ساکنان منطقه ۱۶ پایتخت بیشترین اعتماد را به مدیر محله دارند

اهمیت سرمایه اجتماعی در نحوه اداره مطلوب شهرها، در مطالعات و نظریه‌های بسیاری مورد تاکید قرار گرفته است. در کنار ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی به عنوان بعد ذهنی سرمایه اجتماعی مورد توجه بوده و اهمیت آن برجسته شده است.

اعتماد از جنبه‌های مهم روابط انسانی و اجتماعی در میان افراد، گروه‌ها و نهادهای اجتماعی است و با تسهیل تعاملات اجتماعی و کنش‌های متقابل بین افراد و گروه‌های اجتماعی، نقش مهمی را در ایجاد نظم و همبستگی اجتماعی و نیز حفظ آنها بر عهده دارد.

اعتماد از جنبه‌های مهم روابط انسانی و زمینه‌ساز همکاری میان افراد است. همان طور که جامعه‌شناس شناخته شده انگلیسی آنتونی گیدنز می‌گوید، اعتماد در جوامع ماقبل نوین از اهمیت کمتری در مقایسه با جوامع نوین برخوردار است؛ زیرا افراد هر چه فاصله زمانی – مکانی بیشتری هم از هم داشته باشند، به اعتماد بیشتری نیاز خواهند داشت.

در جوامع ماقبل نوین که خصلتی محلی و بومی دارند و کنش‌های متقابل بیشتر در سطح محلی و رو در رو رخ می‌دهند. در روابط اجتماعی افراد چنان صراحت و شفافیتی به چشم می‌خورد که نیازی به اعتماد ندارند؛ زیرا این اعتماد به طور طبیعی وجود دارد اما در جوامع بزرگ و گسترده که روابط اجتماعی در فاصله زمانی و مکانی بسیار دوری انجام می‌گیرد و افراد درگیر این روابط، کمتر با یکدیگر آشنایی چهره به چهره دارند، به اعتماد از طریق نظام‌های پولی و حقوقی بسیار نیازمند هستند.

اعتماد اجتماعی را می‌توان در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی تعریف کرد که هر کدام جنبه‌ای از حیات اجتماعی را دربرمی‌گیرند.

در بعد سازمانی، اعتماد به نهادهای عمومی نقش مهمی دارد، زیرا سبب می‌شود شهروندان تمایل بیشتری به مشارکت در عرصه عمومی زندگی داشته باشند. این موضوع در بحث مدیریت شهری بسیار اهمیت پیدا می‌کند؛ در فقدان اعتماد اجتماعی، هزینه پیشبرد طرح‌ها و پروژه‌های شهری افزایش پیدا می‌کند و انتظار مدیران شهری برای مشارکت عمومی مردم در آنها به وقوع نمی‌پیوندد. به عبارت  دیگر وجود بی‌اعتمادی به نهادهای متولی اداره شهر، زمینه‌ای را شکل می‌دهد که امکان موفقیت برنامه‌ریزی و توسعه شهری را محدود می‌کند.

علاوه بر اعتماد به سازمان‌ها، اعتماد فردی و گروهی نیز می‌تواند بر کیفیت زندگی ساکنان یک منطقه اثرگذار باشد. سطح پایین اعتماد افراد به اطرافیان خود سبب می‌شود حس تعلق به محیط کاهش یافته و در نتیجه امکان کنش جمعی برای حل مسائل مشترک کاهش یابد. بر این اساس اعتماد اجتماعی به عنوان یک متغیر اثرگذار در طرح رصد کیفیت زندگی شهری مورد توجه قرار گرفته است.

برای بررسی این متغیر، اعتماد شهروندان به دو فرد یا گروه مهم در محله شامل همسایه‌های نزدیک، هم‌محله‌ای‌ها، کسبه و مغازه‌دارهای محله، مدیر محله و اعضای شورایاری، ماموران شهرداری(سد معبر، ساخت و سازهای غیرقانونی)، رفتگر محله و کارکنان فضای سبز، آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه، پزشکان دارای مطب در محله، امام جماعت مسجد محله، سرایدار ساختمان یا نگهبان محله سنجیده شده و در نهایت شاخص کلی اعتماد اجتماعی در سطح محله ساخته شده است.

اعتماد به همسایه‌های نزدیک

اعتماد به همسایه‌های نزدیک در اغلب مناطق تهران، نسبتا بالاست. میانگین اعتماد به همسایه‌های نزدیک، ۷۳ از ۱۰۰ به دست آمده و در تمام مناطق میانگین اعتماد به همسایه‌ها از حد متوسط بالاتر است.

بیشترین میزان اعتماد به همسایه‌های نزدیک در مناطق ۲۰ و ۱۹ و ۲۱ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های ۱۰، ۱۲ و ۸ کمترین اعتماد به همسایه‌ها را ابراز کرده‌اند. در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به همسایه‌ها در محله‌های سرخه حصار(۱۳)، کوثر(۱۲)، بعثت(۱۶)، شوش(۱۵) و سیزده آبان(۲۰) وجود دارد؛ در مقابل در محله‌های مرادآباد(۵)، باغ فردوس(یک)، اباذر(۵)، داوودیه(۳) و شهیدباقری(۲۲) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده تنها نمره اعتماد ۱۴ محله پایین‌تر از حد متوسط است.

                             اعتماد به همسایه‌های نزدیک در مناطق ۲۲ گانه

اعتماد به هم‌محله‌ای‌ها

اعتماد به هم‌محله‌ای‌ها در مناطق مختلف شهر تهران دیده می‌شود. میانگین اعتماد به هم‌محله‌ای‌ها در شهر تهران، ۶۱ از ۱۰۰ به دست آمده و در تمام مناطق میانگین اعتماد به هم محله‌ای‌ها از حد متوسط بالاتر است. بیشترین میزان اعتماد به هم محله‌ای‌ها در مناطق ۲۰، ۱۹ و ۲۲ وجود دارد. در حالی که ساکنان منطقه‌های ۱۰، ۳ و ۱۲ کمترین اعتماد به هم محله‌ای‌ها را ابراز کرده‌اند.

در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به همسایه‌ها در محله‌های سرخه حصار(۱۳)، شوش(۱۵)، کوثر(۱۲)، دانشگاه شریف(۲۲) و هوانیروز(۲۲) ابراز شده است. محله‌های شوش، کوثر و سرخه حصار از نظر اعتماد به همسایه‌های نزدیک هم در بین پنج محله اول تهران قرار دارند.

پایین‌ترین میزان اعتماد به هم محله‌ای‌ها در محلات مرادآباد(۵)، مجیدیه(۴)، تختی(۱۲)، نفت(۵) و امامزاده قاسم(یک) گزارش شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده، نمره اعتماد ۲۸۶ محله بالاتر از حد متوسط است.

                                 اعتماد به هم‌محله‌ای‌ها در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به کسبه و مغازه‌دارهای محله

اعتماد به کسبه و مغازه‌دارهای محله به عنوان یکی از شاخص‌های اعتماد اجتماعی در محله، در اغلب مناطق تهران نسبتا بالاست. میانگین اعتماد به کسبه و مغازه‌های محله از حد متوسط بالاتر است. بیشترین میزان اعتماد به کسبه و مغازه‌دارهای محله در مناطق ۱۶، ۲۰ و ۲۱ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های ۳، ۱۲ و ۱۰ کمترین اعتماد به کسبه و مغازه‌دارهای محله را ابراز کرده‌اند.

در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به کسبه و مغازه‌دارهای محله در محله‌های سرخه‌حصار(۱۳)، کوثر(۱۲)، شهران جنوبی(۵)، امام خمینی(۱۸) و اقدسیه(۲۰) وجود دارد. در مقابل در محله‌های مرادآباد(۵)، شهر زیبا(۵)، سلیمانی-تیموری(۱۰)، اختیاریه (۳) و فراز(۲) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده، نمره اعتماد ۲۹۵ محله بالاتر از حد متوسط است.

                         اعتماد به کسبه و مغازه‌دارهای محله در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به مدیر محله و اعضای شورایاری

بر مبنای داده‌های پیمایش رصد کیفیت زندگی در مجموع  تهران، ۵۸ درصد از ساکنان، مدیران محله یا اعضای شورایاری را نمی‌شناسند، بیشترین میزان شناخت از مدیر محله و اعضای شورایاری در منطقه‌های ۱۳، ۲۰ و ۱۹ وجود دارد و کمترین میزان شناخت مربوط به مناطق ۷، ۹ و ۳ است. در میان افرادی که از مدیران محله یا اعضای شورایاری شناخت دارند، میانگین اعتماد در شهر تهران، ۴۶ از ۱۰۰ به دست آمده است.

بیشترین میزان اعتماد به مدیر محله و اعضای شورایاری در مناطق ۱۶، ۹ و ۲۰ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های ۶، ۳ و ۱۰ کمترین اعتماد به مدیر محله و اعضای شورایاری را ابراز کرده‌اند.

در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به همسایه‌ها در محله‌های کارون جنوبی(۱۰)، ایران(۱۲)، نازی آباد(۱۶)، کارون شمالی(۱۰) و مهران(۵) وجود دارد. در مقابل در محله های نفت(۵)، مجیدیه(۴)، جنب آباد جنوبی(۵)، کاووسیه(۳) و کوهسار(۵) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

                       اعتماد به مدیر محله و اعضای شورایاری در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به ماموران شهرداری(سد معبر، ساخت و سازهای غیرقانونی)

براساس داده‌های به دست آمده از پیمایش رصد کیفیت زندگی، میانگین اعتماد به ماموران شهرداری در شهر تهران ۴۵ از ۱۰۰ است. البته در کل حدود ۳۰ درصد از  شهروندان شناختی از ماموارن شهرداری ندارند.

بیشترین میزان اعتماد به ماموران شهرداری(سد معبر، ساخت و سازهای غیرقانونی) در مناطق ۲۰، ۶ و ۲۲ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های ۳، ۱۰ و ۱۲ کمترین اعتماد به ماموران شهرداری را ابراز کرده‌اند.

در بین محلات شهر تهران بیشترین میزان اعتماد به ماموران شهرداری در محله‌های بعثت(۱۶)، سازمان آب(۵)، کوثر (۱۲)، غزالی(۲۱) و شهران شمالی(۵) وجود دارد. در مقابل در محله‌های عباس آباد(۱۶)، نفت(۵)، اوین(یک)، مجیدیه(۴) و کاروان جنوبی(۱۰) کمترین میزان اعتماد به ماموران شهرداری ابراز شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده نمره اعتماد ۱۲۲ محله به ماموران شهرداری بالاتر از حد متوسط است.

    اعتماد به ماموران شهرداری(سد معبر، ساخت و سازهای غیرقانونی) در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز

اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز در اغلب مناطق تهران نسبتا بالاست. براساس داده‌های پیمایش رصد کیفیت زندگی، میانگین اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز در شهر تهران، ۶۲ از ۱۰۰ به دست آمده و در تمام مناطق به جز منطقه ۳ میانگین اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز از حد متوسط بالاتر است.

بیشترین میزان اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز در مناطق ۶، ۱۵ و ۱۹ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های ۳، ۱۲ و ۴ کمترین اعتماد را ابراز کرده‌اند. در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز در محله‌های بعثت(۱۶)، دانشگاه شریف(۲۲)، غزالی(۲۱)، ایران(۱۲) و کوثر(۱۲) وجود دارد؛ در مقابل در محله‌های مجیدیه(۴)، والفجر(۶)، مرادآباد(۵)، نفت(۵) و سلیمانی-تیموری(۱۰) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده، نمره اعتماد ۲۷۳ محله به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز، بالاتر از حد متوسط است.

                     اعتماد به رفتگر محله و کارکنان فضای سبز در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه

اعتماد به آژانس‌های  تاکسی و اتومبیل کرایه در محله به عنوان یکی از مولفه‌های اعتماد اجتماعی در محله، در پیمایش رصد کیفیت زندگی مورد توجه قرار گرفته است.

میانگین اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه در شهر تهران ۶۸ از ۱۰۰ به دست آمده و در تمام مناطق میانگین اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه از حد متوسط بالاتر است. بیشترین میزان اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه در مناطق ۱۶، ۲۰ و ۱۴ وجود دارد. در حالی که ساکنان منطقه‌های ۱۷، ۱۲ و ۳ کمترین اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه را ابراز کرده‌اند.

در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه در محله‌های ایران(۱۲)، پرستار(۱۴)، شهران جنوبی(۵)، نفت(۱) و دیلمان (۲۰) وجود دارد. در مقابل در محله‌های مرادآباد(۵)، فدک(۸)، عباسی(۱۱)، کوهسار(۴) و چهارصد دستگاه(۱۴) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده، نمره اعتماد ۳۰۳ محله بالاتر از حد متوسط است.

                اعتماد به آژانس‌های تاکسی و اتومبیل کرایه در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به پزشکان دارای مطب در محله

اعتماد به پزشکان دارای مطب در محله، در اغلب مناطق تهران بالاتر از متوسط است. میانگین اعتماد به پزشکان دارای مطب در محله در شهر تهران ۶۴ از ۱۰۰ به دست آمده که نشان دهنده سطح اعتماد متوسط به بالاست. بیشترین میزان اعتماد به پزشکان دارای مطب در محله در مناطق ۱۶، ۲۰ و ۱۳ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های۳، ۲۱ و ۱۷ کمترین اعتماد به پزشکان دارای مطب در محله را ابراز کرده‌اند.

در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به پزشکان، در محله‌های ایران(۱۲)، غزالی(۲۱)، نفت(۱)، مطهری(۱۵) و سرخه حصار(۱۳) وجود دارد. در مقابل در محله‌های مرادآباد(۵)، والفجر(۶)، کاووسیه(۳)، چهارصد دستگاه(۱۴) و حسین آباد دولاب(۱۴) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

از ۳۳۵ محله بررسی شده، در ۲۸۱ محله، میزان این اعتماد، بالاتر از حد متوسط است.

                         اعتماد به پزشکان دارای مطب در محله در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به سرایدار ساختمان یا نگهبان محله

اعتماد به سرایدار ساختمان یا نگهبان محله از جمله مولفه‌های اعتماد اجتماعی محله‌ای در پیمایش رصدکیفیت زندگی بوده است.

براساس داده‌های پیمایش، ۶۷ درصد از مردم شهر تهران، سرایدار یا نگهبان محله ندارند. میانگین اعتماد به سرایدار ساختمان یا نگهبان محله در شهر تهران، ۶۵ از ۱۰۰ به دست آمده است.

بیشترین میزان اعتماد به سرایدار ساختمان یا نگهبان محله در مناطق ۳، یک و ۵ وجود دارد. در حالی که ساکنان منطقه‌های ۱۰، ۱۱ و ۱۷ کمترین اعتماد را ابراز کرده‌اند. در بین محلات شهر تهران، بیشترین میزان اعتماد به سرایدار ساختمان یا نگهبان محله در محله‌های ایران (۱۲)، طیب(۱۵)، کارون شمالی(۱۰)، والفجر (۱۵) و ویلاشهر(۲۱) وجود دارد. در مقابل در محله‌های صفا(۱۳)، سلسبیل جنوب(۱۰)، حسین آباد دولاب(۱۴)، ابوذر غربی(۱۷) و شهرک فرهنگیان(۲۱) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

در ۳۳۵ محله بررسی شده، نمره اعتماد ۲۶۲ محله بالاتر از حد متوسط است.

                   اعتماد به سرایدار ساختمان یا نگهبان  محله در مناطق ۲۲گانه

شاخص کلی اعتماد اجتماعی محله‌ای

با توجه به موارد مطرح شده در بخش اعتماد اجتماعی در محله، شاخص اعتماد اجتماعی ساخته‌ شده و مناطق و محلات تهران براساس آن مقایسه شده‌اند، براساس داده‌های پیمایش، میانگین شاخص کلی اعتماد اجتماعی در محله، در شهر تهران ۶۳ از ۱۰۰ به دست آمده که نشان می‌دهد سطح عمومی اعتماد اجتماعی بالاتر از متوسط است. به علاوه میانگین نمره اعتماد اجتماعی در تمامی مناطق بالاتر از حد متوسط است.

بیشترین میزان اعتماد اجتماعی در مناطق ۲۰، ۱۶ و ۶ وجود دارد، در حالی که ساکنان منطقه‌های ۳، ۱۰ و ۱۲ کمترین اعتماد را به خود اختصاص داده‌اند.

                             شاخص اعتماد اجتماعی محله‌ای در مناطق ۲۲گانه

اعتماد به عنوان یکی از مولفه‌های مهم سرمایه اجتماعی در پیمایش رصد کیفیت زندگی بررسی شده است. مقایسه محلات تهران از نظر شاخص اعتماد اجتماعی نشان می‌دهد، بیشترین میزان اعتماد اجتماعی در محله‌های کوثر(۱۲)، بعثت(۱۶)، مطهری(۱۵)، سرخه حصار(۱۳) و شوش(۱۵) وجود دارد. در مقابل در محله‌های مرادآباد(۵)، کاووسیه(۳)، مجیدیه(۴)، والفجر(۶) و نفت(۵) کمترین میزان اعتماد ابراز شده است.

از مجموع ۳۳۵ محله بررسی شده، نمره شاخص «اعتماد اجتماعی در محله» در ۲۹۵ محله بالاتر از حد متوسط است.

               محلات دارای بیشترین و کمترین نمره شاخص اعتماد اجتماعی محله‌ای

به گزارش ایرنا، پیمایش رصد کیفیت زندگی شهری به عنوان بزرگترین پیمایش شهری در ایران با حجم نمونه ۴۵ هزار پرسش نامه در ۳۵۴ محله پایتخت توسط معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری و با همکاری رصدخانه شهری و دانشگاه تهران طی سال‌های ۹۵-۱۳۹۴ انجام شده است.

پاسخگویی به نیازهای پژوهشی در حوزه اجتماعی و فرهنگی کلان شهر تهران، دستیابی به توسعه اجتماعی با رویکرد محله محوری برای بهبود زندگی شهری، شناسایی مسائلی در جهت گونه شناسی و شناخت اجتماعی محله‌ها و فراهم کردن اطلاعات و داده‌های میدانی برای ارائه یک تصویر دقیق از ارزیابی ذهنی شهروندان از زندگی در شهر از اهداف پیمایش رصد کیفیت زندگی شهری است که داده‌های خام آن برای نخستین بار منتشر شده است.

تعلق محله‌ای شهری و ملی، رضایت از خدمات و امکانات محله، رضایت از عبور و مرور و حمل و نقل محله، رضایت از بهداشت و محیط زیست محله، رضایت از روابط و بافت اجتماعی محله، مشارکت اجتماعی محله‌ای، اعتماد اجتماعی محله‌ای، احساس امنیت اجتماعی و مسائل اجتماعی محله از شاخص‌های پیمایش رصد کیفیت زندگی اجتماعی است.

از منظر برنامه‌ریزی شهری، کیفیت زندگی به مفاهیمی همچون شهر، شهروندی، خدمات شهری و برنامه‌ریزی گره خورده است.

امروزه مفهوم کیفیت زندگی یک سازه آکادمیک پرکاربرد برای ایجاد شناخت میزان برخورداری و آسایش در جوامع است، این مفهوم به طور کلی میزان رفاه اجتماعی، بهزیستی، رضایت و شادی افراد را می‌سنجد و معیار مناسبی برای شناخت و مقایسه گروه‌ها، اجتماعات محلی و مناطق شهری محسوب می‌شود.