طبق اعلان سازمان جهانی خواب، در حدود یک سوم مردم دنیا خواب کافی دریافت نمی‌کنند. یکی از دلایل احتمالی این امر، عدم آگاهی یا شاید کج فهمی در مورد مبانی مربوط به خواب است. باورهای غلط زیادی در مورد خواب وجود دارد که شاید تاکنون بار‌ها و بار‌ها درباره شان شنیده باشید یا تجربه کرده باشید. گاهی این باور‌ها در حد یک اعتقاد خرافی باقی می‌ماند، اما گاهی تبدیل به یک موضوع جدی و خطرناک می‌شود.
به گزارش جی پلاس، سازمان جهانی خواب لیستی از شایع ترینِ این باور‌ها را ارائه کرده تا در رفع آن‌ها گامی برداشته شود.
۱. خر و پف کردن یک مشکل رایج است، ولی همیشه هم بی‌ضرر نیست
اگرچه خرو پف ممکن است برای بسیاری از افراد بی ضرر باشد، اما می‌تواند یک اخطار حیاتی مربوط به نوعی از اختلال با عنوان آپنه خواب باشد، به خصوص اگر با احساس خستگی و خواب آلودگی شدید در روز همراه شود. آپنه خواب به عنوان اختلال منقطع کننده تنفس فرد در طول خواب، شناخته می‌شود که در واقع جلوی ورود و خروج هوا به سیستم تنفسی فرد خوابیده را به طور لحظه‌ای می‌گیرد. افرادی که به این عارضه مبتلا هستند در طول شب چندین بار بیدار می‌شوند تا نفسی چاق کنند. این قطع و وصل شدن تنفس باعث کاهش میزان اکسیژن موجود در خون می‌شود و در نتیجه می‌تواند به سیستم قلبی و عروقی آسیب بزند.
چاقی و گردن بلند می‌تواند از دیگر عوامل موثر در ابتلا به آپنه خواب باشد. البته این اختلال قابل درمان است؛ خانم‌ها و آقایانی که با صدای بلند خرخر می‌کنند اگر متوجه قطع و وصل شدن صدای خرخر شدند باید به پزشک متخصص مراجعه کنند.
۲. نمی‌توانی در میزان خوابی که دریافت می‌کنی تقلب کنی
بعضی افراد معتقدند بدن‌شان به خواب کمتری نیاز دارد و مثلا ۴ یا ۵ ساعت خواب در شبانه‌روز برای‌شان کافی است، اما کارشناسان خواب می‌گویند بزرگسالان به حدود ۷ تا ۹ ساعت خواب شبانه نیاز دارند تا بتوانند در طول روز بهترین عملکرد را داشته باشند و از سلامت کافی برخوردار شوند. وقتی خواب کافی دریافت نمی‌کنیم به بدن‌مان بدهکار می‌شویم، بدهی‌ای که اگر زیاد شود بازپرداخت آن مشکل می‌شود. نتیجه کم خوابی اختلالاتی همچون چاقی، فشارخون بالا، نوسانات خلقی، بازدهی پایین در کار و تحصیل است.
۳. روشن کردن رادیو یا باز کردن پنجره روش‌های موثری برای بیدار ماندن هنگام رانندگی هستند؟
برای کسی که هنگام رانندگی احساس خواب‌آلودگی یا خستگی می‌کند، این روش‌های کمکی نه تنها بسیار ناکارآمد بلکه خطرناک هستند. اگر هنگام رانندگی احساس خستگی می‌کنید بهترین کار این است که در محلی امن در شانه جاده کنار بکشید و برای ۱۵ تا ۴۵ دقیقه استراحت کنید. نوشیدنی‌های کافئین دار می‌تواند کمک کند برای مدت کوتاهی بر خواب‌آلودگی چیره شوید، ولی با این حال حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد تا تاثیر کافئین احساس شود. بهترین راه پیشگیری از خواب آلودگی به هنگام رانندگی یک خواب شبانه آرام و با کیفیت شب قبل از شروع سفر است پس با صدای رادیو یا خوردن قهوه خودتان را گول نزنید و خطرآفرینی نکنید.
۴. چه کسی گفته نوجوانانی که سر کلاس خواب شان می‌گیرد تنبل یا دچار سوء رفتار هستند؟
طبق گفته محققان خواب، نوجوانان به حداقل ۸ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز دارند، این در حالی است که در مورد بزرگسالان بطور میانگین این نیاز بین ۷ تا ۹ ساعت است. ساعت بدن نوجوانان آن‌ها را سر شب‌ها هوشیار نگه می‌دارد حال آنکه صبح زود آن‌ها را به خوابیدن سوق می‌دهد. از طرف دیگر، بسیاری از مدارس کلاس‌ها را صبح خیلی زود شروع می‌کنند؛ زمانی که بدن یک نوجوان متمایل به خواب است. در نتیجه خیلی از نوجوان‌ها بدون اینکه تقصیری داشته باشند، خواب آلود راهی مدرسه می‌شوند.
۵. اگر به سختی خواب تان می‌برد یعنی مبتلا به اختلال بی‌خوابی هستید؟
به سختی به خواب رفتن تنها یکی از چهار نشانه متداول مربوط به این اختلال است. یعنی صرف دیر به خواب رفتن دلیل بر اختلال نمی‌شود. نشانه‌های دیگر این اختلال از این قرار است: خیلی زود بیدار می‌شوید و دیگر خواب‌تان نمی‌برد، بیدار شدن‌های مکرر در طول شب دارید و نیز موقع بیدار شدن در صبح احساس شادابی و رفع خستگی نمی‌کنید. اختلال خواب می‌تواند از پاره‌ای مشکلات جسمانی یا اختلالات روانی منشا گرفته باشد و اغلب قابل درمان است. اگر یک یا چندتا از نشانه‌های گفته شده را چندین بار در طول هفته تجربه می‌کنید و بر عملکرد روزانه‌تان تاثیر می‌گذارد لازم است با یک دکتر مشورت کنید.
۶. فکر می‌کنید خواب‌آلودگی در طول روز یعنی شب قبل خواب کافی نداشته‌اید؟
احساس خستگی و خواب‌آلودگی روزانه در حین انجام فعالیتی که فرد نیاز به هوشیاری کامل دارد، حتی ممکن است در شرایطی اتفاق بیفتد که فرد خواب شبانه کافی داشته، ولی بخاطر برخی مشکلات نهفته جسمانی، عوارض بعضی دارو‌ها یا داشتن اختلالاتی مثل آپنة خواب و... پیش بیاید. این مشکلات اغلب با مراجعه به متخصص مربوطه قابل رفع هستند. خواب آلودگی روزانه می‌تواند هنگام رانندگی یا انجام کار‌هایی که سطح هوشیاری بالا می‌طلبد خطرناک باشد پس اگر چنین مشکلی دارید به متخصص مراجعه کنید و فکر چاره باشید.
۷. مشکلات جسمانی ارتباطی به کمیت و کیفیت خواب فرد ندارد؟
مطالعات نشان داده بین کمیت و کیفیت خواب فرد و بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامت جسمی از قبیل چاقی، دیابت و فشارخون بالا ارتباط وجود دارد. برای مثال خواب ناکافی بر ترشح هورمون‌هایی که به چاقی منجر می‌شود تاثیرگذار است. فشار خون معمولا در حین خواب پایین می‌آید، اما خواب‌های منقطع و بی‌کیفیت این چرخه طبیعی که به متعادل نگه داشتن فشار خون کمک می‌کند را معیوب می‌سازد و در نهایت فشارخون بالا و برخی بیماری‌های قلبی و عروقی را در پی دارد. مطالعات همچنین نشان می‌دهند که توانایی بدن در تولید و مصرف انسولین در اثر خواب نامطلوب مختل می‌شود که می‌تواند ابتلا به دیابت را به همراه داشته باشد.
۸. آیا با بالا رفتن سن نیاز ما به خواب تغییر می‌کند؟
کارشناسان خواب نیاز به ۷ تا ۹ ساعت خواب برای بزرگسالان را به صورت میانگین تخمین زده‌اند، در حالی که الگوی خواب هم‌زمان با افزایش سن تغییر می‌کند. افراد مسن‌تر ممکن است در طول شب بیشتر بیدار شوند و در واقع از خواب شبانه کمتری بهره‌مند باشند، حال آنکه نیازشان به خواب کمتر از جوانان نیست. از آنجایی که افراد مسن در شب بخاطر بیداری‌های مکرر کیفیت خواب پایین تری را تجربه می‌کنند به خواب نیمروزی تمایل بیشتری دارند. یک چرت کوتاه نیمروزی می‌تواند به افزایش سطح هوشیاری این افراد کمک کند.
۹. در هنگام خواب مغز استراحت می‌کند؟
جسم ما در طول زمان خواب در حال استراحت است حال آنکه مغز همچنان فعال است؛ خودش را شارژ می‌کند و نیز بسیاری از عملکرد‌های جسم ما از جمله تنفس را در کنترل دارد. مادامی که خواب هستیم معمولا در طول یک پروسه ۹۰ دقیقه‌ای بین دو حالت در رفت و آمدیم؛ REM که مخفف عبارت انگلیسی rapid eye movement (حرکات سریع چشم) است و حالت غیر رِم. خواب غیر رِم چهار مرحله دارد که ویژگی‌های کاملا متقاوت و مجزا دارند؛ از مرحله احساس گیجی (که فرد براحتی ممکن است هوشیار شود و خواب کاملا از سرش بپرد) گرفته تا خواب عمیق که مرحله سوم و چهارم است و در آن مراحل هوشیاری و بیدار شدن به دشواری اتفاق می‌افتد؛ در همین مرحله است که مثبت‌ترین و کارآمدترین اثرات خواب حاصل می‌شود.
با این حال حتی در عمیق‌ترین حالت غیر رِم هم ذهن ما همچنان در حال پردازش اطلاعات است. خواب رِم خوابی است که به نوعی پویاست و رویا بینی در این مرحله اتفاق می‌افتد، تنفس و ضربان قلب شدیدتر و نامنظم می‌شود. ماهیچه‌ها در حالت استراحت قرار می‌گیرند و چشم از زیر پلک در حال حرکت است.
۱۰. اگر نیمه شب بیدار می‌شوید و خواب‌تان نمی‌برد در رختخواب بمانید، گوسفند بشمارید و این شانه آن شانه بشوید تا دوباره خواب‌تان ببرد
نصف شب بیدار شدن و دوباره به خواب نرفتن یکی از نشانه‌های اختلال خواب است. بهتر است بدن و افکار خود را در حالت آرام نگه دارید و تصورات خوشایند برای خود ایجاد کنید. این کار به مراتب بهتر از گوسفند شمردن است که طبق آمار‌ها بیشتر باعث ایجاد آشفتگی ذهنی می‌شود تا آرام بخشی! به هر حال از هر تکنیکی استفاده کردید، به اعتقاد بیشتر کارشناسان، اگر تا ۱۵ یا ۲۰ دقیقه بعد به خواب نرفتید بهتر است از تخت بیرون بیایید، به اتاق دیگری بروید و مشغول به انجام فعالیتی آرام‌بخش شوید مثلا موسیقی گوش کنید یا کتاب بخوانید. هر زمان احساس خواب آلودگی کردید باز به تخت برگردید. از نگاه کردن به ساعت هم پرهیز کنید.
