درادامه این مطلب آمده است:چهارشنبه شب گذشته بسیاری از خانواده‌های ساکن تهران پس از چند روز تنفس هوایی آلوده و در شبی که برای جشن یلدا آماده می شدند، خسته از کار روزانه به خانه‌های خود پناه برده بودند که همین مامن ناگهان با تکانه‌هایی تقریبا شدید برایشان در عرض چند ثانیه به محل وحشت و خطر تبدیل شد.
بله! بالاخره پس از سال‌ها بحث و جدل درباره زلزله تهران به فاصله 38روز پس از وقوع زلزله در چند شهر و روستای استان کرمانشاه، زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 5.2ریشتر شامگاه چهارشنبه 29 آذرماه، پایتخت را لرزاند و در استان‌های قزوین، البرز، قم، مرکزی و گیلان هم احساس شد. به دنبال این زلزله برخی از مردم تهران در بیشتر مناطق شهر به کوچه‌ها، خیابان‌ها و پارک‌ها پناه بردند و شب را در خودروهای خود به صبح رسانند. این اتفاق درحالی رخ داد که به فاصله چند دقیقه، بسیاری از معابر تهران دچار ترافیک شدید و صف‌هایی طولانی در هر پمپ بنزین بسته شد به طوری که سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از مصرف 23میلیون لیتر بنزین در استان تهران در آن شب خبر داد. زیبا اسماعیلی به ایسنا گفت: در مدت 12ساعت پس از وقوع زلزله، تهرانی‌ها حدود 15میلیون لیتر بنزین مصرف کردند. گزارش‌ها در ساعات بعدی هم نشان داد مصرف بنزین شهر تهران به بیش از 17هزار و 500میلیون لیتر و میزان مصرف بنزین در استان تهران به بیش از 23میلیون لیتر رسیده است. پس از آن خبرگزاری‌ها گزارش دادند با توجه به تردد بیش ازحد خودروها در خیابان‌ها، شاخص کیفیت هوای این کلانشهر افزایش چشمگیری داشته و به عدد 170 یعنی شرایط ناسالم برای همه رسیده است.
نه هوا، نه پناه
در عرض کمتر از یک ساعت، آشفتگی ناشی از زلزله، ساکنان تهران نه هوا برای تنفس داشتند و نه پناهی برای آرمیدن. ناآگاهی و سردرگمی مردم از چگونگی رفتار در چنین وضعی یکی از مهم‌ترین پیامدهای این زلزله بود. این اتفاق نشان داد مدیریت بحران تهران خود دچار بحرانی بزرگ است. اعلام مکان‌هایی برای استقرار خانواده‌ها و افراد پس از چند ساعت از وقوع زلزله از نکات قابل تامل این حادثه طبیعی بود. تقریبا به فاصله یک شبانه‌روز 10محل اسکان موقت و سوله‌های بحران در استان البرز برای استفاده شهروندان در صورت بروز حوادث غیرمترقبه اعلام شد که این هم از دیگر نکات قابل توجه بود.
آشفتگی عجیب در فضای مجازی، داغ بودن بازار شایعه و انتشار جوک‌های فراوان در چنین وضعی نیز چنان متنوع و زیاد بود که اوج فقر فرهنگی به نمایش درآمد. شاید بتوان گفت اینکه زلزله 2/5ریشتری، زلزله اصلی بود یا پیش‌لرزه از مهم‌ترین موضوعات آن شب بود. هر شخصی در جایگاه‌های مختلف به اظهارنظر پرداخته بودند و برخی هم ناچار بودند حرف‌های منتشر شده از سوی آنها را تکذیب کنند. گویندگان رادیو و تلویزیون و مسئولان هم باید مدام اعلام می‌کردند به شایعه‌ها توجه نکنید و تلاش بر این باشد که در جای امنی مستقر شوید. در واقع، پیامد این زلزله نه‌تنها عدم آمادگی دستگاه‌های مرتبط با این واقعه را آشکار کرد که در سوی مقابل یعنی مردم و بسیاری از کاربران فضای مجازی هم نشان دادند در رفتار و افکار خود در توجه به شایعات پس از وقوع یک حادثه دچار بحران جدی هستند.
یک مانور عملیاتی برای شهروندان بود
آموزش، حلقه مفقوده مردمان ایران است که بارها درباره آن رسانه‌ها نوشته‌اند و گفته‌اند و حتی به اعتقاد برخی، مسئولان از زیاد شنیدن و خواندن در این‌باره سر شده‌اند؛ به عبارت دیگر، آنقدر درباره زلزله و اهمیت توجه به مسائل آموزشی گفته شده که همه نسبت به آن دچار بی‌تفاوتی شده‌اند. هرچند شهردار تهران چنین دیدگاهی ندارد. محمدعلی نجفی که بسیار خوشبینانه به این قضیه نگریسته است، پس از حدود 20ساعت از وقوع این زمین‌لرزه در گفت‌وگوی تلفنی با شبکه پنج سیما اعلام کرد: این زلزله 2نکته مثبت داشت؛ یکی اینکه به طور خیلی طبیعی یک مانور عملیاتی برای شهروندان تهرانی بود و شهروندان نشان دادند در کمال خونسردی و با سرعت می‌توانند خانه‌های خود را تخلیه کنند و در نقاطی که امنیت بیشتری دارد، مستقر شوند. نکته دوم هم آن است که این زلزله‌های کوچک، مقدار زیادی از انرژی زمین و گسل‌های زلزله را خالی می‌کند. از این‌رو امیدوار هستم با اتفاق افتادن این زلزله‌های کوچک که تخریبی به همراه ندارند، هیچ‌گاه با زلزله‌های بزرگ مواجه نشویم.
به گفته نجفی، شهرداری تهران در حد توان به همشهریان تهرانی کمک کرده و برای جلوگیری از ایجاد اضطراب تلاش کرده است. بخشی از مسائلی که بلافاصله در جامعه شایع می‌شود، واقعیت علمی ندارد و شهروندان اصلا نباید نگران باشند، در حین اینکه آمادگی و هوشیاری لازم و ضروری است اما هیچ دلیلی برای وجود نگرانی و اضطراب وجود ندارد.
از سوی دیگر، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اعلام کرد: دقایقی پس از زلزله تمام دستگاه‌ها به حالت آماده‌باش درآمدند و گزارشی از وضع موجود، امکانات و تمهیدات سازمان خود ارائه کردند و تصمیمات لازم گرفته شد و رسانه ملی نیز در شبکه خبر با دقایقی فاصله از وقوع زلزله، مضطربانه به پوشش اخبار مرتبط با آن پرداخت.
از شایعه‌پراکنی‌ها تا آموزش‌های لحظه‌ای
توضیحات این مقام مسئول درحالی بود که همانند زلزله یک ماه پیش کرمانشاه، این دفعه هم بیشترین بار مسئولیت هدایت و کنترل مردم، انتشار اخبار و البته شایعه‌پراکنی‌ها، آموزش‌های لحظه‌ای و پراکنده و در پایان آرام کردن جو، بر دوش شبکه‌های مجازی بود. اما نگاه به آمار مجروحان و کشته‌های این زلزله هم قابل تامل بود چراکه اعلام شد بسیاری از مجروحان و حتی یک فوتی این حادثه ناشی از دلهره و به دلیل فرار افراد اتفاق افتاده است. به گفته رئیس امداد و نجات هلال‌احمر، 97نفر در زلزله تهران و البرز مجروح شدند و یک نفر هم جان خود را از دست داد. مرتضی سلیمی با بیان اینکه شهر ملارد مرکز زلزله بود، به مهر گفت: به دنبال وقوع این زلزله 50نفر در البرز، 34نفر در تهران، 12نفر در ساوه و یک نفر در قزوین مصدوم شدند، همچنین یک خانم باردار به دلیل ترس ناشی از زلزله در استان البرز جان خود را از دست داد.
به هرحال، همانطور که غلامرضا حیدری، نماینده مردم تهران در مجلس هم گفته است: عاقلانه‌ترین کار برای مواجهه با زلزله این است که مردم آگاهی‌های لازم را کسب کرده و باور داشته باشند که پدیده‌ای به نام زلزله وجود دارد. ما باید به بحث مقاوم‌سازی مانند کشورهای زلزله‌خیز توجه داشته باشیم.
موضوعی که محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران هم نسبت به آن گله‌مند است. او در حاشیه بازدید از ستاد بحران شهرداری تهران گفت: براساس اسناد بالادستی 86 نهاد در شهر تهران در زمینه زلزله و حل مشکلات آن دخیل هستند.
مصوبات کاغذی
به گفته او، مصوبات زیادی در شورا و مجلس درخصوص مقاوم‌سازی بناها تصویب شده است اما باید به صورت جدی اجرایی شود، در سطح شهر تهران باید سرمایه‌گذاری را به جای آنکه به باغات ببریم به سمت بافت‌های فرسوده سوق دهیم. در این میان، ساختمان‌های ناپایدار در سطح شهر شناسایی شدند که باید به مالکان آنها فشار آورده شود تا نسبت به ایمن‌سازی آنها اقدام شود، ساختمان‌هایی همچون مدارس، بیمارستان‌ها و... لازم است که بازسازی و مقاوم‌سازی شوند و اتفاقات خوبی در این زمینه رخ داده اما ناکافی است و باید جدی‌تر به این امر توجه شود. از سوی دیگر، مسئولان مختلف شهر اعم از آبفا، اداره گاز و غیره طرح‌های خوبی برای پیشگیری و کمک‌رسانی در زمان بحران در شهر تهران دارند که به دلیل مشکلات عمدتا اعتباری، اجرایی نشده یا به‌طور ناقص اجرایی شده است که امیدواریم دولت و مجلس زلزله تهران را جدی‌تر از آن چیزی که هست باور کنند.
همه اینها درحالی است که مسئولان بارها شنیده‌اند و البته می‌دانند که «حادثه خبر نمی‌کند» با این حال دقیقا پس از وقوع یک حادثه مصوبات و قوانین را مرور می‌کنند و نسبت به بی‌توجهی‌های نهادهای مختلف در حداقل سه دهه گذشته هشدار می‌دهند. کاش این بار و با وقوع این زلزله که خوشبختانه خسارت مالی و جانی چندانی نداشت، همه از مسئولان گرفته تا مردم به خودشان بیایند.
روزنامه ابتکار
انتهای پیام بله! بالاخره پس از سال‌ها بحث و جدل درباره زلزله تهران به فاصله 38روز پس از وقوع زلزله در چند شهر و روستای استان کرمانشاه، زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 5.2ریشتر شامگاه چهارشنبه 29 آذرماه، پایتخت را لرزاند و در استان‌های قزوین، البرز، قم، مرکزی و گیلان هم احساس شد. به دنبال این زلزله برخی از مردم تهران در بیشتر مناطق شهر به کوچه‌ها، خیابان‌ها و پارک‌ها پناه بردند و شب را در خودروهای خود به صبح رسانند. این اتفاق درحالی رخ داد که به فاصله چند دقیقه، بسیاری از معابر تهران دچار ترافیک شدید و صف‌هایی طولانی در هر پمپ بنزین بسته شد به طوری که سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از مصرف 23میلیون لیتر بنزین در استان تهران در آن شب خبر داد. زیبا اسماعیلی به ایسنا گفت: در مدت 12ساعت پس از وقوع زلزله، تهرانی‌ها حدود 15میلیون لیتر بنزین مصرف کردند. گزارش‌ها در ساعات بعدی هم نشان داد مصرف بنزین شهر تهران به بیش از 17هزار و 500میلیون لیتر و میزان مصرف بنزین در استان تهران به بیش از 23میلیون لیتر رسیده است. پس از آن خبرگزاری‌ها گزارش دادند با توجه به تردد بیش ازحد خودروها در خیابان‌ها، شاخص کیفیت هوای این کلانشهر افزایش چشمگیری داشته و به عدد 170 یعنی شرایط ناسالم برای همه رسیده است.
نه هوا، نه پناه
در عرض کمتر از یک ساعت، آشفتگی ناشی از زلزله، ساکنان تهران نه هوا برای تنفس داشتند و نه پناهی برای آرمیدن. ناآگاهی و سردرگمی مردم از چگونگی رفتار در چنین وضعی یکی از مهم‌ترین پیامدهای این زلزله بود. این اتفاق نشان داد مدیریت بحران تهران خود دچار بحرانی بزرگ است. اعلام مکان‌هایی برای استقرار خانواده‌ها و افراد پس از چند ساعت از وقوع زلزله از نکات قابل تامل این حادثه طبیعی بود. تقریبا به فاصله یک شبانه‌روز 10محل اسکان موقت و سوله‌های بحران در استان البرز برای استفاده شهروندان در صورت بروز حوادث غیرمترقبه اعلام شد که این هم از دیگر نکات قابل توجه بود.
آشفتگی عجیب در فضای مجازی، داغ بودن بازار شایعه و انتشار جوک‌های فراوان در چنین وضعی نیز چنان متنوع و زیاد بود که اوج فقر فرهنگی به نمایش درآمد. شاید بتوان گفت اینکه زلزله 2/5ریشتری، زلزله اصلی بود یا پیش‌لرزه از مهم‌ترین موضوعات آن شب بود. هر شخصی در جایگاه‌های مختلف به اظهارنظر پرداخته بودند و برخی هم ناچار بودند حرف‌های منتشر شده از سوی آنها را تکذیب کنند. گویندگان رادیو و تلویزیون و مسئولان هم باید مدام اعلام می‌کردند به شایعه‌ها توجه نکنید و تلاش بر این باشد که در جای امنی مستقر شوید. در واقع، پیامد این زلزله نه‌تنها عدم آمادگی دستگاه‌های مرتبط با این واقعه را آشکار کرد که در سوی مقابل یعنی مردم و بسیاری از کاربران فضای مجازی هم نشان دادند در رفتار و افکار خود در توجه به شایعات پس از وقوع یک حادثه دچار بحران جدی هستند.
یک مانور عملیاتی برای شهروندان بود
آموزش، حلقه مفقوده مردمان ایران است که بارها درباره آن رسانه‌ها نوشته‌اند و گفته‌اند و حتی به اعتقاد برخی، مسئولان از زیاد شنیدن و خواندن در این‌باره سر شده‌اند؛ به عبارت دیگر، آنقدر درباره زلزله و اهمیت توجه به مسائل آموزشی گفته شده که همه نسبت به آن دچار بی‌تفاوتی شده‌اند. هرچند شهردار تهران چنین دیدگاهی ندارد. محمدعلی نجفی که بسیار خوشبینانه به این قضیه نگریسته است، پس از حدود 20ساعت از وقوع این زمین‌لرزه در گفت‌وگوی تلفنی با شبکه پنج سیما اعلام کرد: این زلزله 2نکته مثبت داشت؛ یکی اینکه به طور خیلی طبیعی یک مانور عملیاتی برای شهروندان تهرانی بود و شهروندان نشان دادند در کمال خونسردی و با سرعت می‌توانند خانه‌های خود را تخلیه کنند و در نقاطی که امنیت بیشتری دارد، مستقر شوند. نکته دوم هم آن است که این زلزله‌های کوچک، مقدار زیادی از انرژی زمین و گسل‌های زلزله را خالی می‌کند. از این‌رو امیدوار هستم با اتفاق افتادن این زلزله‌های کوچک که تخریبی به همراه ندارند، هیچ‌گاه با زلزله‌های بزرگ مواجه نشویم.
به گفته نجفی، شهرداری تهران در حد توان به همشهریان تهرانی کمک کرده و برای جلوگیری از ایجاد اضطراب تلاش کرده است. بخشی از مسائلی که بلافاصله در جامعه شایع می‌شود، واقعیت علمی ندارد و شهروندان اصلا نباید نگران باشند، در حین اینکه آمادگی و هوشیاری لازم و ضروری است اما هیچ دلیلی برای وجود نگرانی و اضطراب وجود ندارد.
از سوی دیگر، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران اعلام کرد: دقایقی پس از زلزله تمام دستگاه‌ها به حالت آماده‌باش درآمدند و گزارشی از وضع موجود، امکانات و تمهیدات سازمان خود ارائه کردند و تصمیمات لازم گرفته شد و رسانه ملی نیز در شبکه خبر با دقایقی فاصله از وقوع زلزله، مضطربانه به پوشش اخبار مرتبط با آن پرداخت.
از شایعه‌پراکنی‌ها تا آموزش‌های لحظه‌ای
توضیحات این مقام مسئول درحالی بود که همانند زلزله یک ماه پیش کرمانشاه، این دفعه هم بیشترین بار مسئولیت هدایت و کنترل مردم، انتشار اخبار و البته شایعه‌پراکنی‌ها، آموزش‌های لحظه‌ای و پراکنده و در پایان آرام کردن جو، بر دوش شبکه‌های مجازی بود. اما نگاه به آمار مجروحان و کشته‌های این زلزله هم قابل تامل بود چراکه اعلام شد بسیاری از مجروحان و حتی یک فوتی این حادثه ناشی از دلهره و به دلیل فرار افراد اتفاق افتاده است. به گفته رئیس امداد و نجات هلال‌احمر، 97نفر در زلزله تهران و البرز مجروح شدند و یک نفر هم جان خود را از دست داد. مرتضی سلیمی با بیان اینکه شهر ملارد مرکز زلزله بود، به مهر گفت: به دنبال وقوع این زلزله 50نفر در البرز، 34نفر در تهران، 12نفر در ساوه و یک نفر در قزوین مصدوم شدند، همچنین یک خانم باردار به دلیل ترس ناشی از زلزله در استان البرز جان خود را از دست داد.
به هرحال، همانطور که غلامرضا حیدری، نماینده مردم تهران در مجلس هم گفته است: عاقلانه‌ترین کار برای مواجهه با زلزله این است که مردم آگاهی‌های لازم را کسب کرده و باور داشته باشند که پدیده‌ای به نام زلزله وجود دارد. ما باید به بحث مقاوم‌سازی مانند کشورهای زلزله‌خیز توجه داشته باشیم.
موضوعی که محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران هم نسبت به آن گله‌مند است. او در حاشیه بازدید از ستاد بحران شهرداری تهران گفت: براساس اسناد بالادستی 86 نهاد در شهر تهران در زمینه زلزله و حل مشکلات آن دخیل هستند.
مصوبات کاغذی
به گفته او، مصوبات زیادی در شورا و مجلس درخصوص مقاوم‌سازی بناها تصویب شده است اما باید به صورت جدی اجرایی شود، در سطح شهر تهران باید سرمایه‌گذاری را به جای آنکه به باغات ببریم به سمت بافت‌های فرسوده سوق دهیم. در این میان، ساختمان‌های ناپایدار در سطح شهر شناسایی شدند که باید به مالکان آنها فشار آورده شود تا نسبت به ایمن‌سازی آنها اقدام شود، ساختمان‌هایی همچون مدارس، بیمارستان‌ها و... لازم است که بازسازی و مقاوم‌سازی شوند و اتفاقات خوبی در این زمینه رخ داده اما ناکافی است و باید جدی‌تر به این امر توجه شود. از سوی دیگر، مسئولان مختلف شهر اعم از آبفا، اداره گاز و غیره طرح‌های خوبی برای پیشگیری و کمک‌رسانی در زمان بحران در شهر تهران دارند که به دلیل مشکلات عمدتا اعتباری، اجرایی نشده یا به‌طور ناقص اجرایی شده است که امیدواریم دولت و مجلس زلزله تهران را جدی‌تر از آن چیزی که هست باور کنند.
همه اینها درحالی است که مسئولان بارها شنیده‌اند و البته می‌دانند که «حادثه خبر نمی‌کند» با این حال دقیقا پس از وقوع یک حادثه مصوبات و قوانین را مرور می‌کنند و نسبت به بی‌توجهی‌های نهادهای مختلف در حداقل سه دهه گذشته هشدار می‌دهند. کاش این بار و با وقوع این زلزله که خوشبختانه خسارت مالی و جانی چندانی نداشت، همه از مسئولان گرفته تا مردم به خودشان بیایند.
روزنامه ابتکار
کپی شد
