عالمه غیر متعلمه؛ ویژگی بانویی در ردیف معصومین(ع)

جی پلاس: اول ماه ذیقعده مصادف با سالروز ولادت حضرت معصومه سلام الله علیهاست. سیدمحمدتقی قادری پژوهشگر حوزوی در یادداشتی کوتاه که در سایت آستان مقدس آن بانوی گرامی منتشر شده، چنین نگاشته است:

یکی از خصوصیت‌های برجسته حضرت معصومه سلام الله علیها که از روایات برداشت می شود «عالمه غیر متعلمه» است، به این معنا که هرچند علوم اکتسابی غیرحضوری نیازمند به تعلیم، آموزش و مکتب دیدن است؛ ولی از خصوصیات معصومین علیهم السلام به دلیل اینکه آنان مظهر اسماءالحسنی و تجلی صفات جمال و جلال الهی هستند همه سنخ و جنس علومشان از جنس علم حضوری و لدنی است.

حضرت معصومه سلام الله علیها هر چند پیامبر و امام نیستند؛ ولی شواهد و قراینی وجود دارد که تایید می‌ کند ایشان نیز در همین سن کوتاه خودشان، آنچنان در سلوک معنوی طی طریق کرده بودند که مظهر اسماءالحسنی شده بودند و علوم اکتسابی برای آن حضرت از سنخ و جنس علم حضوری شده بود و شخصیت «معلمه غیر متعلمه» داشتند که مکتب نرفته و معلم ندیده بر علوم احاطه داشتند.

از یکى از علماى معروف نجف اشرف، مرحوم آیت الله مستنبط(ره) نقل شده که گفت از کتاب «کشف اللئالى» که نسخه خطى آن در کتابخانه شوشترى‌هاى نجف موجود است، روایت شده روزى جمعى از شیعیان براى دریافت پاسخ پرسش هاى خود به محضر امام کاظم علیه السلام رهسپار شدند ولی آن حضرت مسافرت کرده بودند؛ نظر به اینکه آنها ناگزیر به مراجعت بودند پرسش‌ هاى خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم علیه‌السلام تحویل دادند تا در سفر بعد به پاسخ آن نایل شوند؛ اما هنگام خداحافظى دیدند حضرت معصومه سلام الله علیها پاسخ پرسش‌ هاى آنان را نوشته و آماده کرده است؛ آنها شادمان شدند و آن را گرفتند.

هنگام مراجعت در مسیر راه با امام کاظم علیه السلام ملاقات نمودند و ماجرا را به عرض رساندند؛ امام آن نوشته را از آنها طلبیدند و مطالعه کردند و پاسخ‌ هاى حضرت معصومه سلام الله علیها را درست یافتند، سپس سه بار فرمودند «فداها ابوها؛ پدرش به فدایش باد» (بحارالانوار, ج۶۰, ص۲۲۸)

این موضوع در زمانى رخ داد که حضرت معصومه سلام الله علیها خردسال بودند و حدود ده سال سن داشتند. این ماجرا انسان را به یاد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مى‌اندازد که پیامبر اکرم در شان ایشان مکرر فرمودند «فداها ابوها; پدرش به فدایش باد» (بحارالانوار, ج۶۰, ص۲۲۸) و همینطور به یاد حضرت زینب سلام الله علیها که امام زین العابدین علیه السلام در شأن ایشان فرمودند « أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَیْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَیْرُ مُفَهَّمَة‌» (بحار الانوار ج ۴۵ ص ۱۹۹)‌