سه راهکار عملی برای حفظ آرامش در بحث و گفت و گو

توسعه توانمندی‌های فردی؛ سید محمد مهدی شهیدی- همه ما در طی یک شبانه‌روز اوقات زیادی را به حرف زدن و گفتگو با دیگران می‌گذرانیم بااین‌حال بخش عمده‌ای از این حرف‌ها تنها واکنشی برای پر کردن اوقات یا بازتاب مکالمات ذهنی ما با صدای بلند است؛ اما برخی اوقات نیاز داریم که در مکالمه‌ای جدی و استدلالی با دیگری که ممکن است همسر، فرزند، خویش و آشنا یا مدیر و همکار باشد شرکت کنیم. پیش بردن چنین مکالمهٔ هدفمندی به‌سادگی حرافی‌های روزانه یا شبانه نیست.

اگر نتوانیم به‌درستی منظور خود را بیان کنیم یا منظور دیگری را دریابیم، یا نتوانیم احساسات خود را کنترل کنیم چه‌بسا که با نتایج ناخوشایند روبرو شویم. آرام ماندن و داشتن کنترل بر احساسات خود می‌تواند در طی بحث و گفتگو به ما کمک کند.

در این درس، چند استراتژی و راهکار را با شما برای دستیابی به مکالمه و گفتگویی موفق به اشتراک می‌گذاریم.

مطالعات علمی راجع به آرامش هنگام بحث و گفتگو چه می‌گویند؟

نلدا شلدون و شرون برتون (2014) در مطالعات خود توضیح داده‌اند که "تفسیر یک موقعیت" تأثیرگذارترین عامل در کنترل آن است. به‌عبارت‌دیگر، این خود وضعیت نیست که خُلق ما را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود ما روحیه خود را از دست بدهیم، بلکه افکار و تفسیرمان ازآنچه اتفاق می‌افتد موجب می‌شود روحیه ما -مثبت یا منفی- نسبت به موقعیت  تغییر کند. به‌عنوان‌مثال، اگر احساس کنیم حین گفتگو موردحمله قرارگرفته‌ایم، آرام ماندن هنگام بحث بسیار سخت خواهد بود.

همچنین، تحقیقات علمی مختلفی نقش عزت‌نفس را در چگونگی گفتگوی افراد بررسی کرده‌اند. بسیاری از محققان مشاهده کرده‌اند که افرادی که عزت‌نفسپایینی دارند و دارای خود پنداره منفی هستند، تمایل بیشتری دارند تا حین گفتگو به‌سادگی کنترل خود را از دست بدهند.

گفته می‌شود، شرایط درونی آن‌ها باعث می‌شود احساس کنند که موردحمله شخصی قرار می‌گیرند. آن‌ها هر استدلالی را به نه عنوان یک رویداد عینی، بلکه به‌عنوان یک حمله شخصی می‌بیند. این توضیح می‌دهد که چرا برخی از افراد در گفتگوهای جمعی به‌گونه‌ای عصبی و بی‌ادبانه به کسی پاسخ می‌دهند که تازه اظهارنظر نامربوطی هم نکرده است.

مطالعات دیگر نشان می‌دهند که آرامش ما در حین گفتگو در مسائلی که ما را مستعد عصبانیت می‌کند، در حقیقت، شکل‌دهنده شخصیت، عادت‌های مقابله‌ای و مکانیسم‌های یادگیری روشی است که ما با آن استدلال و بحث می‌کنیم. *

گذشته، گذشته است

روانشناس، دکتر مارک بی بیاخ، متخصص تمرکز بر راه حل، توضیح داده که هنگام گفتگوی جدی "یادآوری مسائل و موقعیت‌های گذشته و انتقال آن به زمان حال"، این احتمال را که افراد آن را به‌عنوان حملات شخصی تفسیر کنند، افزایش می‌دهد. در چنین موقعیتی، بروز خشم و درماندگی روشن است، زیرا نمی‌توان گذشته را تغییر داد.

بنابراین، وجود احساسات منفی حین گفتگو، ما را کور می‌کند و حتی می‌تواند به فراموشی این بینجامد که اساساً چرا بحث از اول شروع‌شده است. چنین شرایطی همچنین این احساس را به ما می‌دهد که وقت زیادی را صرف جنگیدن بر روی مزخرفات کرده‌ایم که این خود می‌تواند ما را حتی عصبانی‌تر کند.

بهترین متحدان ما: خودشناسی، خودآگاهی و انتخاب زمان مناسب 

اگر در مورد نقاط قوت وضعف خودآگاهی داشته باشیم در طول بحث و گفتگو، آرامش خود را به‌سادگی حفظ خواهیم کرد. همچنین در طی گفتگواگر به‌جای تمرکز بر موقعیت خود در بحث، به سیر تحول بحث توجه داشته باشیم، می‌دانیم چه زمانی بهتر است تسلیم شویم، استدلال طرف مقابل را در نظر بگیریم و یا عقب‌نشینی کنیم.

از سوی دیگر، باید یادمان باشد که داشتن استدلال در مقابل مخاطب کاملاً متفاوت از روابط خصوصی ما با کسی است که با او گفتگو می‌کنیم.

نکته دیگر توجه به زمان انجام گفتگوهای جدی است. مطمئناً شرایط و نتایج گفتگو در پایان روز که خستگی انجام کارهای روزانه را بر دوش داریم یا زمانی که استراحت کاملی داشته‌ایم و احساس آرامش می‌کنیم، یکسان نیست.

بنابراینانتخاب زمان و لحظه مناسب برای شروع یک بحث، انجام یک گفتگو یا حل‌وفصل یک مسأله، بخشی از هوش اجتماعی** ما خواهد بود.

با پیش‌بینی خونسردی خود را حفظ کنیم

اگر قرار است گفتگویی استدلالی داشته باشید، (مثلاً برای ارائه پروژه جدیدی به کارفرما، یا تصمیمی جدی در خانواده، یا بحثی فلسفی یا علمی) خود را آماده کنید؛ یعنی: ایده‌های خود را سازمان‌دهی کرده و استدلال‌هایی را که به بهترین وجه از آن‌ها پشتیبانی می‌کند و نظمی را که قرار است این استدلال‌ها را در آن ارائه دهید، شناسایی کنید. موفقیت چنین بحثی درگرو داشتن سناریو یا فیلم‌نامه‌ای است که می‌توانید هرلحظه از آن به‌عنوان پشتیبان استفاده کنید.

علاوه بر این در مورد امکانات خود و نیز عمق استدلال‌های خود فکر کنید و در صورت امکان پاسخ‌های طرف مقابل را پیش‌بینی کنید.

سه راهکار عملی برای حفظ آرامش

• تن صدای خود را در کنترل داشته باشید: از بلند کردن ناگهانی صدای خودو سریع صحبت کردن خودداری کنید تا به زبانتان گره نخورد. به یاد داشته باشید که وضعیت فیزیولوژیکی شما سرعت گفتار شما را تعیین می‌کند.

• مراقب زبان بدن خود باشید: مطمئن شوید کهزبان بدن شمابه‌جای خصومت و پرخاشگری، همدلی و صلح را منعکس می‌کند. مراقب نحوه حرکت سر و دست‌های خود باشید. اگر به نظر می‌رسد حرکات شما تهاجمی است (حتی اگر این مقصود شما نباشد)، دارید به شخص مقابل فشار می‌آورید تا وارد موضع دفاعی شود.

• در صورت نیاز بحث را به تعویق بیندازید: اگر احساس عصبی شدن کردید، می‌توانید با اطمینان به بازگشت مجدد، سعی کنید بحث اصلی را به تعویق بیندازید. این به شما کمک می‌کند از بروز اشتباهاتی که کل بحث را مختل می‌کند، پرهیز کنید.

در آخر، به یاد داشته باشید که حفظ آرامش در طول بحث و گفتگو، ممکن است کار ساده‌ای نباشد، اما می‌توانید با استفاده از خودآگاهی و انتقاد از خود، کار را شروع کنید و مطمئن باشید که به آن خواهید رسید. 

باور کنید یا نه موارد و نکته‌هایی که در این درس گفته شد، به شما کمک می‌کنند تا بتوانید روش و ابزار صحیح حفظ آرامش هنگام گفتگو و استدلال کردن را بیاموزید.

پانوشت:

*(López-Torrecillas، Martín، de la Fuente، & Godoy، 2014)

** هوش اجتماعی(Social Intelligence) توانایی کنار آمدن و همکاری کردن با دیگران است. هوش اجتماعی شامل آگاهی از وضعیت‌ها و محرک‌های اجتماعی است که می‌توان آن‌ها را رهبری کرد. همچنین شیوه‌‌های تعاملاتی و استراتژی‌هایی را شامل می‌شود که به شخص کمک می‌کند تا به اهداف خود در رابطه با دیگران برسد. هوش اجتماعی دیدگاه درونی ما را ارتقا می‌بخشد و باعث می‌شود که الگوهای عکس‌العملی بهتری داشته باشیم.