در این مطلب آمده است:درست بعد از حادثه ساختمان پلاسکو، بار دیگر پرونده ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش از سوی مسئولان و کارشناسان حوزه شهری مفتوح شد تا اینکه بالاخره اوایل دی‌ماه امسال ارائه پایان کار ساختمان منوط به ارائه «گواهینامه واکنش در برابر آتش» برای نمای ساختمان شد.
وقتی کار ساخت ساختمان شما به پایان می‌رسد باید مدارکی را تهیه کنید و به شهرداری ببرید.
اول از همه باید فرم درخواست پایان کار پروانه ساختمان را تهیه و آن را تکمیل کنید.
بعد از آن شما باید به شهرداری درخواست بدهید تا برای بازدید کارشناس دفتر فنی از ساختمان شما زمانی تعیین شود. در واقع، کارشناسان دفتر فنی و شهرداری باید از ساختمان تمام شده شما بازدید کنند چون به مدارک بازدید و تایید نظر آنان نیاز دارید.
این رویه‌ای است که سال‌ها برای آنهایی که ساختمانی را می‌سازند ادامه داشته و حالا یک اقدام دیگر به کارها قبلی اضافه شده است و آن هم انجام مراحل دریافت گواهینامه واکنش در برابر آتش از سوی مالک است. در هفته‌های گذشته، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران اعلام کرد که «در برخورد با ساختمان‌هایی که در برابر حریق ناایمن هستند، خلاء قانونی داریم و این اختیار را به ما نمی‌دهند.
در این راستا، با همکاری قوه قضائیه و شهرداری، هفت ساختمان مشابه پلاسکو پلمپ شده است.»
به عقیده مهدی داوری، «سال گذشته حادثه پلاسکو به آن وسعت، به دلیل در نظر نگرفتن تمهیدات و اقدامات پیشگیرانه رخ داد. اگر راه‌پله‌ها ایمن بود سازه‌ها را مقاوم و سیستم اطفای حریق به‌درستی عمل می‌کرد و در نهایت شاهد چنین حادثه‌ای نبودیم.»
به گفته وی، «قبل از وقوع حادثه پلاسکو ، در مهرماه سال95، حریقی جدی در ساختمان علاءالدین رخ داد اما کمتر از 30دقیقه همکاران آتش‌نشان موفق به اطفای حریق شدند، چندی قبل حوزه‌بندی، دیوارچینی میان سقف‌های کاذب و اجرای سیستم‌های اعلام و اطفای حریق اتوماتیک سبب شد آتش‌نشانان فرصت پیدا کنند حریق را اطفا کرده و عملیات را با موفقیت انجام دهند.»
مراجعه به آتش‌نشانی برای رفع مشکلات ایمنی
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که وضعیت ایمنی ساختمان‌ها در مقابله با آتش‌سوزی در کشورهای پیشرفته چگونه است و چرا تاکنون از آن الگوبرداری نشده است؟
پاسخ داوری به این سوال اول این است که «ضوابط ساختمان‌ها در پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا با تجهیزات مدرن در برابر حریق بسیار سختگیرانه‌تر از ایران است و این سوال مطرح بوده که چرا آنها که مجهز به انواع تجهیزات هستند چرا اینقدر ضوابط را سخت می‌گیرند.
ساختمان‌های بلند در برابر حریق بسیار آسیب‌پذیر هستند و اگر اقدامات لازم صورت نگیرد تاثیر مقابله کاهش می‌یابد.
در واقع، به دلیل ارتفاع و ساختمان‌های بلند گسترش عمودی حریق بیشتر شده و در پلاسکو هم چنین اتفاقی رخ داد.»
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که چند مالک ساختمان‌های بزرگ پس از وقوع حادثه پلاسکو برای ایمن‌سازی به آتش‌نشانی مراجعه کرده‌اند؟
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «برخی از مالکان ساختمان‌ها همچون ساختمان آلومینیوم خودشان جهت رفع مشکلات ایمنی در برابر حریق مراجعه کردند.»
اظهارات او درحالی است که حالا مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه کشور بخشنامه‌ای را به دستگاه‌های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران مصالحی که در پروژه های ساختمانی مورداستفاده قرار می‌دهند ارسال کرده است.
در این بخشنامه تاکید شده که این پروژه‌ها باید با رعایت ضوابط و مقررات کنترل آتش اجرا شوند و دارای تاییدیه از سازمان ملی استاندارد ایران یا گواهینامه‌های فنی طبقه‌بندی واکنش در برابر آتش از مراجع ذی‌صلاح باشند.
بررسی عملکرد مصالح ساختمانی در برابر آتش
البته آنطور که در این بخشنامه آمده از ابتدای دی‌ماه سال96 ارائه پایان کار ساختمان منوط به ارائه گواهینامه واکنش در برابر آتش برای نمای ساختمان شده است.
با این توضیح که طبق مباحث مقررات ملی ساختمان، مرجع بررسی عملکرد مصالح ساختمانی در برابر آتش و همچنین صدور گواهینامه‌های فنی مربوطه، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی معرفی شده است.
از سوی دیگر، با توجه به این بخشنامه سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری موظف است تا استفاده از مصالح نمای قابل اشتعال در پروژه‌های ساختمانی و صدور پروانه و پایان کار را منوط به اخذ گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کنند.
تمامی این توضیحات درحالی عنوان شده که در بخشی از آن آمده است: هم‌اکنون شرکت‌هایی بدون اخذ گواهینامه‌های مربوط اقدام به استفاده از محصولات خود در نمای ساختمان می‌کنند که در صورت بروز حادثه خسارات جبران‌ناپذیری را می‌توانند رقم بزنند.
در این خصوص مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی با ایجاد یک سایت اینترنتی از همه سازمان‌ها، شرکت‌ها و خریداران خواسته نسبت به انتخاب محصولات دارای گواهینامه فنی مربوطه به آن مراجعه و محصولات خود را انتخاب کنند.
مقررات ساخت‌وساز ضمانت اجرا ندارند
اما در این میان، نکته قابل این است که تنظیم، تصویب و ابلاغ چنین قوانین و دستورالعمل‌هایی چقدر ضمانت اجرایی دارند؟ موضوعی که همین دو ماه پیش رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور نیز درباره آن به اظهارنظر پرداخت.
به عقیده فرج‌الله رجبی، «مقررات ساخت‌وساز ضمانت اجرا ندارند و تا زمانی که وضعیت به این شکل باشد نمی‌توان در اصلاح سیستم موجود موفق بود، این درحالی است که باید بتوانیم براساس قوانین پس از وقوع هر حادثه و سانحه‌ای مقصران و سهل‌انگاران را شناسایی و به مردم معرفی کنیم.»
تاکید او بر این است که «شهرداری نباید هر چهار دیواری را یک خانه برای مردم بداند بلکه باید تمام مقررات و استانداردها در ساخت‌وساز مسکن رعایت شود.»
همه اینها درحالی است که علاوه‌بر اینکه ضمانت اجرایی لازم در اجرای قوانین وجود ندارد، به گفته برخی از اعضای شورای چهارم شهر تهران، دستگاه نظارتی هم برای نظارت بر سازمان‌هایی که در ایمنی ساختمان‌ها دخیل هستند نداریم.
پلاسکو توجه مسئولان و مردم را بالا برد
اما با این حال سال گذشته یک عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای وقت شهر تهران گفت: «حداقل نتیجه حادثه پلاسکو این بود که میزان توجه مسئولان و مردم را به مسائل ایمنی بالا برد. ما هیچ جایگاهی برای اضافه کردن مصوبه جدید نداریم و باید با انجام هماهنگی‌های بیشتر بین سازمان‌هایی که می‌تواند از چنین رخدادهایی جلوگیری کنند جلوی حادثه‌هایی مانند حادثه پلاسکو را بگیریم.»
به گفته محمدمهدی تندگویان، «بارها دیده‌ایم وقتی ساختمانی به علت عدم ایمنی پلمپ می‌شود مالکان ساختمان به سرعت دستور فسخ پلمپ را می‌گیرند و این عمل برخورد با متخلفان را سخت می‌کند.»
آنطور که این مقام مسئول توضیح داده در واقع قوانینی وجود دارند که ناقض یکدیگرند به عبارت دیگر، جلوی یک کار خلاف توسط قانون گرفته می‌شود اما تبصره و ماده‌واحده‌ای هم هست که این قانون اجرا شده را ملغی کند.
در چنین وضعی که هم «خلاء قانونی» داریم و هم «ضمانتی برای اجرای قانون» وجود ندارد پرسش این است که تصویب و ارسال بخشنامه‌هایی از این دست که وزارت راه و شهرسازی برای ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش صادر کرده آیا به سرنوشت دیگر مصوبه‌ها و قوانین دچار خواهد شد یا نه به قول تندگویان پلاسکو درس بزرگی به مسئولان برای ایمنی ساختمان‌ها داد.
به هرحال همیشه نوک پیکان به سمت مسئولان نیست چراکه مردم هم باید به ایمنی سازه‌های خود اهمیت بدهند و پیمانکاران نیز نسبت به پروژه‌ای که درحال اجرای آن هستند دلسوزانه برخورد کنند که همه اینها مستلزم زندگی اخلاقی و فرهنگ شهرنشینی است.
با تحقق این مباحث، اگر دستگاه‌های نظارتی و مسئول نیز کار خود را در چارچوب قانون انجام دهند آنگاه دیگر شاهد حوادث تلخی همچون پلاسکو نخواهیم بود.
روزنامه ابتکار
تهرام/1735**1625
انتهای پیام وقتی کار ساخت ساختمان شما به پایان می‌رسد باید مدارکی را تهیه کنید و به شهرداری ببرید.
اول از همه باید فرم درخواست پایان کار پروانه ساختمان را تهیه و آن را تکمیل کنید.
بعد از آن شما باید به شهرداری درخواست بدهید تا برای بازدید کارشناس دفتر فنی از ساختمان شما زمانی تعیین شود. در واقع، کارشناسان دفتر فنی و شهرداری باید از ساختمان تمام شده شما بازدید کنند چون به مدارک بازدید و تایید نظر آنان نیاز دارید.
این رویه‌ای است که سال‌ها برای آنهایی که ساختمانی را می‌سازند ادامه داشته و حالا یک اقدام دیگر به کارها قبلی اضافه شده است و آن هم انجام مراحل دریافت گواهینامه واکنش در برابر آتش از سوی مالک است. در هفته‌های گذشته، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران اعلام کرد که «در برخورد با ساختمان‌هایی که در برابر حریق ناایمن هستند، خلاء قانونی داریم و این اختیار را به ما نمی‌دهند.
در این راستا، با همکاری قوه قضائیه و شهرداری، هفت ساختمان مشابه پلاسکو پلمپ شده است.»
به عقیده مهدی داوری، «سال گذشته حادثه پلاسکو به آن وسعت، به دلیل در نظر نگرفتن تمهیدات و اقدامات پیشگیرانه رخ داد. اگر راه‌پله‌ها ایمن بود سازه‌ها را مقاوم و سیستم اطفای حریق به‌درستی عمل می‌کرد و در نهایت شاهد چنین حادثه‌ای نبودیم.»
به گفته وی، «قبل از وقوع حادثه پلاسکو ، در مهرماه سال95، حریقی جدی در ساختمان علاءالدین رخ داد اما کمتر از 30دقیقه همکاران آتش‌نشان موفق به اطفای حریق شدند، چندی قبل حوزه‌بندی، دیوارچینی میان سقف‌های کاذب و اجرای سیستم‌های اعلام و اطفای حریق اتوماتیک سبب شد آتش‌نشانان فرصت پیدا کنند حریق را اطفا کرده و عملیات را با موفقیت انجام دهند.»
مراجعه به آتش‌نشانی برای رفع مشکلات ایمنی
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که وضعیت ایمنی ساختمان‌ها در مقابله با آتش‌سوزی در کشورهای پیشرفته چگونه است و چرا تاکنون از آن الگوبرداری نشده است؟
پاسخ داوری به این سوال اول این است که «ضوابط ساختمان‌ها در پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا با تجهیزات مدرن در برابر حریق بسیار سختگیرانه‌تر از ایران است و این سوال مطرح بوده که چرا آنها که مجهز به انواع تجهیزات هستند چرا اینقدر ضوابط را سخت می‌گیرند.
ساختمان‌های بلند در برابر حریق بسیار آسیب‌پذیر هستند و اگر اقدامات لازم صورت نگیرد تاثیر مقابله کاهش می‌یابد.
در واقع، به دلیل ارتفاع و ساختمان‌های بلند گسترش عمودی حریق بیشتر شده و در پلاسکو هم چنین اتفاقی رخ داد.»
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که چند مالک ساختمان‌های بزرگ پس از وقوع حادثه پلاسکو برای ایمن‌سازی به آتش‌نشانی مراجعه کرده‌اند؟
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در این‌باره می‌گوید: «برخی از مالکان ساختمان‌ها همچون ساختمان آلومینیوم خودشان جهت رفع مشکلات ایمنی در برابر حریق مراجعه کردند.»
اظهارات او درحالی است که حالا مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه کشور بخشنامه‌ای را به دستگاه‌های اجرایی، مهندسان مشاور و پیمانکاران مصالحی که در پروژه های ساختمانی مورداستفاده قرار می‌دهند ارسال کرده است.
در این بخشنامه تاکید شده که این پروژه‌ها باید با رعایت ضوابط و مقررات کنترل آتش اجرا شوند و دارای تاییدیه از سازمان ملی استاندارد ایران یا گواهینامه‌های فنی طبقه‌بندی واکنش در برابر آتش از مراجع ذی‌صلاح باشند.
بررسی عملکرد مصالح ساختمانی در برابر آتش
البته آنطور که در این بخشنامه آمده از ابتدای دی‌ماه سال96 ارائه پایان کار ساختمان منوط به ارائه گواهینامه واکنش در برابر آتش برای نمای ساختمان شده است.
با این توضیح که طبق مباحث مقررات ملی ساختمان، مرجع بررسی عملکرد مصالح ساختمانی در برابر آتش و همچنین صدور گواهینامه‌های فنی مربوطه، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی معرفی شده است.
از سوی دیگر، با توجه به این بخشنامه سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری موظف است تا استفاده از مصالح نمای قابل اشتعال در پروژه‌های ساختمانی و صدور پروانه و پایان کار را منوط به اخذ گواهینامه فنی از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی کنند.
تمامی این توضیحات درحالی عنوان شده که در بخشی از آن آمده است: هم‌اکنون شرکت‌هایی بدون اخذ گواهینامه‌های مربوط اقدام به استفاده از محصولات خود در نمای ساختمان می‌کنند که در صورت بروز حادثه خسارات جبران‌ناپذیری را می‌توانند رقم بزنند.
در این خصوص مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی با ایجاد یک سایت اینترنتی از همه سازمان‌ها، شرکت‌ها و خریداران خواسته نسبت به انتخاب محصولات دارای گواهینامه فنی مربوطه به آن مراجعه و محصولات خود را انتخاب کنند.
مقررات ساخت‌وساز ضمانت اجرا ندارند
اما در این میان، نکته قابل این است که تنظیم، تصویب و ابلاغ چنین قوانین و دستورالعمل‌هایی چقدر ضمانت اجرایی دارند؟ موضوعی که همین دو ماه پیش رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور نیز درباره آن به اظهارنظر پرداخت.
به عقیده فرج‌الله رجبی، «مقررات ساخت‌وساز ضمانت اجرا ندارند و تا زمانی که وضعیت به این شکل باشد نمی‌توان در اصلاح سیستم موجود موفق بود، این درحالی است که باید بتوانیم براساس قوانین پس از وقوع هر حادثه و سانحه‌ای مقصران و سهل‌انگاران را شناسایی و به مردم معرفی کنیم.»
تاکید او بر این است که «شهرداری نباید هر چهار دیواری را یک خانه برای مردم بداند بلکه باید تمام مقررات و استانداردها در ساخت‌وساز مسکن رعایت شود.»
همه اینها درحالی است که علاوه‌بر اینکه ضمانت اجرایی لازم در اجرای قوانین وجود ندارد، به گفته برخی از اعضای شورای چهارم شهر تهران، دستگاه نظارتی هم برای نظارت بر سازمان‌هایی که در ایمنی ساختمان‌ها دخیل هستند نداریم.
پلاسکو توجه مسئولان و مردم را بالا برد
اما با این حال سال گذشته یک عضو کمیسیون معماری و شهرسازی شورای وقت شهر تهران گفت: «حداقل نتیجه حادثه پلاسکو این بود که میزان توجه مسئولان و مردم را به مسائل ایمنی بالا برد. ما هیچ جایگاهی برای اضافه کردن مصوبه جدید نداریم و باید با انجام هماهنگی‌های بیشتر بین سازمان‌هایی که می‌تواند از چنین رخدادهایی جلوگیری کنند جلوی حادثه‌هایی مانند حادثه پلاسکو را بگیریم.»
به گفته محمدمهدی تندگویان، «بارها دیده‌ایم وقتی ساختمانی به علت عدم ایمنی پلمپ می‌شود مالکان ساختمان به سرعت دستور فسخ پلمپ را می‌گیرند و این عمل برخورد با متخلفان را سخت می‌کند.»
آنطور که این مقام مسئول توضیح داده در واقع قوانینی وجود دارند که ناقض یکدیگرند به عبارت دیگر، جلوی یک کار خلاف توسط قانون گرفته می‌شود اما تبصره و ماده‌واحده‌ای هم هست که این قانون اجرا شده را ملغی کند.
در چنین وضعی که هم «خلاء قانونی» داریم و هم «ضمانتی برای اجرای قانون» وجود ندارد پرسش این است که تصویب و ارسال بخشنامه‌هایی از این دست که وزارت راه و شهرسازی برای ایمنی ساختمان‌ها در برابر آتش صادر کرده آیا به سرنوشت دیگر مصوبه‌ها و قوانین دچار خواهد شد یا نه به قول تندگویان پلاسکو درس بزرگی به مسئولان برای ایمنی ساختمان‌ها داد.
به هرحال همیشه نوک پیکان به سمت مسئولان نیست چراکه مردم هم باید به ایمنی سازه‌های خود اهمیت بدهند و پیمانکاران نیز نسبت به پروژه‌ای که درحال اجرای آن هستند دلسوزانه برخورد کنند که همه اینها مستلزم زندگی اخلاقی و فرهنگ شهرنشینی است.
با تحقق این مباحث، اگر دستگاه‌های نظارتی و مسئول نیز کار خود را در چارچوب قانون انجام دهند آنگاه دیگر شاهد حوادث تلخی همچون پلاسکو نخواهیم بود.
روزنامه ابتکار
تهرام/1735**1625
کپی شد
