انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه امروز یکشنبه برگزار می شود. این انتخابات چه تفاوت هایی با دوره های پیشین دارد و آخرین نظرسنجی ها در آن حامل چه پیامی است؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، خبرگزاری آلمان گزارش داد انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه امروز یکشنبه 24 ژوئیه (3 تیر) برگزار می شود. 56 میلیون شهروند ترک در داخل کشور پای 180 هزار صندوق رای می روند تا 600 نماینده پارلمان و یک رئیس جمهور را انتخاب کنند.
بیش از 3 میلیون شهروند دارای حق رای ترکیه ای در خارج از کشور نیز می توانند آرا خود را در 60 کشور جهان به صندوق های رای بیندازند. در آلمان بیش از 1 میلیون و 486 هزار شهروند ترک حق رای داشتند که از این میان 49 درصد رای داده اند.
انتخابات امروز در حالی برگزار می شود که وضعیت اضطراری دولت پس از کودتای نافرجام 15 ژوئیه همچنان ادامه دارد. این انتخابات تکلیف تعادل قدرت سیاسی اردوغان و پارلمان این کشور را مشخص خواهد کرد.
رای دهندگان ترکیه نوع تازه ای از انتخابات را در این دوره تجربه می کنند. پس از همه پرسی قانون اساسی این کشور در آوریل 2017 با رای آری 51 درصد شرکت کنندگان، نظام پارلمانی به نظام ریاستی تبدیل شد.
چه چیزی در این دوره انتخابات ترکیه جدید است؟
امسال برای اولین بار انتخابات مجلس و ریاست جمهوری ترکیه هر دو در یک روز برگزار و در همان روز نتیجه انتخابات مجلس مشخص می شود، اما انتخابات ریاست جمهوری ممکن است به دور دوم کشیده شود.
در سیستم سیاسی ترکیه دیگر مقام «نخست وزیری» وجود نخواهد داشت و وزرای کابینه دولت به مجلس پاسخگو نیستند.
از این پس رئیس جمهوری قدرت تعیین بودجه را دارد و حتی اگر بودجه در مجلس تصویب نشود، می تواند ردیف بودجه سال قبل را اعمال کند.
رئیس جمهوری اختیار تعیین اعضای شورای عالی قضایی و دادستان ها را دارد و می تواند به جز مسائل حقوقی، اصولی و سیاسی، فرمان اجرایی صادر کند.
با اصلاحاتی که در قانون اساسی ترکیه انجام گرفت شرایط ائتلاف احزاب سیاسی برای شرکت در انتخابات فراهم شد. حزب جمهوری خلق ترکیه «محرم اینجه» را به عنوان نامزد خود برای انتخابات ریاست جمهوری این کشور معرفی کرد. این حزب با احزاب «سعادت»، «خوب» و «دموکرات» برای انتخابات پارلمانی «ائتلاف ملت» را تاسیس کرده است.
حزب حاکم (حزب عدالت و توسعه) «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور فعلی را به عنوان نامزد ریاست جمهوری معرفی کرد. اردوغان در انتخابات با احزاب حرکت ملی و حزب اتحاد بزرگ «ائتلاف جمهور» را تشکیل داد.
آرایش و صف بندی احزاب و ائتلاف ها جامعه را به دو قطب اصلی طرفداران اردوغان و مخالفانش تقسیم کرده است. 5 نامزد انتخاباتی در مقابل اردوغان صف آرایی کرده اند تا مانع پیروزی او در دور اول انتخابات ریاست جمهوری شوند.
انتخابات پارلمانی
انتخابات پارلمانی هم این بار با دوره های پیشین تفاوت دارد. در این دور از انتخابات تعداد نمایندگان پارلمان ترکیه از 550 به 600 نماینده افزایش خواهد یافت. افراد بالای 18 سال می توانند کاندیدای انتخابات پارلمانی شوند؛ در حالی که در انتخابات قبلی حداقل سن 25 سال بود.
حاشیه های مهم انتخابات
در بحبوحه انتخابات صف بندی و یارکشی میان احزاب هم رونق گرفت. «سزگین ییلدیز،» کاندیدای اول حزب سعادت از حوزه انتخاباتی «قارص» به همراه چند تن از اعضای حزب در آن استان از حزب استعفا کردند و به صف حزب عدالت و توسعه پیوستند. ییلدیز دلیل این امر را ائتلاف حزب متبوعش با حزب جمهوری خلق دانسته است.
یکی دیگر از حاشیه های مهم انتخابات ترکیه سخنرانی «صلاح الدین دمیرتاش» بود. دمیرتاش نامزد حزب دمکراتیک خلق های ترکیه که هم اکنون در زندان به سر می برد، از زندان با رای دهندگان خود صحبت کرد و در سخنرانی خود به شدت از سیاست های اردوغان انتقاد کرد. این سخنرانی از تلویزیون دولتی ترکیه پخش شد.
پیش بینی نظرسنجی ها
با توجه به تمامی این ویژگی ها و پیچیدگی های انتخابات ترکیه، موسسات نظرسنجی درباره شکست یا پیروزی طرفین چه می گویند؟ موسسات نظرسنجی پیش بینی های متفاوتی ارائه کرده اند. اکثر نظرسنجی ها حاکی از کشیده شدن انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم است.
موسسه نظرسنجی «کندا» (KONDA) در همه پرسی برای تغییر قانون اساسی که در 16 آوریل 2017 برگزار شد، پیش بینی کرده بود که 51.39 درصد مردم ترکیه به همه پرسی پیشنهادی دولت اردوغان رای مثبت خواهند داد. بر اساس نتایج رسمی در آن همه پرسی، 51.41 درصد مردم ترکیه به تغییر قانون اساسی رای مثبت دادند و این موسسه دقیق ترین پیش بینی را کرده بود.
حال بر اساس تازه ترین نظرسنجی این موسسه، اردوغان نامزد ائتلاف جمهور با 51.9 درصد آرا در مرحله اول پیروز خواهد شد. محرم اینجه کاندیدای حزب جمهوری خلق 28 درصد، «مرال آکشنر» کاندیدای حزب خوب 10.2 درصد و صلاح الدین دمیرتاش حدود 9 درصد آرا را به خود اختصاص خواهند داد. بر اساس این نظرسنجی اردوغان پیروز انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود. شرکت کندا این نظرسنجی را بر اساس توزیع آراء افراد مردد بین کاندیداها اعلام کرده است.
برخلاف این موسسه نظرسنجی، موسسه «گزیجی» پیش بینی کرده است که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به دور دوم خواهد کشید.
بر اساس گفته های «مراد گزیجی» رئیس این موسسه، رجب طیب اردوغان کاندیدای ائتلاف جمهور با 48.2 درصد و محرم اینجه کاندیدای حزب جمهوری خلق با 29.1 درصد آرا به دور دوم راه خواهند یافت. بر اساس این نظرسنجی این انتخابات با 90 درصد بالاترین نرخ مشارکت را خواهد داشت و آکشنر 11.4 درصد آرا، صلاح الدین دمیرتاش 10 درصد آرا، «تمل کاراملا اوغلو» کاندیدای حزب اسلام گرای سعادت 1.2 درصد آرا را به خود اختصاص خواهند داد.
مراد گزیجی رئیس موسسه یاد شده که بیشتر به حزب جمهوری خلق گرایش دارد، اعلام کرد که در دور دوم انتخابات محرم اینجه کاندیدای جمهوری خلق با 53 درصد آرا به عنوان رئیس جمهور ترکیه انتخاب خواهد شد.
نظرسنجی یا نظرسازی؟
اما تا چه اندازه این نظر سنجی ها می تواند دقیق باشد؟
در پاسخ به این پرسش «محمد صالح خاتم» روزنامه نگار و تحلیل گر مسائل ترکیه گفت: «بسیاری در ترکیه عقیده دارند که نمی توان برای نظرسنجی ها در ترکیه اعتبار چندانی قائل شد چرا که این موسسات نظرسنجی بر اساس منافع حزبی و تمایلات سیاسی صاحبان موسسات، نظرسنجی انجام می دهند و حتی بسیاری از این شرکت ها و موسسات بیشتر دنبال نظرسازی هستند تا نظرسنجی. همچنین بسیاری از موسسات نظرسنجی می گویند مردم در بیان نظرات خود و پرکردن فرم نظرسنجی ها تردید دارند یا به هیچ عنوان نظرات واقعی خود را بیان نمی کنند.»
این کارشناس از استانبول که کارزار انتخاباتی را از نزدیک دنبال می کند بر این باور است که آخرین تحولات در کارزار انتخاباتی می تواند بر سرنوشت انتخابات در دقیقه 90 تاثیر بگذارد.
این کارشناس به این موضوع اشاره می کند که اردوغان روز جمعه یعنی دو روز قبل از انتخابات با انتشار ویدئویی از طریق حساب کاربری خود در توئیتر گفته است که تعداد وزارتخانه های کشور از 26 وزاتخانه به 16 نهاد تقلیل پیدا خواهد کرد. اردوغان وعده داد که قصد دارد صادرات کنونی ترکیه را تا 500 میلیارد دلار افزایش دهد.
«حسین زمانلو» کارشناس دیگر امور ترکیه بر این باور است که مهم ترین مسئله مردم ترکیه مشکلات اقتصادی است. او در این ارتباط گفت که وضعیت موجود در ترکیه تغییری نخواهد کرد.
زمانلو تاکید کرد: «اکثر گروه های سیاسی بعد از ظهور حزب عدالت و توسعه در رشد اقتصادی ترکیه سهیم هستند. منافع اقتصادی اینها یکسان است و در انتخابات ریاست جمهوری اگر به مرحله دوم هم بکشد پیروزی از آن اردوغان خواهد بود.»
به گفته زمانلو حزب حاکم در پارلمان ترکیه از اکثریت خواهد افتاد و مجبور خواهد شد با احزاب دیگر برای تشکیل دولت ائتلاف کند.
در انتخابات ریاست جمهوری، نامزدی که موفق به کسب حداقل 50 درصد به اضافه یک رای از آراء شود، به عنوان رئیس جمهوری ترکیه انتخاب خواهد شد. در غیر این صورت دو نامزدی که بیشترین رای را آورده اند، به دور دوم انتخابات راه خواهند یافت. مرحله دوم انتخابات در تاریخ 8 ژوئیه برگزار خواهد شد. به گفته اغلب کارشناسانی که باور دارند انتخابات به مرحله دوم کشیده خواهد شد رقابت در این مرحله بین اردوغان و اینجه خواهد بود.
مسائل و وعده های کلیدی انتخابات
بر اساس اکثر نظرسنجی ها به نظر می رسد مهم ترین مسئله مردم ترکیه در حال حاضر مسائل اقتصادی است و بعد از آن مسئله مبارزه با تروریسم و حفظ امنیت کشور دغدغه دوم مردم ترکیه است.
سقوط ارزش لیره ترکیه، سقوط بورس اوراق بهادار، تورم بالا و افزایش نرخ بهره، اقتصاد را به مهم ترین چالش احزاب و نامزدهای انتخابات ترکیه تبدیل کرده است.
موضوع سوریه، درگیری با کردها، موضوع پناهجویان، آزادی مطبوعات و آزادی بیان، بی طرفی قوه قضائیه و مشکلات آموزش و پروش نیز از جمله مهمترین مسائل مطرح در انتخابات امروز در ترکیه است.
