عمران خاص با زندگینامه ای خاص قرار است رهبری یکی از پرجمعیت ترین کشورهای مسلمان جهان را که با چالش های فراوانی در داخل و خارج از کشور روبرو است، برعهده بگیرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، رادیو ملی آمریکا در گزارشی نوشت: زمانی که او یک کریکت باز پر سر و صدا بود و تیم ملی پاکستان در حال رقابت بود، طرفداران می گفتند: «چه کسی می تواند پاکستان را نجات دهد؟ این عمران خان است! عمران خان!»
«عمر واریاچ» تحلیلگر سیاسی پاکستان و روزنامه نگار سابق می گوید: «و اکنون این شعار در تجمع های سیاسی او ادامه می یابد.»
برای حامیان او، خان مردی است که پاکستان را به پیروزی در جام جهانی کریکت در سال 1992 هدایت کرد، و اکنون برنده انتخابات شده است.
روز جمعه، کمیسیون انتخابات پاکستان اعلام کرد حزب خان یعنی تحریک انصاف، بیشترین کرسی ها را در مجمع ملی به دست آورده، و راه را برای خان به عنوان نخست وزیر بعدی این کشور هموار کرده است.
او دارای یک زندگی نامه خاص است. یک اسطوره ورزشی که یک سلبریتی در انگلیس بود و با یکی از ثروتمندترین ها در جامعه انگلیس ازدواج کرد و وجهه عمومی اش تغییر کرد. او به چهره ای خیرخواه تبدیل شد و در میان مردم محبوب شد و این محبوبیتش حتی پس از ورودش به سیاست ادامه یافت.
اکنون به نظر می رسد که او قرار است رهبری یکی از پرجمعیت ترین کشورهای مسلمان جهان را که با چالش های فراوانی در داخل و خارج از کشور روبرو است، برعهده بگیرد. پاکستان یک کشور دارنده سلاح هسته ای است که روابط خصمانه با همسایگانش افغانستان و هند دارد. این کشور با بحران بدهی، افزایش دمای هوا و کاهش منابع آب روبرو است. در همین حال، ستیزه جویان همچنان این کشور را ویران می کنند.
دنیای سیاسی پاکستان
از نظر برخی تحلیلگران، خان به شکل مشابهی مانند سایر پوپولیست های محافظه کارانه در سال های اخیر از محبوبیت تازه ای برخوردار شده است. در مورد خان، این پوپولیسم به سمت اسلامگرایی جهت پیدا کرده است. او قول داده است که پاکستان را یک دولت رفاه اسلامی کند.
واریاچ گفت: «عمران خان خودش می گوید یکی از افرادی که می خواهد از او تقلید کند، «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه است که به طور فزاینده ای قدرت را در دست گرفته است. حتی در میان حامیان او، برخی نگران این قیاس هستند.»
خان قبل از اعلام رسمی نتایج انتخابات به پاکستانی ها وعده داد که کشور را به گونه ای اداره کند که هرگز قبلا اداره نشده. او قول داد که با فساد مبارزه کند و فقر را کاهش دهد. در سیاست خارجی، او خواستار برقراری صلح با هند بوده، چین را به عنوان نزدیک ترین متحد پاکستان ستایش کرده؛ و از آمریکا با این استدلال انتقاد می کند که پاکستان از جانب واشنگتن جنگیده است.
وی در سخنرانی در اسلام آباد در روز پنجشنبه گذشته گفت: «آمریکا به پاکستان کمک کرد تا در جنگی که متعلق به این کشور بود، نبرد کند. این مسئله آسیب زیادی به پاکستان می زند. ما خواهان روابطی با آمریکا هستیم که دو طرف سود ببرند.»
با این حال هنوز معلوم نیست که خان بر سیاست آمریکا در قبال آمریکا، هند و افغانستان، که مدتهاست در اختیار ارتش قرار دارد، تا چه حد کنترل خواهد داشت.
حزب خان توانست 116 کرسی از 272 کرسی پارلمان را به دست آورد. علیرغم پیروزی چشمگیر او، ادعاهایی در مورد تقلب در انتخابات بر این موفقیتش سایه افکنده است. «نواز شریف» نخست وزیر سابق پاکستان و رهبر حزب حاکم سابق، ادعا می کند که شماری از پرونده های فساد علیه وی و خانواده اش برای از بین بردن آینده سیاسی آنها مطرح شده است.
این پرونده ها از گزارش پاناما در سال 2016 درآمده، که نشان می دهند فرزندان شریف چگونه به شرکت هایی متصل هستند که مالک آپارتمان هایی در لندن هستند.
بعد از این افشاگری ها، خان با صدایی بلند خواستار تحقیق دادگاه در این خصوص شد. دادگاه ها در نهایت در سال 2017 شریف را خلع کردند. شریف از حضور در ادارات دولتی هم منع شد و سپس، هفته های قبل از انتخابات به دلیل مالکیت آپارتمانها، به حبس محکوم شد.
در دوره تبلیغات انتخاباتی، رهبران دیگر حزب شریف هم تحت قوانین ضد تروریسم تحت تعقیب قضایی قرار گرفتند. یک رهبر به دلیل پرونده مواد مخدر به حبس ابد محکوم شد. در این دوره سرکوب رسانه ای هم به امری رایج تبدیل شده بود. این امر باعث شد تیم نظارتی اتحادیه اروپا روز جمعه بگوید که پیش از انتخابات پاکستان، «فضای سیاسی تغییر شکل داده است».
ارتش، که تقریبا نیمی از تاریخ خود را در پاکستان حکومت کرده است، هر گونه دخالت را رد کرده است؛ همانطور که قوه قضائیه آن را تکذیب کرده است.
خان همچنین اتهامات را رد کرده و گفته است که فساد رقیب او را در انتخابات شکست داده است. وی در جلسه مطبوعاتی در اوایل ماه جاری در پاسخ به یک سوال رادیو ملی در این خصوص گفت: «دولت های غربی چگونه به متهمان به فساد واکنش نشان می دهند؟ آیا فردی این چنینی را پشت میله های زندان نمی اندازند؟ چگونه می توان با چنین فردی ابراز همدردی کرد؟»
منتقدان می گویند این امر نشان داد که عمران خان با ارتش به عنوان قدرتمند ترین نهاد این کشور ارتباط دارد تا جایی که بتواند پیروز انتخابات شود.
شناخته شده در میان مردم
خان از یک خانواده ثروتمند است که در دومین شهر بزرگ پاکستان یعنی لاهور ساکن است. او تحصیلکرده دانشگاه آکسفورد بود و سال ها است که بین پاکستان و انگلیس در تردد است. انگلیسی ها هم او به دلیل مهارت های کریکت، جذابیت و ظاهر خوب می شناسند. او حتی با یک نفر از جامعه ثروتمند انگلیس، «جیمیما گلدسمیت»، ازدواج کرد؛ فردی که به اسلام گروید و با وی به پاکستان رفت. آنها در سال 2004 و 9 سال پس از ازدواج، متارکه کردند.
او در اوایل دهه 1990 که از دنیای کریکت به عنوان یک قهرمان بازنشسته شد، شروع به جمع آوری کمک های مالی برای تاسیس بیمارستان سرطانی و یک مرکز تحقیقات سرطان به نام مادرش کرد. به گفته «مشرف زایدی» یک مقاله نویس از اسلام آباد، این تلاش عمران خان، یک نسل از پاکستانی ها را به سمت کارزاری برای جمع آوری پول برای انجام کار خیر سوق داد.
زایدی می گوید: «من بخشی از یک نسل از پاکستانی ها هستم که در سراسر کشور تلاش می کردم تا برای ساخت برای بیمارستان «شوکت خانم» پول جمع آوری کنم.»
او می گوید خان «خودآگاهی و احساس مدنی وظیفه و مسئولیت» را در مردم زنده کرد. این اولین بار است که یک سیاستمدار در پاکستان چیزی شبیه آن را انجام داده است.
خان در همان زمان وارد سیاست شد و در سال 1996 حزبش یعنی تحریک انصاف را تاسیس کرد. وی در آن زمان به دیکتاتوری ارتش پاکستان اعتراض کرد. واریچ می گوید: «او به سرکوب مطبوعات اعتراض کرد. او به ناپدید شدن های اجباری اعتراض کرد.» او همچنین به شدت با دخالت پاکستان در جنگ با تروریسم مخالف بود و از مذاکره با طالبان حمایت می کرد.
زایدی می گوید: او به آرامی، و با مبارزه با فساد اقتصادی همه گیر در پاکستان، برای خود طرفدار جمع آوری کرد و «ائتلاف قوی و متنوعی از مردم که می توانستند او را برنده انتخابات کنند، تشکیل داد.»
اما حزبش سال ها تنها یک کرسی در پارلمان داشت. به گفته زایدی، تا اینکه در سال 2013 حزب او حدود 10 درصد از کرسی های مجمع ملی را به دست آورد. آنها به حزب اصلی اپوزیسیون تبدیل شدند، که رای دهندگان طبقه متوسط شهری که از نظر اجتماعی محافظه کار بودند، جذب می کردند.
انتقادات
اما منتقدان خان، او را مردی مناسب برای قدرت، اما نه حکومت، می دانند. به گفته شبکه انتخابات آزاد و عادلانه پاکستان، زمانی که وی نماینده بود، یکی از نمایندگانی بود که اکثرا غایب بود و تنها 4 درصد از روزهایی که انتظار می رفت قانونگذاران حضور داشته باشند، در پارلمان حضور داشت.
آنها او را فردی «بی ادب» می دانند که مخالفانش را «الاغ» می خواند.
آنها وعده های پوپولیستی او را نقد می کنند که گفته می شود «غیر واقع بینانه و غیر قابل دستیابی» است؛ این وعده ها عبارتند از پایان سریع فساد، وعده برای ساخت 5 میلیون خانه مقرون به صرفه، ایجاد 10 میلیون شغل و احیای گردشگری.
در میان برخی از فمینیست های پاکستان، خان با شک و تردید نگریسته می شود زیرا وی گفته است فمینیسم غربی، مادر بودن را تضعیف کرده است. او همچنین به آزار و اذیت جنسی یک قانونگذار سابق در حزبش به نام «عایشه گولالی» متهم شد که خان سال گذشته در خصوص آن سکوت کرد.
دومین ازدواج خان با با «رهام خان» روزنامه نگار رسانه پاکستان، کمتر از یک سال طول کشید و در سال 2015 وی طلاق گرفت. او بعدا یک کتاب درباره خان نوشت که در آن ادعا می کند که او هدف بدرفتاری های خانگی عمران خان قرار گرفته؛ اتهامی که از سوی خان رد شده است.
در حال حاضر حزب خان سومین ازدواج وی را با «بشری مانیکا» در اوایل امسال تایید کرده است. او مخفیانه با بشری ازدواج کرد. او یکی از مشاوران معنوی او است و چهره اش را در جمع می پوشاند.
برخی به دیده شک به اظهارات خان در مورد ستیزه جویان می نگرند. آنها به ائتلاف تحت رهبری او اشاره می کنند که میلیون ها دلار برای برگزاری سمینار توسط مردی جمع آوری کردند که به عنوان پدر معنوی طالبان شناخته می شود. او همچنین به طور آشکار از قوانینی در پاکستان حمایت می کند که برای مجازات اقلیت ها از آن استفاده می شود. یک روحانی رادیکال که یک سازمان شبه نظامی را که نزدیک به القاعده بود تاسیس کرد، نیز اعلام کرده که به حزب خان پیوسته است.
زیدی می گوید این فرضیه که خان افراط گرایان را پذیرفته، نادرست است.
او می گوید: «خان و حزب او «سیاستمدارانی بسیار سمج و فرصت طلب هستند، و بنابراین بر اساس محاسبات غریزی عمل می کنند. آنچه که از نظر من خطرناک تر است، درجه آگنوستیک اخلاقی است که او در روابطش نشان داده است.»
واریچ تفسیر دیگری را ارائه می دهد. او می گوید که عمران خان همچون خود پاکستان متناقض است.
واریچ می گوید: «عمران خان تنها کسی نیست که در یک لحظه ممکن است لیبرال به نظر برسد بلکه دیدگاه های محافظه کارانه ای نیز داشته باشد - هم در غرب راحت باشد و هم در دهکده ای در پاکستان. اکثر پاکستانی ها این چنین هستند و به ویژه خان.»
