دو کشور اصلی تا کنون از ائتلاف اعتدال عربی بیرون آمدند یکی اردن است و دیگری مراکش. بعید نمی دانیم که مصر در سایه غلیان افکار عمومی مصر در حال حاضر به دلیل چشم پوشی از دو جزیره«تیران» و «صنافیر» و دادن آنها به عربستان ، افزایش گزارش ها درباره طرح ایجاد کشور فلسطین جایگزین در شبه جزیره سینا و نیز افزایش اقدامات سرکوبگرانه و مصادره آزادی ها با ادامه بحران اقتصادی و شکست بیشتر راه حل ها برای حل آن سومین کشوری باشد که در آینده نزدیک همین کار را بکند و از محور اعتدال عربی بیرون بیاید.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه رأی الیوم نوشت: «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا تنها کسی نبود که در محاسبه های خود اشتباه کرد و ارزیابی بدی از واکنش های اسلامی و عربی درباره تصمیم فاجعه بارش در زمینه به رسمیت شناختن قدس اشغالی به عنوان پایتخت رژیم اشغالگر اسرائیلی و انتقال سفار آمریکا از تل آویو به قدس مرتکب شد.پر واضح است که همپیمانان نزدیک وی در منطقه مانند عربستان سعودی، امارات و مصر نیز اشتباه بزرگتری مرتکب شدند زمانی که موضع قوی بازدارنده ترامپ و هشدار به وی از پیامدهای چنین تصمیمی و موضعی برای جانبداری از اصول اسلامی و عربی و جانبداری از احساسات خشم آلود مردمی مشروع افکار عمومی اسلامی و عربی اتخاذ نکردند؛ موضعی ضعیفی که اسرائیلی ها در رسانه های شان از آن استقبال کردند.
زمانی که هزاران معترض خشمگین در سراسر اردن شعارهایی در محکومیت شاهزاده «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سر می دهند و وی را متهم به مزدوری برای ایالات متحده آمریکا می کنند کاری که برای نخستین بار در تاریخ اردن رخ می دهد و هنگامی که همین شعارها علیه «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر در چند کشور عربی سر داده می شود و نیروهای امنیتی السیسی شماری از شرکت کنندگان در تظاهرات که ممنوعیت رسمی را شکسته و در مقابل سندیکای روزنامه نگاران تجمع کردند را دستگیر می کنند این یعنی محور«اعتدال» عربی در چارچوب آمریکا و اسرائیل گنجانده شده است و این ابتدای انحلال و انزوای آن در جهان اسلامی و عربی است.
نمی دانیم بر چه اساسی این «محور» قواعد استراتژیک را در منطقه تأسیس می کند و بر اساس چه معیاری عقیده نظامی و سیاسی با هم را مشخص می کند و لیکن چیزی که می دانیم این است که دشمنان منطقه ای این «محور» ثمره های این اشتباه ها را می چینند و افکار عمومی عربی را به سمت خود می کشانند و مهمتر از آن این است که این محور در چارچوب همکاری کنندگان با سیاست ها و مواضع کنونی آمریکا در حمایت از نژاد پرستی تروریسم اسرائیلی می گنجانند آن هم در حالی که معادله های قدرت و ائتلاف ها در منطقه به سرعت در حال تغییر است و نفوذ آمریکا به سرعت در حال کاهش است.
برای ما دشوار است که یقین پیدا کنیم که چه کسی دیگری را گمراه کرده است، آیا ترامپ همپیمانان«میانه روی اش» را گمراه کرد زمانی که تصور کرد که مشغول شدن شان به بحران های دیگر مانند وخامت اوضاع اقتصادی (مصر) یا جنگ در یمن و بروز خطر ایران(به باور ترامپ و متحدان عربش) مهمتر از مشغول شدن به مساله قدس و در نهایت فلسطین است که به حاشیه رانده شده و در ذیل اهتمام توجه افکار عمومی عربی و جهانی است یا این همپیمانانش هستند که ترامپ را گمراه کردند زمانی که به وی تأکید کردند که افکار عمومی عربی و اسلامی در حالت مرگ بالینی هستند و وی باید گامی در مسیر طرح هایش برای انتقال سفارت و به رسمیت شناختن امر واقع اسرائیلی با قدرت در سراسر فلسطین اشغالی بردارد. فرقی نمی کند چه کسی دیگری را گمراه کرده یا گمراه کننده و شونده کیست، چیزی که مهم است این است که این «شوک» جرقه بیداری اسلامی در جهان های اسلامی و عربی را می زند.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه از این لحظه تاریخی به شیوه ماهرانه ای استفاده کرد و تصمیم گرفت اشتباه های محور اعتدال و جانبداری این محور از آمریکا که از در فهرست دشمنان وی است را برای «رهبری» سریعش برای جهان اسلامی استفاده کند، رهبریتی که در تلاش برای تحکیم آن است آن هم پس از آن به محور مقاومت که ایران، عراق، سوریه و حزب الله را در بر می گیرد، ملحق شد و به غرب اروپایی و ایالات متحده آمریکا پشت کرد. ما بعید نمی دانیم که کنفرانس اضطراری سازمان همکاری اسلامی که وی دعوت به برگزاری آن در استانبول در روز چهارشنبه آینده در واکنش به این اهانت آمریکایی کرد گام برجسته و بارز در مسیر تحکیم و تعمیق این رهبری است.
رهبران عربستان به ترامپ بیش از 500 میلیارد دلار به شکل سرمایه گذاری و قراردادهای سلاح رشوه دادند و روابط شان را به شکل روزافزونی با دولت اشغالگر اسرائیلی عادی سازی می کنند و چراغ سبز به برخی از نویسندگان خود می دهند تا چهره های یهودی ها و اسرائیلی ها را بهبود بخشیده و از آنها تمجید کنند زیرا حتی یک عربستانی را نکشتند و فلسطینی ها را نیز که صاحبان مساله عربی و اسلامی عادلانه هستند و قربانیان تجاوز اسرائیلی و آمریکایی هستند را تجریم کنند( آیا فلسطینی یک عربستانی را تا کنون کشته اند؟) همه اینها به منظور بستر سازی برای جنگ احتمالی با ایران در آینده است لیکن نمی دانند که این گونه رویکردها پاداشی است که رهبران ترکیه و ایران منتظر آن هستند بدون آن که حتی یک دلار را در مقابل از دست بدهند.
دو کشور اصلی تا کنون از ائتلاف اعتدال عربی بیرون آمدند یکی اردن است و دیگری مراکش. بعید نمی دانیم که مصر در سایه غلیان افکار عمومی مصر در حال حاضر به دلیل چشم پوشی از دو جزیره«تیران» و «صنافیر» و دادن آنها به عربستان ، افزایش گزارش ها درباره طرح ایجاد کشور فلسطین جایگزین در شبه جزیره سینا و نیز افزایش اقدامات سرکوبگرانه و مصادره آزادی ها با ادامه بحران اقتصادی و شکست بیشتر راه حل ها برای حل آن سومین کشوری باشد که در آینده نزدیک همین کار را بکند و از محور اعتدال عربی بیرون بیاید.
ما بر این باور نیستیم که دکتر« احمد الطیب جمعه» امام الازهر یکی از بارزترین مرجعیت های اسلامی در جهان و پاپ «تواضروس دوم» پاپ اسکندریه به شکل خودجوش و به اختیار خود رفتار کرده اند زمانی که به شکل قاطع با درخواست رسمی دیدار «مایک پنس» معاون اول رئیس جمهور آمریکا در 20 دسامبر کنونی در سفر دوره ای به کشورهای عربی با آنها در اعتراض به تصمیم دولتش در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم اشغالگر اسرائیلی مخالفت شان را اعلام کردند؛تصمیمی که به لحاظ شرعی و قانونی باطل توصیف شد و اصحاب این تصمیم تاریخ را جعل می کنند و حقوق ملت ها را سلب و به مقدسات تعدی می کنند. این در حالی است که جمعه و تواضروس دوم پیش از این با این دیدار موافقت کرده بودند.
دو تفسیر برای این موضع پرافتخار دکتر الطیب مرد قدرت و بارزترین هوادار محور اعتدال عربی و سیاست هایش و پاپ تواضروس که در جهان عرب و مصر از احترام زیادی برخوردار است، وجود دارد:
اول: آنها این اقدام را با درخواست عبدالفتاح السیسی در تلاش برای توزیع نقش ها و راضی کردن افکار عمومی مصر و تلاش برای گرفتن زهر خشم و غلیان اش انجام دادند.افکار عمومی مصر نمی تواند مساله قدس و مساله فلسطین را که برای یاری رساندن به آن هزاران شهید طی چند دهه تقدیم کرد را نادیده بگیرد.
دوم: شیخ الازهر و پاپ تواضروس موضع گیری ملی مسیحی اسلامی مستقل و متمرد علیه موسسه سیاسی در کشورشان و مواضع تحقیرآمیزش در قبال تعدی های اسرائیلی مورد حمایت آمریکا به شهر مقدس و کلیساها و مسجد الاقصی اش و گنبدهای آن و تلاش برای یهودی سازی اش و در نهایت محو هویت عربی و اسلامی اش ، اتخاذ کردند.
چه بسا هنوز زود است که این تفسیر یا تفسیر دیگری را ترجیح دهیم همه چیز در ابتدای خود است ولی چیزی که از آن یقین داریم این است که مصر با تاریخ و تمدن و جایگاه رهبریت (جهان عرب) و میراث ملی بزرگش که در قرن ها امتداد دارد نمی تواند در مقابل این ستم ها و اهانت های آمریکایی و اسرائیلی سکوت کند و تبدیل به ابزاری برای تصویب طرح های یهودی سازی اراضی و مقدسات در فلسطین شود.
زمانی که شیخ الازهر از مدافعان قدس و همه اراضی فلسطین می خواهد که فتیله انتفاضه را شعله ور کنند این یک تحول خطرناک در موضع گیری اش است چه با دستور دولت چه در تمرد علیه سیاست های دولت باشد؛ دولتی که با رئیس جمهور آمریکا این سمسار ابله تبانی کرده است.
نشست سران سازمان همکاری اسلامی که اردوغان روز چهارشنبه آینده در استانبول رهبری می کند در واکنش به نشست سران اسلامی است که عربستان سعودی در ماه می گذشته در ریاض برگزار کرد آن هم برای خوشامدگویی به ترامپ و زن و دخترانش و تاجگذاری اش به عنوان رهبر محور اعتدال. و اما خشم شیخ الازهر یک پیام است چه از طرف السیسی چه برای وی است مبنی بر اینکه ادامه باقی ماندن مصر در قفس سعودی خلیجی(خلیج فارس) و تکیه بر آمریکا عمری طولانی نخواهد نکرد، اگر چه باید بگوییم به پایان خود رسیده است.
به همان اندازه نیز شورش رسمی و مردمی اردنی ها علیه سیطره عربستان بر تصمیم گیری کشورهای عربی و رفتن «ملک عبدالله دوم» به استانبول اهمیت دارد که بزرگترین اشاره در این زمینه است برای تحکیم آشتی سپس ائتلاف میان مرجعیت های اسلامی عثمانی و هاشمی و مقدمه برای توسعه آن به طوری قم و نجف اشرف را شامل شود.
«رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا رهبران عربستان سعودی را نصحیت کرد که در رسیدگی به پرونده های بحران ها و اختلاف های شان در یمن، لبنان و قطر آرامش بیشتری از خود نشان دهند و سیاست های شان را در این زمینه مورد بازنگری قرار دهند و ما به آنها و هم پیمانان شان در مصر و امارات نصیحت می کنیم که جهت نما را به سمت قدس اشغالی نشانه روند و با این ننگ آمریکایی که آن را هدف قرار داده، مقابله کنند. این غیر قابل قبول است که سرزمین حرمین شریفین همبستگی کمرنگی با قدس و فلسطین بکند و از مدافعانی که از حرم سوم در قدس محل معراج پیامبر اسلام (ص) دفاع می کنند، یاری کمتری کند.
