کوچ برای بقا

به گزارش ایرنا، از روزهای پایانی تابستان و اوایل فصل پاییز عشایر از مناطق ییلاقی (سردسیر) به مناطق قشلاقی (گرمسیر) کوله بار سفر بسته و کوچ می کنند.
عشایر پایبند احساسات و دارای حس تعلقی قدیمی بوده اما همواره در حال دل کندن و بازگشتن، همیشه در حال رفتن به آنجا که پیش تر بوده اند و آنان را می شناسند.
عشایر مهاجر نیستند آنان با مسیری که می پیمایند آشنایند و راه، کنجی از خانه عشایر شده است، گذشتن از کوره راه های خشک و بی آب و علف خراسان جنوبی و رودخانه های کف به دهان آورده!
در سال های اخیر بخش زیادی از عشایر خراسان جنوبی به زندگی یکجانشینی روی آورده اند شاید حتی سبک و سیاق زندگی عشایری خود را کنار گذاشته باشند.
برخی دست از کوچ کشیده و زندگی را به زبان دیگر کشف و ترجمه کرده اند سیاه چادرها جای خود را با خانه های خشت و سنگی عوض کردند و دیدار کوچ به قیامت افتاده است.
اما عشایر هنوز ریز و درشت و نیازمندی های زندگی اش را با دست خود می سازد اینجا خبری از نانوا نیست و کمتر نیازی او را به دکان می کشاند.
ذائقه عشایر در گذر سالیان زیاد تا حد زیادی دست نخوره باقی مانده و همه چیز تازه، اصیل و به قدر کفایت است آنان هر چیزی که به دست خود درست نکرده باشند را غیر قابل اعتماد، ناجور، بدشکل و بی مزه می پندارد.
عشایر، همان مردمان روزهای سخت را می گویم با گذر از ایل راه ها، هزاران سختی و مشقت را به جان و دل می خرند تا به سلامت به سر منزل مقصود برسند.
کوچ عشایر روایتی از زندگی مردان و زنانی است که با کمترین امکانات بهداشتی، رفاهی، خدماتی و آموزشی هر 6 ماه یکبار باید سفر کنند و شاید کمتر کسی از ایل راه های سخت و صعب العبور آنان آگاه باشد.
در حال حاضر خراسان جنوبی با دارا بودن 15 هزار و 676 خانوار عشایری چهارمین استان عشایرخیز کشور بعد از استان های فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان است که 80 درصد آنان در مناطق مرزی مستقر هستند.
خراسان جنوبی دارای چهار شهرستان مرزی درمیان، سربیشه، نهبندان و زیرکوه است و 460 کیلومتری مرز مشترک با کشور افغانستان دارد.
بیش از 13 درصد جمعیت خراسان جنوبی را عشایر تشکیل می دهند همچنین این استان حدود هفت درصد عشایر کشور را به خود اختصاص داده است.
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: اکنون هفت هزار خانوار عشایری استان دغدغه آب آشامیدنی دارند و آب مورد نیاز آنان با تانکر سیار تامین می شود.
غلامرضا قوسی افزود: کمبود آب عشایر و دام آنها از دغدغه های اصلی این قشر در استان است چرا که بر اثر خشکسالی چشمه ها و چاه های مالداری به عنوان مهمترین منابع تامین آب آنان خشک شده است.
وی اظهار داشت: خشکسالی های چند سال گذشته عشایر را با مشکلات متعدد مواجه ساخته که کمبود علوفه و کاهش تعداد دام از مهمترین آنهاست زیرا زندگی عشایر به دام وابسته است.
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی یادآور شد: در حال حاضر 49 درصد عشایر استان از ایل راه مناسب و 54 درصد از آب سالم و بهداشتی برخوردار هستند و پایان برنامه ششم توسعه باید برخورداری عشایر از ایل راه مناسب به 74 درصد و آب آشامیدنی به 70 درصد افزایش یابد لذا باید انگیزه های لازم برای کوچ عشایر تقویت شود.
وی با بیان اینکه عشایر 34 درصد جمعیت دامی استان را تشکیل می دهد، گفت: با وجود بیش از یک میلیون و 200 هزار راس دام سبک و سنگین در مناطق عشایری، این میزان 30 درصد تولیدات دامی و 70 درصد خانوار مربوط به تولیدات دامی را به خود اختصاص می دهد.
قوسی عنوان کرد: عشایر استان در قالب 58 طایفه مستقل بوده که بیشتر بهلولی و حسینی هستند، کوچ عشایر نیز درون استانی بوده و میزبان عشایر سایر استان ها نیز هستیم.
وی افزود: حدود 40 درصد مراتع استان در اختیار عشایر بوده که این مراتع از نوع درجه سه و فقیر است همچنین سالانه بیش از 15 هزار تن انواع فراوردهای دامی توسط عشایر تولید می شود.
مدیرکل امور عشایر خراسان جنوبی، حضور خانوار عشایر در محلات عشایری مرزی و دور افتاده را به عنوان پدافند غیرعامل برای افزایش ضریب امنیت استان یکی از توانمندی های عشایر دانست و گفت: بیش از چهار هزار نفر از عشایر از طریق بسیج مسلح و ساماندهی شده اند.
وی، پایین بودن شاخص های توسعه و برخورداری عشایر نسبت به سایر جوامع، تناسب نداشتن بین جمعیت جامعه هدف و توزیع اعتبارات و همچنین نیروی انسانی، تک محوری بودن ممر درآمد عشایر و لزوم برنامه ریزی برای تنوع را از اهم مشکلات و محدودیت های کلان موجود در مناطق عشایری دانست.
قوسی، خشکسالی های مستمر (19 ساله)، فقر مراتع، ریزگردها، کاهش منابع آبی و عدم استقبال عشایر از بیمه اجتماعی و بیمه دام به دلیل ضعف بنیه مالی را از دیگر مشکلات کلان در مناطق عشایری استان عنوان کرد.
مدیر امور عشایر نهبندان هم به خبرنگار ایرنا گفت: اکنون عشایر این شهرستان 20 درصد جمعیت عشایر خراسان جنوبی را تشکیل می دهند.
محمد جهانبین اظهار داشت: سه هزار و 192 خانوار عشایری در شهرستان نهبندان زندگی می کنند و بیش از 180 هزار راس دام را در این منطقه مرزی پرورش می دهند.
وی افزود: بهلولی، محمودی، کرده ای، اردونی، جمال زهی، یوسف زهی، آخوندی، نخعی و نوری از جمله اقوام عشایر نهبندان هستند که به مناطق ییلاقی تگ سهلو، دشت شورآب میان کوه، کوه باران، دشت چاهداشی و میغان کوچ می کنند.
مدیر امور عشایر نهبندان با بیان اینکه خشکسالی های اخیر تاثیر زیادی بر مناطق عشایری شهرستان گذاشته است گفت: سال زراعی گذشته در برخی محلات فقط یک میلیمتر بارندگی ثبت شده لذا نیاز است برنامه های حمایتی با جدیت دنبال شود.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی که با فقر شدید مراتع مواجه شده ایم تعلیف دام به صورت دستی انجام می شود لذا نیاز به علوفه یارانه ای و مدت دار هستیم.
جهانبین افزود: در این خصوص 105 تن جو مدت دار بین دام عشایر شهرستان توزیع شد اما برای تامین علوفه که به صورت روزانه توزیع می شود در حال پیگیری هستیم.
وی یادآور شد: خشکسالی های 19 ساله سبب شده بسیاری از چشمه ها و برکه های محلات عشایری خشک شود در این زمینه ماهانه سه هزار مترمکعب آبرسانی به صورت سیار برای عشایر فراهم می شود.
گزارش از رقیه محمدی
7557 * 6054