اردوغان دریای سرخ را به آتش کشید

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه رأی الیوم در سرمقاله خود نوشت: تصمیم دولت سودان برای خارج کردن سفیر خود از قاهره در شب پنجشنبه هفته گذشته  برای«رایزنی» همچنان سووال های زیادی را در سایه تنش روز افزون میان دو کشور و ورود  این تنش به مناطق ممنوعه درگیری رسانه ای بی سابقه به ویژه توسط طرف مصری که امپراتوری های رسانه ای غول پیکری در اختیار دارد، مطرح کرده است.

روابط سودان و مصر هیچ گاه طبیعی نبوده است به ویژه طی سی سال گذشته و به طور مشخص از زمان به قدرت رسیدن«عمر البشیر» رئیس جمهور سودان از طریق یک کودتای نظامی در سال 1989 با شرکت «حسن الترابی» اندیشمند اسلامگرای درگذشته و گروهی از افسران معروف به تمایلات اسلامگرایی اخوانی ، خوب نبوده است. تنش و بحران در روابط مصر و سودان زمانی به اوج خود رسید که سودان متهم به دست داشتن در تلاش برای ترور «حسنی مبارک» رئیس جمهور مصر در آدیس آبابا در 26 ژوئن سال 1995 شد و اگر هم «اندکی» گشایش در روابط دو کشور هر از چند گاهی رخ می دهد بیشتر سطحی است و عمیق نیست و دیری هم نمی پاید.

سفر اخیر «رجب طیب اردوغان»رئیس جمهور ترکیه به خارطوم در 24 ماه دسامبر گذشته و نتایج استراتژیک «مهمی» که در پی داشت نمک زیادی بر زخم دردناک روابط دو کشور ریخت به ویژه توافقنامه های همکاری نظامی و امنیتی و اقتصادی که رئیس جمهور سودان با میهمان ترک خود امضا کرد و شامل دادن جزیره تاریخی «سواکن»واقع در سواحل دریای سرخ به ترکیه برای راه اندازی طرح ها و پروژه های سرمایه گذاری- گردشگری در آن و نیز ایجاد پایگاه نظامی در آن به مانند پایگاه نظامی ترکیه در قطر نمک زیادی بر زخم روابط مصر و سودان ریخت.

درباره اقدام سودان در خارج کردن سفیرش از مصر و دلایل پشت پرده آن تفسیرهای زیادی وجود دارد و می توان درباره آنها اجتهاد کرد و آنها را در چهار تفسیر خلاصه کرد:

اول: اقدام دولت مصر در ساخت صد منزل مسکونی در مثلث «حلایب» مورد مناقشه دو کشور و پخش خطبه نماز جمعه توسط تلویزیون رسمی مصر که «محمد مختار جمعه» وزیر اوقاف مصر در مسجد «التوبه»ایراد کرد و پخش مقدمه ای درباره مصری بودن حلایب و شلاتین و ساخت سد مخزنی و بندر برای صید ماهی در شلاتین.

دوم: انتشار اخباری در شبکه های اجتماعی و روزنامه های سودان مبنی بر اینکه مصر از اتیوپی خواسته است که سودان را از مذاکرات درباره سد «النهضه» دور کند و این مذاکرات را به مصر و اتیوپی و با حضور صندوق بین المللی پول محدود کند.وزارت خارجه مصر این اخبار را تکذیب کرد.

سوم: افزایش حملات شدید رسانه های مصری علیه سودان و علیه شخص عمر البشیر پس از سفر اردوغان به خارطوم و ورود این حمله به مناطق ممنوعه آن هم با دستور و اشاره مسئولان دولت مصر که توافقنامه های نظامی و اقتصادی و امنیتی ترکیه و سودان را علیه خود و خنجری از پشت و ورود به سازماندهی منطقه ای علیه مصر دانستند.این حملات رسانه ای خارطوم و رهبرانش را ناراحت کرد.

چهارم: متهم کردن علنی مصر توسط البشیر به حمایت از جنبش های شورشی در دارفور و تأکیدش بر اینکه ارتش سودان زره پوش ها و خودروهای مصری را به غنیمت گرفته است که توسط شورشی ها مورد استفاده قرار می گرفته است،این اتهامات را نیز مصر تکذیب کرد.

برای ما بسیار دشوار است که درباره نوع واکنش مصر به تصمیم سودان برای خارج کردن سفیر خود از قاهره گمانه زنی کنیم.ممکن است دولت مصر سفیر خود را در خارطوم فرا بخواند و تلاش کند که زهر این اقدام را با سکوت بگیرد و به تماس های دیپلماتیک برای پایان بحران روی بیاورد ولی بی تردید بحران و تنش در روابط میان دو کشور به سمت شدید شدن می رود آن هم در سایه تغییرات ریشه ای در نقشه ائتلاف های سودان و خروج البشیر از محور عربستان و امارات و بازگشت به محور قطر و ترکیه.

مصر از وخامت در روابط با سودان به ویژه در زمینه سهمیه آب رود نیل و خطراتی که سد النهضه بر سهمیه اش از آب نیل در بر دارد، بیشترین ضرر خواهد دید.

معاهداتی که توزیع آب رودخانه نیل را مشخص کرده به مصر دولت مصب نیل 55.8 میلیارد متر مکعب آب در سال و به سودان 18 میلیارد متر مکعب از مجموع کلی آب که به 86 میلیادر متر مکعب می رسد، می دهد با توجه به این مساله که ده میلیارد مترمکعب هر سال از آب به دلیل گرما بخار می شود.

ائتلاف مصر و سودان جبهه محکمی برای رویارویی با اقداماتی شکل می دهد که کشورهای آفریقایی مانند اتیوپی که 85 درصد از آب رود نیل از طریق رود نیل آبی می آید و اوگاندا(دریاچه ویکتوریا) و کنگو و نیز تانزانیا برای تغییر این معاهده و جایگزینی آن با دیگری انجام  می دهند تا توزیع این سهمیه ها به ضرر مصر و سودان شود.

تأثیر پذیری سودان از هر گونه توزیع جدید سهمیه آب بسیار کمتر از همتای مصری اش است زیرا سودان از منابع آبی دیگر و باران بهره مند است که تکیه اش بر آب نیل را برعکس همسایه شمالی مصری کم می کند؛ مصر به طور کلی بر آب نیل نه فقط به عنوان منبع آبی بلکه برای تولید برق تکیه دارد و هر گونه کاهش در سهم آب بر این دو منبع تأثیر منفی می گذارد.

منطقه دریای سرخ اکنون شاهد جنگ نفوذ روزافزون میان ترکیه ، رژیم اسرائیل ، عربستان ، ایران و امارات متحده عربی است. بیشتر این کشورها در جزایر آن پایگاه های نظامی ایجاد کردند و تلاش می کنند که «باب المندب»را به کنترل خود در بیاورند این در حالی است که مصر سرگرم بحران های اقتصادی خود و چالش سد النهضه اتیوپی و تکیه بر کمک های عربستان و آتش بس با اسرائیل برای کم کردن خطراتش در جنگ سینا است و در هر صورت مصر دست و پایش بسته است و بیشتر شبیه یک انسان فلج است زیرا دشمنان و طمع کاران به این کشور زیاد شده اند.

نزدیکی مصر و سودان بهترین گزینه است که باید تقویت شود و ادامه اختلاف ها بر سر پرونده حلایب روابط را متشنج می کند و سودان را به سمت ائتلاف با ترکیه و قطر می کشاند و رهبران مصر این گونه ائتلافی را علیه خود می دانند و این ترس و نگرانی  شان تا حدود زیادی درست است و لیکن می توان از آن اجتناب کرد اگر اقدامات پیشگیرانه صورت گیرد که بارزترین آنها بالا نبردن تنش در مساله حلایب و رسیدن به تفاهم ها یا توقف نزاع بر سر آنهاست.

امنیت، ثبات و لقمه نان مصر در معرض تهدید است و نیاز به بازنگری زیادی در سیاست هایش دارد به گونه ای که این کشور را قادر به رویارویی با این چالش ها و بازیابی جایگاه رهبری اش کند اما اینکه این بازنگری و نتایج و طرح های آینده چگونه باشد این خود موضوع دیگری است.