حاج سید میرزا آقا ترابی که بود؟/نقش ایشان در تاسیس حوزه دامغان چه بود؟/ هم مباحثه ای های ایشان چه کسانی بودند؟

آیت الله حاج سید میرزا آقا ترابی در سال ۱۳۱۰ قمری در دامغان متولد شد. وی از محضر عالمانی همچون آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی بهره ها برد و با بزرگانی مانند امام خمینی، آیت الله العظمی اراکی و آیت الله العظمی گلپایگانی همدرس بود. ایشان در چهاردهم شعبان سال ۱۳۸۲ هجری قمری از دنیا رفت.

به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی حاج سید میرزا آقا ترابی اختصاص دارد.

زندگینامه حاج سید میرزا ترابی

تولد و تحصیلات

حاج سید میرزا آقا ترابی در سال 1310 هجری قمری در شهرستان دامغان دیده به جهان گشود و پس از طی مقدمات در موطن خویش به تهران عزیمت کرد و مدت سه سال از محضر پرفیض درس آقا شیخ مسیح طالقانی و دیگر اساتید مستفیض شد. پس از آن به مشهد مقدس مشرف و از محضر درس آقا شیخ حسین برسی، حاج ملا عباس‌علی فاضل و آقا بزرگ رضوی بهره‌ مند شد.

در همین رابطه بخوانید: 

محمدتقی آقا نجفی اصفهانی که بود؟/علت انتقال وی به وسیله دربار به تهران و مجددا به اصفهان چه بود؟

محمدبن حسن بن زین الدین عاملی کیست؟/نسبت او با شهید ثانی چیست؟/برخی از بزرگان درباره او چه گفته اند؟/از مهم ترین ویژگی‌های اخلاقی اش چه بود؟

از زندگی عالم برجسته سید اسماعیل نوری طبرسی چه می دانید؟/وی در محضر کدام بزرگان شاگردی کرد؟

عبدالحسین زرین کوب که بود؟/کدام شاخه های علم، حوزه مطالعاتی وی را در بر می گرفت؟/مهمترین آثار استاد کدامند؟

آیت الله عباس حسینی کاشانی که بود؟/چرا به او ایوب العلما می گفتند؟/ نسبت وی با شهید بهشتی و آیت الله کاشانی چه بود؟

آیت الله العظمی یوسف مدنی که بود؟/عنایت علامه طباطبایی به وی چه بود؟/چه کسی بر وی نماز خواند

این عالم ربانی سپس به تهران مراجعت کرد و از محضر آقا سید محمد تنکابنی و آقا سید حسین یزدی فقه و اصول و از میرزا طاهر تنکابنی اسفار و شفا را فرا گرفت. وی در سال 1341 هجری قمری به قم مشرف شده و از محضر آیت‌ الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری، آیت‌ الله آقا میرزا سید علی یثربی‌ کاشانی، آیت‌ الله العظمی حجت و آیت‌‌ الله فیض استفاده کرد.

دوران اقامت هفده ساله در قم

سال 1341 هجری قمری، مرحوم آیت الله میرزا آقای ترابی به شهر مقدس قم مشرّف شدند. این سال ها مقارن شد با استفاده از تعالیم ارزشمند حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی «موسس فقید حوزه علمیه قم» و سه استاد بزرگ فقه و اصول که هر یک از اقطاب اساتید آن سامان بودند. آیت الله العظمی سید محمد حجت کوه کمره ای، آیت الله آقا میرزا سید علی یثربی کاشانی و آیت الله فیض قمی از برجستگان فقهای شیعه طیّ اعصار ماضی و جاری، در زمره بزرگانی هستند که مرحوم آیت الله سید میرزا آقا ترابی در حلقه تدریس آنان شرکت می کرد تا عطش فراوان علمی خویش را در کنار آستانه مقدسه کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س) فرونشاند و آنچنان که شایسته مقام والای اهل علم و ایمان است، مربّی نفوس و مهذّب قلوب باشد.

در این روزگار، مرحوم آیت الله ترابی با علمای وارسته ای همچون آیت الله العظمی امام خمینی (ره)، آیت الله العظمی گلپایگانی (ره) و آیت الله العظمی اراکی (ره)، هم مباحثه و هم درس بودند که دوستی و رفاقت آنان با یکدیگر تا پایان عمر شریف مرحوم میرزا تداوم داشت.

دوران تدریس علوم دینی

از شواهد و قرائن چنین استنباط می شود که آیت الله سید میرزا آقا ترابی دامغانی در مقطعی به تدریس فلسفه در مدرسه سپهسالار تهران (مدرسه عالی شهید مطهری) اشتغال داشته اند که از شاگردان ممتاز آن جناب می توان به مرحوم آیت الله آقا میرزا یحیی طالقانی (ره) اشاره کرد.

همچنین ایشان در طول اقامت هفده ساله خویش در شهر قم به تدریس کفایه، رسایل، مکاسب و شرح منظومه اهتمام کردند که در این میان، بیان شرح منظومه توسط مرحوم میرزا، علیرغم کثرت مخالفان فلسفه در آن حوزه فقهی، گویای جایگاه ارزنده این روحانی فاضل و فرهیخته در جمع علما و مراجع دینی قم است. از شاگردان برجسته و فاضل ایشان در این دوران شکوهمند می توانیم به مرحوم آیت الله العظمی آقای حاج سید محمد وحیدی تبریزی (ره) ـ مرحوم آیت الله آقای حاج سید مهدی غضنفری خوانساری (ره) ـ مرحوم آیت الله آقای حاج سید اسماعیل هاشمی اصفهانی (ره) اشاره کنیم.

اقامت در دامغان

پس از درخواست های مکرر روحانیت و آحاد مردم دامغان از آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (رض) مبنی بر بازگشت آیت الله سید میرزا آقا ترابی به موطن خویش، موسس گرانقدر حوزه علمیه قم از میرزا آقا خواستند تا به دامغان هجرت کنند و این رویداد تاریخی، سرآغاز طلوع آفتاب درخشان فقاهت آن آیت بزرگ حق در دامغان بود.

ایشان بعد از بازگشت به دامغان، حوزه علمیه آنجا را تأسیس کردند. حوزه ای که رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مردم دامغان از آن به عنوان یکی از مهمترین حوزه های علمیه در شرق کشور یاد کردند و تصریح فرمودند: «مرحوم آقای ترابی (رضوان الله تعالی علیه) ـ عموی امام جمعه محترم فعلی ـ در این شهر بساط درس و علم و معرفت را گسترد. از شهرهای مختلف، از مازندران، سمنان و بخش های مختلف، طالبان عشق و علم و مشتاقان حقیقت به دامغان می آمدند و در سه مدرسه دامغان تحصیل علم می کردند. امروز برخی از متخرجان مدارس علمی آن روز دامغان، در این استان و بیرون از آن، جزو چهره های برجسته و معروفند».

سید عباس رضوی در مقاله ای با عنوان حاج شیخ عبدالکریم حائری و سامان دادن به تبلیغات دینی درباره درخشش حوزه دامغان در زمان مرحوم آیت الله ترابی، چنین می نویسد: «میرزا آقا ترابی از مدرسین رسائل و مکاسب و منظومه بود که به سفارش حاج شیخ عبدالکریم، به دامغان رفت و در دامغان، تربیت طلاب، تبلیغ مردمان و نشر معارف دینی را سرلوحه کار خود قرار داد. در کار خود چنان استوار و اثرگذار بود که حوزه دامغان آوازه پیدا کرد و در نظم و تربیت طلاب، پس از حوزه قم، از حوزه آن شهر نام برده می شد».

از سال 1358 تا سال 1382 هجری قمری یعنی بیش از بیست سال، فرصتی گرانبها برای دامغانی ها فراهم آمد تا این اسوه زهد و تقوا را همچون گوهری کم نظیر در برگیرند و جان و دل خویش را در چشمه زلال معالم و معارف جوشان از قلب و زبان آن پوینده راستین مدارج عالیه فضل و کمال، بشویند.

وفات

در چهاردهم شعبان سال 1382 هجری قمری مطابق با نوزدهم دی ماه 1341 هجری شمسی، حضرت آیت الله حاج آقا سید میرزا آقای ترابی (رحمت الله علیه) به ملکوت اعلی پیوست و پیکر مطهر او از بیمارستان دکتر علی سعادت در تهران به قم انتقال پیدا کرد و طبق وصیت معظمٌ له در جوار حرم منوّر حضرت فاطمه معصومه (س) به خاک سپرده شد. بازار تهران به احترام ایشان تعطیل شد و مجالس بزرگداشت متعددی از سوی مراجع عظام تقلید برقرار شد.