وقوع حوادث طبیعی در سال‌های اخیر نشان داده که ایران کشور مقاومی در برابر بلایای طبیعی نیست. سیل، طوفان، زمین‌لرزه و... به‌راحتی می‌تواند زیرساخت‌های عمرانی یک شهر را نابود کند و منطقه وسیعی را به ویرانی بکشاند.
به گزارش جی پلاس، مدیرکل مبارزه و کنترل عوارض بلایای طبیعی وزارت بهداشت می‌گوید، سالانه دو هزار و 900 نفر در کشور بر اثر بلایای طبیعی، جان خود را از دست می‌دهند. این آمار نه‌تنها نشان‌دهنده مقاوم نبودن کشور در برابر بلایای طبیعی است بلکه نشان می‌دهد ایران کشور حادثه‌خیز نیز هست. در این میان، برخی مناطق ایران خطر حادثه‌خیز بودن و ناایمن‌بودن را بیشتر احساس می‌کنند. گرگان یکی از شهرهایی است که مسئولان آن معتقدند هیچ‌گونه مقاومتی دربرابر بلایای طبیعی ندارد. به گفته یکی از اعضای شورای اسلامی شهر گرگان، مستندات بسیاری نشان می‌دهد گرگان در مقابل خطراتی مانند سیل، زلزله و حریق شهر بسیار ناامنی است. این درحالی است که آمارها نشان می‌دهد گلستان یکی از سه استان سیل‌خیز کشور است.
گرگان در معرض سیل و زلزله
بر اساس آمارهای سازمان جنگل‌ها، میزان وقوع سیل در ایران روندی افزایشی داشته است. بر‌اساس آمارهای منتشر شده توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از ابتدای سال ۱۳۳۰ تا 6 ماهه اول سال ۹۴، در مجموع 6 هزار و ۳۵۹ فقره سیل در ایران رخ داده است. سیل به‌عنوان یکی از بلایای طبیعی بسیار مخرب در ایران می‌تواند معلول عواملی همچون جنگل‌زدایی، تخریب مراتع، تبدیل و تغییر آبخیزها و تالاب‌ها به مزارع، حجم روزافزون زباله و ضایعات باشد که سیل‌های سال‌های اخیر استان‌های شمالی می‌تواند شاهدی بر این ادعا باشد. آمارها نشان می‌دهد گلستان رتبه دوم سیل‌خیز‌ترین استان کشور را دارد.
درحالی استان گلستان دومین استان سیل‌خیز کشور است که ۲۰ درصد سطح این استان پوشیده از جنگل است و مطالعات انجام‌شده در اروپا نشان می‌دهد، جنگل‌ها سدهایی طبیعی برای ذخیره آب هستند اما گویا به دلایل مختلف، این سدهای طبیعی کارکردهای خود را در استان گلستان از دست داده‌اند. بر‌اساس آنچه در آمارهای سازمان جنگل‌ها ذکر شده استان گلستان در دهه ۳۰ شاهد هیچ سیلی نبوده است اما تعداد دفعات وقوع سیل این استان از دهه ۴۰ تا ۸۰، به ترتیب ۱۴، ۱، ۲۰، ۱۲۲ و ۱۹۰ مورد بوده است. از ابتدای سال ۹۰ تا ۶ ماهه ابتدای سال ۹۴ نیز این استان شاهد ۱۸۵ فقره سیل بوده است. از طرفی در سال‌های اخیر استان گلستان هر ساله بیش از 10 مورد زمین‌لرزه داشته است.
نگاه تبعیض‌آمیز به عمران شهری
آن‌طور که یکی از اعضای شورای شهر گرگان می‌گوید نگاه تبعیض‌آمیزی به توسعه عمرانی در گرگان وجود دارد. همین امر باعث شده گرگان نتواند در برابر بلایای طبیعی مقاوت کند. محمدرضا سبطی، عضو شورای شهر گرگان معتقد است اقدامات شهرداری برای ایمنی گرگان کافی و مناسب نبوده است. او می‌گوید: به اعتقاد من، آقای شهردار نگاه تبعیض‌آمیز به عمران شهری داشت، من انتقاد داشتم اما ایشان انتقاد را به دید مخالفت نگاه می‌کرد. من منتقد منصف بودم؛ حرف خارج از قانون نمی‌زدم؛ مستندات قانونی می‌آوردم. ما اختیارات را به‌صورت امانی و استیجاری به شهردار واگذار کردیم خواستیم پس بگیریم؛ جبهه‌گیری کردند، موج‌سازی و تخریب شورا آغاز شد. گفتند که ما چون منافع داریم این کار را کردیم. در کجای دنیا منتقد منافع دارد. او می‌گوید: اختلاف اصلی ما بر سر اولویت‌سنجی و نیازسنجی‌ها بود؛ من منتقد بودم راهکار ارائه می‌دادم. در پروژه گلشهر هشدار دادیم با اجرای این پروژه کوچ ترافیکی اتفاق می‌افتد. بودجه این بخش را به سمت محور رازی ببرید اما گفتند مخالفت می‌کنند. او بیان کرد: عده‌ای از ما شعار می‌دهیم گرگان لایق بهترین‌هاست ما نمی‌دانیم با پروژه گلشهر چه بر سر گرگان آورده‌ایم، دیگر در این محور نمی‌توانیم تراموا و بی‌آرتی اجرا کنیم. رئیس کمیسیون عمران شورای شهر اظهار کرد: شورای چهارم و مدیریت شهری گرگان باید محله‌محوری را شعار اصلی قرار می‌داد و اول نیاز محلات را مرتفع می‌کرد. وی گفت: بسیاری از معابر عمومی حاشیه شهر مانند انجیراب و... هنوز نام‌گذاری نشده‌اند، در حوزه اتوبوسرانی و تاکسیرانی انتقادات زیادی وجود دارد؛ هنوز بسیاری از مناطق شهری جایگاه و ایستگاه اتوبوس ندارند و بی‌نظمی در توزیع مسافرت و جابه‌جایی مدیریتی اتوبوس‌ها دیده می‌شود. سبطی افزود: خرید اتوبوس‌های جدید در بودجه سال‌های قبل دوره چهارم دیده شده بود اما محقق نشد؛ در آستانه انتخابات بنرهای پوپولیستی نصب‌شده و حکایت از خرید اتوبوس دارد این واقعا جای تأسف دارد. او ادامه داد: در ساماندهی نخاله‌های ساختمانی، مدیریت سد معبر، تنظیم بازار، تملک اراضی برای معابر عمومی و حل گره‌های ترافیکی و دیواره‌سازی رودخانه‌ها کار نکرده‌ایم، هم‌اکنون گرگان در مقابل خطر سیل، زلزله و حریق شهر بسیار ناامنی است و سرمایه‌گذاری زیربنایی نکرده‌ایم؛ مستندات آن زیاد است. عضو شورای اسلامی گرگان اضافه کرد: در این دوره در تأسیس پارک‌های عمومی اساسا ورود نکردیم؛ این ضعف بزرگ مدیریت شهری گرگان است که به سرانه فضای سبز گرگان اضافه نکرده‌ایم. او تصریح کرد: بازسازی معابر در این دوره به معابر اصلی معطوف شد و به اعتقاد من این آسفالت‌ها تبلیغاتی است که در آستانه انتخابات انجام می‌شود. سبطی خاطرنشان کرد: در دوره چهارم، احداث سالن‌های ورزشی و فعالیت‌های مؤثر فرهنگی و اجتماعی، ساماندهی و معرفی بافت تاریخی گرگان و توجه به محله‌های حاشیه شهر کار خاص و چشمگیری انجام نداده‌ایم و امیدواریم شورای پنجم به این کاستی‌ها نگاه ویژه‌ای داشته باشد و در اولویت‌های مدیریت شهری گرگان قرار گیرد.
گلستان روی خط خشکسالی
گلستانی استانی است حادثه‌خیز، آن هم نه‌تنها یک حادثه و پدیده طبیعی بلکه در هر فصل با توجه به نوع اقلیم و شرایط جغرافیایی خاص خود با پدیدههای طبیعی متعددی روبهرو است. این استان طی سال‌های اخیر شاهد بروز حوادثی چون سیل، بارش شدید برف، سرمازدگی، خشکسالی، حریق در منابع طبیعی و محیط‌زیست، طوفان، تگرگ و زلزلههای تقریبا روزانه با درجات بین یک تا پنج ریشتر و دیگر پدیدههای طبیعی بوده اما در بین همه این حوادث، پدیده خشکسالی از جمله موضوعاتی است که طی این سال‌ها گلستان را شدیدا تحت‌تأثیر خود قرار داده است. این معضل علاوه بر آب شرب، کشاورزی گلستان را نیز متأثر کرده، چنانچه در سال جاری محصولات کشاورزی از جمله سویا به شدت تحت‌تأثیر کم‌آبی قرار گرفته و حتی موجب افزایش آفات به‌ویژه کرم ساقهخوار در این مزارع شده است. تغییر اقلیم، کاهش بارندگی و پراکنش نامناسب باران طی این سال‌ها موجب شده تا خطر خشکسالی در گلستان بیش‌ازپیش حس شود.
کارشناسان می‌گویند خشکسالی در گلستان جدیتر از هر پدیده دیگر طبیعی است؛ البته این موضوع فعلا در حد طرح و برنامههای مکتوب است اما واقعیت به ما می‌گوید بهتر است متولیان این بخش به‌ویژه مدیریت بحران، جهاد کشاورزی، دستگاههای آب منطقهای و آب و فاضلاب شهری و روستایی استان به آن نگاهی جدی و عملیاتی داشته باشند. مدیرکل مدیریت بحران استان گلستان سال‌ها پیش با اشاره به خشکسالی به‌عنوان یک مشکل جدی برای گلستان گفته بود: وضعیت پیشرو به‌واسطه کمبود بارندگی و پراکنش نامناسب بارش، بخشهای مختلف استان از جمله کشاورزی و آب شرب مردم را دچار مشکل کرده است. به گفته او، در این شرایط به نظر میرسد سیاست کلی باید سیاست سازگاری باشد تا بر‌اساس آن برنامه راهبردی برای مواجهه با این تهدید طبیعی ترسیم کرد.
او با تأکید بر توجه جدی به موضوع خشکسالی در استان ادامه داد: در کارگروه تخصصی خشکسالی در استان نیز به نتیجه رسیدیم، برنامههای دانشبنیان در دستور کار قرار گیرد و دو برنامه از متخصصان دانشگاهی نیز در‌این‌زمینه مورد بررسی قرار گرفته است.
