با این وضعیت امکان بازدید از موزه‌ها از نظر تعداد در عمل کاهش می‌یابد چون زمانی که آنها باز هستند شهروندان کمتر فرصت حضور دارند.
روی دیگر موضوع نیز این است که هرچقدر تعداد بازدید از موزه ها کاهش یابد زمینه آشنایی بیشتر شهروندان با تاریخ و گذشته شان هم کمتر می‌شود و مهمتر اینکه درصورت حل مشکلات سر راه این موضوع، بخش قابل توجهی از اوقات فراغت و زمان تفریح شهروندان می‌تواند به جای هر جای دیگر در موزه ها بگذرد.
این در حالی است که در بیشتر کشورها مشکل را به هر شیوه‌ای حل و مدیریت کرده‌اند؛ بررسی‌های خبرنگار ایرنا نشان می‌دهد در بیشتر کشورهای اروپایی و آسیایی ساعت بازدید از موزه ها را مدیریت می‌کنند به طوری که یک یا دو روز در هفته ساعت بازدید تا حدود ساعت ۲۲ یا ۲۳ ادامه دارد.
به طور مثال موزه بریتیش در انگلیس هر روز از ساعت ۱۰ تا ۱۷ دایر است اما روزهای جمعه این ساعت به ۱۰ تا ۲۰:۳۰ تغییر می‌کند.
ساعت بازدید بیشتر موزه ها در کشور فرانسه هر روز از ساعت ۱۰ تا ۱۸ تعیین شده اما ۲ روز در هفته این ساعت تا حدود ساعت ۲۲ ادامه می‌یابد.
در اسپانیا نیز ساعت بازدیدها اغلب از ۱۱ صبح شروع می‌شود و تا ۲۲ ادامه می‌یابد؛ یا در هند عمده موزه ها از ۱۰ تا ۲۲ دایر هستند.
نکته قابل تامل اینکه در برخی از این کشورها هزینه بلیت موزه ها در ساعت های ۱۹ تا ۲۲ کمتر از دیگر ساعت هاست تا مردم را به بازدید در این ساعات از شبانه روز ترغیب کنند که تاثیرات آن را در ترافیک یا دیگر بخش‌های آنها نیز می‌توان مشاهده کرد.
اما یکسان بودن زمان بازدید از موزه‌ها با ساعات اداری در تهران و ایران باعث شده که مردم کشورمان به علت فرصت نامناسب در زمان اداری نتوانند از این اماکن فرهنگی آنطور که باید دیدن کنند که در این خصوص تغییرات زمان بازدید و شیفتی شدن فعالیت موزه ها البته با توجه به شرایط هر موزه، توسط بیشتر کارشناسان و مسئولان متولی پیشنهاد می‌شود.
دفاع برخی از ساعت اداری موزه ها
گرچه بیشتر کارشناسان و مسئولان موافق تغییر زمان بازدید موزه ها هستند اما زمان کنونی بازدید موزه ها مدافعانی نیز دارد، از جمله افرادی که معتقدند ساعت اداری بهترین زمان برای بازدید کودکان و دانش آموزان از موزه هاست و اساسا موزه با تئاتر و سینما تفاوت دارد و لذا باید تابع شرایط خاصی باشد.
یکی از این افراد رئیس شورای بین‌المللی موزه های کشور(ایکوم) است که اعتقاد دارد موزه ها با تئاتر، سینما و گالری متفاوت هستند، لذا با توجه به رویکرد آموزشی، فرهنگی و تفریحی موزه ها فعال بودن آنها در ساعات اداری، ساعت کنونی بازدید، بهترین زمان برای بازدید کودکان و مدارس است.
سید احمد محیط طباطبایی گفت: روزهای پنجشنبه و جمعه نیز برای بازدید شهروندان، محققاق و دانشجویان اختصاص دارد تا به دور از مشکلات روزمره آثار و اشیای نفیس را بهتر رصد کنند.
وی ادامه داد: در حال حاضر برای تغییر زمان موزه ها باید فکر و جمع بندی داشت و می‌توان در موارد خاص و در ماه رمضان این موضوع را در نظر گرفت.
اجماع بیشتر افراد بر ضرورت تغییر ساعت بازدید
اما بیشتر کارشناسان یا مسئولان متولی در حوزه موزه قبول دارند که ساعت بازدید موزه ها در کشور مناسب نیست و باید تغییر کند؛ برخی از استدلال های این افراد هم به اتکای تجربه موفق دیگر کشورها اعلام می شود.
منیر دارایی کارشناس موزه‌داری با تاکید بر ضرورت ۲ شیفتی شدن موزه ها گفت: برای شیفتی کردن موزه ها باید کارشناسان را در ۲ نوبت(صبح و عصر) و به صورت گردشی در نظر گرفت چرا که این شیوه بازدهی بیشتر و انتقال اطلاعات را به همراه دارد.
وی تاکید کرد که تجربه این نمونه موزه داری را می توان در کشورهای مطرح دید که بهترین بهره‌وری را در جذب گردشگر برای خود ثبت کرده‌اند.
این کارشناس البته مشکل دیگر مرتبط به حوزه نیروی انسانی موزه ها را نیز مطرح و با بیان اینکه در حال حاضر عمدتا کارشناسان خبره و مدیران توانمند در موزه‌ها فعالیت ندارند گفت: تا دوره پنجم دانشگاه میراث و به دنبال آن، اساتید مطرح و کارشناسان خوبی در این زمینه فعالیت داشتند.
وی با بیان اینکه در زمان بازدید، برخی از مدیران و کارشناسان به موضوعات مربوط به آثار و بناها در موزه ها مسلط نیستند تصریح کرد: با توجه به قرار گرفتن مدیران غیرمتخصص (فاقد دانش مربوطه و تخصصی نبودن)، بسیاری از پرسنل به محیط کار خود اعتماد ندارند.
لزوم تغییر ساعات کاری موزه ها
مدیر موزه نقاشی پشت شیشه در تهران نیز با اشاره به اینکه تغییر در ساعات موزه ها خارج از وقت اداری بیشتر حس می‌شود گفت: در ساعات اداری مردم یا مشغول کارهای خود هستند یا اینکه مشکلاتی از جمله طرح ترافیک سبب کاهش استقبال مردم از این مکان های فرهنگی می شود.
مهدی کارخانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: در نیمه دوم سال فعالیت روزانه موزه‌ها تا ساعت ۱۷ تعیین می شود که بسیاری از مردم به توجه مسائل شغلی فرصت حضور در این اماکن را ندارند.
وی با اشاره به اینکه تمامی موزه ها از ۲ بخش اداری و موزه داری تشکیل شده است تصریح کرد: اینک بخش اداری موزه ها بر موزه‌داری غالب است که در این خصوص تمهیدات خاصی باید اندیشیده و ساعت بازدید ها مثلا از ۱۰ تا ۲۱ تعیین شود.
مدیر موزه نقاشی پشت شیشه کمبود نیروی انسانی را از مشکلات شیفتی شدن موزه‌ها برشمرد و پیشنهاد کرد که تا حل مشکل کمبود نیرو، با تغییر ساعت موزه ها این مشکل حل شود.
تغییرات زمانی موزه‌ها نیازمند نیرو و بودجه
مدیر موزه فرش ایران نیز با اشاره به اینکه هرگونه تغییر در زمان بازدید به زبان آسان است افزود: این تغییر زمان بازدید از چند سال گذشته مطرح بوده ولی هرگونه تغییری در زمان بازدیدها نیازمند تامین نیرو و تامین بودجه است.
پریسا بیضایی با بیان اینکه بیشتر بازدیدکنندگان موزه فرش گردشگران خارجی، دانشجویان و محققان هستند گفت: در حال حاضر بهترین زمان برای مخاطبان موزه ها روزهای پنجشنبه و جمعه است چرا که فعالیت اداری در تهران وجود ندارد.
وی ادامه داد: تغییرات زمانی را نباید به صورت آنی دید بلکه باید امکانات و شرایط موجود را نیز در نظر گرفت.
مدیر موزه فرش ایران با اشاره به اینکه تغییر هرگونه ساعت بازدید برای هر موزه متفاوت است خاطرنشان کرد: هر موزه تعریف خاص خود را دارد زیرا برخی موزه ها به دلیل قرار گرفتن در بافت قدیمی و فرسوده، ساختمان نیز گنجایش تعداد زیاد بازدیدکننده را ندارند و باید بسته به هر موزه تصمیم گرفت.
شیفیتی شدن موزه ها از نیمه نخست سال آینده
مدیرکل موزه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این خصوص اما به خبرنگار ایرنا خبر داد که طرح شیفتی شدن موزه ها قرار است اجرایی شود و اعلام کرد: طبق بخشنامه این نهاد به تمامی موزه های کشور ساعات بازدید در نیمه نخست سال از ساعت ۹ تا ۱۹ و در نیمه دوم سال ۹ تا ۱۸ است.
محمدرضا کارگر با بیان اینکه موزه های ایران غیر از برخی روزها در مناسبت های مذهبی به صورت هفتگی فعال است خاطرنشان کرد: تلاش داریم برخی از موزه ها را تا پاسی از شب برای بازدید عموم فعال کنیم.
وی افزود: درصدد هستیم این طرح در ۲ یا چند موزه اجرایی شود.
کارگر با بیان اینکه هر سال طرح «یک شب سفید موزه» را در کشور اجرا می‌کنیم گفت: این طرح را به صورت دائمی در موزه‌های نیاوران، سعدآباد و کاخ گلستان خواهیم داشت.
مدیرکل موزه های وزارت میراث فرهنگی در پاسخ به اینکه برای تغییر ساعات موزه ها باید یک شیفت کاری را در نظر گرفت بیان کرد: شیفتی شدن موزه ها احتمالا برای نیمه نخست سال آینده (پس از ماه رمضان) محقق خواهد شد.
وی تصریح کرد: احتمالا ساعت کاری موزه ها از ۹ تا ۲۲ تعیین شود.
در این شرایط باید منتظر ماند و دید که مسئولان متولی در حوزه موزه چه تصمیمی برای ساعت بازدید از موزه ها در کشور می‌گیرند.
تهرام/۷۲۴۷/ ۱۰۰۸
