رژیم بعث عراق با تجاوز به خاک جمهوری اسلامی بخش های وسیعی از خاک آن را به اشغال خود درآورد اما پس از پیروزی رزمندگان در چند عملیات مانند بیت المقدس، ورق برگشت و عراق مجبور به عقب نشینی شد. حال این پرسش مطرح است که آیا ایران نیز وارد خاک عراق شد و به چه علت؟
به گزارش خبرنگار جی پلاس، سالها از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی گذشته است اما همچنان پرسش هایی درباره علت و چرایی جنگ، تعویق پذیرش قطعنامه های بین المللی و... باقی مانده است که در این مجال به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سال دفاع مقدس برآنیم تا به برخی از این پرسش ها، پاسخی درخور دهیم. از پرسش های دیگری که درباره ایام جنگ ایران و عراق مطرح است، این است که در طول هشت ساله جنگ، سرزمین یا شهری از کشور عراق به تصرف نیروهای نظامی ایران درآمد؟ چرا و به چه مدت؟ پاسخ به این پرسش را از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق) داده ایم:
پاسخ به این سوال مثبت است و علت آن این است:
پس از آنکه عملیات بیت‌المقدس با موفقیت به اجرا درآمد و دشمن اشغالگر از قسمت وسیعی از خاک ایران عقب نشست به دلایل زیر ایران تصمیم گرفت که عملیات برون‌مرزی خود را آغاز کند:
اول آنکه پس از استقرار نیروهای ایرانی در شهرهای سومار، مهران و قصرشیرین و مشاهده اوضاع، مشخص شد که حسن نیتی در کار نبوده و تمام این شهرها با خاک یکسان شده است، لذا این جنایات قطعاً نباید بدون پاسخ می‌ماند.
دوم اینکه معلوم شد صدامِ به اصطلاح صلح‌طلب، عقب‌نشینی را به طور ناقص انجام داده و این حرکت ارتش عراق به دلیل این بوده است که با حضور در ارتفاعات و مناطق سوق‌الجیشی و حساس، اشراف خود را بر شهرهای ایران حفظ کند و نیز از حملات احتمالی رزمندگان اسلام در امان بماند.
سوم اینکه در حالی که صدام از سویی سخن از متارکه جنگ می‌راند، از سوی دیگر به شدت سرگرم فعالیت و ایجاد مواضع و موانع از قبیل میادین مین و کانال و سیم خاردار بود.
و آخر اینکه بسیاری از شهرهای میهن اسلامی ایران در تیررس موشک‌اندازها، توپخانه‌ها و خمپاره‌اندازهای دشمن قرار داشت و هر روز دشمن این شهرها را زیر آتش سنگین خود می‌گرفت و عده‌ای از مردم غیرنظامی را به شهادت می‌رساند، لذا ایران چاره‌ای جز عقب راندن دشمن و دور نگه داشتن شهرها از آتش او نداشت. بنابراین مقامات جمهوری اسلامی تصمیم به پیشروی در خاک عراق و تصرف بعضی از شهرهای عراق گرفتند تا ارتش عراق را از مرزهای ایران دور کنند.
در پی این تصمیم، عملیات‌های متعددی طراحی و اجرا شد؛ از جمله رزمندگان اسلام با اجرای عملیات والفجر 8 در تاریخ 20/11/1364، شهر مهم، استراتژیک و بندری فاو را تصرف و پس از 78 روز نبرد سنگین و وارد آوردن تلفات بسیار به دشمن تثبیت کردند.
در همین زمینه بخوانید:
فیلمهای سینمایی دفاع مقدس تا چه حد واقعیت را منعکس کرده است؟
چرا صداوسیما در ایام جنگ، تنها اخبار پیروزی ها را منعکس می کرد؟
علت مطرح کردن شعارهایی مانند "جنگ جنگ تا پیروزی" در ایام دفاع مقدس چه بود؟
ویژگی‌های فردی صدام چه نقشی در آغاز جنگ علیه ایران داشت؟
چرا ایران پس از فتح خرمشهر به جنگ ادامه داد؟
چرا به جنگ عراق علیه ایران، جنگ تحمیلی گفته می شود؟
وضعیت اقتصادی کشور در دوره دفاع مقدس چگونه بود؟
آیا ادعای عراق مبنی بر اینکه ایران به خاکش تجاوز کرد، درست است؟
قبل از آن نیز شهر زبیدات عراق طی عملیات محرم که در تاریخ 10/8/1361 آغاز شده بود، به تصرف نیروهای اسلام درآمده بود. همچنین مناطقی مثل جزایر مجنون به مساحت 160 کیلومترمربع (دارای 50 حلقه چاه نفت)، بخشی از هورالهویزه، الحسان و الزجاجیه و بزرگ‌ترین دریاچه هورالهویزه به نام ام‌النعاج، به ترتیب طی عملیات‌های خیبر 13/12/1362، بدر 19/12/1363، قدس یک 24/3/1364 و قدس پنج 14/5/1364 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد.
علاوه بر این، رزمندگان موفق شدند طی عملیات والفجر 10 که در 25/12/1366 آغاز شده بود، شهرهای حلبچه، خرمال، دوجیله (سیروان)، بیاره و طویله را به تصرف خود درآورند. شهر ماؤوت عراق نیز در تیر 1366 در عملیات نصر 4 به تصرف نیروهای ایرانی درآمد.
این شهرها و مناطق برای مدت‌ها در تصرف نیروهای ایرانی بود، اما صدام با به کارگیری گسترده سلاح‌های شیمیایی و با همکاری امریکا و حمایت بی‌دریغ ارتجاع عرب توانست فاو را در اواخر فروردین 1367 و شلمچه و جزایر مجنون را نیز در نیمه اول خرداد 1367 به تصرف درآورد. به این ترتیب در این مرحله که عراق به نحو بی‌سابقه‌ای تقویت شده بود، موفق شد با استفاده از توان نظامی، بهره‌گیری گسترده از سلاح‌های شیمیایی و به کارگیری تجارب گذشته، ابتکار عمل را به دست آورد و صحنه نبرد را به نفع خود تغییر دهد.
برشی از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ فرهاد درویشی؛ ص ۹۵-۹۷
