تبعات اقتصادی توافق هسته ای ایران بسیاری را در جهان شگفت زده کرده، تا جایی که حتی صندوق بین المللی پول اخیرا بهبود اقتصادی ایران را مورد ستایش قرار داده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، مجله روسی نیوایسترن اوت لوک در گزارشی نوشت: با وجود اینکه خزانه داری آمریکا هنوز برخی موانع بانکی برای تجارت با ایران را رفع نکرده، تبعات اقتصادی توافق هسته ای ایران بسیاری را در جهان شگفت زده کرده است. ایران تجارب زیادی در برنامه ریزی برای دوران تحریم دارد و می خواهد در حد امکان خود را از تکرار چنین وضعیتی مصون نگاه دارد.
تهران در حال حاضر تلاش می کند تجارت خود را با غرب افزایش دارد و آن را با تجارت با آسیا همتراز کند. این کشور می خواهد از در اختیار داشتن کشورهای بزرگ تر سرمایه گذار نفع سیاسی ببرد؛ نه اینکه با تحریم های جدید به واسطه هوا و هوس رئیس جمهور جدید آمریکا و یا پارلمان اروپا مواجه شود.
هنگامی که یک کشور - با چنین منابع طبیعی غنی ای - در نهایت از یک دوره طولانی از تحریم های اقتصادی بیرون می آید، برای اجرای پروژه های داخلی خود با فهرست طولانی مواجه می شود.
اولویت های اقتصادی این کشور را می توان به ترتیب، صادرات انرژی، تولید برق و بخش حمل و نقل برشمرد.
زیرساخت های انرژی
ایران هنوز به بهبود کامل پسا تحریم نرسیده است. - ظرفیت تولید نفت این کشور در حال حاضر پاسخگوی چهار مشتری بزرگ آسیایی آن - چین، هند، کره جنوبی و ژاپن - است که متضمن 75 درصد از کل فروش نفت ایران است. بنابراین درآمد حاصل از صادرات به سرعت بالا رفت. ایران پیشتر بر افزایش تولید گاز خود برای تحقق پاسخگویی به 100 درصد از تقاضای داخلی متمرکز شده بود. این محصول با ارزش می تواند به عنوان یکی از منابع اصلی صادرات به نفت ملحق شود و به نظر می رسد گاز در آینده از نفت پیشی بگیرد.
در مرحله بعد موضوع یافتن شرکای سرمایه گذار برای ساخت پالایشگاه های نفت و گاز جدید برای مشتریان منطقه ای و صادرات گاز ال ان جی برای بازارهای جدید مطرح می شود. اکنون بیش از 10 پروژه پالایشگاه جدید قرار است به مناقصه گذاشته شود. برخی از این پروژه ها شامل معاملاتی در مورد میادین نفت و گاز و پالایشگاه های مشترک هستند. در این خصوص می توان به سرمایه گذاری 3.2 میلیارد دلاری شرکت هیوندای اشاره کرد که بخش اعظمی از سرمایه آن توسط کره جنوبی ارائه می شود.
ایران در هفته گذشته اعلام کرد که مذاکرات در مورد معاملات نفت و گاز به ارزش 80 میلیارد دلار در جریان است، اما با توجه به اینکه وزارت خزانه داری آمریکا هنوز در مورد سیستم های بانکی اظهار نظری نکرده این مسئله در هاله ای از ابهام قرار دارد. ترامپ اکنون از وعده انتخاباتی خود برای پاره کردن توافق ایران عقب نشینی کرده است اما مشخص نیست این موضع تا چه زمانی دوام خواهد آورد.
در نخستین توافق از نوع خود، ترکیه و کره جنوبی تلاش هایی را برای ساخت و راه اندازی پنج نیروگاه برق جدید با سرمایه گذاری 4.2 میلیارد دلاری با ظرفیت تولید 5000 مگاوات آغاز کرده اند. ایران به سرمایه گذاری 25 میلیارد دلاری برای تولید برق نیاز دارد.
روسیه به بازسازی برخی از نیروگاه های هسته ای قدیمی ایران کمک کرده و برای ساخت دو نیروگاه جدید برنامه ریزی کرده است. آنها برای مدیریت تجارت خود و مصون ماندن از آسیب های مالی احتمالی آمریکا یک بانک مشترک دارند.
زیرساخت های حمل و نقل
هند برای توسعه بندر چابهار در خلیج عمان به ایران کمک می کند. هدف از این طرح میان مدت است اتصال این بندر به یک خط آهن جدید است که از شمال به افغانستان منتهی می شود؛ جایی که صادرات هند از شهر «بمبئی» می تواند به بخش توسعه نیافته غرب افغانستان جریان یابد، و صادرات مواد خام به جنوب انجام گیرد.
در اواسط ماه مارس در یک کنفرانس دو روزه در مورد اتصال به بخش حمل و نقل ریلی ترانس آسیا برگزار شد. در حالی که تمرکز بر حمل و نقل کارآمد تر در جنوب و جنوب غربی آسیا بود، راه آهن برنامه ریزی شده نیز مورد بحث قرار گرفت.
در 10 سال آینده ایران قصد دارد هفت فرودگاه بین المللی را برای 500 ناوگان جدید خود راه اندازی کند. فرودگاه بین المللی امام خمینی برای افزایش ظرفیت پذیرش خود از 6 میلیون نفر مسافر کنونی به 50 میلیون نفر با به روز رسانی گسترده ای مواجه خواهد شد.
یکی از مشکلاتی که در برابر رشد اقتصادی ایران قرار دارد، کمبود آب است که به واسطه خشکسالی و سابقه فصول بارانی کوتاه به وجود آمده است. توسعه اقتصادی کنونی در حال حاضر بر بار فشار این مشکل بزرگ افزوده است.
اکنون برنامه هایی برای به راه اندازی کارخانه های تولید آب شیرین در حاشیه خلیج عمان برای حمایت از توسعه ساحلی، و سپس انتقال آن به جنوب شرقی ایران که بارندگی در آنجا کمتر است، در جریان است. این طرح 45 میلیون نفر در 17 استان را تحت پوشش قرار خواهد داد. اولین تلاش در بندر عباس در دهانه خلیج فارس با یک خط لوله به استان کرمان صورت خواهد گرفت.
گزارش صندوق بین المللی پول
حتی صندوق بین المللی پول با استناد به تولید نفت و صادرات بیشتر، اخیرا بهبود اقتصادی ایران را مورد ستایش قرار داده است. آمارهای صندوق بین المللی پول نشان می دهد ایران از نظر رشد نقدینگی در سالی که گذشت رکورددار منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و آسیای مرکزی بوده است. رشد نقدینگی در ایران طی سال 95 به 29.5 درصد رسید که این رقم 3.5 برابر متوسط رشد نقدینگی منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و آسیای مرکزی در این سال بوده است.
ما باید منتظر ماند و دید که ترامپ برای ایران چه برنامه ای دارد.
ترجمه: زهرا طحانیان
