جی پلاس/ به مناسبت سالروز ولادت؛
سطرهایی از زندگی ملا محمدحسین فشارکی
ملا محمدحسین فشارکی قهپائی از علما و مجتهدان قرن سیزدهم هجری قمری بود که از اساتیدی چون ملّا محمدباقر فشارکی، حاج شیخ محمدباقر نجفی مسجدشاهی، آقامیرزا محمّد‌هاشم چهارسوقی، میرزا حبیب‌اللّه رشتی، شیخ زین‌العابدین مازندرانی بهره برد.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی ملا محمدحسین فشارکی اختصاص دارد.
زندگینامه ملا محمدحسین فشارکی
ملا محمدحسین فشارکی قهپائی اصفهانی (۱۲۶۶ -۱۳۵۵ ه.ق)، فرزند ملا محمدجعفر فشارکی قهپائی اصفهانی، عالم فاضل، فقیه محقق، مجتهد اصولی، از علماء و مجتهدین بزرگ اصفهان در قرن سیزدهم هجری بود.
وی از اساتیدی چون ملّا محمدباقر فشارکی، حاج شیخ محمدباقر نجفی مسجدشاهی، آقامیرزا محمّد‌هاشم چهارسوقی، میرزا حبیب‌اللّه رشتی، شیخ زین‌العابدین مازندرانی بهره برده و از شیخ زین‌العابدین مازندرانی، حاج میرزا حبیب‌الله رشتی و حاج میرزا محمدحسن شیرازی اجازه روایت داشت و از مشایخ اجازه روایتی آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی بود.
آخوند فشارکی، پس از گذراندن تحصیلات در عتبات عالیات به اصفهان برگشته، به فعالیت‌های علمی، فرهنگی، سیاسی و انجام امور مرجعیت پرداخت. وی از جمله علمایی بود که در حوادث سیاسی مشروطه و پس از آن نقش داشته است.
تاریخ ولادت
ملامحمدحسین فشارکی، در روز ۳۰ ذیقعدة الحرام سال ۱۲۶۶ق در اصفهان به دنیا آمد.
همسر و فرزندان
ملا محمد حسین دارای دو همسر بود و از همسر اول چند پسر و دختر داشت. شمس‌الدین فشارکی، شیخ محمدعلی فشارکی، شیخ جعفر فشارکی فرزندان ذکور وی بودند. شیخ محمدعلی و شیخ جعفر در کسوت روحانیت بودند. از همسر دوم او سه پسر به جای مانده که روحانیت را در این خانواده ادامه دادند. اول، مرحوم آیت‌الله شیخ محمدتقی فشارکی که به زهد و صداقت معروف بود؛ دوم، شیخ محمدباقر فشارکی و سوم شیخ مهدی فشارکی و مرحوم شیخ محمدحسین ذوعلم که از علمای برجسته و معروف به زهد بوده داماد اوست.
اساتید و شاگردان
ملا محمدحسین فشارکی، در اصفهان نزد برادرش ملّا محمدباقر فشارکی و حاج شیخ محمدباقر نجفی مسجدشاهی و آقا میرزا محمّد‌هاشم چهارسوقی تلمذ نموده، سپس برای تکمیل تحصیلات خود به عتبات عالیات عزیمت نموده و نزد میرزا محمدحسن شیرازی کسب علم کرد و سپس به نجف اشرف رفته و از خدمت حاج میرزا حبیب‌اللّه رشتی بهره برد. آنگاه به کربلای معلی مُشَرَّف شده و نزد شیخ زین‌العابدین مازندرانی تحصیلات خود را تکمیل نموده و موفق به اجازه از او گردید.
وی از شیخ زین‌العابدین مازندرانی، حاج میرزا حبیب‌الله رشتی و حاج میرزا محمدحسن شیرازی اجازه روایت داشت و از مشایخ اجازه روایتی آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی (رحمة‌الله‌علیه) بود.
ایشان شاگردان زیادی داشته که از جمله مبرزترین آنها میرزا محمد احمدآبادی معروف به طبیب‌زاده، حاج آقا رحیم ارباب، شیخ محمود مفید و آقا سید محمدرضا خراسانی را نام برده‌اند.[۱]
فعالیت‌ها
آخوند فشارکی، وی پس از بازگشت به اصفهان در محله خواجو ساکن شده و به اقامه جماعت در مسجد میرزا صادق در آن محله مشغول شده و در مدرسه صدر بازار به تدریس پرداخت. پس از فوت پدر زنش میرزا حسن عراقی، در محله نیم‌آورد ساکن شده و به جای مرحوم عراقی در مسجد سلام در محله جماله کله به اقامه جماعت پرداخته و در مدرسه نیم‌آورد تدریس نمود.
کم کم در اصفهان شهرت و ریاستی یافته و جلسات قضاوت و حل و فصل مرافعات و رفع خصومات را برپا داشته و مجلس صدور فتوا را برقرار نموده و در اصفهان و مناطق اطراف مرجعیت یافت و عده‌ای از مقلّدین از فتاوای او تقلید نمودند وی همچنین در مصلای تخت فولاد مراسم احیاء و برگزاری دعا و منبر وعظ و خطابه را وجهه همت خود قرار داد.
آخوند فشارکی در ماه مبارک رمضان به منبر می‌رفت و با مواعظ شافیه خود مردم را موعظه می‌فرمود. او در فعالیت‌های خیریه پیش‌قدم بوده و خصوصاً برای طلاب و علمای فقیر همه‌گونه کمک از جمله تهیه منزل را متقبّل می‌شد.
محتاط در اجرای احکام
تالیفات زیادی از آخوند فشارکی به جای نمانده، اما از بهترین ناقلان فقه جعفری و مبلغان شریعت علوی و آمران به معروف و ناهیان از منکر به شمار می‌رفته است. بنا به قول پدر و نیز استاد جلال‌الدین همایی (شاگرد شاگرد او) شمّ فقاهتی او از اقرانش برتر بوده، هر چند در بعضی شاخه‌های علوم و فنون اسلامی، چون معقول و عرفان، دیگران بر او رجحان داشته‌اند. از مرحوم همایی (رحمة‌الله‌علیه) منقولست که آن بزرگ تا آنجا که من شنیده‌ام، تا اندازه‌ای حالت تقشّر و تقشّف نیز داشته است. معروف است با عمله طرب هیچ سازگاری نداشته و فاقد کیفیت تسامح و تساهلی بوده است که بزرگانی چون آقا حسین خوانساری یا فیض کاشانی و حتی آیت‌الله جزی، معاصر خود او در موسیقی داشته‌اند. وی شخصیتی سخت محتاط بوده و در اجرای احکام سعی تمام داشته است.[۲]
نقش فشارکی در حوادث مشروطه
آخوند فشارکی، جزو علمایی بوده که در حوادث سیاسی مشروطه و پس از آن نقش داشته است. یکی از مهم‌ترین انجمن‌های اصفهان در عصر مشروطه «انجمن اتحادیه علما» بود که با حضور ۲۲ نفر از بزرگترین علمای اصفهان به تاریخ اول ذی حجه ۱۳۲۴ق شکل گرفت. این انجمن، عامل مهمی در وادار کردن ظل السلطان برای تاسیس انجمن ولایتی بود. یکی از برنامه‌های این انجمن، نظارت بر هماهنگی و مطابقت احکام قانونی با قوانین شریعت بود. آخوند فشارکی از اعضای مهم این انجمن بود که به همراه حاج آقا نورالله نجفی و سایر بزرگان در آن نقشی مؤثر داشت. در حرکت اقتصادی عصر مشروطه به منظور اصلاح اوضاع اقتصادی شهر در زمینه ترویج کالاهای خارجی حضور داشت و جزو امضاکنندگان اعلامیه پنج ماده‌ای علما و بزرگان اصفهان در سال ۱۳۲۴ ق بر ضد سلطه اقتصادی بیگانگان بود. به این لحاظ، آخوند فشارکی از علما و مراجع با نفوذ سیاسی و دینی این دوره محسوب می‌شده و از قدرت معنوی و سیاسی زیادی برخوردار بوده است.[۳]
تحریم‌کنندگان خرید کالاهای خارجی
آخوند فشارکی، جزء امضاکنندگان اعلامیه پنج ماده‌ای علما و بزرگان اصفهان در سال ۱۳۲۴ ق بر ضد سلطه اقتصادی بیگانگان بود. در این نامه پس از ذکر موارد تحریم کالاهای خارجی اسامی علمایی که به حمایت از این اقدام ملی برخاستند، نوشته و مهر شده که نام «ملا محمدحسین فشارکی» اولین آنان بود ایشان در حرکت اقتصادی عصر مشروطه به منظور اصلاح اوضاع اقتصادی شهر اصفهان در زمینه ترویج کالاهای خارجی حضور داشت. او از مراجع با نفوذ سیاسی و دینی این دوره محسوب می‌شودکه دارای قدرت زیادی بود. [۴]
برگزاری احیای شب‌های جمعه
آیت‌الله فشارکی به رسم برادرش، شیخ محمدباقر سنت پسندیده احیای شب‌های جمعه همراه با منبر و وعظ و ارشاد تا طلوع فجر برقرار کرد. وی به زهد و تقوا و صلاح تا زمان فوتش معروف بود؛ آنچه مسلم است او از آخرین بازماندگان فقهای سنتی جهان تشیع بوده که علم، تقوا و حکومت شرعیه را یکجا داشته است. بزرگانی مانند آیت‌الله مرعشی و آیت‌الله زند کرمانی ایشان را ستوده‌اند و با القابی مانند «علامه شیخ معظم» و «استاد اعظم» یاد کرده‌اند. [۵]
تالیفات
آیت‌الله فشارکی جهت عمل مقلدین «رساله عملیه» تالیف فرموده و تعلیقاتی بر تالیفات شیخ انصاری همچون «رسائل» و «طهارت» «مکاسب» و کتاب صلاه نوشته است.[۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]
وفات
سرانجام، آخوند فشارکی پس از ۸۶ سال در شب سه شنبه، هشتم ذی القعده سال ۱۳۵۳ق درگذشت و در بقعه تکیه شیخ مرتضی ریزی در قبرستان معروف تخت فولاد اصفهان که به وادی السلام ثانی مشهور است به خاک سپرده شد. [۲۰]
در تشییع او حدود بیست هزار نفر شرکت نموده‌اند.
میرزا حسن‌خان جابری انصاری ماده تاریخ وفاتش را چنین گفته است:
بموته یا جابری ارّخ ما شارک الفشارکی علیم
فهرست منابع
(۱) سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد اصفهان.
(۲) هیئت تحریریه، مجموعه چهار جلدی دانشنامه تخت فولاد، اصفهان زیبا گروه رسانه‌ای (شرکت فرهنگی مطبوعاتی پیام اصفهان زیبا)، بی تا.
(۳) مهدوی، سید مصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور.
(۴) مهدوی، سید مصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان.
(۵) مهدوی، سید مصلح‌الدین، مختصری از تاریخچه محلّه خواجو.
(۶) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه.
(۷) معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار.
(۸) حسینی حائری، محمدرضا، مستدرک فهرس التراث.
(۹) آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الاجازة الکبیره.
(۱۰) جابری انصاری، حسن‌خان، تاریخ اصفهان و ری.
(۱۱) کتابی، سیدمحمدباقر، رجال اصفهان.
(۱۲) کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین.
(۱۳) تفضلی، آذر و مهین فضایلی جوان، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران.
(۱۴) مهدوی، سید مصلح‌الدین، سیری در تاریخ تخت فولاد.
(۱۵) مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب.
پانویس
۱. سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد اصفهان، با تصرف و تلخیص.
۲. سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد اصفهان، با تصرف و تلخیص.
۳. سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد اصفهان، با تصرف و تلخیص.
۴. هیئت تحریریه، دانشنامه تخت فولاد، ص۱۲۵.
۵. هیئت تحریریه، دانشنامه تخت فولاد، ص۱۲۵.
۶. مهدوی، سیدمصلح‌الدین، رجال اصفهان یا تذکره القبور، ص۸۴-۸۵.
۷. مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۳۶.
۸. مهدوی، سیدمصلح‌الدین، مختصری از تاریخچه محلّه خواجو، ص۸۰.
۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۵۵۷-۵۵۸.
۱۰. معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۵، ص۱۸۳۵.
۱۱. حسینی حائری، محمدرضا، مستدرک فهرس التراث، ص۴۰.
۱۲. جابری انصاری، حسن‌خان، تاریخ اصفهان و ری، ص۴۱۰-۴۱۱.
۱۳. جابری انصاری، حسن‌خان، تاریخ اصفهان، ص۳۳۸.
۱۴. مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۴، ص۳۴۲.
۱۵. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الاجازة الکبیرة، ص۱۷۱-۱۷۲.
۱۶. کتابی، سیدمحمدباقر، رجال اصفهان، ج۱، ص۱۹۹.
۱۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۲۴۹.
۱۸. آذر تفضلی و مهین فضایلی جوان، فرهنگ بزرگان اسلام و ایران، ص۵۰۱.
۱۹. مهدوی، سیدمصلح‌الدین، سیری در تاریخ تخت فولاد، ص۱۲۴.
۲۰. سایت مجموعه تاریخی فرهنگی مذهبی تخت فولاد اصفهان، با تصرف و تلخیص.
منبع
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۶۴۴-۶۴۵.
سایت راسخون، برگرفته از مقاله «آیت‌الله ملا محمدحسین فشارکی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۱۰/۱۵.
دیدگاه تان را بنویسید