در مواجهه با فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی چه می‌کنید؟

به گزارش جی پلاس، اکثر مردم در مواجهه با واژه اچ‌آی‌وی HIV، تصور می‌کنند HIV همان ایدز است، این تصور از نظر عاملیت درست است اما از نظر یکی بودن ایدز و HIV نادرست است. از ابتدای شیوع ایدز (AIDS) در سال ۱۹۸۰ دانشمندان تلاش بسیاری برای درک ماهیت ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) داشتند. از زمان شناسایی ویروس اولیه نقص ایمنی انسانی نوع HIV۱ در سال ۱۹۸۳ و نوع دوم HIV۲ در سال ۱۹۸۶ این ویروس‌ها به عنوان عامل های اصلی سندرم نقص ایمنی اکتسابی انسان محسوب شدند؛ امروزه HIV۱ عامل اصلی ایدز(AIDS) به شمار می‌رود. از زمان کشف آن تا سال ۲۰۰۹ میلادی ایدز باعث مرگ ۳۰ میلیون نفر در جهان شده است و تا سال ۲۰۱۰ حدودا ۳۴ میلیون نفر به ایدز مبتلا بوده‌اند. ویروس HIV از خانواده رتروویروس ها است و شخص مبتلا به این ویروس را HIV مثبت می‌گویند.

چرخه عمومی عفونت اچ‌آی‌وی دارای ۳ مرحله است که شامل:

۱. عفونت حاد
دوره اولیه HIV، عفونت حاد HIV نامیده می‌شود. بسیاری از افراد ۱۰ تا ۲۸ روز پس از در معرض قرار گرفتن این ویروس، دچار بیماری‌هایی مانند شبه-آنفلوآنزا،علائمی مانند تهوع، استفراغ یا اسهال، خارش پوست، سردرد، بیماری های فرصت طلب، زخم دهان یا اندام تناسلی و دیگر علائمی که مشابه با سایر عفونت های شایع هستند، می‌شوند که تشخیص و تفکیک افراد مبتلا به HIV با افرادی که مبتلا به عفونت‌های شایع شده اند حتی توسط پزشک خانواده شخص بیمار هم بسیار مشکل است . و برخی دیگر از افراد مبتلا به HIV هم هیچ نشانه قابل توجهی در آن‌ها دیده نمی‌شود.

۲. دوره نهفتگی
پس از علائم اولیه، بیمار وارد مرحله‌ای به نام HIV مزمن می شود که بی نشانه است. این مرحله برای هر فرد بدونه درمان ۳ تا ۲۰ سال ممکن است طول بکشد.در این مرحله فرد علائم خاصی ندارد البته ممکن است علائم بسیارکمی مانند کاهش وزن، تب، مشکلات گوارشی و... که عمدتاً در پایان این مرحله است رخ دهد.

۳. ایدز
ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی بیماری است که دستگاه ایمنی انسان را درگیر می کند، که عامل آن ویروس HIV است.

به بیان ساده ایذر یک بیماری است که سیستم ایمنی انسان را مختل کرده و راه را برای ابتلا فرد به انواع بیماری ها مانند انواع سرطان ها ، عفونت ها و دیگر بیماری ها هموار می سازد. ایدز چرخه ای از عفونت ویروس HIV است و زمانی رخ می دهد که شخص مبتلا به ویروس در مراحل قبلی درمان نشده باشد.

تقریبا نیمی از افراد مبتلا به HIV درمان نشده در عرض ده سال مبتلا به بیماری ایدز می‌شوند.

اچ‌آی‌وی از ۳ طریق اصلی قابل انتقال است:

۱.تماس جنسی
شایع‌ترین حالت انتقال HIV از طریق تماس جنسی با فرد آلوده‌است. که به دلیل روابط جنسی محافظت نشده و پرخطر است. در این نوع انتقال میزان بارویروسی شخص مبتلا در انتقال این ویروس به فرد دیگر موثر است، یعنی فرد در کدام یک از چرخه هایی باشد که در بالا توضیح داده شده.

۲. خون
دومین عامل شایع انتقال HIV، از طریق خون و فراورده‌های خونی است. که شایع ترین آن سرنگ مشترک برای مواد مخدر تزریقی است.

۳. انتقال مادر به فرزند
انتقال HIV از مادر به فرزند در دوران بارداری، زایمان و از راه شیر مادر می تواند انتقال یابد که میزان بار ویروسی مادر مبتلا هم در این نوع انتقال تأثیر دارد.

روند ابتلا به HIV در ایران از طریق روابط جنسی رو افزایش است و از طریق اعتیاد تزریقی رو به کاهش، در حالی که این آمار در سال های گذشته بر عکس بوده است.

پیشگیری و درمان
برای مقابله با یک بیماری همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.

پیشگیری می‌تواند یک واکسن باشد یا می‌تواند آموزش و فرهنگ سازی در مورد آن بیماری باشد. در خصوص ویروس HIV چون واکسنی وجود ندارد پس بهترین راه پیشگیری، آموزش و فرهنگ سازی در مورد HIV است.

البته روش پیشگیری تحت عنوان PrEP وجود دارد که به صورت قرص روزانه است و به افراد در معرض خطر بالای عفونت HIV مانند معتادان تزریقی، افرادی که شریک جنسی آنها مبتلا به HIV است یا افرادی که روابط جنسی محافظت نشده دارند توصیه می شود. اما در جهان به دلایل مختلفی مانند هزینه بالا، در دسترس نبودن و عدم آگاهی که ناشی از کمبود آموزش است، افراد زیادی از این روش استفاده نمی‌کنند. از مشکلات این روش پیشگیری می‌توان به مصرف روزانه آن اشاره کرد که فراموشی در مصرف آن مشکل ساز است.

آموزش عمومی در زمینه HIV جنبه‌های مختلفی را پوشش می دهد. آموزش می تواند توصیه استفاده از کاندوم باشد که ابتلا به HIV را از طریق تماس جنسی ۸۰ درصد کاهش می‌دهد یا می‌تواند شامل آموزش افراد جامعه در برخورد با افراد مبتلا به HIV و برعکس برخورد افراد مبتلا به HIV با جامعه باشد.

برای مثال فرض کنید در یک مطب دندانپزشکی نشسته‌اید و منتظر هستید که نوبت شما بشود برای انجام کار پزشکی خود و عدهای هم مانند شما در مطب در انتظار فرا رسیدن نوبت خود هستند. شخص دیگری وارد مطب می شود و در حال گرفتن نوبت دندان‌پزشکی است که منشی از آن فرد می پرسد بیماری خاصی دارید و شخص پاسخ می‌دهد مبتلا به HIV هستم در آن لحظه عدهای با اضطراب نوبت خود را کنسل کرده و از مطب خارج می شوند زیرا آگاهی از HIV ندارند و فکر می کنند این ویروس از طریق هوا، آب یا رفتارهای اجتماعی مانند دست و روبوسی، وسایل دندان‌پزشکی و غیره منتقل می شود و این واکنش برای همه موجودات زنده برای فرار از خطر، طبیعی است. در حالی که عده ای سر جای خود نشسته و منتظر هستند نوبشان بشود و شاید لبخندی هم به نشانه دلگرمی به شخص تازه وارد شده به مطب بزنند زیرا آنها افراد آگاه و آموزش دیده به HIV هستند و می دانند ویروس HIV از طریق دست روبوسی و هوا منتقل نمی شود افرادی که نسبت به HIV آگاه هستند می دانند که کلینیک های پزشکی و خصوصا دندان‌پزشکی ها بر اساس یک سری پروتکل های بهداشتی وسایل را استریل می کنند و انتقال از طریق وسایل دندان پزشکی نزدیک به صفر است.

آسیب اجتماعی پنهان واکنش افرادی که آموزش ندیده بودن در ساده‌ترین نوع آن این است که افراد مبتلا به HIV در مواجه با این چنین رفتار هایی دچار سرخوردگی و ضعف روحیه می شوند و خود را از اجتماع مخفی می کنند. ممکن است فردی متوجه بشود که مبتلا به HIV است ولی به خاطر این گونه رفتار ها در جامعه، درمان خود را شروع نکند و در مکان و زمانی حساس تر از مطب دندان‌پزشکی وقتی کسی از او سوال می کند که آیا بیماری خاصی دارید؟ او پاسخ منفی بدهد و صدمه ای جبران ناپذیر به خود شخص مبتلا و افراد جامعه وارد می شود. آموزش عمومی در زمینه HIV تعیین کننده است که ما جزو کدام گروه مراجعه کنندگان به دندان‌پزشکی باشیم آنهایی که از ترس از مطب خارج می شوند یا آنهایی که به فرد مبتلا به HIV لبخند می‌زنند و منتظر نوبت خود می مانند.

امروز بیش از ۴۰ نوع دارو وجود دارد که با تشخیص به موقع می توان ویروس HIV را کنترل کرد، خوشبختانه در ایران تشخیص و درمان HIV کاملا رایگان است. افراد مبتلا به HIV تحت شرایط کنترل شده می‌توانند مانند دیگر افراد جامعه اعمالی همچون رابطه جنسی و بچه دار شدن انجام دهند و یک زندگی عادی مانند دیگر افراد جامعه داشته باشند.

آموزش، بهترین راهبرد در کنترل و ریشه کن کردن ویروس HIV است. آموزش باعث بالا رفتن روحیه افراد مبتلا به HIV و آگاهی در جامعه می‌شود که راه را برای پیشگیری و درمان آن هموارتر می‌سازد.