۲۴ مهر، روز جهانی نابینایان است. بنابر بررسی سازمان جهانی بهداشت، حدود ۲,۲ میلیارد نفر در دنیا به نابینایی یا نوعی اختلال در بینایی مبتلا هستند. متاسفانه نابینایی یکی از مشکلاتی است که بشر هنوز نتوانسته است درمان خوب و موثری برای آن ارائه دهد. اما محققان و مبتکران با استفاده از فناوری‌های گوناگون به کمک نابینایان و کم‌بینایان آمده‌اند.
جی پلاس، محققان سراسر دنیا ابزارهایی تولید کرده‌اند که نابینایان با استفاده از آنها می‌توانند زندگی راحت‌تری داشته باشند. از برخی از این ابزارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چشم‌های هوش مصنوعی
شرکت مایکروسافت، نوعی اپلیکیشن برای افراد کم‌بینا یا نابینا تولید کرده است که می‌تواند به‌جای آنها دنیای اطراف خود را مشاهده کرده و اطلاعات به‌دست آمده را شرح دهد. این اپلیکیشن حتی می‌تواند یک نوشته را بخواند یا با اسکن بارکد یک محصول، آن محصول را تشخیص دهد و این اطلاعات را به کاربر خود منتقل کند. فرد نابینا یا کم‌بینا تنها کاری که باید انجام دهد، چرخاندن یک دوربین به سمت چیزی است که می‌خواهد از آن اطلاعی به‌دست آورد. اپلیکیشنی که در دوربین نصب شده است تمام اطلاعات مربوط به مشاهدات خود را به کاربر می‌دهد و حتی به او می‌گوید که چند نفر در اطراف او هستند.
صداهای مصنوعی در وسایل نقلیه برقی
پس از تولید خودروها و دیگر وسایل برقی، مشکلی که برای افراد، به‌ویژه نابینایان وجود دارد، تشخیص ندادن این خودروهای بی‌صدا در نزدیکی خود است. از آنجایی‌که موتورهای برقی خودروهای برقی بی‌صدا کار می‌کنند، این وسایل نقلیه ممکن است ایمنی مردم و افرادی که مشکل بینایی دارند را به خطر اندازند. به همین دلیل سازندگان خودروهای برقی بنابر قوانین جدید به خودروهای خود صدای مصنوعی موتور افزودند.
ابزار VERSE برای مرور وب‌سایت‌ها
محققان نوعی دستیار صوتی تولید کرده‌اند که به افراد مبتلا به اختلال بینایی اجازه می‌دهد به‌راحتی محتویات یک وب‌سایت را مرور کنند. این دستیار از چند بلندگوی هوشمند و ابزارهای مشابه تشکیل شده است.
تا به حال کم‌بینایان برای مطالعه صفحات وب به صفحه‌خوان‌ها و دستیارهای مجازی صوتی وابسته بودند. اما محققان با ترکیب دستیارهای صوتی و صفحه‌خوان‌ها، ابزاری تولید کرده‌اند که بررسی و تحقیق در فضای وب را آسان‌تر می‌کند. این ابزار با نام اختصاری VERSE شناخته می‌شود.
استفاده از دستیارهای مجازی آسان است اما آنها فقط می‌توانند چند جمله اول هر مقاله را بخوانند و نمی‌توانند تمام محتوای وب را بررسی کنند. از طرفی صفحه‌خوان می‌تواند تمام محتویات وب را مطالعه کند و روی آن کنترل خوبی داشته باشد اما انجام دادن این کار چندان راحت و بی‌دردسر نیست.
محققان با استفاده از VERSE، دستیارهای مجازی را مجهز به صفحه‌خوان کرده و بدین ترتیب به ابزارهای دیگر مانند تلفن یا ساعت‌های هوشمند، اجازه می‌دهند اطلاعات به‌دست آورده از فضای وب را به‌سرعت به بلندگوهای هوشمند منتقل کنند. بدین ترتیب کاربر، بدون زحمت هر قسمت از متن مورد نظر خود را می‌خواند.
ساعت مچی مجهز به حروف بریل
اخیرا شرکت اپل، ساعت مچی اپل‌واچ سری ۶ خود را وارد بازار کرده است که به نوعی فناوری ارائه اطلاعات به یک کاربر، بدون خروجی‌های صوتی و تصویری، مجهز است. در واقع این اپل‌واچ تمام اطلاعات را با استفاده از بند ساعت به کاربر منتقل می‌کند.
این ساعت تمام اطلاعات را با استفاده از علایم یا حروف بریل، که درست در لحظه دریافت اطلاعات شکل می‌گیرد، به کاربر خود منتقل می‌کند.
این فناوری به‌گونه‌ای طراحی شده است که بدون انتقال صدا یا تصویر و فقط با استفاده از علایم و حروف بریل به نابینایان یا کم‌بینایان کمک می‌کند تا از محتویات پیام مطلع شوند و حتی به آنها کارهایی را که باید انجام دهند، بدون تولید صدایی خاص یادآوری می‌کند.
بند این ساعت مچی از اجزاء کامپیوتری تشکیل شده است و سطح درونی آن با سطح بیرونی و همچنین نوعی مکانیسم خروجی لمسی در تماس است و به محض دریافت اطلاعاتی خاص، علایم یا حروف بریل را تشکیل داده و کاربر خود را از محتویات آن آگاه می‌کند.
این مکانیسم خروجی، نوعی سیستم الکترونیکی پوشیدنی است که درون بند ساعت کار گذاشته می‌شود و با استفاده از آن سیستم وظیفه اطلاع‌رسانی را انجام می‌دهد.
محققان در آینده قصد دارند از این فناوری در انگشترها، عینک‌ها، دستکش‌ها، کمربندها و اشیایی مانند آنها استفاده کرده و زندگی افراد مبتلا به اختلال‌های بینایی را آسان‌تر کنند.
عینک‌های هوشمند
محققان عینک هوشمندی تولید کرده‌اند که به افراد دچار اختلال‌های بینایی کمک می‌کند بدون مشکل در مکان‌های ناآشنا حرکت کنند و موانع را تشخیص دهند و استقلال بسیار بیشتری داشته باشند.
این عینک با استفاده از صفحه نمایش‌های شفاف OLED- تکنولوژی ساطع‌کننده نور ارگانیک که تصویر را با بهترین کیفیت نشان می‌دهد- دو دوربین کوچک، یک عدد ژیروسکوپ، یک قطب‌نما، یک موقعیت‌یاب جهانی و هدفون می‌تواند تمام موانع و مسیر مقابل افراد مبتلا به اختلال‌های بینایی را تشخیص دهد و کاربر را آگاه کند.
این عینک ابتدا داده‌های دریافتی را پردازش می‌کند و از آن اطلاعات به روش‌های مختلف استفاده می‌کند. مثلا، برای نشان دادن عمق از روشنایی استفاده می‌کند و افرادی که کم‌بینا هستند می‌توانند تفاوت بین تاریکی و روشنایی را به‌خوبی تشخیص دهند.
همچنین این عینک می‌تواند با استفاده از ابزارهای تعبیه‌شده در آن عدد اتوبوسی که از راه می‌رسد یا علامتی را بخواند و اطلاعات خود را به کاربر منتقل کند. آن همچنین با کمک موقعیت‌یاب جهانی، مسیر صحیح را در مقابل کاربر قرار می‌دهد. ژیروسکوپ هم که وسیله‌ای برای اندازه‌گیری یا حفظ جهت است، به نابینایان کمک می‌کند از مسیر حرکت خود خارج نشوند. تمامی این اطلاعات به‌شکل صوت از طریق هدفون اطلاع‌رسانی می‌شود.
سازندگان این عینک قصد دارند، با استفاده از یادگیری ماشین، کاری کنند عینک بتواند الگوهای مختلف را شناسایی کند. مثلا بتواند اشیاء مختلف را شناسایی کرده و به کاربر خود اطلاع دهد. این ویژگی می‌تواند برای شناسایی ساختمان‌های مختلف و ورود و خروج از آنها هم موثر باشد.
تبلتی برای نابینایان
در گذشته محققان نوعی صفحه‌کلید و نمایشگر حروف بریل تولید کرده بودند که می‌توانست با استفاده از بلوتوث به ابزارهای هوشمند متصل شود. این دو ابزار به افراد مبتلا به مشکلات بینایی کمک می‌کرد به حجم وسیعی از اطلاعات دست یابند.
اخیرا محققان با به‌کارگیری این دو ابزار توانستند ابزاری کاملا جدید لمسی ابداع کنند که آن تبلتی لمسی است. این تبلت از نوعی خروجی لمسی چندسطحی استفاده می‌کند که واکنشی با نرخ فقط ۳ ثانیه دارد و یعنی اینکه زمان بارگیری صفحه وب در مدت زمان یک‌سوم ثانیه انجام می‌شود.
این سیستم با سیستم عامل اندرویدی کار می‌کند و می‌تواند اطلاعات هر صفحه را به صوت و بریل تبدیل کند. آن حتی تصاویر را هم به بریل تبدیل می‌کند و فرد نابینا یا کم‌بینا می‌تواند آن تصاویر را به‌خوبی تشخیص دهد.
درضمن این تبلت به‌گونه‌ای تولید شده است که یادگیری حروف بریل را آسان‌تر از هر زمان دیگر می‌کند. کاربران با استفاده از این تبلت می‌توانند اینترنت را مرور و برخی از صفحات ورد را ویرایش یا حتی در بازی‌های اینترنتی شرکت کنند.
در دنیای مدرن امروز، هر چند وقت یک‌بار با نوعی فناوری آشنا می‌شویم که به کمک افراد مبتلا به اختلال‌های بینایی و آسان کردن زندگی آنها می‌آیند. فناوری‌های مطرح شده در اینجا، فقط بخش کوچکی از تلاش‌های محققان در این زمینه است.
