بادشکن اطراف مزارع حساس به فرسایش و جلب مشارکت مردم در بیابان زدایی با تمرکز حمایت های قانونی ، تسهیلاتی، فنی، آموزشی و ترویجی و افزایش تنوع گونه ای در عملیات بیولوژیک با ارجحیت استفاده از گونه های بومی مقاوم به خشکی، شوری باید در دستور کار قرار گیرد.
** اعتبارات بیابان زدایی تنها 7 درصد
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با بیان اینکه در سال گذشته 353 هکتار نهال کاری و 20 هزار و 648 هکتار ر مدیریت روان آب های سطحی و 13 هزار و 876 هکتار عملیات بذرکاری در استان داشته ایم می افزاید: همچنین 127 کیلومتر احداث بادشکن زنده (حاشیه مزارع)، 551 کیلومتر احداث بادشکن غیرزنده و تهیه طرح های بیابانزدایی انجام گرفته است.
نصرآبادی یاد آور می شود: در سال 1395 اعتبار مصوب بیابانزدایی استان از محل منابع ملی و استانی 124 میلیون و 412 هزار تومان بوده که از این مبلغ فقط 9 میلیون و 908 هزار تومان معادل 7 درصد تخصیص پیدا کرده است.
وی خاطر نشان می کند: تشدید فرسایش بادی، افزایش ریزگردها و طوفانهای گرد و غبار، نابودی پوشش گیاهی مراتع و تبدیل این مناطق به اراضی بیابانی،کاهش کیفیت و کمیت آبهای سطحی و زیرزمینی،کاهش حاصلخیزی خاک که در نتیجه تشدید فقر در مناطق خشک و بیابانی و افزایش بیکاری و مهاجرت و هزارن مشکل دیگر از تبعات بیابانزایی می باشد.
وی عنوان می کند: میزان خسارت فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی در کانونهای بحرانی فرسایش بادی استان سالیانه حدود 20 میلیون و 252 هزار و پانصد تومان برآورد گردیده است.
** بیابان نتیجه فعالیت های مخرب زیست محیطی
کارشناس محیط زیست استان هم بیان می کند: بیشترین دلایل فرسایش و افزایش بیابان در جهان و بویژه در وسعت کوچکتر در استان شامل گرم شدن جهانی کره زمین در اثر فعالیت های مخرب زیست محیطی و رعایت نکردن مسائل زیست محیطی توسط برخی از کشورهای جهان می شود.
رویا هدایتی زاده ادمه می دهد: کاهش نزولات جوی و کاهش میزان رطوبت هوا و بالتبع آن خشک شدن سطح زمین و خشک شدن پوشش گیاهی سطح خاک و بهره برداری بی رویه و روز افزون از منابع آب زیر زمینی و کاهش میزان رطوبت خاک ها و خشک شدن تالاب ها هم بسیار موثر است.
وی درباره مهمترین راهکارهای اصولی برای کاهش بیابان و افزایش بیابان زدایی عنوان می کند: برنامه های اجرایی استانی از قبیل بوته کاری و بذرکاری با گیاهان بومی و سازگار با شرایط طبیعی منطقه ، اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری، مالچ پاشی مفید است.
وی خاطر نشان می کند: برنامه های اجرایی ملی از قبیل شناسایی کانون های فرسایش پذیر کشور و استان و انجام کارهایی از قبیل بارورسازی ابرها در استان های متاثر از خشکسالی شدید از دیگر راهکارهاست.
** برای اجرای طرح های بیابان زدایی بودجه ای اختصاص نیافته است
کارشناس محیط زیست استان با اشاره به اینکه در راستای اجرای طرح های بیابان زدایی ردیف اعتبار ویژه ای به اداره کل محیط زیست اختصاص نیافته است می افزاید: اما با جذب اعتبارات مدیریت مناطق چهارگانه آسیب دیده از خشکسالی اقداماتی از قبیل ایجاد و مرمت چشمه ها، آب انبارها ، توزیع علوفه و دان جهت تغذیه وحوش، آبرسانی با تانکر توسط محیط زیست استان انجام گرفته است.
هدایتی زاده مهمترین تاثیر افزایش بیابان در زندگی انسان را کاهش سطح اراضی کشاورزی و بالتبع آن کاهش میزان تولیدات محصولات کشاورزی نام برد می داند و می افزاید: حرکت ریزگردها در سطح اراضی مسکونی و کشاورزی که در حوزه انسانی منجر به ایجاد آسیب جدی به انسان گردیده و در حوزه کشاورزی نیز سبب نابودی مزارع و باغات و کاهش سطح اراضی کشاورزی می گردد.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
7559* 6054*خبرنگار- امیرشاهین نایبی فر*انتشاردهنده - مریم پنجابی *
انتهای پیام بیابانزایی به فرایند تخریب سرزمین، نابودی زیست بوم‌های طبیعی یا کاهش توان تولید زیستی اراضی در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک و نیمه‌مرطوب ناشی از عوامل انسانی و محیطی گفته می شود.
استان خراسان جنوبی با بیش از 15 هزار و 79 میلیون هکتار وسعت، حـدود 9 درصـد مساحت کشور را به خود اختصـاص داده است.
این استان با قرار داشتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای منابع آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه بسیار شدید و پوشش گیاهی اندک به شدت مورد حمله بیابان ها است طوری که از عرصه های طبیعی آن، 36 درصد بیابانی و 50 درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل می دهد.
به بیانی دیگر استان خراسان جنوبی با 12 میلیون و 981 هزارو 304 هکتار اراضی بیابانی و مراتع کم تراکم بیابانی، دومین استان بیابانی کشور است که با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی 86 درصد مساحت استان را شامل می شود.
** 8 میلیون هکتار عرصه بیابانی
بنا بر آمار رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در سال گذشته، با توجه به تقسیمات سازمان جنگل ها 8 میلیون هکتار از عرصه های استان بیابانی است موضوعی که چندان خوشایند نیست.
مهندس یوسفی با بیان اینکه از نظر فرسایش بادی هم در این سال ها با الحاق طبس، بیش از 28 کانون فرسایش بادی به وسعت یک میلیون و 386 هزار هکتار در منطقه ایجاد شده است می افزاید: کانون های بحرانی که سالانه حدود 202 هزار و 505 میلیون ریال خسارت به منابع زیستی و اقتصادی استان تحمیل می کنند.
وی یاد آور می شود: 3 میلیون و 121 هزار هکتار مناطق تحت فرسایش بادی استان است اما برای نیمی از این عرصه یعنی یک میلیون و 657 هزار هکتار طرح بیابان زدایی تهیه شده که در قالب آن فعالیت های مقابله با بیابان و تثبیت شن های روان انجام می شود.
** 6 درصد بیابان زدایی
بنا بر محاسبات وی تاکنون در 6 درصد عرصه های بیابانی تحت فرسایش خراسان جنوبی کارهای کنترلی انجام شده اما در مورد راضی بودن از این حجم کار پاسخ می دهد: پوشیده نیست که سطح عملیات انجام شده جوابگوی مشکلات فرسایش بادی نیست. خشکسالی 18ساله ادامه دارد.
وسعت مراتع کم تراکم بیابانی هم با توجه به وضع اقلیمی حاکم و کاهش نزولات جوی در حال افزایش است.
در استان 7 میلیون و 547 هزار هکتار عرصه های کم تراکم بیابانی و939 هزار و 115 هکتار هم نیمه متراکم است و سال به سال از وسعت عرصه های نیمه تراکم کاسته وبه کم تراکم اضافه می شود که این خود زنگ خطری است.
** کاهش اعتبارات بیابان زدایی
او گله مند است از این که اعتبارات ماده 180 هم به بخش بیابان پرداخت نمی شود و مشکلات منابع اعتباری در استان زیاد است اما خوشبختانه بودجه های ملی وضع بهتری دارد.
پارسال 4 میلیارد تومان به این بخش اختصاص یافت اما اعتبار استان یک دهم آن، یعنی 390 میلیون تومان بود.
او دید وسیع مسولان در توزیع اعتبارات را ضروری می داند و می گوید: با توجه به مسایل و مشکلات فرسایش بادی که حتی در زمستان هم ادامه دارد اختصاص اعتبار بیشتر به بیابانزدایی ضروری است.
** 36 درصد عرصه طبیعی استان بیابانی است
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری عنوان می کند: خراسان جنوبی با قرار داشتن بر روی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای ذخائر منابع آبی بسیار ضعیف و نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه بسیار شدید و میزان پوشش گیاهی اندک است.
علیرضا نصرآبادی با بیان اینکه این وضع موجب گردیده که از همه عرصه های طبیعی استان 36 درصد را عرصه های بیابانی و 50 درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل دهد می افزاید: به بیانی دیگر استان خراسان جنوبی با 12 میلیون و 981 هزار و 304 هکتار اراضی بیابانی و مراتع کم تراکم بیابانی، دومین استان بیابانی کشور می باشد که با توجه به اوضاع اقلیمی و جغرافیایی 86 درصد مساحت استان را شامل می شود.
وی یاد آور می شود: به اینکه بطور اختصار می توان بارندگی کم و با پراکنش نامناسب، میزان تبخیر سالانه بیشتر از میزان ریزش نزولات جوی سالانه، فقر پوشش گیاهی و وجود بادهای فرساینده و تغییر کاربری غیر اصولی اراضی را از ویژگیهای نواحی بیابانی استان به شمار آورد.
این عوامل موثر در توسعه بیابانزایی می باشد.
** لزوم مشارکت همه دستگاها در برنامه هدفمند بیابان زدایی
نصرآبادی خاطر نشان می کند: همه دستگاه ها و افراد باید در قالب برنامه ای هدفمند از اساسی ترین راهکارهای مقابله با بیابان زایی است مشارکت کنند.
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با بیان اینکه اولین قدم برای اجرای این برنامه قانونمند کردن الزام رعایت شاخص ها و معیارهای بیابان زایی در همه طرح ها و برنامه های دستگاه های موثر و متاثر از پدیده بیابان زایی است ادامه می دهد: ضمن آن که فرهنگ سازی، فقرزدایی، ظرفیت سازی و توانمندسازی جوامع محلی و اقتصادی کردن واحدهای بهره برداری از مراتع و اراضی کشاورزی با ملحوظ نمودن اصول و مبانی مدیریت و توسعه پایدار از مهمترین اصول بیابان زدایی پایدار می باشد.
به گفته وی استفاده از انرژی خورشیدی برای کاهش بوته کنی در مناطق بیابانی. احیای کویرهای مرطوب، اجرای پروژه بزرگ مقیاس بین المللی ظرفیت سازی اجرای برنامه اقدام ملی بیابان زدایی در کشور نیز می تواند بسیار مهم باشد.
نصرآبادی تهیه و اجرای طرح های الگویی بهره برداری اکوتوریسم را راهکار دیگر برای بیابانزدایی می داند و می افزاید: طرح احداث بادشکن اطراف مزارع حساس به فرسایش و جلب مشارکت مردم در بیابان زدایی با تمرکز حمایت های قانونی ، تسهیلاتی، فنی، آموزشی و ترویجی و افزایش تنوع گونه ای در عملیات بیولوژیک با ارجحیت استفاده از گونه های بومی مقاوم به خشکی، شوری باید در دستور کار قرار گیرد.
** اعتبارات بیابان زدایی تنها 7 درصد
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان با بیان اینکه در سال گذشته 353 هکتار نهال کاری و 20 هزار و 648 هکتار ر مدیریت روان آب های سطحی و 13 هزار و 876 هکتار عملیات بذرکاری در استان داشته ایم می افزاید: همچنین 127 کیلومتر احداث بادشکن زنده (حاشیه مزارع)، 551 کیلومتر احداث بادشکن غیرزنده و تهیه طرح های بیابانزدایی انجام گرفته است.
نصرآبادی یاد آور می شود: در سال 1395 اعتبار مصوب بیابانزدایی استان از محل منابع ملی و استانی 124 میلیون و 412 هزار تومان بوده که از این مبلغ فقط 9 میلیون و 908 هزار تومان معادل 7 درصد تخصیص پیدا کرده است.
وی خاطر نشان می کند: تشدید فرسایش بادی، افزایش ریزگردها و طوفانهای گرد و غبار، نابودی پوشش گیاهی مراتع و تبدیل این مناطق به اراضی بیابانی،کاهش کیفیت و کمیت آبهای سطحی و زیرزمینی،کاهش حاصلخیزی خاک که در نتیجه تشدید فقر در مناطق خشک و بیابانی و افزایش بیکاری و مهاجرت و هزارن مشکل دیگر از تبعات بیابانزایی می باشد.
وی عنوان می کند: میزان خسارت فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی در کانونهای بحرانی فرسایش بادی استان سالیانه حدود 20 میلیون و 252 هزار و پانصد تومان برآورد گردیده است.
** بیابان نتیجه فعالیت های مخرب زیست محیطی
کارشناس محیط زیست استان هم بیان می کند: بیشترین دلایل فرسایش و افزایش بیابان در جهان و بویژه در وسعت کوچکتر در استان شامل گرم شدن جهانی کره زمین در اثر فعالیت های مخرب زیست محیطی و رعایت نکردن مسائل زیست محیطی توسط برخی از کشورهای جهان می شود.
رویا هدایتی زاده ادمه می دهد: کاهش نزولات جوی و کاهش میزان رطوبت هوا و بالتبع آن خشک شدن سطح زمین و خشک شدن پوشش گیاهی سطح خاک و بهره برداری بی رویه و روز افزون از منابع آب زیر زمینی و کاهش میزان رطوبت خاک ها و خشک شدن تالاب ها هم بسیار موثر است.
وی درباره مهمترین راهکارهای اصولی برای کاهش بیابان و افزایش بیابان زدایی عنوان می کند: برنامه های اجرایی استانی از قبیل بوته کاری و بذرکاری با گیاهان بومی و سازگار با شرایط طبیعی منطقه ، اجرای طرح های آبخیزداری و آبخوان داری، مالچ پاشی مفید است.
وی خاطر نشان می کند: برنامه های اجرایی ملی از قبیل شناسایی کانون های فرسایش پذیر کشور و استان و انجام کارهایی از قبیل بارورسازی ابرها در استان های متاثر از خشکسالی شدید از دیگر راهکارهاست.
** برای اجرای طرح های بیابان زدایی بودجه ای اختصاص نیافته است
کارشناس محیط زیست استان با اشاره به اینکه در راستای اجرای طرح های بیابان زدایی ردیف اعتبار ویژه ای به اداره کل محیط زیست اختصاص نیافته است می افزاید: اما با جذب اعتبارات مدیریت مناطق چهارگانه آسیب دیده از خشکسالی اقداماتی از قبیل ایجاد و مرمت چشمه ها، آب انبارها ، توزیع علوفه و دان جهت تغذیه وحوش، آبرسانی با تانکر توسط محیط زیست استان انجام گرفته است.
هدایتی زاده مهمترین تاثیر افزایش بیابان در زندگی انسان را کاهش سطح اراضی کشاورزی و بالتبع آن کاهش میزان تولیدات محصولات کشاورزی نام برد می داند و می افزاید: حرکت ریزگردها در سطح اراضی مسکونی و کشاورزی که در حوزه انسانی منجر به ایجاد آسیب جدی به انسان گردیده و در حوزه کشاورزی نیز سبب نابودی مزارع و باغات و کاهش سطح اراضی کشاورزی می گردد.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
7559* 6054*خبرنگار- امیرشاهین نایبی فر*انتشاردهنده - مریم پنجابی *
کپی شد
