تحولات سال های اخیر در خاورمیانه باعث شده ایران به یک بازیگر محوری در آینده منطقه تبدیل شود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، وب سایت آمریکایی «کانورسیشن» در گزارشی نوشت: ایران و آمریکا بار دیگر در مسیر یک رویارویی خطرناک قرار گرفته اند. «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا به دنبال بهانه ای برای اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هسته ای 2015 است که توسط دولت «باراک اوباما» امضا شد و همین امر تنش های جدیدی را در روابط نخ نمای آنها ایجاد کرده است.
آمریکا در تلاش برای تحت نظر نگاه داشتن ایران و حفظ منافع خود در خاورمیانه، تهدید کرده و از گزینه های بسیاری استفاده کرده و از جمله به حمله احتمالی نظامی، انزوای دیپلماتیک و تحریم های اقتصادی تهدید کرده است.
جدیدترین مورد این اقدامات، ممنوعیت اپلیکیشن های تلفن همراه اپل در سراسر ایران است؛ موضوعی که نیویورک تایمز در 24 اوت آن را گزارش داد.
با این وجود به نظر می رسد ایران طی سال های اخیر به مراتب قدرتمندتر شده و حال گستره نفوذ خود را در منطقه خلیج فارس و شرق افزایش داده است. یکی از دارایی های ایران، توسعه نظامی آن طی یک دهه گذشته است.
بر اساس گزارش 2015 انگلیس، «حسن روحانی» رئیس جمهور ایران بودجه 19.8 میلیون دلاری امنیت سایبری را به طور سالانه در اختیار سپاه پاسداران قرار داده است.
ایران همچنین قادر به اعزام مشاوران نظامی و داوطلبان به عراق و سوریه است.
طی ژوئن سال جاری بود که تهران برای نخستین بار یک موشک میان بُرد را به سمت مواضع داعش در سوریه پرتاب کرد. این کشور همچنین علاوه بر زیردریایی های ساخت داخل و قایق های حمله، موشک های بالستیک دوربرد را با موفقیت آزمایش کرده است. اخیرا نخست وزیر اسرائیل ادعا کرده است که ایران در حال ساخت کارخانه ها و پایگاه های موشکی در سوریه و لبنان است.
ایران چطور توانسته نفوذ خود را تا این حد گسترش دهد؟
حمله سال 2003 آمریکا به عراق یک نقطه عطف برای ایران بود. در واقع «جنگ علیه تروریسم» «جورج دبلیو بوش» رئیس جمهور اسبق آمریکا به طور غیر ارادی به شدت به نفع ایران شد.
دو دشمن جدی ایران - طالبان در افغانستان و رژیم صدام حسین در عراق مورد حمله آمریکا قرار گرفتند. خطرات حملات به ایران از مرزهای شرقی و غربی کاهش یافت. اشغال عراق یکی از عوامل ترغیب ایران به پیگیری برنامه هسته ای اش بود.
استراتژی ایران برای افزایش قدرت بر ارتقاء یکپارچگی شیعیان و تقویت «اقتصاد مقاومتی» متمرکز بوده است.
در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق (1988-1980)، رژیم سنی صدام در عراق که در آن زمان از حمایت آمریکا و کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بهره می برد، به ایران ضربه زد.
از آن زمان ایرانیان روابط سیاسی و اقتصادی محکمی با شیعیان عراق برقرار کرده اند. این استراتژی نتیجه داد. در انتخابات سال 2010، احزاب و گروه های سیاسی شیعه در عراق پیروز شدند و حال قدرت سیاسی در بغداد را در دست دارند.
طی سال های بعد بهار عربی و جنگ سوریه رخ داد. تهران حامی دولت «بشار اسد» رئیس جمهور سوریه است.
درعین حال ظهور گروه های تروریستی از جمله داعش، نقش ایران در خاورمیانه را به طور گسترده به عنوان مدافع مسلمانان شیعه برجسته تر کرد. علاوه بر این، اقدام نظامی مستقیم روسیه در عراق در سال 2015، ایران و روسیه را در موقعیت استراتژیک مشابهی قرار داد که نیروی مقابل بلوک آمریکا - عربستان محسوب می شد.
ایران همچنین در حمایت از قطر با ارسال مواد غذایی و دیگر کالاها به این کشور، در تنش دیپلماتیک عربستان - قطر نقش بسزایی ایفا کرد.
اقتصاد مقاومتی استراتژی استادانه ایران برای نجات از محیط اقتصادی خصمانه جهانی است. این استراتژی که برای مقابله با اقدامات خصمانه آمریکا و تحریم های اتحادیه اروپا طراحی شد، به دنبال کاهش آسیب پذیری ایران در برابر شوک های اقتصادی جهانی و منطقه ای از طریق تقویت ظرفیت های داخلی و ارتقاء تولیدات صنعتی و رقابت پذیری فنی است. یکی دیگر از اهداف بزرگ ایران، کاهش میزان وابستگی به نفت و گاز به عنوان منبع اصلی درآمدهای ایران تا به امروز است.
به لطف این تلاش ها تهران اکنون به طور مستقیم امیدهای آمریکا را برای ایجاد یک نظم منطقه ای حامی آمریکایی و دسترسی به نفت حوزه خلیج فارس و دفاع از متحدان سنتی عرب به چالش می کشد.
ایران می خواهد آمریکا اگر که از منطقه نمی رود، دستکم حضور خود را در خاورمیانه کاهش دهد. ایران و حضور دریایی ارتش آمریکا در خلیج فارس را به طور کامل غیرقابل قبول می داند. این یکی از دلایل اصلی نگرانی متحدان آمریکا در حوزه خلیج فارس است که به شدت به تجهیزات نظامی و همکاری آمریکا برای تامین امنیت خود وابسته هستند.
در واقع افزایش نفوذ ایران، عربستان و اسرائیل را بسیار عصبی کرده است. همکاری ایران و حزب الله، اسرائیل و آمریکا را به سمت حمایت از مخالفان سوری سوق داده است.
عربستان، نقش آفرینی ایران در عراق و سوریه را ناکامی بزرگی برای قدرت و نفوذ منطقه ای خود می‌بیند. ریاض همچنین از حضور ایران در برخی از کشورهای عربی به عنوان تلاشی در جهت تلاش برای دستیابی به هژمونی منطقه ای یاد می کند.
ایران در نشانه ای برای مقابله با تحریم های آمریکا، امروز می تواند در تکمیل برنامه موشکی خود بیشتر اصرار ورزد. درحالی که تنش ها میان واشنگتن و تهران افزایش می یابد، بدترین سناریوها مانند رویارویی مسلحانه رو به افزایش هستند.
هر آنچه در ادامه رخ دهد، یک چیز واضح است و آن اینکه تحولات سال های اخیر باعث شده ایران به یک بازیگر محوری در منطقه خاورمیانه تبدیل شود.
