روزهای پرکار زندگی مجازی، و تحولات اینترنت پس از کرونا

کرونا و آشتی دوباره با اینترنت

شاید روزهای شروع خانه‌نشینی تصور این بود که با دوری کردن از دیگران واقعاً احساس دورافتادگی کنیم، اما شرایط جور دیگری پیش رفت. از همان روزهای اول تماس‌های تصویری طرفدار پیدا کرد. مردم با استفاده از این فناوری روزانه با نزدیکان خود صحبت می‌کنند و حتی دیدوبازدید نوروزی انجام دادند، کلاس‌های آنلاین با موضوعات مختلف مثل آموزش‌های عمومی یا ورزش انجام شد، کارشناسان و پزشکان آموزش‌ها و نکات مربوط به کرونا را با مردم به اشتراک گذاشتند و بعضی از پزشکان به سؤالات پزشکی به صورت آنلاین پاسخ دادند و حتی کلاس‌های دانشگاهی هم آنلاین برگزار شد.
ممکن است در بین خرید مایحتاج روزانه پیام‌های خود را در توییتر بخوانیم، در اینستاگرام دستور آشپزی رد و بدل کنیم، یا حتی آنلاین با یک غریبه بازی کنیم. شاید قبلاً هم این کارها را انجام می‌دادیم اما حالا زمان زیادی برای انجام دادن چندباره همه آن‌ها داریم.
شبکه‌های اجتماعی هم پیشرفت خوبی داشتند. بسیاری از آن‌ها تلاش کردند تا اخبار نادرست و شایعات را درباره ویروس کرونا را حذف کنند. هرچند که تغییرات شبکه‌های اجتماعی و راه‌های ارتباطی سرعت زیادی نداشته‌اند، اما به زودی در برخی کشورهای جهان مانند آمریکا شاهد تغییرات مختلفی در زمینه برقراری ارتباط به وسیله شبکه‌های اجتماعی خواهیم بود.

کافی است تا نگاهی به آن‌چیزی که در ایتالیا در حال رویدادن است بیندازیم. بزرگ‌ترها در شبکه‌های اجتماعی توصیه‌ها و مطالب مختلف را به اشتراک می‌گذارند و کودکان هم با بازی‌های آنلاین سرگرم هستند. همچنین در ایتالیا تورهای رایگان بازدید از موزه‌های این کشور برقرار شده است. یا در چین با استفاده از برنامه TikTok مهمانی مجازی برگزار می‌کنند و کاربران هم واقعاً قضیه را جدی گرفته‌اند. در آمریکا هم پدیده‌های جدیدی مثل کلاس یوگای مجازی، مراسم کلیسای مجازی یا حتی ناهار مجازی هم رواج پیدا کرده است. این‌ها تنها نمونه‌هایی از کارهای خلاقانه دیجیتال است که دقیقا در زمانی رایج شده‌اند که بیشتر از همیشه به آن نیاز پیدا کرده‌ایم. 

زندگی آنلاین آنقدرها هم بد نیست

ساختن یک دنیای مجازی که جای یک دنیای واقعی را بگیرد ایده جدیدی نیست. این موضوع دهه‌ها است که در بسیاری از داستان‌های علمی-تخیلی جا خوش کرده‌است. اگر از ابزارهای مجازی به شیوه درست استفاده کنیم این دنیای مجازی می‌تواند بسیاری از این کمبودها را برطرف کند. شرکت فعالانه در فرهنگ آنلاین خیلی بهتر از حضور منفعلانه است. کسانی که در شبکه‌های اجتماعی و گروه‌های مجازی پیام می‌گذارند، در بحث‌ها شرکت می‌کنند و با دیگران ارتباط می‌گیرند خیلی شادتر از کسانی هستند که صرفاً یک گوشه کمین می کنند و پیام‌ها و محتواها را رصد می‌کنند. فراموش نکنید برای اینکه بتوانید در فضای مجازی بخشی از روابط اجتماعی از دست رفته را بازسازی کنید باید با دیگران تعامل داشته باشید.

داشتن تعامل در شبکه‌های اجتماعی‌ای که تعاملات خصوصی‌تر را ممکن می‌کنند آرامبخش‌تر و مفیدتر از شبکه‌های عمومی‌ای است که پر از اخبار و اطلاعات تایید نشده با منابع ناشناس است. اخبار و اطلاعاتی که خیلی از اوقات ما را دچار سرسام می‌کنند. پس اگر به دنبال تعامل با ثبات هستید فضاهای مجازی خصوصی‌تر را انتخاب کنید. تشکیل گروهِ همکاران، دوستان، فامیلی هم‌محلی‌ها و... می‌تواند راه مناسبی باشد.

راهی برای پیوند بیشتر؛ نه ابزاری برای تولید نابرابری

در این میان هدف گفتن از مزایای شیوع یک ویروس همه‌گیر جهانی که جان بسیاری از مردم سراسر دنیا را گرفته‌ است، نیست. اما شاید تنها نقطه روشن این بحران استفاده از اینترنت باشد، همانطور که همیشه آرزوی آن را داشته‌ایم: اینکه با دیگران ارتباطی مداوم داشته باشیم، اطلاعات و مسائل مختلف را با آن‌ها به اشتراک بگذاریم و با هم برای یک مشکل مشترک به راه‌حل برسیم. این چیزی است که شاید فقط آن را در آگهی‌های تلویزیون دیده باشیم.
در حقیقت ما در نوعی «کناره‌گیری اجتماعی» به سر می‌بریم. ویروس همراه با خود اپیدمی تنهایی و کناره‌جویی را هم آورده است. با وجود اینکه این کناره‌گیری اجتماعی برای برخی گروه‌های جامعه مانند افراد مسن، ناتوان یا تنها به سختی می‌گذرد اما همه ما مجبوریم که درجاتی از آن را تجربه کنیم و تا زمانی که دوباره نتوانیم به صورت فیزیکی کنار هم جمع شویم، ناچاریم تا از مسیرهای مجازی برای حفظ روحیه خود استفاده کنیم.
حالا واقعیت مجازی راه فراری از جهان واقعی است، جهانی که دچار بحران شده. اما ابزارهای دیجیتال می‌توانند پیوندهای واقعی ما با جهان را تقویت هم بکنند اگر به شیوه درستش استفاده شوند. ما در آستانه انواعی از رکود هستیم. رکود اقتصادی واضح‌ترین پیامد شیوع کرونا بود اما به رکود اجتماعی هم دچار هستیم. رکود اجتماعی حاصل تنهایی و انزوای ناشی از همه‌گیری ویروس است و با این اوصاف، تا زمانی که به خاطر همه‌گیری بیماری نتوانیم در دنیای فیزیکی با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم راهی نداریم جز اینکه از دنیای مجازی استفاده کنیم.
به همین خاطر باید شکاف دیجیتال را جدی گرفت و از حق دسترسی همۀ افراد به فضای مجازی دفاع کرد از پیرها گرفته تا افراد کمتر بهره‌مند اگر بزودی به اینترنت دسترسی پیدا نکنند احتمالاً دچار مشکلات عدیده‌ای در تعاملات اجتماعی شوند. خیلی هم عجیب نیست اگر در کنار اقدامات نجات اقتصادی و توزیع بسته‌های حمایتی شاهد وضعیتی باشیم که توزیع رایگان دستگاه‌های دیجیتال بین افرادی باشیم که به ابزارهای دیجیتال دسترسی ندارند. چه بسا باید از چنین چیزی هم دفاع کرد چراکه در صورت تداوم این وضعیت افرادی که دسترسی دیجیتال ندارند ناتوان‌تر از قبل خواهند شد.