خاورمیانه در 2018: تهدیدات و فرصت ها

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد: مبارزه علیه گروه داعش تقریبا به پایان رسیده است و جنگ در سوریه ممکن است در نهایت پایان یابد. منطقه از مواجهه با این جنگ ها به سمت مقابله با پیامدهای آن حرکت می کند. نفوذ ایران پس از آنکه متحدان آن به طور کلی موفق عمل کرده اند، رشد کرده است و حتی توافق هسته ای این کشور با غرب همچنان پابرجا است. در عربستان سعودی، یک رهبر جدید جوان (محمد بن سلمان) به مدرنیزه کردن کشور در طولانی مدت در داخل و مقابله بیشتر با ایران در منطقه متعهد شده است.

به دنبال وقوع بهار عربی در سال های 2010 و 2011، به جای سونامی دموکراتیک، مجموعه ای از جنگ ها در منطقه آغاز شد. لیبی به هرج و مرج محکوم شده و جنگ در یمن یک بحران انسانی واقعی ایجاد کرده است. بنابراین اوضاع به حدی بد است که هیچ کس به بهار عربی به عنوان یک تحول خوب اشاره نمی کند.

مصر که هفت سال پیش و در جریان تظاهرات های خیابانی «حسنی مبارک» را سرنگون کرد و توجه جهان را به خود جلب کرد، شاید بهترین نمونه از جاه طلبی های کوچک باشد. پس از چند سال درگیری، اکنون به نظر می رسد اوضاع این کشور پایدارتر است و اقتصاد و گردشگری آن شروع به رشد کرده باشد. هرچند تروریسم به ویژه در شبه جزیره سینا و علیه مسیحیان، یک معضل است و آزادی ها در این کشور محدود شده اند. در این کشور تظاهرات های خیابانی به شدت محدود می شوند و انتظار می رود «عبدالفتاح السیسی» در چند ماه آینده در انتخابات ریاست جمهوری بار دیگر انتخاب شود.

در اسرائیل تغییرات محتمل تر به نظر می رسد زیرا «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر این رژیم با اتهام فساد مواجه است که می تواند منجر به برکناری او یا برگزاری انتخابات زودهنگام شود. به زودی او جای خود را به مهره جدیدی خواهد داد.

در اینجا نگاهی به برخی از تهدیدات و فرصت ها در سال 2018 می اندازیم:

سوریه

«بشار اسد» رئیس جمهور سوریه که هفت سال پیش که جنگ در این کشور آغاز شده بود براندازی دولت وی به طور گسترده ای پیش بینی شده بود، اکنون به ادامه کار خود ادامه می دهد و جنگ در این کشور در آستانه پایان است.

عمده عملیات نظامی در این کشور پایان یافته و دولت اسد مناطق کلیدی این کشور را از داعش باز پس گرفته است.

با حمایت روسیه و ایران، اسد پیروز این جنگ است و در سال 2018 هم برنامه های خود را پیش می برد.

عراق

پس از چهار سال قتل عام، پایان جنگ علیه داعش را اعلام شد. داعش ویرانی های بسیاری در این کشور بر جا گذاشته است. اینکه عراق می تواند بازسازی شود، یک سوال اساسی برای سال 2018 است.

هزینه بازسازی ها 100 میلیارد دلار برآورد شده است.

2.7 میلیون عراقی به سرزمین هایی که از داعش باز پس گرفته شده اند بازگشته اند و هزاران غیرنظامی کشته شده اند.

سال 2018 سال بازسازی عراق خواهد بود.

عربستان سعودی

پادشاهی های منطقه - از مراکش گرفته تا اردن - حتی در حد بسیار کم تحت تاثیر بهار عربی قرار گرفته اند. شاید سخت ترین موضع گیری در قبال این تحول در عربستان سعودی صورت گرفت؛ متحد آمریکا و قدرت نفتی کلیدی که تفسیر وهابی آن از اسلام توسط منتقدین دلیل اصلی گسترش تروریسم تکفیری در سراسر جهان عنوان شده است.

اکنون توسط «محمد بن سلمان» ولیعهد 32 ساله، تغییراتی در آستانه وقوع به نظر می رسد.

این شاهزاده همچنین به طور گسترده ای به عنوان نیروی محرک در پس دستگیری ده ها تن از شاهزادگان دیگر به اتهام فساد دیده می شود. اما منتقدان این اقدام را تلاش وی برای تحکیم قدرت می بینند.

عربستان سعودی همچنین حمله سیاسی و اقتصادی کشورهای حوزه خلیج فارس به قطر را رهبری کرد و این کشور را متهم به حمایت از تروریسم و همسویی با ایران کرد. یک سری از خواسته های عربستان، مانند بسته شدن شبکه تلویزیونی دولتی الجزیره از سوی قطر رد شده اند.

این کشور همچنین تلاش کرد «سعد حریری» نخست وزیر لبنان را از کار برکنار کند و دست نشانده خود را روی قدرت بیاورد که در این کار شکست خورد. در یمن، جایی که سعودی ها از حملات هوایی علیه حوثی ها حمایت کرده اند، هزاران غیرنظامی جان خود را از دست داده اند و گرسنگی و وبا در مقیاس تاریخی در این کشور گسترش یافته است.

سال 2018 سال ادامه برنامه های بی پروا و جسورانه محمد بن سلمان خواهد بود.

فلسطین

احتمالا با الهام از شکست های پیشینیان خود برای برقراری صلح(سازش) میان اسرائیلی ها و فلسطینی ها  ترامپ بارها از «توافق نهایی» صحبت کرده باشد. اما متقاعد کردن حتی  یک رهبر نسبتا ضعیف اسرائیلی برای پذیرفتن شرایط فلسطینی ها کار دشواری است. و فلسطینی ها تقاضای به رسمیت شناختن حداقل «حق بازگشت» نظری را برای میلیون ها نفر از فرزندان پناهندگان دارند؛ تقاضایی که اسرائیلی های اندکی با آن موافقت می کنند. دو دهه مذاکرات به همین دلایل شکست خورده است.

برخی پیش بینی می کنند که تیم ترامپ برای دستیابی به توافقی نیم بند تلاش کند و باقی مسائل از جمله قدس و آوارگان را به مذاکرات بعدی موکول کند. واشنگتن ممکن است برای فشار بر فلسطینی ها به کمک های ریاض و شاید قاهره امیدوار باشد. اما هرگز در گذشته چنین اتفاقی نیافتاده است؛ حتی با وجود پیشنهادات بسیار جالب تری که روی میز قرار دارد.